अकथु - अकथ्य, अकहु, अणगणियो, अपार, बेशुमारु, अगाचु, बे बयानु, बे अंदाजु Show अकादमी - गुरुकुल, ज्ञानपीठ, विद्यासंस्थान, ज्ञानपरिषद् अकारथो - अक्यारिथो, अजायो, बेकारु, बेफ़ाइदो, फ़िज़ूलु, निष्फलु अक़ुलु - बुद्धी, विवेकु, मति, पुरिझ, समुझ, परूड़, प्रज्ञा अकेलो - हेकिलो, छड़ो, तनहा ; लासानी अक्सर - वरी-वरी, बार-बार ; घणो करे अखंडु - अणभगलु, सजो, पूरो, यको, अभंगु, पूरनु, अखिलु अखरु - वर्णु, शब्दु, लफ़्ज़ु, ‘सिलेबल्’, ‘लेटर’ ; डोरापो, मयार ; कारणु अखि - नेणु, नेत्रु, चश्मु ; ध्यानु, नज़रदारी, संभाल अखिलु - सजो, अखंडु, पूरो, पूरनु, संपूरनु, कुलु, सारो, सभु अखुटु - अणखुटु, बेअंतु, बेअंदाज़ु अगमु - समुझ खां परे, गहिरो, गहनु, गूढ़ो, बेअंतु, अणलखो अगूंदरु - बेफ़िकिरु, निश्चिंतु, बेपरिवाहु ; झझो, जामु, घणो अगोचरु - अदृश्य, अणडिठो, अलखु, अमूर्त, अतींद्रिय, ; लिकलु, गुप्त अग्नी - अगनि, बाहि, आतिश, अनल, जेरो, जेराटु, नारि अगकथी - भविष्यवाणी, आगाही, पेशीनिगोई अगवानु - नेता, अगिवानु, महंदारु, सरदारु, नायकु, प्रधानु, मुखी अगूणिको - अगूणो, पुराणो, प्राचीन, क़दीमु. अघु - मुल्हु, क़ीमत, बहा, मानु, मोलु, क़दुरु. अङरु - टांडो, कोइलो, जागतो अचंभो - अचिरजु, अजबु, हैरत, विस्मय अचलु - अचुरु, अडोलु, स्थिर, अटलु, निश्चलु, जड़ु, क़ाइमु अचानकु - ओचितो, उमालक, इतफ़ाक़ सां अछो - धौरों, सफ़ेदु, बगो अजरु - अमरु, अनश्वरु, अबिनासी, ईश्वरु ; अण जलाऊ, न सड़ण जोगो अजीतु - अजेय, अविजेय, अपराजेय, अजय अजोगु - अयोग्य, अजोगो, नालाइक़ु, निकमो, असमर्थु, नाक़ाबिलु. अज्ञानी - अबोधु, अणजाणु, नासमझु, अणपढ़ियलु, मूढ़ु, मूरखु. अटलु - अचलु, अणटरु, पको, स्थिर, का़इमु, अणगुसु. अटिकल - चालाकी, खेड, तजिवीज़, अनुमानु, अंदाज़ो. अठकाठियो - डुखियो, कठिनु, अणाओ, दुश्वारु, मुश्किलु अठसठो - रिथ, कथ, वीचारु, अटिकल, तजिवीज़, इरादो, तख़्मीनो. अणगुसु - अणटरु, हिकटिक, रामबाणु ( इलाजु ), अक्सीरु. अणथियणी - अनहोनी, असंभव, अद्भुत, असंभावना, नाशुदनी. अणू - कणु, ज़रिड़ो, सूख्यमु, बारीकु, परमाणू ; ‘ऐटम’ अति - अती, बेहदि, घणो, वधीक अत्याचारु - अनाचारु, ज़ुल्मु, दुराचारु, अन्याउ, कुन्याउ, ज़्यादती, क्रूरता, ज़बरदस्ती, अनीति अथाहु - अगाधु, ऊन्हो, बेअंतु, गहिरो, गहनु, अगमु, गंभीरु अदबु - मानु, मर्यादा, लिहाज़ु, सभ्यता, इज़त, तमीज़, फ़ज़ीलत ; साहितु, साहित्यु, ‘लिटरेचर’ अदीबु - साहित्यकारु, लेखकु, विद्वानु., रचनाकारु अदो - भाउ, बंधू अदृश्य - ग़ाइबु, ओझलु, अगोचरु, अलूपु, अंतर्धानु अद्भुत - अनोखो, चमत्कारी, अजीबु, निरालो, विस्मयकारी, अलौकिक अद्वैत - अकेलो, अनुपम, भेद-रहित, वहदानियत, ब्रह्मु, परमेश्वरु, एकता, हेकिड़ाई अधमु - नीचु, कमीनो, पापी, दुष्टु, बुछिड़ो, ओछो, तुच्छु अधर्मु - पापु, अपराधु, डोहु, अत्याचारु, दुष्टता, कुकर्मु अधिकारु - हक़ु, सत्ता, पदवी, लियाक़त, क़ब्ज़ो, मालिकी, वसु, दावॉ, पूरन ज्ञानु, ‘कमांड’ अधिकारी - हक़दारु, अमलदारु, उहिदेदारु, पदाधिकारी, ऑफ़िसरु, मालिकु, स्वामी, पूरन ज्ञाता/जाणू, लाइक़ु, पंडतु अधिनियमु - क़ानूनु, ‘ऐक्ट’ अधिवेशनु - सम्मेलनु, संमेलनु, समारोहु, बैठक, इजिलासु, सभा, ‘कान्फ्रे़न्स’. अधीनु - परवसि, ताबेदारु, लाचारु, शरणागतु, ग़ुलामु, बान्हो, आश्रित अधीरु - उतावलो, व्याकुलु, चंचलु, बेसबुरु अधूरो - अणपूरो, अधोगाबिरो, अधगीदो, अधोखारो, अपूरनु, अधु. अध्यक्षु - प्रधानु, प्रमुखु, सभापती, नेता, सदरु, ‘प्रेसिडेंट’, ‘चेअरमन’. अध्ययनु - पढ़ाई, पठनु, स्वाध्याय, लिखणु-पढ़णु, पारायणु अध्याउ - अध्यायु, प्रकरणु, सर्गु, कांडु, खंडु, स्कंधु, बाबु अध्यापकु - मास्तरु, गुरु, आचार्य, शिक्षकु, ‘टीचर’ अध्यापनु - सिख्या, शिक्षा, तइलीम, पढ़ाइणु/पाढ़णु, सेखारणु, प्रशिक्षणु अनंगु - अदेही, अंगहीनु, कामदेवु, मदनु, मनोजु, मकरध्वजु, मन्मथु, रतिरमणु, रतिप्रिय, कामु अनंतु - बेअंतु, अंतहीनु, अपार, असीमु, अणगणितु, बेशुमारु, बेहदि, सीमाहीन, असंख्य अनन्य - एकनिष्ठ, एकमात्र, उहोई ; अनुपमु, लासानी. अनमोलु - अमोलकु, क़ीमती, अमोलु, अमूल्य, बेशक़ीमती. अनरथु - अनर्थु, अन्याउ, अत्याचारु, अंधेरु, बुराई, नुक़सानु अनश्वर - अमरु, अविनाशी, शाश्वत, सनातन, अक्षय, मृत्युंजय, अबिनासी अनहोनी - अणथियणी, असंभव, अद्भुत, अलौकिक अनाचारु - दुराचारु, कुकर्मु, भ्रष्टाचार, विभिचारु, कुरीति, दुष्कर्मु अनाजु - अनु, अन्नु, दाणो/दाणा अनाड़ी - अणजाणु, अज्ञानी, नासमझु, अनुभवहीनु, अलड़ु, जाहिलु, अणसुधिरियलु, नादानु, भूकु अनाथु - बेसहारे, यतीमु, निधणिको, असहाइ, निराधारु, लावारिसु, बेवाहु अनादरु - अपमानु, बेइज़ती, निरादरु, तिरस्कारु अनितु - अनित्य, नाशवानु, नश्वरु, अस्थायी, फ़ानी, खिणभंगुरु. अनीती - बेइन्साफ़ी, अन्याउ, दुराचारु, अधर्मु, कुमति, पाखंडु. अनुकरणु - अनुकृती, नक़ुलु, पेरिवी, ‘इमिटेशन’ अनुक्रमु - क्रम/मु, सिलसिलो, तरतीब, फ़हिरस्त अनुचित - ग़ैरवाजिबी, नामुनासिब, नाजाइज़, अनैतिक, अजोगु, अयोग्य अनुदारु - तंगिदिलि, परंपरावादी, रूढ़िवादी, ओछो अनुपम - अनोखो, अतुलनीय, अद्वितीय, लासानी, बेजोड़ु, अद्भुत, लाजवाबु अनुपयोगी - उपयोगरहित, बेकारु, अजायो, बेमतिलबु अनुभवी - आज़िमूदगारु, जाणू, जानकारु, तजुर्बेकारु, अनुभवु कयलु. अनुभवु - आज़िमूदो, तजुर्बो, कार्य-ज्ञानु, जाण, अनुभूती, जानकारी. अनुमती - आज्ञा, इजाज़त, मोकल, सहमती, परवानगी, परवानो, मंज़ूरी. अनुमानु - अंदाज़ो, क़यासु, धुको, फ़र्ज़ु अनुमोदनु - समर्थनु, मान्यता, मंज़ूरी, हामी अनुयायी - पोइलगु, समर्थकु, अनुगामी, चएवानु, पेरिवी कंदड़ु. अनुराग/गु - आसक्ती, लगावु, स्नेहु, प्यारु, प्रेमु, प्रीति, भगिती, ममता. अनुवादु - उल्थो, भाषांतर, रूपांतर, तर्जुमो अनुशासनु - रोक, नियंत्रणु, ज़ाब्तो, आज्ञा, हुकुमु अनुष्ठानु - कर्मकांड, पूजा, पूजनु, संस्कार अनुसंधानु - खोजना, खोज, शोध, अविष्कारु, तहक़ीक, संशोधनु, ‘रिसर्च’ अनेक - असंख्य, अणगणित, बेशुमारु, तमाम घणा, अनंतु अनोखो - न्यारो, विचित्र, अजीबु, अद्भुत, आसाधारणु, विरलो, निरालो, नओं अन्नु - अनाजु, दाणो, खाजु, ख़ोराक, भोजनु अन्याउ - अन्यायु, कुन्याउ, बेइन्साफ़ी, अनर्थु, अत्याचारु, ज़ुल्मु, नाइन्साफ़ी, अनीति अन्वेषकु - खोजनीकु, अन्वेषण कंदड़ु, अनुसंधानकर्ता, शोधकर्ता, तहक़ीक़ु. अन्वेषणु - खोजना, खोज, शोध, तलाश, छंडछाण, अनुसंधान, तहक़ीक़. अपंगु - अपाहिजु, लूलो, लंगिड़ो, अंगहीनु, जडो, पिंगलो अपजसु - अपयश, बदिनामी, कलंकु, बुराई अपमानु - अनादरु, बेइज़ती, निरादरु, तिरस्कारु अपराधी - डोही, गुनहगारु, पापी, मुजरिम, दुष्कर्मी, ख़तावारु. अपराधु - डोहु, गुनाहु, पापु, जुर्मु, क़सूरु, चुक, ग़लिती, दोषु. अपवादु - न्यारप, नियम-विरुद्ध, न्यारी गाल्हि, ‘एक्सेप्शन’ अपवित्रु - अशुद्धि, मलीनु, मेरो, नापाकु, गंदो, ग़लीज़ु अपशकुन - बदिसौणु, बदिसोणु, ख़राबु सुगुणु, अपसोणु, अशुभु, अशकुनु अपहरणु - अगवा, ज़ोरीअ भजाए/खणी व´णु, ‘किड्नैपिंग’ अपात्रु - अजोगु, नालाइक़ु अपारु - अनंतु, असीमु, बेअंतु, बेहदि, बेशुमारु, असंख्य. अपाहिजु - अपंगु, लूलो, लंगिड़ो, अंगहीनु, जडो, पिंगलो. अपूरनु - अणपूरो, अधूरो, घटि, ख़ाली, अपूर्ण अपेक्षा - आकांक्षा, चाह, ख़्वाहिश, सध, इच्छा ; ज़रूरत, आशा, उमेद अप्सरा - अपछरा, परी, हूर, सुरसुंदरी, सुरनारी अफ़सानो - आखाणी, कहाणी, क़िसो, दास्तानु अबोझु - अबोधु, अणजाणु, बेसमझु, भोरिड़ो, बालो भोलो, मूढ़ु, मूरखु, जाहिल, नादानु, जड़बुद्धी, जड़मती अभागो - निभागो, अभागी, बदिनसीबु, बदिक़िस्मतु अभावु/उ - कमी, घटिताई, तंगी, अणाठ, ग़रीबी, निर्धनता, ऊणाई. अभिनंदनु - साराह, वाखाण, वाधाई, धन्यवाद, शाबास, स्तुती. अभिनय - नाटकु, खेलु, सांगु, नाटक-कर्मु, ‘ऐक्टिंग’ अभिनेता - कलाकारु, अभिनयकर्ता, रंगमंच-कलाकारु, अदाकारु, रंगकर्मी, नायकु, ‘ऐक्टर’ अभिमानी - अहंकारी, घमंडी, मग़रूरु, आकड़ि, दंभी. अभियानु - आंदोलनु, चढ़ाई, आक्रमणु, हमिलो, कूचु, सफ़रु. अभिवादनु - नमस्कार, नमस्ते, प्रणामु, वंदन, वंदना अभ्यासु - दुहिराउ, पुनरावृत्ती, दौरु, रियाज़ु, मश्क़, पढ़ाई, मननु. अमरावती - अमरलोकु, सुर्गु, देवलोकु, अमरपुर, वैकुंठ, विष्णुलोकु, देवभूमी. अमरु - अविनाशी, अबिनासी, अनश्वरु, शाश्वतु, अजरु, लाफ़ानी अमीरु - धनवानु, शाहूकारु, मालदारु, लक्ष्मीपति, श्रीमंत, धनी, धनपती, रईसु अमूर्त - अगोचरु, निराकारु, अदृश्य, अलखु, ‘ऐब्स्ट्रैक्ट’ अरमानु - दुखु, अफ़सोसु, चिंता, पछिताउ ; इच्छा, कामना, चाहना, अभिलाषा अरविंदु - कमलु, पंकजु, कंवलु, नीरजु, पदमु, सरोजु, पुष्कर, इंदीवरु अर्चना - पूजा, पूजन, आराधना, उपासना, अरदास अर्थु - धनु, पैसो, पूँजी, रुपया, संपत्ती, दौलत, मिल्कियत ; मानॉ, मतिलबु. अर्हता - क़ाबिलियत, लियाक़त, जोगाई, योग्यता, लाइक़ी, ‘क्वालिफ़िकेशन’. अलंकारु - गहिणो, जे़वरु, आभूषणु ; काव्यालंकारु अलखु - अदृश्य, अगोचरु, ग़ाइबु, इंद्रियातीत अलभु - अणलभु, दुर्लभु, अप्राप्य अलूपु - अदृश्य, गुप्तु, गुमु, ग़ाइबु, लिकलु, गुझो अलौकिक - असाधारणु, दिव्य, अद्भुत, दैवी, चमत्कारी, अनोखो, ईश्वरी. अल्प/ल्पु - थोरो, नंढो, कुझु, ज़रो, लघू, मामूली, कमि, घटि, मुख़्तसिर. अवकाशु - अंतरालु, आकाशु, अंतरिक्ष, शून्य-स्थानु, दूरी, फ़ासिलो, ‘स्पेस’. अवज्ञा - बेचयाई, नाफ़रमानी ; होडु, ज़िदु अवतारु - शरीर-ग्रहणु, देहांतर-धारणु, जनमु, शरीर-धारणु. अवयवु - अंगु, अंशु, जुज़ो, हिस्सो, खंडु, टुकरु, उज़िवो. अवसरु - मौक़ो, समय, योगु, वक़्तु, फ़ुरसत, संजोगु. अवसि - अवश्य, ज़रूरु, पक, यक़ीनन अवस्था - अवस्ता, उमिरि, जमार, दशा, हालत/हालति, स्थिती, हालु अवाड़ - अजायो, व्यर्थु, बेफ़ाइदो, निरर्थकु अविनाशी - अबिनासी, अमरु, अजरु, अनश्वरु, चिरंजीवी, नितु, शाश्वतु ; देवता, स्थायी, दाइमु-क़ाइमु, ईश्वरु अविवाहित - कुंआरो, अणपरिणियलु, कुमारु, गै़रशादीशुदह. अविश्वासी - बेवेसाहो, बेऐतिबारु, अविश्वसनीय, शकी, गै़रभरोसेमंदु. अविश्वासु - बेवेसाही, बेऐतिबारी, अश्रद्धा अवैध - अवैधानिक, ग़ैरक़ानूनी, नाजाइज़, गै़रवाजिब, अविधिक अव्यय - अनश्वरु, अविनाशी, शाश्वत, अपरिवर्तनशीलु, अविकारी, अणमिट, अमिट, रूढ़, ‘इन्डिक्लाइनेबल’ अशक्तु - असमर्थु, निबलु, कमिज़ोरु, शक्तिहीनु, निसतो, निर्बलु. अशरीरी - अदेहि, अनंगु, विदेह, तनहीनु, शरीरविहीनु, अदेह. अशांती - अस्थिरता, हलचलु, हंगामो, गड़बड़, गोड़ु, आंदोलनु अशिक्षित - अणपढ़ियलु, अणपढ़ु, अणपढ़ियो, जाहिलु, बेइल्मु. अशुद्ध - ग़लति, सदोषु, मेरो, नापाकु, अपवित्रु, गंदो, ऐबाइतो, गाडुड़ु. अशुभु - बदिसौणो, अपसोणी, ख़राबु, निभागो, अमंगलु अश्लीलु - फ़ाहिशु, गंदो, शर्मनाकु, ग़लीज़ु, लज्जाजनकु, वाहियातु असंखु - असंख्य, अणगणित, बेशुमारु, अकीचार असंतुष्टु - नाराज़ु, नाख़ुश, अरहो, अप्रसन्नु, अतृप्तु असंतोषु - नाराज़पो, अरहाई, रंजु, अतृप्ती, असंतुष्टी, नाख़ुशी असंभवु - नामुमकिन, असंभाव्य, मुहालु, असाध्य असतु/त्य - कूड़ु, मिथ्या, ग़लति, बेबुनियादु, बेबक़ा, फ़ानी, काल्पनिक असत्यवादी - कूड़ो, मिथ्यावादी, खोटो असफलता - नाकामियाबी, विफलता, निष्फलता, अनुत्तीर्णता, ‘फ़ेल्योर’. असभ्य/भ्यु - असंस्कारी, बेअदबु, असंस्कृत, गँवारु, झंगिली, अशिष्ट असमरथु - असमर्थु, कमिज़ोर, निर्बलु, लाचारु, सामथ्र्यहीनु, बेसघो. असमर्थता - कमिज़ोरी, निबलता, बेसघाई, लाचारी, सामथ्र्यहीनता. असरु - प्रभावु, तासीरु, गुणु ; फ़ाइदो, नतीजो, ख़ासियत असहकारु - असहयोगु असहाइ/य - अनाथु, बेसहारे, यतीमु, लाचारु असाधारणु - गै़रमामूली, लासानी, अनुपमु, बेजोड़ु, बेनज़ीरु, अद्भुत, चमत्कारी, निरालो, अनोखो, असामान्य, अद्वितीय, अतुलनीय असीमु - अपारु, अनंतु, लामहिदूदु, सीमारहित/हीनु, बेहदि, बेअंतु. अस्तित्व/त्वु - वजूदु, विजूदु, उपस्थिती, हस्ती, सत्ता, शक्ती, जीवनु. अस्त्रु - हथियारु, शस्त्रु, ओज़ारु, ‘वेपन्’ अस्थायी - आरिज़ी, अल्पकालिक ; नासवंतु, फ़ानी, खिनभंगुरु, बेजटाउ अस्थी - हडी, गोरो, संख/खु अस्थिर - डांवाडोलु, अधीरु, अशांति, विचलित, बेजटाउ अस्वीकारु - नाक़बूल, नामंजूरु, इनकारु, ख़ारिज, अमान्य, ठुकिराइणु. अहंकारी - अभिमानी, घमंडी, मग़रूरु, मिजाज़ी, दंभी, हठीलो. अहंकारु - अभिमानु, घमंडु, मग़रूरी, दंभु, आकड़ि, गर्वु, मिजाज़ु अहिंसा - बेआज़ारी, दया, परपीड़नहीनता, ‘नॉन-व्हायोलन्स’ अहितु - अकल्याणु, अमंगलु, हाञी, नुक़्सानु, अपकारु आंच/चि - बाहि, आगि, गरमी, जिभी, शालो, लहिस, तपिश आंचलु - अंचलु, पलउ, पल्लू, पलवु आंदोलनु - हलचल, तहिरकु, लड़ति, संघर्षु, हलचलु. आंधिमांधि - उणितुणि, बेआरामी, बेचैनी, चिंता, परेशानी. आंधी - तूफ़ानु, वाचूड़ो, बवंडरु, झंझा, दफो. आंवरो/लो - आंविलो, आमला, आमलकु, अमृतफलु. आँसू - गोढ़ो, लुड़्कु, हंज आईंदो - भविष्यु, भविष्यत्, मुस्तक़बिल आई - माउ, माता, जीजलि, अमड़ि ; दाई, आया. आईनो - आरसी, दर्पणु, दरसिनी, शीशो. आईवेटा - वर्णमाला, अखरमाला, ‘अल्फाबेट’ आकड़ि - वडाई, मग़िरूरी, घमंडु, अभिमानु, हठु, अहंकारु. आकर्षकु - सुंदरु, सुहिणो, मनोहरु, दिलकशु, ख़ूबसूरतु, मोहिणो. आकर्षणु - कशिश, कशशि, छिक, लाड़ो, झुकावु, सिक. आकांक्षा - इच्छा, चाह, चाहना, अभिलाषा आकाशगंगा - देवगंगा, स्वर्ग-गंगा, मंदाकिनी, आकासनदी, कह्कशां. आकाशु - आकासु, आस्मानु, उभु, गगनु, नभु, अर्शु, अंबरु, अवकाशु. आकाशवाणी - देववाणी, चैडिस फहिलाउ ; नभोवाणी, ‘रेडियो’. आक्रमणु - हमिलो, चढ़ाई, वारु, प्रहारु, काह आक्रोशु - क्रोधु, ग़ुसो, क्षोभु, रोषु, नाराज़गी, कोपु, अप्रसन्नता. आखाड़ो - व्यायामशाला, कसिरतशाला, कुश्तीस्थलु, मलाखिड़ो, पिड़ु आखेरो - घोंसलो, आशियानो, नीड़ु, आहेरो, वाहेरो आख्यानु - कथा, कहाणी, वार्ता, क़िसो, आखाणी, गाल्हि. आग/गि - अग्नी, बाहि, ज्वाला, आतिश, साड़ो, जलणि. आगमनु - अचणु, पधारिजणु, आमदि, पधारणु, उपस्थित आग्रहु - ज़ोरु, ज़िदु, हठु, अनुरोधु, वेनिती आचारु - अचरणु, हलति, चाल-चलन, रीति, रसम ; खटाणि, सांधाणो. आचार्य/र्यु - गुरू, अध्यापकु, प्राध्यापकु, विद्वानु, पंडतु, पंडितु. आज़ादी - मुक्ती, स्वतंत्रता, स्वाधीनता आजियां - आउ आदरु, आदरभाउ, आदरु सत्कारु, स्वागतु. आजीविका - गुज़रानु, पेटक़ूतु, तंवणि, रोज़ी-रोटी, रोज़गारु. आज्ञा - आदेशु, हुकुमु, हिदायत, निर्देशु, इजाज़त ; चयो, मञिता. आज्ञाकारी - चएवानु, फ़र्मानबरदारु, आज्ञापालकु, हुकुमी आडंबरु - डेखाउ, ढोंगु, पाखंडु, अडंबरु, भभिको, कूड़ो डेखु, चोजु, ठड़्को फड़्को आतंकवादी - दहशतवादी, दहशतअंगेज़ु, उग्रवादी ; क्रांतिकारी आतंकु - दहशत, हिरासु, डपु, भौ, भय, डरु, ख़ौफ़ु आतरिवेला - अधीरता, उबहराई, तकड़ि, बेसबुरी, आंधिमांधि आतशि - आतिश, बाहि, आग/गि, अग्नी, नारि, जेरो ; क्रोधु, ग़ुसो, कामु आतिथ्य - अतिथी-सेवा, महिमानवाज़ी, ख़ातिरदारी आत्मघातु - आपघातु, आत्महत्त्या, ख़ुदकुशी आत्मा - जीउ, रूहु, जीवु, अंतरात्मा, अंदरु, मनु, जीवात्मा, हंसु आदत - सुभाउ, प्रवृत्ती, हेर, लछण, अभ्यासु ; इलत आदमी - मनुषु, इन्सानु, माण्हू, शख़्सु, नरु, भाई, पुरुषु आधारु - बुनियादु, अझो, सहारो, मूलु, टेको, झल, टेक, मदद, आसिरो, भरोसो आधुनिक - नओं, नूतनु, ताज़ो, मौजूदह वक़्त वारो, जदीदु. आधूती - अवधूतु, त्यागी, वैरागी, सन्यासी, जोगी, साधू. आधेरो - थाबो, धिको, थेड़, ठोकर आनंदु - ख़ुशी, प्रसन्नता, लुत्फ़ु, आह्लादु, हर्षु, सुखु आनाकानी - नटाउ, गोगनाथी, गुसगुसाउ, अगर-मगर, टारणु, टाल मटूल करणु आनो - आनक, रूपए जो सोरहों हिसो ; बेदो, बेज़ो, अंडो आपघातु - आत्महत्या, ख़ुदकुशी, आत्मघातु आपदा - संकटु, मुसीबत, आफ़त, अत्याचारु, मुश्किलात आपो - अहंकारु, घमंडु, गर्वु, ख़ुदी, पाणपो, अहंवादु आबकारी - बठी, कलालख़ानो, महसूलु, नशेदारु शयुनि जो महसूलु वठण जी जाइ आबादी - वसंदी, वसंव, वसंउ, बस्ती, आदमशुमारी, समृद्धी ; पोख. आबादु - वसायलु, वसंदड़ु, साओ, सब्ज़ु, सुखियो सताबो, आसूदो. आभारु - धन्यवाद, मुबारक, अहिसानु, थोरो, वाधाई, एछिपो, महिरबानी. आभूषणु - अलंकारु, गहिणो, जे़वरु, गहु, भूषणु, विभूषणु आमंत्रणु - नींड, सडु, कोठ, दावत, नोतो, न्यौतो आमदनी - कमाई, लाभु, नफ़ो, फ़ाइदो, आवक, उपति, उपरासो आमु - साधारणु, सामान्य, रवाजी, वहिंवारी, सार्वजनिक, मामूली, सभ जो, पधिरो, ज़ाहिरु ; अंबु, ‘मैंगो’ आमिलु - कर्मचारी, सेवकु, मुलाज़िम, सरकारी नोकरु, नोकरी कंदड़ु वर्गु, अमलु कंदड़ु आमुख - प्रस्तावना, मुहागु, भूमिका, दीपाचो आयलि - माउ, माता, जीजलि, आई, अमड़ि आयोजनु - तयारी, प्रबंधु, इंतिज़ामु, बंदोबस्तु, व्यवस्था. आरंभु - आदि, शुभारंभु, शुरूआत, उदय, श्रीगणेशु, उत्पत्ती. आरक्षणु - पूर्वरक्षणु, ‘रिज़र्वेशन’ आरिजा - आवर्जा, वही, जमार, उमिरि आरिसी - आईनो, दरसिनी, दर्पणु, शीशो, टिक ; सुस्तु, काहिलु, टोटी. आरामु - विश्रामु, चैनु, सुकूनु, सुखु, राहत, शांती, साही, वेसाहीं. आरोग्य - तंदुरुस्ती, निरोगाई, सिहत, स्वास्थ्य आरोपु - इल्ज़ाम, डोहु, दोषु, लांछनु, दोषारोपु आर्थिक - माली, वित्तीय, मिल्कियत, ‘फ़ायनान्शिअल’, ‘इकनॉमिक’ आलाणि - आलाई, घिम, नमी, पोसलि, वट आलापु - सुरु, तान, रागु, गुंजनु, झूंगार ; विरलापु, पारु, आक्रोशु आलिसी - सुस्तु, आरिसी, टोटी, काहिलु आलिसु - आलस्य, सुस्ती, काहिली, शैथिल्य आलूदगी - अपवित्रता, नापाकी, पलीताई, भ्रष्टता, गंदगी आलो - भिगलु, भिनलु, तर्रु, पुसियलु आलोकनु - निरीक्षणु, जाचणु, डिसणु, अवलोकनु, नज़रसानी. आलोचकु - समालोचक़ु, समीक्षकु, नक़ादु, तन्क़ीदनिगारु. आलोचना - समालोचना, समीक्षा, तन्क़ीद, जाचना, ‘क्रिटिसिज़्म’ आवारा/रो - आवारहगर्दु, रोलू, टोलाकरु, रोहि रुलियो, लुच्चो, चरित्रहीनु, पेनांगु आविष्कारु - खोज, खोजना, ईजाद, नव-निर्माणु, ‘इन्व्हेन्शन’ आशा - आस, उमेद, भरोसो, आसांगो, सहारो, आसिरो, इच्छा, ओसीड़ो आशिष - आसीस, आशीर्वाद, दुआ, शुभकामना आशीर्वाद - आशिष, आसीस, दुआ, शुभकामना आश्चर्य - अचिरजु, अचंभो, अजबु, विस्मय, हैरत, हैरानी, कुतूह्लु आश्रम - मठु, मुनिवासु, ऋषिवासु, कुटिया, धामु आश्रय - आधारु, अझो, पनाह, शरणि, सहारो आसक्ती - अनुरागु, प्रेमु, स्नेहु, मोहु, ममता, लगावु, भगिती आसणु - आसनु, बैठक, योगमुद्रा, योगासनु आसमानु - आकाशु, आकासु, उभु, गगनु, अंबरु, अंतरिक्षु, अर्शु आसारु - निशानी, चिह्नु, लक्षणु, उहिञाणु आसीस - आशीर्वाद, शुभकामना, दुआ, आशीष आस्तानु - मकानु, आस्थानु, स्थानु, द्वारु, बुंभो, पवित्र स्थानु आस्तिकु - ईश्वरवादी, ईश्वरविश्वासी, वेदवादी. आस्था - विश्वासु, श्रद्धा, निष्ठा, भरोसो. आहंगु - इरादो, मक़्सदु ; सुरु, आलापु, आवाज़ु आह - थधो साहु, शूकारो, उबिकार, दांहं ; आस, उमेद आहट - आवाज़ु, खड़्को, टोह आहूती - हवन-सामग्री, होम-सामग्री, हव्य आहेड़ी - शिकारी, मारी, सय्यादु ; चुहिड़ो, भंगी, बालेशाही आह्लादु - आनंदु, प्रसन्नता, उल्हासु, ख़ुशी इंगित - इशारो, संकेतु, निर्देशु इंछा - इच्छा, मर्ज़ी, अभिलाषा, कामना, लालसा, चाह, मुराद, सध, मनोरथु इंजिणि - कल, मशीन, यंत्रु, ‘एंजिन’ इंतिज़ामु - बंदोबस्तु, प्रबंधु, व्यवस्था, आयोजनु, तरतीब ; निज़ामु, क़ाइदो, सिरिश्तो, ज़ाब्तो इंतिज़ारु - ओसीड़ो, ओनो, फ़िकिरु, प्रतीक्षा इंतिहा - पछाड़ी, पुजाणी, अंतु, छेहु, हद, सीमा, चरमसीमा इंद्र/द्रु - देवराजु, देवेन्द्र, सुरराजु, मेघराजु, देवपती, अमरपती, देवेशु. इंद्रजालु - जादू, जादूगिरी, माया, मायाजालु, तिलिस्मु, कामणु, खेड. इंद्रपुरी - इंद्रलोकु, अमरापुरी, देवलोकु, सुर्गु इंद्रिय/इंद्री - उज़िवो, अवयवु, हवासु, कर्मेंद्रिय, ज्ञानेंद्रिय इंधनु - बारणु, काठियूं/काठी, जलावन इकाई - एकांशु, एको, ‘युनिट’ इच्छा - इन्छा, अभिलाषा, आकांशा, कामना, मनोरथु, मुराद, तमन्ना, लालसा, ख़्वाहिश, मर्ज़ी, सध, मनोकामना इजलासु - बैठक, सभा, मेड़ु, मीटिंग इजाज़त - मोकल, परवानगी, परवानो, आग्या/आज्ञा, मंज़ूरी, स्वीकृती इट - लत, पुस्ती इजारो - महसूलु, नाको ; भाड़ो, किरायो, पटो, ठीको इति - अंतु, आखि़र, फ़क़ति, बस्, पूरनता ; हिते, हिति, हिन हंधि. इतिहासु - तवारीख़, तारीख़, अहिवालु, बयानु, वृत्तांतु, पुराकथा. इनकारु - नाकार, नांहि, नाबारी, अस्वीकृती, मना, खंडनु, नामंज़ूरी. इनामु - पुरस्कारु, पारितोषिकु, बख़्शिश, भेट, सूखिड़ी इन्साफ़ु - न्याउ, दादु, फ़ैसिलो ( कोर्ट जो ), निबेरो. इबादत - आराधना, प्रार्थना, भगिती, उपासना, अर्चना. इम्कानु - शक्यता, थियणी, संभावना, शकु, अंदेशो. इम्ला - शुद्ध लेखनु, श्रुतलेखनु, ‘डिक्टेशन’ इम्तिहानु - परीख्या, परीक्षा, परख, कसौटी, आज़िमाइश इरादो - मन्शा, नियत, मुराद, भावना, इच्छा, मनोरथु, मतिलबु, वीचारु इलाजु - उपचारु, दवा, तदिबीर, उपाउ, तरकीब, औषधि इश्तिहारु - विज्ञापनु, मशहूरी, पधिराई, इतिलाउ इसरारु - चमत्कारु, जादूगरी, अजीबु लीला, अचंभो ; राज़ु, भेदु इस्तिलाहु - मुहावरो, वाक्प्रचारु, वाक्प्रवाहु, बोलचाल, बातचीत ; आदत, हेर, वरजीस, तजुर्बो, आज़िमूदो इस्तीफ़ा - त्यागपत्रु, पद-त्यागु, ‘रेज़िगनेशन’. इस्मु - संज्ञा, नामु, ‘नाऊन’ ; नांउ, नालो. इहलीला - जीवनु, ज़िंदगी, हयाती इस्तैमालु - वाप्राशु, चलनु, प्रयोगु, वापरु, रिवाजु, दस्तूरु इस्त्री - स्त्री, पत्नी, ज़ाल, जोइ, नारी, औरत, महिला ; ‘आयर्न’, ‘प्रेस’ इहलोकु - मृत्युलोकु, मत्र्यलोकु, दुनिया, संसारु, मानवलोकु, प्राणीलोकु, मनुष्य जगतु, पृथ्वी, धरिती ईंधनु - बारणु, जलावन, काठी/काठियूं, आंच, इंधनु ईंज़ाउ - सूरु, दर्दु, पीड़ा, अहंजु, तकिलीफ़ ईजाद - खोज, खोजना, शोध, गोल्हा, जाच ईमानदारी - सचाई, प्रामाणिकता, सुपतियाई, निष्ठा, नेकजीवनी. ईमानदारु - सचो, वेसाही, सुपतियो, प्रामाणिकु, निष्कपटु, दयानतदारु ईमानु - सचाई, श्रद्धा, विश्वासु, विवेकु, धरमु, मतो, दयानतदारी. ईर्खा - ईष्र्या, हसदु, साड़ु, जलन, द्वेषु, खाम, जल, पच, पचिको ईश्वरु - परमेश्वरु, धणी, परमात्मा, भगवानु, मालिकु, ईशु, परब्रह्मु, ब्रह्मु, निरंजनु, अलखु, भगवंतु, रबु, रामु, अक्षरु, अंतर्यामी, करतारु, ओंकारु, दीनानाथु, दीनबंधू, प्रभू, पुरुषोत्तमु, जगन्नाथु, ठाकुरु, साहिबु, जगदीशु, जगदीश्वरु, दाता, डातारु, आदिपुरुष, अजरु, अमरु, त्रिलोकीनाथु, दयानिधानु, ख़ुदा ईश्वरी - ईश्वरीय, दैवी, ख़ुदाई, रबानी, इलाही ईष्र्या - ईर्खा, हसदु, साड़ु, जलन, द्वेषु, खाम, पच, पचिको ईष्र्यालू - ईर्खालू, साड़े खाधो, हासिदु, द्वेषी, साड़ सड़ियो उकलाउ - समाप्ती, पूराओ, नेकालु, निछेड़ो, सफ़ाई, जल्दाई उकाड़णु - ओबारणु, टहिकाइणु, टचिकाइणु, टिचिकाइणु ( म. उकडणे ) उकारणु - पारि पहुचाइणु, उपड़ाइणु, बीअ कंधीअ रसाइणु उकास - प्यास, उञ, उसाट, टिह, तृष्णा ; सिक, उकीर, छिक, तड़्फ उकिरणु - पारि पवणु, बीअ भरि व´णु, लंघे वञणु. उकीर - सिक, छिक, उकंढ, हुब ; काढो ; प्यास. उखिरी - खरलु, खांडणी, कूंडी ( कुटण लाइ ) उखोड़णु - उखेड़णु, पाड़ूं पटणु, उडेड़णु, लाहिणु ( खरंडु ), जुदा करणु. उखोलणु - उखेलणु, उडेड़णु, छोड़णु ( गंढि ), चीरणु ( फटु ), खोलणु, पटणु. उगुरु - गरो, भारी, वडो, डाढो, सख़्तु उगणु - उसिरणु, उभिरणु, सलो कढणु, जमणु, पैदा, फुटणु, टिड़णु, निकिरणु ( हिं. उगना ) उगाड़ - ओगड़ि, फोड़ी, वसूली, चंदो उघाड़णु - खोलणु, ज़ाहिरु करणु, पधिरो करणु, नंगो करणु, ऐब ज़ाहिरु करणु, बुछिड़ो करणु, पर्दो लाहिणु उघाड़ो - अणढकियलु, खुलियलु, नंगो, बेशरमु, निर्लजो, बुछिड़ो उचाइणु - रंजाइणु, डुखोइणु, सताइणु, तपाए खणणु, खपाइणु, परेशानु करणु. उचाट - वडाई, अभिमानु, मग़रूरी, तकिबरु ; डिंगाई, खौंस, अगिराई, हरकत. उचाटणु - लालचाइणु, धुतारणु, ठगणु, फुसलाइणु उचाटु - उदासु, उदासीनु, विरक्तु, वैरागी उचारु - आवाज़ु, हिजे, ‘प्रोनाऊंसिएशन’, उच्चारु उचो - उमदो, सुठो, उत्तमु, ठाहूको, श्रेष्ठु उच्च - ऊचु, श्रेष्ठु, उत्तमु, ऊंचो, शाही, वडो, डिघो, पूजनीय उछल - फहिकाउ, उछिलाइणु ; लोडो, झोबो, छलिको, उधमो, जज़्बो ; सिक, उकीर,हुब उछांग - टपो, कुडु, छाल, ठेंगु उछाल - छलांग, डिघो टपो, कुदान, वाधारो, चाढ़ु, कुडु, टपु उजाड़णु - उजड़ु करणु, वीरानु करणु, नष्टु करणु उजारणु - चिमकाइणु, ऊजलु करणु, साफ़ु करणु, मा´णु, चिलकाइणु. उजालो - ऊजलता, प्रकाशु, रोशनी, ज्योती, तेजु, चमक, सोझिरो, सहाओ. उजूनी - जूणि रहित, अजन्मा, अयोनि/नी ; ब्रह्मु, परमेश्वरु उजूरो - महिनताणो, एविज़ो, मुआवज़ो, ( हिं. पारिश्रमिक ) उज्जवलु - रोशनु, चिमकंदड़ु, तेजवानु, उजिलो, निर्मलु उझंदो - मुंहं ऊंदाही, निमाशाम, टिकरिटाणो, सांझी, संध्या, संझा. उञ - प्यास, उसाट, तास, तृष्णा, टिह,उकास ; सिक, उकीर. उटाटु - फूकिणो, फोफींडो, फुलणो उटु - ढिगु, खोड़, कुबु, डुडु उठी - डाची, उठिणी, तोडी, उठ जी मादी उठु - उष्ट्रु, करहो, डाघो, बोतो, चांगो, चपातो, शुतुरु ; मूरखु उडिको - डपु, भउ ; चिंता, गणिती, फ़िकिरु उडु - पेटोड़ी, घण खाऊ, पेट लटु, मानियुनि टोड़ु उणितुणि - गणिती, चिंता, फ़िकिरु, आंधिमांधि, बेसबुरी, हुरिखुरि. उतणु - चवणु, कहणु, गाल्हाइणु, बोलणु, ( म. उत्तरणे ). उतराणु - मकर संक्रांति, संक्रांति, उत्तरायण, तिरमूरी उतामिरो - उतावलो, तकिड़ो, उबहरो, अधीरु, बेसबुरु उतावलि - उतावली, उबहराई, तकड़ि, अधीरता, बेसबुरी, आतरवेला उतावलो - उतामिरो, तकिड़ो, उबहरो, अधीरु, बेसबुरु उतिपुति - चिंता, गणिती, फ़िकिरु, बेआरामी, आंधिमांधि, हुरिखुरि उत्कंठा - तिखी इच्छा/अभिलाषा, लालसा उत्तमु - श्रेष्ठ, उम्दो, आलॉ उत्तरु - जवाबु, वरंदी, वराणी उत्तेजनु - उत्साहु, हिमथ, पुठिभराई, हिमथअफ़ज़ाई ; चुर्च, छेड़ उत्पत्ती - उद्भवु, उद्गमु, जनमु, पैदाइश, आरंभु, उदय/इ, शुरूआत उत्पन्नु - जावलु, जमियलु, पैदा थियलु, उदित, परघटु ; पैदाइश, हासिलात, कमाई, नफ़ो उत्सवु - त्योहारु, पर्वु, डिणु, समारोहु, जशनु, जलसो उत्साहु - उमंगु, जज़्बो, जोशु, फुड़्ती, हौसलो, हिमथ, सरगर्मी. उथड़ - उथल, मोट ( बीमारीअ जी ) ; टिपु, थेड़ु, उछल. उथलु - बोड़ि, लेट, बोड़ि बोड़ां, सैलाबु, बरहरो उदमाइतो - उद्योगी, महिनती, उद्यमी, प्रयत्नशीलु, उदमी, हडडोखी उदमु - महिनत, जतनु, उद्यमु, कोशिश, प्रयत्नु उदय - उदइ, उभिरणु, निकिरणु, ज़ाहिरु थियणु, मथे अचणु. उदात्तु - ऊचु, उदारु, महानु, उदारदिल, श्रेष्ठ, दरियादिल. उदारता - दरियादिली, दानशीलता, सख़ावत, उदारदिली उदारु - दाता, दानी, सख़ी, फ़राख़दिल, दयावानु, कृपालू, परोपकारी उदासी - उदासाई, उदासपणो, उबाणिकाई, मलूली, ग़मगीनी, खिन्नता ; त्यागी, वैरागी, विरक्तु उदासु - उबाणिको, मायूसु, मलूलु, वेगाणो, ग़मगीनु उदाहरणु - मिसालु, नमूनो ; दृष्टांतु, उद्धरणु उद्धरणु - सूक्ती, सुख़नु, अवतरणु, दृष्टांतु, हवालो ‘कोटेशन’. उद्धारु - कल्याणु, भलाई ; मुक्ती, मोखु, मोक्षु, सद्गती, छोटिकारो. उन्नती - वाधि, तरक़ी, वाधारो, विकासु, औसरि, प्रगती, वृद्धी, समृद्धी. उन्मत्तु - पागलु, दीवानो, सनकी, अलमस्तु, सौदाई, ख़फ़क़ानी उपकारी - उपकारकु, परोपकारी, कृपालू, हितकारी, हितचिंतकु, उपयोगी उपकारु - परोपकारु, कल्याणु, भलाई, हितु, कृपा, लाभु, मदद. उपक्रमु - आयोजनु, तयारी ; साहसु, दमु, जतनु, अवरिचाई, योजना. उपग्रहु - लघुग्रहु, नंढो ग्रहु, ‘सेटेलाइट’ उपचारु - औषधि, दवा, दवा दरिमलु, इलाजु, औषधोपचारु, ‘ट्रीटमेंट’, ‘रेमिडी’. उपजाऊ - भली ( ज़मीन ), उपत्पइती, फलाइतो/ती, आबादु, उर्वर/रा. उपटार - बयानु, पधिराई, ज़ाहिरात, विस्तारु, पचार, ज़िकिरु, उघड़, खोल उपति - पैदाइश, पैदावार, हासिलात, कमाई, उपज उपदेशकु - उपदेशकर्ता, प्रचारकु, धर्मोपदेशकु, दीक्षकु, सलाहकारु उपदेशु - सिख्या, प्रबोधु, नसीहत, प्रचारु, दीख्या, शिक्षा उपनामु - तख़लुसु, उर्फ़ु ; आकहि जो नालो, कुलनामु, वंशनामु, अटक उपनिवेशकु - बैठकवासी, नईं बैठक/आबादी कंदड़ु, नवआबादी कंदड़ु, उपनिवेशवादी, ‘कॉलोनिस्ट’, ‘कॉलोनिअल’ उपनिवेशु - बैठक, नईं बस्ती, नवआबादी, नौआबादी, ‘कॉलोनी’, अधीनस्थु देशु उपन्यासु - कांदबरी, ‘नॉवेल’, नाविलु उपपत्नी - सुरेति, रखात, रखियल स्त्री, वेहारियल, सेंधी, यारि. उपबेटु - उपद्वीपु, द्वीपकल्प, प्रायद्वीपु, ‘पेनिन्स्यूला’. उपभाषा - बोली, बोलभाषा, ‘डायलेक्ट’ उपभोगु - इस्तैमालु, उपयोगु, खपति, वापरु, भोगु, ख़र्चु उपमा - तुलना, समता, समानता, सादृश्य, हिकजहिड़ाई, भेट, मुशाबिहत, तश्बीह उपयोगिता - लाभदाइकता, फ़ाइदेमंदी, उपादेयता, लाभु उपयोगी - उपादेय, लाभकारी, फ़ाइदेमंदु, लाभदाइकु, कारगरु, मुफ़ीदु, काराइतो, कमाइतो उपयोगु - खपु, कतबु, वापरु, वपराशु, खापो, ख़र्चु, उपयोगिता उपलब्धी - हासिलात, प्राप्ती, सुलभता उपलब्धु - मुयसिरु, मिलण जहिड़ो, हथ वसीको, सुलभु. उपवन/नु - उद्यानु, बाग़ीचो, फुलवाड़ी, गुलशनु, गुलिस्तानु. उपवासु - विर्तु, व्रतु, लंघणु, फ़ाक़ो उपसौणु - उपसगुणु, अपशकुनु, बदिसौणु, अशुभ निशानी उपस्थिती - हाज़िरी, मौजूदगी उपस्थितु - हाज़िरु, मौजूदु, ‘प्रेज़ेंट’ उपहारु - सौग़ात, नज़रानो, सूखिड़ी, भेट, तुहिफ़ो उपहासु - खिल, मज़ाक़, खिल चर्चो, मश्किरी, मस्ख़री, ठठोली, मख़ोलु उपाइणहारु - सिरजणहारु, पैदा कंदड़ु, मालिकु, धणी, ईश्वरु उपाउ - उपाय, इलाजु, रस्तो, तरीक़ो, बिलो, वसीलो, तदारक, रीति, तरकीब, युक्ती, अटिकल ; तदबीर, उपचारु, दवा ; जतनु, साधनु उपासकु - आराधकु, पूजकु, पूजारी, भक्तु, श्रद्धालू, अनुरागी उपासना - पूजा, शेवा, भगिती, ध्यानु, ध्यान-धारणा, आराधना, अर्चना उपिड़णु - उभिरणु, खजणु, मथे थियणु, उसिरणु, विख वधाइणु, वधणु वेझणु, मथे चढ़णु उपेक्षा - नज़रअंदाज़ी, ध्यानु न डियणु, लापरवाही, बेइज़ती, अपमानु, धिकारु, अखिबूट, घृणा, तिरस्कारु, अवहेलना, उदासीनता उबतड़ि - उबतो, उलटो, ऊंधो, विरुद्ध उबतो - उबतड़ि, उलटो, ऊंधो, विरुद्ध, अणाओ. उबथो - उबड़ाको, ओकारो, आतु, उल्टी. उबहराई - अधीरता, तकड़ि, बेसबुरी उबहरो - उतामिरो, तकिड़ो, अधीरु, बेसबुरु उभकपिरी - लाही, ढार, उभी चाढ़ी, औखी चाढ़ी उभालो - महिणो, डोरापो, तानो, चाणकु, तुनको, टोक, चथर उभिरंदो - ओभरु, पूरबु, पूर्व ( दिशा ) उभु - आकासु, आकाशु, गगनु, आस्मानु, नभु, अंबरु उभो - खड़ो, बीठलु, सिधो उमंगु - उत्साहु, जोशु, जज़्बो, उधमो, हर्षु, कुड, चाहु, मौज, हौसिलो उमाड़ी - बुंडी, बरंदड़ काठी, चूचिड़ी, चुंवाती, आरांबी/भी उमारो - हमलो, चढ़ाई, काह, आक्रमणु, उलर, झटु ; चमक, तिजलो ; उदइ, उदय, उभिरणु उमास - अमवास्या उमेद - आस, आशा, आसिरो, आसांगो, इच्छा, भरोसो, आकांक्षा उमेदवारु - आसाइतो, कांखी, इच्छुकु, अभिलाषी, उमेदनि भरियो, आरज़ूमंदु, ( हिं∘ प्रत्याशी ), ‘कैंडिडेट’ उरखणु/उलखणु - जाणणु, सुञाणणु, पछाणणु, (म. ओळखणे ) उरहु - छाती, सीनो, बुबो, थणु, धाई उरेबु - वतरु, वाडकु उलंघनु - भञकिड़ी, नाफ़रमानी, लंघणु, टोड़णु उलझन - मूंझारो, परेशानी, बेचैनी, बेआरामी, चिंता, गणिती, कठिनाई उलटु - अंधेरु, ज़ुल्मु, अत्याचारु, नाहकु. उलहंदो - ओलहु, पश्चिम ; पश्चिमी, आलाहों. उलहणु - लहणु ( सिजु ), अस्त थियणु ; मुर्कणु. उलोड़णु - उखोलणु, लोडणु उल्थो - अनुवादु, तर्जुमो, भाषांतरु उल्लू - चिबिरो, घुघु, घुघू ; मूरखु उषा - पिरिहफुटी, असुरु, अरुणोदय, भींभिरको उस - धूप, सिज जो तउ, तड़्को उसाट - उञ, प्यास, तृष्णा, टिह, उकास उसिरणु - उभिरणु, वधणु, मथे अचणु, पैदा थियणु उस्तादु - अध्यापकु, मास्तरु, शिक्षकु, गुरू, ओझो ऊंचाई - ऊचाई, डिघाई, लंबाई, बुलंदी ; श्रेष्ठता, सुठाई ऊचो - उत्तमु, उमदो, श्रेष्ठ, ठाहूको, बढ़िया ; बुलंदु, उताहों, डिघो, ऊंचो ऊजलु - उज्जवलु, उजिलो, चिमिकंदड़ु, चिलिकंदड़ु, रोशनु ऊर - काह, हमिलो, चढ़ाई, आक्रमणु ; ज़ोरु, ज़बरदस्ती ऊरि - वलरु, वगरु, क़तार ( पखियुनि जी ) ; मेड़ु, अंबूहु, पीह, भीड़ ऊर्जा - शक्ती, बलु, ताक़त ऊष्मा - गर्मी, तपिश, तपति, कोसाणि एक/एकु - हिकु, हिकिड़ो, यक्/कि, अकेलो एकता - एको, बधी, मेलापु, हिकड़ाई एकदंतु - गणेशु, गणपती, गजाननु, विनायकु, लंबोदरु, गणनायकु एकरूपता - समरूपता, समानता, हिकजहिड़ाई, सागियाई एकांत - निवेकिलाई, सुनसानु, शांत, अकेलाई, तनहाई एकाग्रता - तल्लीनता, तन्मयता, ध्यानु एकु - हिकु, हिकिड़ो, यकि, अकेलो एको - एकता, बधी, मेलापु, हिकड़ाई एछिपो - भलाई, उपकारु, महिरबानी ऐक्टु - अकटु, क़ाइदो, अधिनियमु, क़ानूनु, ‘ऐक्ट’ ऐक्टरु - नटु, अभिनेता, वेसधारी, अदाकारु, ‘ऐक्टर’ ऐटमु - अणू, परमाणू, ज़रिड़ो ऐटु - चरख़ो, नारु, हुरलो ; भूरो ऐतिहासिक - इतिहासिक, तारीख़ी, ‘हिस्टारिकल’ ऐनक - चश्मो, कांचु, शीशो ऐबु - अवगुणु, औगुणु, विड, ख़ामी, नुक़्सु, ख़राबी, ओणाई ऐशु - मज़ो, ख़ुशी, भोग-विलासु, रंगु-रागु, ऐश-आरामु, सुखु चैनु ; विभिचारु ऐश्वर्य - धनु दौलत, वैभव, समृद्धी, संपन्नता ऐहिक - संसारी, सांसारिक, दुनियवी, इहलौकिक ओंकारु - ओम, ॐ, ओऽम, प्रणव, परमेश्वरु ओक/ओकारो ¬ उबिड़ाको, उबथो, उबिराको, उल्टी, कै़. - आतु, उबिड़ाको, उबथो, उबिराको, उल्टी, क़ै ओगाहु - ओगाहु, साखी, साक्षी, गवाहु, शाहिदु ओघड़ि - उघाड़प, नंगाई ; पधिराई, उघट ओछ/ओछाई - कमीनाई, नीचपणो, ओछाइप ; मूंझारो, परेशानी ओछो - कमीनो, नीचु, ख़सीसु, हीनु, हल्को, हल्किड़ो, घटिया, क्षुद्र, अधमु ओजस्वी - तेजस्वी, कांतिमानु, बलिवानु, प्रतापी, पराक्रमी, प्रभावशाली, वीर्यवानु ओजु - तेजु, चमक, कांती ; ताक़त, बलु, ज़ोरु, दमु ओझलु - अंतर्धानु, ग़ाइबु, लुप्तु, गुमु ओझिरो - ऊंदहि, अंधकारु ओझो - हुते, हुन हंधि, होडांहुं सामुहूं साम्हूं ; अध्यापकु, शिक्षकु, मास्तरु ओट - टेक, आसिरो, सहारो, पनाह, अझो, शरनि, आधारु, पर्दो, आड ; आलुड़ु, वीरि लहणु ; मदद, सहाइता ओटार - चिंता, गणिती, फ़िकिरु, ख़यालु, दुखु ओड़ो - ओणू, ऊणो, चाड़्यो, ( हिं. बिजूका, बिजूखा ; म. बुजगावणे ). ओढणी - दुपटो, चुनी, रओ, ढकण जी चादर ; ( हिं. ओढ़नी ). ओढणु - पाइणु, वेढ़णु, पहिरणु, ढकणु ; ( हिं. ओढ़ना, म. ओढणे ). ओथ - छिप, छिप्प, टकरु, चट्टान, वडी मुसीबत, आफ़त ओथप - वाधि, औसरि, विकासु ओथारो - कुसुपनु, दुःस्वप्नु, बुरो सपनो, ‘नाईटमेअर’ ओपड़ु - औसरि, वाधि, वाधारो, ओथप ओपिरो - धारियो, अजनबी, अणसुञातलु ओबरु - काढ़ो, घुट, रुघ, उह्मो, उबारो, पाणीअ जो टहिको ओबाही - ओबाकी, उभो साहु ( खंघि में ) ओभालो - महिणो, तानो, डोरापो, चाणको, टोक, उभालो, वियारु, वेणु ओरांघणु - लंघे वञणु, टपी वञणु, पारि पवणु ओराजो - ओराधो, रोजु, राड़ो, आपदा, निभागु, बुछिड़ाई, बुराई ओलिड़ो - प्रतिबिंबु, अक्सु, पर्तवो, तिर्वरो ओलियाउ - दरवेशु, संतु, पहुतलु शख़्सु ओलो - परदो, ढकु ; चपो, बेड़ीअ जो गनु ; ओट, अड़, पनाह, अझो ; मनहुं ओस - माक, माट, शबनम, विल्ह ; गरमी, तपिश ओसरु - सोक, ख़ुश्की, बरसाति जी कमी, डुकरु, आपदा ; वझु, मौक़ो, टिणु, अवसरु ओसारणु - अडावत करणु, अडणु, चणणु, आसारी करणु, सिरुनि सां ठाहिणु ओसिड़ो - उथड़, मोट, लमु ( बाल जो ), थेड़ ओसीड़ो - ओनो, प्रतीक्षा, इंतज़ारु, फ़िकिरु, चिंता, गणिती ओहु - आंचलु, थणु, शीरदानु औघड़ि - उघाड़प, नंगाई, पधिराई, उघट औजु - ऊचाई, बुलंदी, चोटी, चरम सीमा, कमालियत ; शानु, जलवो, वडो उहिदो, मरतबो ; खुशहाली, आबादी औरत - स्त्री, नारी, महिला ; ज़ाल, पत्नी. औलादि/दु - संतान, जणि, बार-बचा, संतति. औषधि - औखदि, दवा, इलाजु, चिकित्सा, दवा-दारूं औसरि - ओसिराण, वाधि, वाधारो, विकासु, प्रगती, तरक़ी, ओपड़ु, ओथप अंकगणितु - अंगी हिसाबु, अंकविद्या, गणितशास्त्रु, अंकविज्ञानु, हिसाब अंकु - अंगु, अददु ; चिन्हु, चिह्नु, निशानु ; नाटक जो हिसो, नाटकांकु, ‘ऐक्ट’ अंकुरु - अंगूरु, गौंचु, अंघु, सलो, नवांकुरु अंकुशु - गजबागु, गजबांकु, कुंढो ; रोक, ज़ाब्तो, दबाउ, वसु अंगलु - माणो, लाडु, चागु, नाज़ु, नखि़रो अंगीकारु - स्वीकारु, म़ञिता, मंज़ूर, क़बूलियत अंगु - अंकु, अददु, चिन्हु, निशानु ; लिङु, उज़िवो ; भागु, भावी अंगुष्ट/ष्त - आङुरि, अंगुली अंगूठी - मुंडी, छलो, मुंदरी अंगूरु - वडी किश्मिश, द्राक्ष, डाखफलु ; गौंचु, गोशु, अंघु अंगोछो - अंगोशो, टुवालु, पोचो, गमछो अंजनु - काजलु, सुरमो, कजलु अंजली - बुकु, लप, चंगुल, चरू, चरूं अंडो - बेदो, बेज़ो अंतरंगु - अंदिरियों ; विश्वासपात्रु, वेझो, आत्मीय, गहिरो, अज़ीज़ु, अंतरात्मा - अंतर्मनु, अन्तःकरणु, हृदय, मनु ; आत्मा, जीवात्मा, जीवु, प्राण, रूहु अंतरिक्ष - आकाशमंडलु, गगनमंडलु, खगोलु अंतरु - दिल, दिलि, मनु, हिर्दो ; दूरी, मुफ़ासिलो, मुदो, विथी, विछोटी अंतर्धानु - ओझलु, ग़ाइबु, लुप्तु, अलूपु, गुमु अंतिम - आखि़री, आख़रीन, चरमु, पछाड़ीअवारो अंतु - पछाड़ी, सीमा, हद, छेड़ो ; परिणामु, नतीजो ; गुझु, राज़ु, भेदु ; विनाशु, बर्बादी, संहारु, मृत्यू अंदरु - अंदिरियों पासो, अंतर ; मनु, हिर्दो, दिल, दिलि, विवेकु, अंतर्मनु, अंतःकरणु अंदेशो - गणिती, चिंता, फ़िकिरु, उणि झुणि, डपु, शकु, भौ, गुमानु, संदेहु, संशय अंधकारु - अंधारु, अंधारो, अंधूकारु, ऊंदहि, भिंभ, मेर अंधाधंूधी - बदिइंतजा़मी, बेबंदोबस्ती, गड़बड़ि, विगोड़ु, बादशाहगरदी अंधारी - आंधी, तूफ़ानु, वाच ; ऊंदाही ( राति ) ; अखियारी ( घोडे़ जी ) अंधुधुंधु - बदिइंतज़ामी, विगोड़ु, अन्याउ, अंधेरु, ज़बरदस्ती, मूंझारो, ज़ुल्म जो राजु, अंधेरु अंधेरु - ज़ुल्मु, डाढु, बदिइंतज़ामी, कुन्याउ अंधो - सूरदासु, नाझो, अखियुनि सजो ; झको, अणचिटो ; बेशरमु, निर्लजो अंबरु - उभु, आकासु, नभु, गगनु, आस्मानु. अंबा - माता, जननी, अंबिका, देवी, शीतलादेवी. अंबारु - ढिगु, ढेरु, वखारु, भंडारु अंबिका - गौरी, पार्वती, गिरिजा, भवानी, शिवानी, काली, उमा, चंडिका अंबूरी - जंबूरी, पकड़ अंबूहु - मेड़ु, पीह, भीड़, गोड़ु, गाहटु अंशु - अंसु, हिसो, भाङो, खंडु, टुकरु ; औलादु, संतान, जणि, अढि कंकरि/री - ककिरी, पहिणी, कंकड़ कंगणखारु - टंकणखारु, सुहागो कंगणु - थुल्हो चूड़ो, चूड़ो, कंगनु, कड़ो ; खुहिंबो धागो कंगालपणो - कंगाली, ग़रीबी, मिस्कीनी, सुञाई, अणहूंदि, विल्हाई, दरिद्रता. कंगालु - ग़रीबु, मिस्कीनु, सुञो, भींगो, दरिद्री, धनहीनु, दुखी, निर्धनु, विल्हो. कंजिरी/रो - चोली, अंगी, गजु, स्त्रियुनि जे पाइण जो वस्त्रु कंजूसी - कृपणता, मरचूठाई, मुठि-भीड़, शूमपणो कंजूसु - कृपणु, मरचूठु, शूमु, चमचूसु, मुठि-भीड़ु, चिंगूसु, चिचीमारु, मखीचूसु कंझणु/किंझणु - किण्कणु, कुरिकणु, चिंघणु कंठु - गलो, निड़ी ; सुरु, आवाज़ु, धुनि कंडो - कांटो, कंटकु, ख़ारु, सेल्हु ; हडो, करंघो, कणघो कंदील - फ़क़ीरनि जी थेल्ही, झोली कंधी - किनारो, कंठो, कपु, कनो ; किनार, अंदी ; लोढ़ो, कटहिड़ो, झंगिलो ; आधारु, टेक, सहारो कंधु - गिची, गाटो, कंधो, गर्दन कंधो - कंधु, गाटो, गिची, गर्दन ; किनारो, कपु ; किनारी, अंदी कंबणु - डकणु, थड़्कणु, लर्ज़णु, धुडणु, धुबणु. कंबिणी - डकिणी, थड़्किणी, लर्ज़िश, लोडो. कंयलु - शींहुं, शेरु, केहरु ,शार्दूलु, सार्दूलु. कंवरु - कुमारु, राजकुमारु, राजपुत्रु, शहज़ादो कंवरु/कंवलु - कमलु, कमल गुलु, पबुणि जो गुलु ककरु - बादलु, मेंघु, घनु, अब्रु ; निशानु, चिह्नु, रहंड, चीरु, फोटि ककि - हलाखु, बेज़ारु, तंगि, परेशानु ; डह अखिरी ककिड़ी - खखिड़ी, कोर, कोईरो, ककोलो, दधिड़ो ; काकिड़ी, वंगी ककिड़ो - कपासियो, कपह/वंउण जो बिजु ; खुहिंबो ककिरी - सन्ही पथिरी, राओ ; नंढो ककरु/बादलु ककिरो - पथर जो नंढो टुकरु, संगरेज़ु, बजिरी, रुहिड़ी, राओ, मोरमु, पथिरी ककोहु - दारूं, मदिरा, मद्य, अंगूर जो शराबु ; गाढ़ो, लालु, रतो, सुर्ख़ु कखु - तणको, तृणु, सुकल गाह जो टुकरु, कुश, दूर्वा ; मारियलु धातू; नांगु, बला कचिरो - गंदु, किनु फिथु, मेड़ु सेड़ु कचु - कांचु, शीशो, काओ ; गारि, गारिगंदु, बदिज़बानी कचो - अण पकलु, अण रधलु, अण रसियलु, अणपूरनु ; आरज़ी, ‘टेंपररी’ ; टाकुओं ; ऐबदारु ; साओ सब्ज़ु ; अविश्वासी ; नओं, अलड़ु, बाराणो ; अजटाऊ, बे बक़ा, नासवंतु ; मिलावती, फेटि वारो ; ग़ैर सनदी ; अटिकल, तख़्मीनी ; नओं भरती कयलु ; निबलु, कमिज़ोरु ; शकी, थिए न थिए ; डोरापो, तानो ; कलंकु, दाग़ु, ऐबु, अवगुणु, ख़ामी ; बदिनामी ; रोज़नामचो, डींहंकड़ी, दुकानदार जो खर्ड़ो ; गारि, गारिगंदु ; उडंदि ( ख़बर ) कछ - बग़लु, हंज, गोदि ; काछो, माप. कछणु - मापणु, माप वठणु, काछो वठणु. कछुओ - कछूं, कुमी, वडी कुमी कज - ढकु, पोशु ; लज, शरमु, हयाउ कजु - रजु, ढउ, तृप्ती कञरु - भड़वो, दलो, भेटू, भाड़ियो ; किन्नरु ( गाईंदड़ नचंदड़नि जी हिक जाति ) कञिरी - भड़वी, दली, वेश्या, वेसवा, रंडी, गणिका, रंगीली ; किन्नरी ( गाईंदड़ नचंदड़ जातीअ जी स्त्री ) कट - कतरि, कटण जी क्रिया, कट कूट, लाथि ; घटिताई कटरु - सर्टु, कणो, मोरेसरु, रजु ; कट्टरु, सख़्तु ; शरमु, गै़रत, खोटो ख़यालु ; ज़िदी कटार/कटारी - काती, छुरी, वडो कपु, ख़ंजरु ; बेड़ी, किश्ती. कटु - कसु, मुरचो, ज़ंगु, मोरियाणु ; दुश्मनी, अदावत, निफ़ाक़ु. कठनु - कठिनु, डुखियो, अणांगो, डाढो, सटाणो, सोट, महिनताणो कड़ो - तिखो, तेज़ु, कौड़ो ; उगिरो ; सख़्तु, खहुरो ; बाड़ो, जोशीलो ; कड़ी कढ - विस्तारु, डेघि, पटाड़ ; सिक, उकीर ; उल्टी, क़ै ; पीछो, पुठियां अचणु कढणु - बाहिर छिकणु ; अलगि करणु, रदि करणु ; छडाइणु ( पैसो ) ; उतारणु ( फोटो ) ; भरणु ( पाणी ) ; चिकाइणु ( अर्क़ु ) ; पाइणु ( सटूं ) ; पीड़णु ( तेलु ) ; उघाड़णु ( तलवार ) ; लहणु ( राज़ु ) ; लोधणु, तड़णु ; डाहिणु ; ज़ाहिर करणु ; कमाइणु, हासिल करणु ; चूंडणु, पसंदि करणु कढ़णु - टहिकणु, उबिरणु, टचिकणु ; जलणु, पोसिरणु, सूरु थियणु कणाहु - सीरो ( गुरूअ जो ), प्रसादु, परसादु कणि - बिजु ( पुस्त जो ) ; दाणो ( फोटे जो ) ; वेझो, नज़दीक. कणी - हीरे जो नंढो टुकरु, मण्यो ; ज़री, लिख, हव, पिचकिरो. कणु - दाणो ( अन्न जो ) ; ज़रो ; लाइक़ु घोटु ( धीअ लाइ ). कणो - अन्न जो दाणो, कणु ; बिजु ; ज़रो कतबु - कारि, धंधो ; लाभु, कमु, उपयोगु ; हने जी कमान. कतरु - मछीअ टुकरु, बेरो ; गटरु, छिल, तुहु ( अन्न जो ), बूसो. कतल - खजूर, खारक, छुहारो, खारिक कति - किथे?, कहिड़े हंधि ; छाणु ( अटे जो ) ; लाड़ो ( कुतीअ जो कुते लाइ ) कतिरी - निबु ( पेन जी ) ; वढु, टुको ( वण ते ओज़ार जो ) कथ - तक, टल, अंदाज़ो, अटिकल ; लेखो, हिसाबु ; बहिसु, वादविवादु कथा - कहाणी, आखाणी, धार्मिक, वृत्तांतु, गाल्हि, वर्णनु. कथाकारु - कथावाचकु ; कहाणीकारु, कथा कंदड़ु. कथानकु - कथा-स्वरूपु, कहाणीअ जो आधारु, कथ्य, ‘प्लॉट’. कदमु - विख, बिरांघ, पेरु, चरनु, पगु, चाल कदाचित - मतां, अलाजे, जेकसि, मूरि, हरगिज़, असुलु, शायद कदु - होडु, ज़िदु, शिदत, हठु ; डीलु, ऊचाई, डिघाई, हाठी क़दुरु - मुल्हु, क़ीमत, अघु, बहा ; योग्यता, लियाक़त ; इज़त, मानु, सन्मानु कनाइणु - बुधणु, कनु डियणु ; डिजणु, भउ/भौ करणु कनाकनि - टिमटारु, तारातूरु, भरपूरु, तारि कनी - रोटीअ टुकिरी, गभो, खनु ; अंदी, किनारी, किनार, रंगीन पटी. कनु - कर्णु, करणु, बुधण जी इंद्रिय ; ध्यानु ; नंगु ( ढोर गणण में ). कने - वटि, भरिसां, वेझो, लागीतो, सां कनोवटी - हिकजहिड़ाई, मटा सटा, डे वठु कपटु - ठगी, छलु, दोलाबु, पाखंडु, दंभु, डंभु, फ़रेबु कपणु - काटणु, चीरणु, वढणु, कतिरणु, कोसु करणु कपरु - किनारो, कपु, कंधी, ऊचो किनारो कपह - कपाह, कपास, रुई, रूई कपी - फिरणी, चर्ख़ी, भौंरी, गर्गड़ी ; बांदरु, भोलो, वानरु कपूतु - कुपुटु, नालाइक़ु/खरियलु पुटु कफ - फीण, फीणु, गजी, झगी ; पिक, ओगाड़, थुक ; बलग़मु. क़बीलो - जथो, टोलो ; घराणो, ख़ानदानु, परिवारु, कुटुंबु ; स्त्री, पत्नी क़ब्ज़ो - क़ब्ज़ेदारी, हथियो, मुठियो, अधिकारु, दख़लु, गनु कमरि - चेल्हि, लकु, मियानु, मिआणु, तलवार जो खोखो ; लोई, खथी कमाइणु - कमु करणु, खटणु ; उपाइणु ; वटणु, पिराइणु कमाइतो - काराइतो, कारगरु, उपयोगी, सजायो, सक्यारिथो. कमाई - उपति, पैदाइश, उपरासो, पोरिह्यो, महिनत ; शेवा, चाकिरी. कमाड़ु - काठ-घरु, लकिड़ाओं मकानु ; द्वारु, दरिवाज़ो कमान - धनुषु, सीङ, क़ौसु कमालु - कमालियत, पूरनता ; छेहु ; अजब में विझंदड़ु कमु कमि/म् - थोरो, घटि, ऊणो, बिना, रहित. कमिज़ोरी - हीणाई, निबलता, बलहीनता, दुर्बलता. कमिज़ोरु - हीणो, निबलु, बलहीनु, दुर्बलु कमी - ऊणाई, घटिताई, कोताही, अणाठ कमीणाई - नीचपणो, कुधाई, गंदाई कमीणो - नीचु, तुच्छु, हलकटु, कुधो, निखरु, रेजालो कमु - कार्यु, कार्जु, कारि ; धंधो, पेशो ; कारीगरी ; प्रयोजनु ; उपयोगु; महिनत. कर - कल, सुधि, समाउ, ख़बर ; पासो, किनारो, कपु ; पाणीअ जो लाहु. करहो - उठु, डाघो, शुतुरु, मोडो, रोडो, चपातो कराई - कलाई, बांहं ऐं हथ जो जोड़ु ; काराई ( काठ चीरण जी ) कराड़ो - सघारो, जबिरो, डाढो, मज़िबूतु, ताक़तवरु करामत - चमत्कारु, अचंभो, करिश्मो, जादू ; अलौकिक शक्ती ; वडाई, महानता ; खूबी, अनोखाई क़रारु - इकरारु, अंजामु, वचनु ; आरामु, चैनु ; धीरजु, सबुरु, शांति. करालु - भयानकु, भवाइतो ; दरिंदो, गरो, जबिरो, ख़ूनख़्वारु. करूड़ु - भयानकु, ख़ौफ़नाकु, हैबतनाकु, दरिंदो कलंकु - दाग़ु, चिटो, दोषु, ऐबु, बदी कल - सुधि, समाउ, ख़बर, डसु, पतो, परूड़, जाण, डेठु ; इंजिणि, मशीन, यंत्रु कला - हुनुरु, फ़नु, कारीगरी ; क़ाबिलियत ; अटिकल ; गुणु, डेखु, अद्भुत शक्ती ; आर्ट कलाकारु - फ़नकारु, अदाकारु, नर्तकु, अभिनेता, संगीतकारु, ‘आर्टिस्ट’ कलिपत - कल्पत, वहमु, कूड़ो ख़यालु, माया, अविद्या ; ठगी, दोलाबु, रीचकु, पूरु, जुजिकी कलिसु - कलशु, चोटी, कुंगिरी, कलगी कलूरु - जुल्मु, डाढु, अनर्थु, नाहक़ु, ज़बरदस्ती कलेशु - क्लेशु, पीड़ा, सूरु, डुखियाई, संकटु, मुसीबत, रंजु कलोलु - रौंशो, खेलु ; विंदुर, वरूंह, मौज, मज़ो, जशनु, विलासु, खिलख़ुशी. कल्पत - कूड़ो ख़यालु, वहमु, माया, अविद्या ; ठगी, दोलाबु ; रीचकु, पूरु, जुजिकी. कल्पना - ख़यालु, वीचारु, धारणा, अनुमानु, मनोरचना कल्मो - शब्दु, क़ौलु, बोलु, वचनु, चवणी ; इस्लाम जे सदाकत जो विश्वासु, मुस्लमाननि जे अक़ीदत जो जुमिलो कविता - शइरु, बैतु, नज़्म, शाइरी, रचना कवी - शाइरु, कविता रचींदड़ु कशणु - छिकणु, ताणणु, साहणु ; निचोड़णु, निपोड़णु, कढणु, ज़ोरु डियणु कशशि/कशिश - छिक, ताण, खींच ; आकर्षणु, लाड़ो, झुकाउ ; सिक, हुब, दिलरुबाई कशु - कशाह, काढ़ो, सतु ; सूटो ; कसिणो, चम जो पटो, नौकरु, चाकरु. कश्मकश - छिकताण, झगिड़ो, संघर्षु, मूंझारो, घमसानु, शोरु, गोड़ु. कसणु - परिखणु, जाचणु, कसौटी करणु ; छिकणु, ताणणु ; कटाइणु कसबु - वणिजु, वापारु, धंधो, पेशो ; फ़नु, हुनुरु, कला ; क़ाबिलियत ; बदिकारी, बदिपेशी कसर - फ़ाइदो, लाभु ; वाधि, बचति, ज़्यादती ; सुठो, चङो, उमदो कसाई - कमी, ऊणाई, खोटि, अणपूराई, नुक़्सु कसारो - बेज़ाइके़, उगिरो, खारो, बाड़ो कसी - नाली, मोरी, वाही, गठि, वेध कसो - ऊणो, घटि, अणपूरो ; फेटि वारो, मठु पयलु कसौटी, कसिवटी - परिख, परीक्षा, तपास, आज़िमाइश ; परिखण जो पथरु कस्तूरी - खथूरी, मुश्क, ‘मस्क’ कहकाउ - कहल, क़ियासु, रहमु, दया ; ईज़ाउ, चोट, हाञी, नुक़्सानु कहत - कहाणी, आखाणी ; बकवास, यख़ी, बक, झगी क़हरु - कोपु, ग़ुसो, डमरु, डाढाई, ज़बरदस्ती, ज़ुल्मु ; आपदा, मुसीबत कहल - दया, रहमु, बाझ, क़्यासु, तरसु कहाणी - आखाणी, वार्ता, गाल्हि, अफ़सानो, क़िसो, डंदकथा. कहावत - पहाको, चवणी, दृष्टांत कथा ; सुख़नु, वचनु, क़ौलु. कांइराई - कांइरता, कायरता, गीदीपणो, बेजिगरी, कुचराई. कांउ - कांगु, अलु, ज़ाग़ु कांखी - इच्छुकु, इच्छा रखंदड़ु, आकांक्षा रखंदड़ु, ख़्वाहिशमंदु ; इच्छा, आकांक्षा, मरिज़ी, सध कांगु - कांउ, अलु ; कियाड़ीअ जे मथां वारा वार कांच - सुथण, पाजामो, पतलून, सलवार. कांचु - काओ, शीशो ; दर्पणु, आईनो. कांझी - भतु, रब, पिछ, आश, पेजु कांटु - सुस्तु, आलिसी, टोटी, काहिलु, ढाकुनि ढरियो कांटो - ताराज़ी, साहिमी ; कंडो, ख़ारु ; सुई ( घड़ियाल जी ) ; चमचो कांडु - महाकाव्य जो प्रकरणु, बाबु, अध्याउ ; घटना, वाक़ो कांतु - कंतु, मुड़्सु, भतारु, पती, कांधु. कांधु - कंतु, पती, मुड़्सु, भतारु, धणी, नाथु. कांह - किथे, केडांहुं, कहिड़े हंधि कांहिरो/लो - कौंचायलु, कुड़ंदड़ु, डुखंदड़ु, पोसिरंदड़ु ; निबलु, बेवसि काई - अरथी, टटी, नाठिरी, जनाज़ो काओ - शीशो, कांचु ; वलो, पटी, पञरु, लकिड़ो काकुल - चग, वारनि जो गुछो, लट, वारिन जी घुंडी, गीसो, ज़ुल्फ़ काको - चाचो, बाबो, पीउ जो भाउ कागराई - काग़ज़ जो वापारी ; लेखारी ; वापारीअ जो मुन्शी, कागरी कागरु - पनो, काग़ज़ु ; हिसाबु किताबु, लेखो जोखो. काग़ज़ु - पनो, कागरु ; लेखो, हिसाबु ; ख़तु, चिठी, पत्रु. काचु - कांचु, शीशो, काओ काछो - कछ, माप, पैमाइश ; पहाड़ जे तर वारी ज़मीन काजलु - कजलु, अंजनु काजु - धंधो, किर्ति, कमु, कारि, हाज, कार्यु, कारिजु, कार्जु ; जशनु, उत्सवु ; गारी, फाही, बटण पाइण जो टुंगु ; शादीअ ते थींदड़ विधी ; खानो, मजिलस, दावत ; मंगलाचारु, शुभु कमु काटणु - कटणु, घटि करणु, रक़म वारे छडणु ; कपणु ; कतिरणु ; लाहे छडणु ; हलालु करणु ; गुजा़रणु ( वक़्तु ) ; लीक पाए रदि करणु ; जुदा करणु ; टुको डियणु ; छांगणु ; छडे डियणु ; तास जे पतनि मां कुझु पता लाहे रखणु ; दूरि करणु काठी - लकिड़ी, इमारती काठु ; कै़दीअ खे बधण जो गौरो बुंड, धपड़ु ; बंदु, कै़दु ; वडो लकिड़ो काढ - पटार, डेघि, ईंघ, विस्तारु ; इच्छा, ख़्वाहिश काढो - इच्छा, ख़्वाहिश ; सिक, हुब, लाड़ो ; डेघि, ईंघ ; हकालींदड़ु, कढी छडींदड़ु ; पाणी कढण जो थांउ, बोको काढ़णु - टहिकाइणु, टचिकाइणु, ओबारणु ; दुखी करणु, डुखोरणु, व्याकुल करणु, रंजाइणु काढ़ो - टहिकायल दवाउनि जो पाणी ; घुट, रुघ, बुट, उकिरसु काणि - कसु, घटिताई ; लोड़, गती, खपु, घुर्ज, ग़र्ज़ ; परिवाह ; ओणाई, ऐबु ; लाइ, वास्ते कातरि - कतरणी, कैंची ; जे करे, वास्ते, ख़ातरि, लाइ, काणि क़ातिलु - ख़ूनी, घाती, क़तलु, कंदड़ु, मौतमारु काथां - किथां, कहिड़े हंधा, काथूं, कथऊं काथे - किथे, कहिडे़ हंधि काथो - पक, ख़ातिरी, यक़ीनु ; लेखो, गाणेटो, शुमारु ; सीमा, अंतु, हद ; विस्तारु, डेघि, कथो ( पान जो ) कानु - तीरु, बाणु, सरु, लोरी, टिंगरु काम - शहतीरु, डिघो लकिड़ो, लठि, लकिड़ी, छड़ी, लाम ; तीरु, बाणु ; चही, छांभ, लाकड़ि कामदेवु - मदनु, अनंगु, रतिनायकु, मनोजु, रतिपती, रतिनाथु, मकरध्वजु, कंदर्पु कामना - कामिना, इच्छा, मन्शा, अभिलाषा कामणिगोरु - मांडी, भोपो, जादूगरु, साहिरु ; सवादी, लज़ीजु. कामिणि/णी - सुंदरी, सुंदर स्त्री, रमणी, हसीना, मुंध, गुजरि. कामिणु - मंडु, टोणो, फीणो, मंतरु, जादू ; साई, धौंरी, ‘जाइंडिस्’. कामिनी - कामिणी, सुंदरी, मुंध, हसीना, गुजरि, रमणी कामी - विषयी, विलासी, भोगी, लांडारो. काया - शरीरु, सरीरु, तनु, देहि, बदनु. कारकुन - मुन्शी, कमु कंदड़ु, क्लार्कु कारगरु - काराइतो, कमाइतो, लाभदाइकु, सजायो ; असराइतो. कारनामो - तवारीख़ी घटना, असाधारण कमु, कारगुज़ारी. कार्मिक - कर्मचारी वर्गु, सेवा कंदड़ु वर्गु कालमु - गोलु थंभो, थंभु ; अख़्बार/समाचार पत्र जो ख़ानो, ‘कॉलम’ ; घरु, बारी ; दस्तो ( सिपाहियुनि जो ) कालु - समय, वक़्तु, ज़मानु ( व्याकरण में ), ‘टेन्स’ ; मृत्यू, मौतु, आपदा, मुसीबत ; यम देवता ; अकालु, डुकरु, तंगी, अणाठ काल्ह - कल्ह, गुज़िरियलु डींहुं, अजु खां पहिरीं वारो/पोयों डींहुं कावड़ि - क्रोधु, डमरु, गु़सो, चिड़ काव्य/यु - कविता, शइरु, शाइरी कासाई - क़साबु, कोसु कंदड़ु, निर्दई इन्सानु ; पेञारो, कपह साफ़ु कंदड़ु काह - हमिलो, आक्रमणु, हलां, जुलिह, चढ़ाई काहिली - सुस्ती, आलिसु, टोटपाई, ढिलाई, मोगाई काहिलु - सुस्तु, आलिसी, टोटी, ढिलो, कमचोरु काहू - सहायकु, मददगारु, वाहुरू, साणी, समर्थकु, हिमायती किंगरु - ठिकर जो थांउ ( नार जो ) किंगिरी - ठिकर जी लोटी, दखी किंझणु - कंझणु, किण्कणु, कुरिकणु, चिंघणु कि - या, अथवा ; को, कुझु किकी - बालिका, बचिड़ी, कन्या, धीअ किको - बालकु, बारु, बचो, पुटु किटी - तरो, तरु वरितलु, कचिरो, फोगु ; फिकति, नासाज़ी, अणबणति ; उफ़ी, दोस्तीअ में फेटाड़ो किणिक - हलकी दांहं, चींघ, किंझ ; चोट, धकु ; आह, दर्द भरी दांहं किण्कणु - गरणु, झिजणु ; साणो थियणु, ढिर्कणु ; किंझणु, चिंघणु, रींगो करणु किताबु - पुस्तकु, ग्रंथु, पोथी, रचना किथां, किथूं - कहिड़े हंधां किथे - काथे, कहिड़ीअ जाइ ते. किनाई - गंदगी, ग़लाज़त, मलीनता. किनारि - किनारी, रेश्मी पटी, अंदी किनारी - ज़रीअ जी पटी, पामक, पह्मक किनारो - कंधी, कपरु, कपु, कंठो, तटु, साहिल ; पासो, हाशी. किनो - गंदो, मेरो, मलीनु ; सड़ियलु, बांस वारो, बांसदारु, चटारो. किन्नर - नपुंसकु, खदिड़ो ; गाईंदंड़ वजाईंदड़नि जी हिक जाति किफ़ाइत/किफायत - कमिख़र्ची, बचति, लाभु ; पूराई पुनाई, पूरत ; संजमु, सर्फ़ो किरणु - हेठि अची पवणु, छिजणु ; लहणु ( अघु ) ; बीमारु पवणु ; सुञो थियणु ; टिपणु, गड़णु ; धिको खाइणु किरशिनु - कृष्ण, श्रीकृष्ण, कन्हैयो, गोपालु, मुरलीधरु, गोपीनाथ, घनश्याम, नंदलाल किरिणि - किरिणो, किर्णो, तिरविरो, प्रकाश जी लीक. किरी - पथ्य/थ्यु, परिहेज़, संजमु, रख, संभाल ( खाधे जी ). किरोधु - क्रोधु, कावड़ि, ग़ुसो, डमरु, चिड़, कोपु किली - खूंटी, कोको, मेख़ किलु - वडो कोको, किलो ( लोह या काठ जो ) क़िलो - गढ़ु, कोटु, शहर पनाह किश्ती - बेड़ी, नाव, डूंडी, होड़ी क़िसो - कहाणी, आखाणी, वार्ता, कथा अफ़सानो, गाल्हि, बयानु क़िस्त - तुड़ी, खुंधी, रक़म जो डियण में ईंदड़ु हिसो क़िस्मत - भागु, नसीबु, प्रालब्धु, कर्मु, भावी ; हिसो, भागु, भागु ; विर्छ, विरहासत क़िस्मु - प्रकारु, नमूनो, रीति, ढंगु, तरह कींओं - कीटु, कीड़ो, कृमी कीअं - कहिड़ीअ तरह, कहिड़े नमूने कीक - रड़ि, दांहं, चीख़, कीह, रीह, रीहाड़, चीट. कीड़ो - कीटु, सुरंदड़ु साहवारो, जीतु ; फुरिड़ी, रतु गढ़ु. कीन - की कीन, अणहूंदि, नेस्ती, न, कीम, कीनक़ी कीर्तनकारु - कीर्तनु कंदड़ु, भजन भावु कंदड़ु, नचंदे गाईंदे कथा बुधाईंदड़ु, भगतु. कीर्तनु - भजनु, भगवान जो सामूहिक भजनु, साराह जा गीत ; पटाड़. कीर्तिवानु - मशहूरु, प्रसिद्ध, नामवरु, हाकारो, नालेरो, नामी, नामकठियो. कीर्ती - जसु, नामूसु, नामाचारु, हाक, प्रतिष्ठा, प्रसिद्धी, नालो कीसु - हत्या, हचा, ख़ूनु, ख़ूनरेज़ी कुंअरो - कोमलु, नरमु, मुलायमु, मुड़िणो, लिचिकेदारु ; निमाणो, हलीमु कुंआरि - कुंवारि, लाडी, नईं परिणियल छोकिरी, वनी, वधू कुंआरी - कुमारी, कुंवारी, अणपरिणियल छोकिरी, कन्या, अविवाहित छोकिरी. कुंआरो - अविवाहित/अणपरिणियलु छोकिरो/मर्दु, छड़ो छांडु. कुंचरु/कुंजरु - गजु, हाथी कुंजी - चाबी, ताली कुंजु - लता मंडपु, वणनि जो झुगिटो, वलियुनि सां ढकियलु मनहुं कुंड - कड़्छ, खूणो, गोशु, कोनो ( हिं∘ कोना ), ‘कॉर्नर’, ‘ऐन्गल्’ कुंडली - जनमपत्री, छठी कुंडु - यज्ञ जी वेदी, हवनकुंडु, ओसारी कयल खड ; हौदु ; नंढिड़ो तलाउ कुंढिड़ो - छलो ; घुंडी ( वारनि जी ) ; चग ( वारनि जी ), लट, गुछो, काकुल कुंढी - मछीअ खे फ़ासाइण लाइ आंकिड़े वारी सुई, खांचे वारी सुई ; आर ; गोलु वरियल सिङनि वारी मेंहिं कुंढु - ठुठु, मुडु, बुद्धिहीणु मनुषु, मंदबुद्धी मनुषु, मोगो कुंढो - हाथीअ खे हलाइण लाइ अणीदार लठि, गजबागु ; नकूचो, क़ोलाबो, बेड़ीअ खे बीहारण जो कुंढो, वरियल धातूअ जो टुकरु कुंदनु - शुद्ध सोनु, सोनु, कंचनु, स्वर्णु कुंदिड़ी - कुंदिरी, भाले जो चुहिंबदारु छेड़ो, कुंदी ( लकुण जी ) कुंभरु/कुंभारु - कुम्हारु, मिटीअ जा थांव ठाहींदड़ु, कुंभकारु, गिलालु, मिटीअ पोटो, कुलालु कुंभु - कुंबु, दिलो, घड़ो, कलशु, घाघरि ; कुंभ रासि कुकड़ी - खेखिड़ो, सियांतो कुकर्मी - पापी, भ्रष्टाचारी, दुष्कर्मी, विभिचारी, अनाचारी. कुकर्मु - पापु, भ्रष्टाचारु, दुष्कर्मु, विभिचारु, अनाचारु, दुराचारु. कुचक्रु - दुश्चक्रु, साज़िश, मन्सूबो, षडयंत्रु कुछणु - चवणु, कहणु, गाल्हाइणु, आखणु, उचारणु ; बकणु. कुछु/कुझु - थोरो, की कुझु, की क़दुरु, जेकी की, ज़रो, थोरो-घणो. कुटंबु - कुटमु, परिवारु, घरु बार, भाती ; घराणो, वंशु, कुलु कुट - चिथ, डाङोर, सख़्तु मार, मारकुट कुटिलु - धूर्तु, ठगु, दग़ाबाज़ु, कपटी कुडबाई - कोझाई, कुरूपता, बदिसूरती, बेअदिबी कुड़णु - जलणु, पोसिरणु, सूरु करणु, कूंचाइजणु ; थकिजणु, टुटिजणु कुढंगाई - अढंगाई, असभ्यता, बदितमीज़ी, कुलछिणाई कुढंगो - कुलछिणो, बेढंगो, बेअदबु, असभ्यु कुढबो - कुरूपु, बदिसूरतु, बदिशिकिल, कोझो ; बेडोलो, डूड़िमूड़ कुढ़णु - डुखु थियणु, शोक थियणु, अरमानु थियणु ; चीचिलाइणु, चींघणु ( बीमारीअ में ), झोल पवणु कुणिक - सुणिस, सुण्स, थोरी ख़बर, खुण्क, शकु कुतो - श्वानु, कूकरु, सङु, कल्बु ; किल्यूं छिके कढंदड़ु ओज़ारु क़ ुदरत - सृष्टी, प्रकृती, स्वभावु, ईश्वरी शक्ती, आदि शक्ती ; बलु, सघ ; ब्रह्मांडु, सारो जहानु क़ ुदरती - प्राकृतिक, स्वाभाविक, सुभावीक, ईश्वरी कुदृरत - अपवित्रता, पलीताई ; कीनो, साड़ु, बुग़्ज़ु ; चिड़, नाराज़पो, ग़लीज़ाई, मलु कुधाई - नीचपणो, नीचता, खुंडाई, बेईमानी, कमीणाई कुधो - नीचु, कमीनो, हलकटु, अंदर जो खोटो, खुंडो, बेईमानु, निर्लजो कुपति - बेईमानी, दग़ा, खोटि, नमकहरामी, दोखो कुपुटु - कपूतु, नालाइक़ु पुटु, दुष्टु पुटु, खरियलु छोकरु कुबु - गुकु, गुबु ; चिबु, चुघु, झिक ; बाहिर निकिरी बीहण जो हालत कुबेरु - धनदेवु, धनपती, धननाथु, देवताउनि जो कोषाध्यक्षु कुबो - गुको, कुबु निकितलु, कुबिड़ो कुमारी - अविवाहित/अण परिणियल छोकिरी, कुंआरी ; कन्या, धीअ, बेटी, लड़की, पुत्री कुमारु - कुंआरो, अण परिणियलु छोकिरो, गभिरू, जुवानु ; पुटु, पुत्रु कुमार्गु - अधर्मु, अनाचारु, विभिचारु, बदिचलनी कुमी - कछूं, कछुओं कुराड़ो - बुढो, पोढ़ो, पीरसनु, पर्यो कुरूपता - बदिसूरती, विरूपता, कोझाइप, बेढंगाई कुरूपु - बदिसूरतु, बदिशिकिल, कोझो, बेढंगो, विरूपु कुर्कुटु - बिंदिरो, जामिड़ो, मिंधिरो. क़ुर्बानी - बलिदानु, सदिक़ो, भोगु. क़ुर्बानु - सदिक़ो, मेध, घोर, बखु, भोगु क़ुर्बु - प्रेमु, प्यारु, स्नेहु, सिक ; इज़त, मानु, सन्मानु, आदरु, अदबु कुलगुरू - विश्वविद्यालय जो प्रमुख अधिकारी, ‘चान्स्लर’, कुलाचार्य कुलछिणो - बेलछिणो, बे खिरो, बदिकारु कुलपती - ‘व्हाईस चान्स्लर’ ( युनिवर्सिटी ) ; वंश/कुल जो प्रमुखु कुलाचो - उछांग, टपो, कुड ; लमु, ओसिरिो ( बाल जो ) कुलालु - कुंभरु, कंुभारु, गिलालु, माईअ पोटो ; गुणचोरु, नमकहरामु कुली - सारो, समूरो, सजो, पूरो, सरबिस्तो, पूरनु कुलीनु - बुणाइतो, वड घराणो, ख़ानदानी ; उत्तमु कुल्फ़त - वेरु, दुश्मनी, शत्रुता ; अणबणति, नासाज़ी, फिकति ; रंजु, तकिलीफ़, मुसीबत कुल्फ़ु - तालो, जंडो क़ ुवत - बलु, शक्ती, सघ, ताक़त कुवाट - कुमार्गु, कुदगु, अणांगो रस्तो, ख़राब वाट कुशलता - कल्याणु, ख़ैरियत, मंगलु ; चतुराई, होशियारी, निपुणता कुसुमु - फूलु, पुष्पु, गुलु क़ुसूरु - कसूरु, डोहु, दोषु, अपराधु, गुनाहु ; कमी, घटिताई, भुल, चुक, ग़फ़िलत कूंअराई - कोमलता, नरमाई, लिचकेदारी कूंअरो - कोमलु, नरमु, नाज़ुकु, सूख्यमु, मुड़िणो, लिचकेदारु ; हलीमु, सलीमु, मुंहं कूंअरो कंू कूं - गुलिर/पंूगिड़े जो आवाज़ु ; दांहं, कीकराटु कूंडी - गमलो, बूटनि वगे़रह लाइ नंढो कूंडो कंूधु - कूंधरु, जुवानु छोकिरो, तरुणु कूंहो - पाडो, मेंहिं जो नरु फरु कूक - रड़ि, दांहं, कीक, चीट, चीख़ ; सीटी ( इंजिण जी ) कूकटु - कूकिड़ो, रड़ि, रड़ोरड़ि, वावेला, हिरासु, हाहाकारु, हाईदोसु कूकणु - कूं कूं करणु, रड़ियूं करणु, पुकारणु कूकिड़ो - रड़ि, दांहं, वावेला, बाकरकुटो, हाईदोसु ; सीटी ( इंजिण जी ) कूचु - मुसाफ़िरी, सफ़रु ; चालाणो, लाडाणो ; कर्गलु, पाणीअ जो शोरु. कूचो - घिटी, गली, गली, कोहु कूड़णु - मुंडणु, पाकीअ सां वार लाहिणु कूड़ु - झूठु, असत्य, असत्, मिथ्या ; कुपति, खोटि कूड़ो - झूठो, जूठो, खोटो, कूड़ु गाल्हाईंदड़ु ; जुड़्तू, नक़ुली, बनावटी कूनारु - कूनारो, ठिकर जो वडो थांउ, कूनरु, नादी, सतलु ( धोबीअ जो ) ; चरू ( कुंभर जो ) कूपो - जोधो, बहादुरु, गोधो, वीरु कूमाइजणु - मुरझाइजणु, सुकी वञणु, सुसी वञणु ; सड़णु, गरणु कूरु - अंधो, नाझो, सूरदासु कृतघ्नु - बेगुणो, गुणचोरु, अहसान फ़रामोशु, कुलालु, नमकहरामु, बेवफ़ा कृतज्ञ - शुकुरुगुज़ारु, आभारी, थोराइतो, अहसानमंदु, ऋणी कृतज्ञता - आभारु, शुकुरु, थोरो, अहसानु, उपकारु, ऋण, धन्यवाद. कृति/ती - रचना, निर्माणु ; नाविल, कहाणी, नाटकु, ग्रंथु, चित्रु, मूर्ती. कृत्रिम - नक़ुली, हथरादू, दिखावटी, बनावटी, अप्राकृतिक कृपणु - कंजूसु, मखीचूसु, तंगदिल, चिंगूसु ; लोभी, लालची. कृपा - किर्पा, दया, रहमु, महिरबानी, करुणा, इनायत, बाझ. कृपाणु - खंजरु, कटार, तलवार कृपालू - किर्पालू, दयालू, रहमदिल, उदारु, दयावानु, बाझारो कृष्णु - किर्शिनु, कन्हैयो, कान्हा, श्याम, गोपाल, गिरिधारी, गोपीनाथु, घनश्यामु, बनवारी, नंदलाल, बन्सीधर, माधव, श्यामसुंदर, मुरलीधर, पीतांबर, मुरलीमनोहरु, द्वारकाधीश, गिरधर, राधावल्लभ, मदनमोहन, नंदकिशोर, श्रीकृष्ण, केशव केंद्र - मरकज़ु, मध्यबिंदू ; नाभी, दुनु. केओ - केरु, कहिड़ो, कुजाड़ो, छा. केडांहुं - काडे, कहिड़े पासे/तरफ़ि, केडे. केढे - किथे, कहिड़े हंधि, कंहिं हंधि, केडांहुं केडो - केतिरो वडो, केतिरे क़दुरु, घणे प्रमाण में केड़ाइणु - सेखारणु ; समुझाइणु ; सिख्या/तइलीम डियणु ; लाइक़ु बणाइणु ; हिदायत करणु केतनु - भवनु, मकानु, घरु, स्थानु ; झंडो, ध्वजा, धजा, पताका केराइणु - हेठि उछिलाइणु, फेंकणु, केराए पटि करणु ; डिसणु ; जोहणु, दसणु केरी - रख, छार, किरि ; अंबिड़ी ( म. कैरी ) ; घोड़े जे अखि में अछो चिटो केवटु - मल्लाहु, मांझी, बेड़ीअ वारो ; गृहस्ती, घर बार जो कमु, घर जा मामला, घर जो इंतिज़ामु ; किफ़ायत, संजमु केवलु - रुगो, फ़क़ति, सिर्फ़ु, मात्र. केवी - वडो चमचो, डोइलो, डोई. केशर - कैंसर, कैंसरि केशव - श्रीकृष्ण, कन्हैयो, मुरारी ; विष्णू, विश्नू. केसरिया - पीलो, कैंसरि मिलियलु, केशरी रंग वारो. केसरी - केहरु, शींहुं, शेरु केसीं - केसिताईं, केतिरे वक़्त ताईं, कहिड़ीअ जाइ सूधो केहो - छा, कहिड़ो कैंसर/कैंसरि - केशर ; ‘कॅन्सर’ ( गोढ़ी ). कै़ - उल्टी, ओक, कढ, ओकारो, ओछारो. क़ैदख़ानो - जेलु, तुरंगु, बंदीख़ानो, हिरासत. क़ैदी - बांदी, जेली कै़दु - जेलु, टीप, नज़रबंदी, कारावासु, बंधनु. कोक - कची सिलाई, वडा वडा टाका. कोकशास्त्रु - कामशास्त्रु, कामविद्या. कोकिला - कोयल, कोइलि कोको - किली, मेख़ ; कांव खे सडु करण जो आवाज़ु. कोझाई - बदिसूरती, कुरूपता, बदिजे़बाई, बेडोलाई. कोझो - बदिसूरतु, कुरूपु, बदिजे़बो, बेडोलो कोटु - क़िलो, गढ़ु, दुर्गु ; कुर्तो, गिडलो ; बांह वारो फ़िरंगी जामो ; भालो, नेज़ो ; लिंडु, बावनु ( पते रांदि में ) ; हिकु किरोड़ु, हिकु सौ लख कोठ - नींड, नोतो, न्यौतो, दावत, धामो कोठारी - मुंघो, सोन वगे़रह खे गारण लाइ धातूअ/मिटीअ जी कटोरी ; भंडारी, भंडारपालु, मालु गोदामु संभालीदड़ु कोठी - कमिरो ; पेढी ; कारख़ानो ; गुंदी, अन्नु रखण जी जाइ ; वखारु, भंडारु, माल गोदामु/गुदामु, अंबारख़ानो कोठो - वडो कमिरो ; खुडु ; वखारु ; अन्न रखण जो भांडो, गुंदी ; शादीअ में घोट खे डिनलो बिस्तिरो/हंधु ; कोष्टकु ; वेश्यालय, चकुलो, ‘बोथल्’ कोड - ख़ुशी, सरहाई ; शौंक़ु, चाहु ; प्यारु, प्रेमु कोडियो - चाहकु, शाइक़ु ; राज़ी, ख़ुशि, निहालु कोड़ी - वीह ( संख्या ), वीहनि शयुनि जो जथो ; छाती, सीनो ; छातीअ जो हडो कोढ़ियो - कोढ़ी, कोढ़ में फाथलु मनुषु, कुष्ठरोगी, कुष्ठी, ‘लिपर’ कोढ़ु - कुष्टु, कुष्ठु, कुष्ठरोगु, चिटी, ‘लिप्रसी’. कोतहु/कोताहु - नंढो, छोटो, लाठो, लुंडो. कोपु - क्रोधु, ग़ुसो, नाराज़िपो, क्षोपु, रंजिश कोबो - वटोहड़ु, धमक, फोड़नि या सिरोटनि भ´ण जो ओज़ारु. कोमलता - कूंअराई, नरमाई, सुकुमारता, सौम्यता, मृदुलता. कोमलु - कूमलु, कूंअरो, मुलायमु, नरमु, नाज़ुकु, सूख्यमु ; डुखिणो कोयल/लि - कोइलि, कोकिला, कोयलिया, पिक, पिकी, श्यामा ( पखी ) कोर - खखिड़ी ( अंब जी ), कोईरो ; किनार, अंदी ; रिबीन, पामक ; वढ, कप ; चम जी पटी कोरणु - छिलणु, लाहिणु ( मासु वगे़रह ), खुर्ड़े कढणु ; छिले सरीखो करणु. कोरिअड़ो/कोरीअड़ो - डांवरु, अठ पेरो जारु उणंदड़ु जीतु, ‘स्पाइडर’. कोरी - जोलाहो, जुलाहो, विणकरु, कपिड़ो उणंदड़ु मनुषु कोरो - नओं, अणवापुरायलु ; अछो, ख़ाली, साफ़ु ; अण लिखियलु ; बेरो, कतरु, मछीअ जो टुकरु क्रोधु - किरोधु, ग़ुसो, नाराज़गी, आक्रोशु, डमरु कोविदु - पंडतु, पंडितु, विद्वानु, विशारदु, मर्मज्ञ कोशिश/कोशिशि - उदमु, जतनु, प्रयत्नु, परिश्रमु, महिनत कोशु - ढकु, पोशु ; ख़ज़ानो, भंडारु ; खोपो ; खिप, मियानु, मिआनु, नियामु, तलवार रखण जो खोखो ; कफ़ु, आस्तीन ; शब्दकोशु, ‘डिक्शनरी’, शब्द संग्रहु कोहु - पहाड़ु, पर्बतु, जबलु, टकरु ; बिनि मैलनि जो फ़ासिलो ( हिं. कोस ) कौंतेय - कुंती-पुत्रु, कर्ण, युधिष्ठिर, भीमु, अर्जुन कौड़ो - तिखो, तेज़ु, तल्ख़ु ; उगिरो, छितो, खहुरो ; तपिणो, तामसी क़ौम - जाति, जाती, राष्ट्र, समाजु क़ौलु - वचनु, अंजामु, प्रतिज्ञा ; चवणी, कहावत ; सौगंध, क़समु, क़बूलियत, इक़रारनामो क्रंदनु - रोदनु, विलापु, रुअणु, रोजु राड़ो, मातमु क्रम/मु - अनुक्रम, सिलसिलो, तरतीब, श्रेणी, दर्जो ; ‘ऑर्डर’. क्रमशः - सिलसिलेवार, क्रमवार, बातरतीब, यथाक्रम, क्रम अनुसार. क्रमांक/कु - क्रम संख्या, ‘सीरियल नंबर’ क्रमानुसार - सिलसिलेवार, ‘सीरिअली’ क्रांति/ती - विद्रोहु, इन्क़लाबु, बग़ावत, परिवर्तनु, राज्यक्रांती, उथल पुथल, बादशाहगर्दी ; गति, गती, चाल ; तेजु, चमक, रौनक क्रांतिकारी - विद्रोही, इन्क़लाबी, राजद्रोही क्रिया - कमु, कर्मु ; अनुष्ठानु, कर्मकांडु, धार्मिक विधी, क्रियाकर्मु ; क्रियापदु, फ़ैलु ( व्याकरण में ), ‘वर्ब’ क्रियाशीलु - सक्रिय, कर्मनिष्ठु, कर्मपरायणु, कर्मशीलु क्रीड़ा - खेलु, रांदि ; दिलि विंदुर जो कमु. क्रूरता - निर्दयता, बेरहिमी, निष्ठुरता, संगदिली. क्रूरु - निर्दयी/ई, बेरहमु, संगदिल क्रोधी - कोपवानु, डमिरियलु, क्रुद्ध, क्रोधवानु, चिड़िणो क्रोधु - कावड़ि, ग़ुसो, कोपु, रंजु क्लेशु - दुखु, वेदना, पीड़ा, सूरु, दर्दु, कलेशु ; झेड़ो, झगिड़ो, तकरारु क्षणभंगुरु - खिनभंगुरु, नासवंतु, नाशवानु, थोरझलाऊ, खिन जो क्षणु - खिनु, पलु, साइत, दमु, लम्हो क्षत्रिय - खत्री, खतिरी, राजपूतु क्षमा - खिम्या, माफ़ी, सहनशीलता, सहिष्णुता क्षय - यक्ष्मा, सिल, सिल्ह, ‘टी.बी.’, ज़वालियत, अब्तरी, गिरावट क्षीणु - खीणु, सन्हिड़ो, सूख्यमु, पतिलो, बारीकु क्षीर/रु - खीरु, दूधु ; तरल पदार्थु, पाणी क्षुद्र/द्रु - ओछो, नीचु, कमीणो, हीनु, हलकिड़ो, तुच्छु, अधमु क्षुधा - बुख ; कामना, लालसा क्षेत्र/त्रु - खेत्रु, खेतरु, इलाक़ो, प्रदेशु, खंडु ; घेरो, दाइरो, विषय ; तीर्थस्थानु क्षेत्रीय - स्थानीय, मकानी, प्रादेशिक, इलाक़ाई, आंचलिक क्षोभ/भु - क्रोधु, ग़ुसो, रंजु ; भउ, भय, डपु ; दुखु, व्याकुलता खंउं - खां, वटां, मां, मंझा खंखड़ु - निष्फलु, सखिणो, बेकारु, निकमो ( तास जो पतो ) खंघारु - वीरु पुरुषु, सूरमो, शूरु, बहादुरु खंडनु - कारणु, ग़लति सिद्ध करणु, टोड़णु, टुकर करणु, विरोधु करणु खंडु - शकरि, शकर, चीनी ; भाङो, अध्याउ ; घारो, गथो, बंदु भञण जी हालत ; विभागु ; कमिरो ; महाद्वीपु, पृथ्वीअ जो हिकु वडो हिसो खंडो - भुडो, फबो, पबो, बिना, डंदनि वारो ; खड़्ग, तलवार, खड़्ग खंभु - परु ( पखीअ जो ), पखु, पंखु खंवणु - सहणु, सहन करणु, बर्दाश्त करणु. खखरि - डेंभू ; छटो, डेंभुनि जो घरु ; डेंभुनि जो मेड़ु. खखिड़ी - बेर वगे़रह जो अंदिरियो बिजु, धधिड़ो. खगोलु - अंतरिक्ष, आकाशमंडलु, गगनमंडलु खगिमारो - सूरमो, वीरु, दिलेरु, पहिलवानु ; गिझ ( पखी ). खचरिखलो - गोड़ु शोरु, धम्चरु ; खिल, टहिकिड़ो. खचाखचि - गपागीह, भीड़, अंबूहु ; भरिपूरु, टिमटारु, तारि. खजूरु - खजी, डौंकनि जो वणु ; डौंको, हलेलो ; कतल, खारिक. खजणु - मथे थियणु, मथे चढ़णु ; चोराइजणु ; बहालु/पास थियण. खट - चारपाई, खटोलो ; जीत, सोभ, विजय खटणु - जीतणु, जीत पाइणु ; हथि करणु ; पिराइणु, वटणु ; कमाइणु खटमलु - खटिमलु, मुंघुणु खटरागु - खटिरागु, तकरारु, झगिड़ो ; मग़ज़खोरी, ख़फ़ो, पिटणो खटाणि - खटाई, आचारु, सांधाणो, आथाणो खटो - टिड़ ्हु, खटे स्वाद वारो ; ककि, बेज़ारु ; झणि ; मही, छाछ खड - खूबो, खबु, खुबु, ज़मीन में कयल टुंगु, खाडो, चुढो, पोरु, ख़ालु, खूबो खडो - वडी खड, ऊन्ही खड खड़काइणु - ठड़काइणु, खड़्को करणु, दरु खड़्काइणु खड़तालु - कंझी, झांझ खड़ाई - चुस्ताई, चुस्ती, फुड़्ताई, फुड़्ती, बरजुस्ताई खड़ी - चाकु ( लिखण जो ), खड़िया ; चुग़िलु ( फुल जो ) खड़ो - उभो, सिधो, संओं बीठलु ; बीमारीअ मां उथियलु, सखरु, निमरो खड़्ग - तलवार, तरार, शमशेर खड़ ्यो - गूणि, बोरो, थेल्ही ; मसु कुपिड़ी, दवात खथूरी - कस्तूरी, मुश्क ; सुगंध, सुरहाणि खथो - डोड़ो, थुल्ही खहुरी ओनी लोई, कंबलु ; गूणि जो टुकरु खदिड़ो - हिजड़ो, हीजिड़ो, नपंुसकु, ख़ोजो, नामर्दु, वीर्यहीनु खनु - टुकरु ( मानीअ जो ), गभो, कनो, चुहिंब ; अटिकल रूइ, लगभग खपति - घुर्ज, ज़रूरत, खापो, खपु, इस्तैमालु ; ख़र्चु, रोकाणि, परेशानी ; तकिरारु खपु - घुर्ज, लोड़, ज़रूरत ; मांग, तलब ; ख़र्चु, भूनो ; खांचो, कापो ; वढु खपुरु - नांग जो हिकु क़िस्मु ; सिंधुरु ; ढुटो चोरु, खाटिड़्यिो खरणु - खरी पवणु, बिगिड़णु, ख़राबु थियणु ; नुक़्सानु थियणु ; फिटी पवणु ( खीरु ) ; फिरणु, बदिलजणु, मटिजणु खरलु - पथर जी कूंडी ( कुटण/पीहण लाइ ), उखिरी, हमामु, खरड़ु खरांडो - खाणाडो, रंधिणो, रसोड़ो, रसोई घरु खराबु - किनो, गंदो, अपवित्रु ; रदी, निकमो ; बदि, बुछिड़ो, दुष्टु खरो - सचो, साफ़ु, ईमानदारु, असुली, सुठो, शुद्ध, निष्कपटु ; राहि, अनाज जो ढिगु, डेरो खल - चमिड़ी ; छिलु ; छोडो ; छिलिरु ; खोपो खल/लु - अधमु, नीचु, धूर्तु, दुष्टु, बदिमाशु, गुंडो खस - झटु, झाटु, झपो, लामारो, छिकी खसी - खाली, सखिणो, बेदाणे ( संगु ), सु´ो, ठल्हो ( वणु ), निष्फलु खांघारो - कफ़ु, बल्ग़मु खांचु - नालाइक़ु मनुषु, बेहूदो, नमकहरामु, गुमराहु कंदड़ु खांचो - खपु ; डंदो, गोशो ( तीर जो ) खांदि/धि - धीरजु, सबुरु, सहनशीलता, बुर्दबारी. खांणाडो - रंधिणो, खरांडो, रसोईघरु, ‘किचन’, रसोड़ो. खानो - खाधो, भोजनु, रसोई, मजिलस, जुञु खारी - टोकिरी, डल्ही ; नारि, खाड़ी, ‘बे’, ‘गल्फ़’ खारो - टोकिरो ; बाड़ो, लूणियाठो खिंयातो - कांउ, कांगु ( नियापो आणींदड़ जे लिहाज़ खां ) खिखो - बदिबूइदारु, बांसवारो, गंदो खिटिपिटि - किलकिल, गहिपी, बाएतालु, किर्किर् खिन्नता - उदासी, दुखु, चिंता, नाराज़गी खिल - खिलकार, खिलको, टहकु, हंसी, हास्य ; चर्चो, घबो, मश्किरी ; ठठोल, चथर खिलमुखु - खिलमुखो, खिलमुंहों, खिलिणो, मुश्किणो, रिलिणो-मिलिणो, हंसमुखु खिलिणो - हसिणो, खिलमुखु, ख़ुश/शि, हंसोड़ु, चर्चाई खिसणु - फिटणु ( भागु ) ; घटिजणु, पौणो पवणु, कमिज़ोरु थियणु ; सुम्हणु, निंड करणु ; छणी पवणु ( कपिड़ो ) खुंजो - ठगु, दग़ाबाज़ु, कपटी, प्रपंची खुंडु - ईर्खा, ईष्र्या, कीनो, साड़ु ; वेरु, दुश्मनी, शत्रुता ; खौंस, छेड़. खुंडो - ईष्र्यालू, साड़ सड़ियो ; वेरवठू ; मुडो, लमो ( कपु ). खुंदिया - क्षुधा, बुख, खाइण जी इच्छा खुंधि खुंधि - विंध विंध, खिटि पिटि, किर्किर्, गहिपी खुंभी - भुंइफोड़ु, सुपड़ो, फुनगी, ‘मश्रूम’, ‘फ़ंगस’, ( हिं∘ कुकरमुत्ता ) खुजिली - खारसि, ख़ारशि, किरंहिं, सुरि सुरि, किरसिरो खुटको - चिंता, ओनो, गणिती, फ़िकिरु, उणितुणि ; डप, भउ, ओसीड़ो, इंतिज़ारु खुटणु - घटिजणु, ताड़ डेई वञाणु ; डेवालो कढणु, खुटी पवणु ; पूरो न पवणु खुति - फ़सुल लहण खां पोइ ज़मीन में रहियल जूअरि वगे़रह जी पाड़, खुती, नाड़ी, नाड़ि, सुंढो खुपाइणु - खोड़णु, कंहिं में क़ाबू फासाइणु, टुंबणु, ( में ) वेहारणु, लगाइणु खूं - खां, वटां खंूधणु - समुझाइणु ( सुटु ), सुलझाइणु, फुल्हेरणु, खोहिणु, खोहणु ( खंभ ) खेंचणु - छिकणु, ताणणु खेचलि - मस्ती, हरकत, लुचाई, खूसिफिटाई खेटो - फडो, रोसामो, खोटी घुर, खटिरागु खेड - रांदि, रमति, बाज़ी ; बिलो, तजिवीज़, अटिकल, हथ चालाकी खेडारी - खेलाड़ी, रांदीगरु, क्रीड़कु खेड़णु - हर सां ज़मीन पटणु/खोलणु ; गोल्हणु, ढूंढणु खेड़ूतु - हारी, किसानु, कुड़्मी, कुड़िमी ; गांव-खेड़े में रहंदड़ु, गोठाणो, ( म∘ खेडूत ) खेतरु - खेतु, बनी, क्षेत्र खेती - पोख, पोख करण जो धंधो ; आबादी, फ़सलु, बनी, ज़मीन खेतु - खेटु, बनी, पोख हेठि आयल ज़मीन, खेतरु खेदु - डुखु, अफ़सोसु, दिलगीरी ; क्लेशु, पीड़ा ; दग़ा, दोलाबु, अटिकलबाज़ी ; दुर्गती खेप - घुमिरो, वारो, फेरो ; सोभ, जीत, विजय ; पूरु, घुमिरो ; पोख, फ़सुलु, लाबारो, आबादी खेलाड़ी - खेडारी, रांदीगरु, खिलाड़ी, क्रीड़कु खेलु - रांदि, क्रीड़ा, बाज़ी ; नाटकु ; तमाशो, रौंशो ; हथ चालाकी ; मनोरंजनु, रमति, दिलिविंदुर ; अभिनय, सांगु खोखिलो - पोरो, पोलो ; ठल्हो, सखिणो खोज - खोजना, गोल्हा, फोल्हा, तलाश, जाच, पुछा गाछा. खोजणु - गोल्हणु, फोल्हणु, जाच करणु, तलाशणु. खोजना - खोज, तलाश ; ईजाद, शोध, संशोधनु, अनुसंधानु खोजनीकु - खोजना कंदड़ु, संशोधकु, अनुसंधान कर्ता खोटणु - खोदणु, खोटाई करणु, उकिरणु, उखिटणु खोटि - ओणाई, कमी ; नुक़्सानु, घाटो ; चटी, तावणु, ज़ियानु खोड़णु - खुपाइणु, अंदरि विझणु, विझी पुख़्तो करणु ; लगाइणु, बिहारणु ; ठोकणु, फहिकाइणु खोड़ु - ढिगु, ढेरु, दनि, सथो, गंजी खोड़ो - हिसाबनि जी जदिवल, ज़र्ब जो कोठो ; झुमटो, झलो, आराड़ो, झुमटु खोदिड़ो - खोतो, गडहि जो नरु फरु, ( हिं∘ गधे का बछेड़ा ) खोदिमणु - पेटोड़ी, हबिछी मनुषु, पेट लटु, मानियुनि टोड़ु खोपो - अखियारो, बैल / ढगे जे अखि जो ढकु ; कोशु, नारेल या बेदे जी बाहिरीं सख़्तु खल खोबिलो - दलो, कञरु, भड़ुवो ; हरकती, लुचो खोलणु - पटणु, उपटिणु, उघारणु ; छोटिकारो डियणु ; स्थापना करणु, प्रारंभु करणु ; लाहिणु ( दरु ) खोसिड़ो - गाह जी ठहियल जुती, खरिसु, खरकणी, खरकिणो, खोथिड़ो खोहिणु - खोहणु, छिनणु, पटणु ; खूंधणु ( खंभ ) ; केराइणु, अजायो विञाइणु, गंवाइणु, नासु करणु, चटु करणु ; खुसाइणु ( कपिड़ा ), चोड़णु ; ख़राबु करणु खौंस - छेड़ख़ानी, चुर्च, चावन, शरारत ; दुश्मनी, कीनो, ईर्खा ख्याति/ती - कीर्ती, नालो, मशहूरी, जसु, प्रसिद्धी, हाक ख़तमु - अंतु, पुजाणी, छेड़ो ख़तरनाकु - भवाइतो, भयंकरु, जोखमी, जोखाइतो ख़तरो - डपु ; जोखो, जोखमु, सोठो ख़ता - डोहु, गुनाहु, अपराधु ; भुल, चुक ख़तु - रेखा, लीक, लकीर, सिट ; पत्रु, चिठी ; हथ अखर, सही, दस्तख़त ; रेह, मुंहं जा नंढिड़ा वार ; लौंदिड़ीअ जा वार ख़बर - समाचारु, सुधि, समाउ, हालु, अहवालु ; जाण, जानकारी ; कल, सुधि ; इतिलाउ ; विधेय ( व्याकरण में ) ख़बरदारी - सावधानी, सचेताई, होशियारी ; संभाल, निगहबानी ख़बरदारु - सावधानु, सचेतु, सुरतियो, साङाहो, होशियारु ख़बीसु - दुष्टु, पापी ; मलीनु, गंदो, बुछिड़ो, बदिमाशु ; कंजूसु ; अशुभु, मनहूसु ख़याली - काल्पनिकु ; पूरालो, लहिरी ; गाणू, वीचारवानु ख़यालु - खि़यालु, सोचु, सोच, वीचारु, कल्पना ; ध्यानु ; रायो, राइ. ख़ाक/कि - मिटी, धूड़ि, दज़, डस, रई ; रख, केरी, छार. ख़ातिरदारी - आजियां, आदरभाउ, महिमाननवाज़ी ख़ामी - विड, ऐबु, वीक, विंग ; कचाई, अन-अनुभवु ख़ाली - अण भरियलु, सखिणो, ठल्हो, पाल्हो ; खोखिलो, पोलो ; अकेलो, रुगो, फ़क़ति ; वांदो, निखमिणो ; निकमो, बेकारु ख़ालु - विथी, विछोटी, ख़ाली जाइ ; अवकाशु, पोलारु ; तिरु, मसो, हहो ; चीरु, फोटि ( भिति में ) ख़ासु - उत्तमु, श्रेष्ठ ; निजो, खरो ; विशेष, न्यारो ; मुख्यु, वडो ; भलो, प्यारो, दादलो ; मानवंतु, शख़्सी, ख़ानगी ख़ुदि - पाण, स्वयं, स्वतः ख़ुदी - आपो, अहंकारु, अभिमानु ; स्वाभिमानु, ख़ुदिपसंदी ख़ुश - ख़ुशि, प्रसन्नु, परसनु ; संतुष्ट, राज़ी, सुखी ; चाक़ु, चङो भलो ; सखरु ; बीमारीअ मां उथियलु ; उत्तमु, उमदो, आलॉ ख़ुशक़िस्मतु - ख़ुशनसीबु, भागवानु, भाग्यशाली ख़ुशामद - मुख स्तुती, सखिणी साराह, चट, चापलूसी, मिथ्या प्रशंसा ख़ुशी - आनंदु, प्रसन्नता, आल्हादु ; इच्छा, मर्ज़ी, चाहु, शौंक़ु ; राज़िपो, रज़ामंदी, स्वेच्छा ख़ूबसूरती - संूहं, सुंदरता, सौंदर्य, हुस्नु, जमालु ख़ूबी - विशेषता, गुणु, ख़ासियत, सिफ़त ; लाभु, फ़ाइदो ; कल्याणु, भलाई ; सूंहं ख़ूबु - सुठो, भलो, उत्तमु, उमदो, उचो ; शुभ, शुभु ; वणंदड़ु ख़ैरियत - भलाई, तंदुरुस्ती, निरोगाई ; सलामती, सुरक्षा ख़ैरु - भलाई, चङाई, भलो, कल्याणु, सुखु ; ख़ुशी, आनंदु ; तंदुरुस्ती ; दानु, खै़रात ; न, हर्गिज़ न, नकार जो इज़हारु ख़्यालु - डि. ‘ख़यालु’ गंओं - सूरमो, सूरिमो, वीरु, झूंझारु, बांको, जोधो गंघु - वाहणु, बस्ती, नंढो गोठु, खेड़ो गंजाणि - ठोढ़ि, रोडि, टाल, गंजि गंजी/गंजु - ढिगु, ढेरु, खोड़ु ; अंबारु, भंडारु, ख़ज़ानो, ( म∘ गंजी = ढिगु, गंजी ) गंजो - ठोढ़ो, रोडो, टकल्यो गंडु/गंडुगोड़ु - गड़िबड़ि, मूंझारो, घोटालो, गोगीड़ो, घमिगोड़ु ; बेइंतज़ामी ; किनु फिथु, किनु छिनु, कचिरो गंदकु - गंधकु, गंदिरफ़ु गंदगी - किनु, कचिरो, गंदु, मैलु, बुहरु गंदिरफ़ु - गंधकु, गंदकु गंदु - किनु, कचिरो, बुहरु ; धप, बदिबूइ, दुर्गंध ; गारि गंदु, कचु ; पूंइ, रोगु. गंदो - मेरो, मलीनु ; किनो, बांसदारु, खिखो ; फ़ाहिशु, अश्लीलु. गंधर्व/र्वु - दिव्य गाइकु, सुरगायकु, देवगायकु, गाइण में माहिर देवता गंबटु - बेड़ीअ जे विच वारो हिसो ; लकु ( बेड़ीअ जो ) ; खुणु, भंगुरु ( ज़हाज़ जो ) गंभीरता - गंभीराई, गौराई, संजीदगी ; विचारशीलता, चिंतनीयता ; जटिलता ; धीरजु गंभीरु - धीरु, सांतीको, विचारशीलु, संजीदो ; गौरो, गूढ़ो ; जटिलु, चिंताजनकु. गंवाइणु - विञाइणु, खोहिणु ; फूके छडणु ; चटे चूरु करणु, ख़र्चे खपाए छडणु. गंवारु - गामड़ियो, वाहणी, गाम में रहंदड़ु मनुषु, अनाड़ी, अणपढ़ियलु मनुषु, जटु ; मूर्खु गऊ - गऊं, गांइ, ढगी, गाय गगनु - उभु, आकाशु, अंबरु, आस्मानु गजपती - हाथीअ जो मालिकु ; महावतु ; वीरु ; पहिलवानु ; राजा. गजिकार - गजिगोड़, गर्जना, कड़्काटु ; राड़, रेहाड़ ( शींह जी ) ; कीकिराटु. गजिरो - पुष्पहारु, पुष्पमाला, गुलहारु, कराईअ जो पुष्पहारु गजी - गिफ, कफ़, फीण, झगी, फीणि गजु - हाथी, कुंजरु, कुंचरु, पीलु ; चोली, अंगी, कंजिरी, कंजिरो गठि - नाली, कसी, वाही, वेध गडु - गूढ़ो, घाटो ; तमामु ज़ोरु, वडो ( पीआकु ) गडो - गाडोड़ु, बिसरु, ‘हायब्रिड’, बिनि जुदा जुदा जातियुनि जे मेलाप सां पैदा थियलु ; फिटलु ( रंगु ) गडह गाजिरो - गडियलु खाधो, गंदु किचिरो, किनु फिथु गडहु - गर्दभु, खरु, ख़रु ; मूर्खु, बेवक़ूफ़ु गड़ंगु - भारी, गरो, वडो, महानु ; चालाकु, होशियारु, ढुटो ( चोरु ) ; तमामु घणो ( शाहूकारु ) गड़बड़ि - गिड़बिड़ि, मूंझारो, बदिइंतज़ामी, गुंडुगोड़ु, घोटालो ; फसादु गढु/गढ़ु - क़िलो, कोटु, गढ़ु गणतंत्रु - प्रजातंत्रु, गणराज्य, लोकतंत्रु, ‘रिपब्लिक’ गणना - गणप, गणति, शुमारु, गाणेटो, लेखो, हिसाबु गणपती - गणेशु, विनायकु, एकदंतु, गणनायकु, लंबोदरु, विघ्नहरु गणिका - वेश्या, कञिरी, रंडी, रन, कुल्टा, दुराचारी स्त्री गणित - हिसाबु, अंगी हिसाब, अंकगणित, गणितशास्त्रु गणु - समूहु, दलु, जथो, समुदाय, शेवक, शंकर भगवान जे शेवाधारियुनि जो जथो गणेशु - गणपती, गजाननु, गणनायकु, एकदंतु, लंबोदरु, विनायकु, विघ्नहरु, विघ्नेशु, वक्रतुंडु, गणाधिपती गति/ती - दशा, हालत, हालति, स्थिती ; चालि, रफ़्तार ; बुरी हालति, दुर्गती, दुर्दशा ; क्रियाकरमु ( मृत्यूअ जो ) ; ढंगु, नमूनो ; मुक्ती, मोखु, छोटिकारो ; सुरु, लइ, धुनि ; जाण, सुधि, ख़बर गतिशीलु - गतिमानु, हलंदड़ु – चलदंड़ु, सक्रिय गदिलाई - गदिलाणि, गंदगी, मलीनता गदिलो - गंदो, मलीनु, किनो, किनो छिनो, छेगिरो, बे सिजलो गदी - गादी, सिंघासनु, तख़्तु ; टीलो ; गादेलो. गद्गदि - ख़ुश, ख़ुशि, प्रसन्नु, सरहो, निहालु. गप - चिक, किचड़ि, कीचड़, राफो गपणि - धुबणि, घिचणि, गरणि गपणु - गपी पवणु, फासी पवणु, अटिकी पवणु, झलिजणु गपागपि/गपागीह - भीड़, पीह, गाहटु, अंबूहु, गर्दी गपु/गपोड़ु/गपोड़ो - अफ़वाहु, उडो, हुलु ; गप शप, यटु शटु, बक शक, बकवास गबड़िशबड़ि - गड़बड़ि, मूंझारो, घमसानु ; बेअक़ली गर्जना - गजिगोड़ ( बादलनि जी ) ; रेहाड़ ( शींहं जी ) ; चिंघार ( हाथीअ जी ) ; कड़्को ( विजु जो ) गर्दनि - गिची, गलो ; कंठु, निड़ी ; सिसी, गाटो, कंधु, सिरी, सिरु गर्दी - भीड़, पीह, गाहटु, गपागीह, अंबूहु गर्भपातु - पेटु केराइणु, भ्रूण हत्या, भू्रणपातु, ‘एबार्शन’. गर्भवती - गोरहारी, गरखुड़ी, दूपुस्ती, ढुकी, पेट सां, गभिणि. गर्भाधानु - गर्भ धारणु, पेट सां थियणु, गर्भवती थियणु गर्भु - गभु, गर्भस्थानु, कुढ़ि, रिहमु, कोथ, पेटु, गरखुड़ाई, ढुकियाई गर्मी - कोसाणि, तपति, तपिश ; कावड़ि, ग़ुसो, जोशु, जज़्बो ; साड़ु, पचु ; कामेच्छा, संभोग जी इच्छा ; मिहिर, मादी जानवर जी मस्ती ; छाणो ( घोड़े में ), वहुर ( गांइ में ) ; कामवासना ; घुट, बूसट गर्वु - अहंकारु, अभिमानु, घमंडु, सीट, टांइ ; फ़ख़ुरु, नाज़ु गली - घिटी, गली, कूचो, कूइ गलो - निड़ी, कंठु ; टोली, टोलो ; धणु, वगु ; आवाज़ु, सुरु गवाही/गुवाही - शाहिदी, साख, साक्ष, ओगाही गवाहु - शाहिदु, साखी, साक्षी, ओगाहु, गुवाहु गहनु - गहिरो, गंभीरु ; घाटो ; गूढ़ो ; दुर्बोधु, कठिनु ; अगाधु गहराई - गहिराणि, घाटाइणि, गूढ़ाणि, गंभीरता गहरो - गहिरो, ऊन्हो ; घाटो, अगाधु ; पगमटु ( यारु ) ; चहरो, घाटो( रंगु ) गांइ - गऊं, गाय, ढगी गांउ - गामु, ग्रामु, गोठु, वाहणु गांगटु - झींगो, हकमु, सानो गांडि - गुदिया, गुई, चुति ; चुडु, तीतो, पीकु. गांडियाई - कांइरता, कायरता, बुज़दिली. गांवु - गांउ, गामु, ग्रामु, गोठु, वाहणु. गाइकु - गायकु, गाइणो, रागी, गवैयो गाउ - आकड़ि, वडाई, सीट, फूंड ; हठु, होडु, ज़िदु ; नटाउ, गुसगुसाउ गागिड़ो - वडो छजु, सुपु ; पतंगु, लगड़ु गाजि - गजिगोड़, बादलनि जो आवाज़ु, गर्जना ; कड़्काटु ; कण्क जो हिकु क़िस्मु गाडी - वाहनु, वाहणु, रेलगाडी, स्कूटर वग़ेरह गाडुड़ु - गाडुआंे, मिलावत कयलु, मिलियलु, मिश्रित गाडो - वाहनु, वाहणु ; रेलगाडीअ जो दबो ; बारु ढोइण लाइ फीथनि वारो वाहणु गाडोड़ु - गडो, बिसरु, अलगि अलगि जातियुनि / प्राणियुनि मां पैदा थियलु ; ख़चरु गाथा - कथा, आख्यानु, क़िसो, कहाणी, वृत्तांतु गादी - गदी, सिंघासनु, तख़्तु, टीलो गादेलो - गादी, गदी, कपह सां भरियल थुल्ही गदी, गदेलो, ‘मॅट्रेस’, ‘कुशन’ गानो - रागु, संगीतु, गीतु, तरानो गामु - गांउ, गोठु, ग्रामु, वाहणु ; विख, पगु, क़दमु ; गती, टोर, रफ़्तार, चालि गायकी - गाइकी, गायनविद्या, गायनशास्त्रु, गानविद्या गारणु - पूरणु ; गपाइणु ( गप में ) ; विञाइणु ; दफ़नु करणु, ( हिं∘ गाड़ना ) गारि - ख़राबु गाल्हाउ, गाली, अश्लील शब्दु, दुर्वचनु गारूड़ी - नांग फासाईंदड़ु, नांग जो खेलु डेखारींदड़ु, जोगी ; बाज़ीगरु ; मांडो, नांग जे डंग ते मन्तरु पढंदड़ु गावदुमु - डांद पुछो, बैल जे पुछ जहिड़ो ; सूची मख़रूतु गाहकु - ग्राहकु, गिर्हाइकु, ख़रीदारु, गिन्हंदड़ु गाहु - चारो, चरगु, चैपाए माल जो ताज़ो या सुको, ( हिं. घास ) गिग - थुक, लार, ओगाड़ ; खांघारो, बलगमु गिगिरु - गिग वहाईंदड़ु ; चर्बटु, बकबकियो गिड़गिड़ाइणु - मिन्थूं करणु, बाडाइणु, हथ-पेर जोड़णु, वेनिती करणु गिदामिड़ी - आमिड़ी, आमिली, इमली गिदिरो - ख़रबूज़ु, रेभड़ु गिद्ध - गिझ, गीध, गृध गिरणी - आडाणो, कपिड़े ठाहिण जी कल / मिल, ( म∘ गिरणी ) ; चर्ख़ी, भौंरी, भौंइरी गिरहु - गिराहु, निवालो, गिटी, ( हिं∘ ग्रास ) ; ग्रहु, सिज जे चैधारी फिरंदड़ु गोढु, ‘प्लैनेट’, ‘प्लॅनेट’ गिरांउ - ग्रामु, गामु, गोठु, गांउ, गांवु, वाहणु गिराणो - कोरी, जुलाहो, जूलाहो, विणकरु, कपिड़ो उणंदड़ु, गिरणी कामगारु गिरानु - गौरो, भारी, वज़नदारु ; महांगो ; गरो ( खाधो ) गिरासु - ग्रासु, गिरहु, निवालो, गिटी गिरिफ़्तारी - पकड़, धरपकड़, क़ाबू थियण जी स्थिती; रोक, नज़रबंदी, बंदिश, कै़दु ; उलझाउ, मूंझारो, जंजलु गिरिफ़्तारु - पकिड़ियलु, क़ब्जे़ में आंदलु, क़ाबू कयलु ; मगनु, ग़ल्तानु गिरोहु - टोली, गुटु, जथो, जमाइत, मेड़ु, दलु गिलोई - सांडो, रेगमाही, किर्ड़ो, गिरगिट गिसिकणु - खिस्कणु, फिस्कणु ; सिर्कणु, खिस्की वञणु, लिकी छिपी वञणु. गिसिरजणु - पोसिरणु, खजणु, ( हिं. खीझना ), चिड़णु ; डहणु, मिटिजणु. गिसी - उठ वगे़रह जो पटिड़ो छेणो, नरमु लेडूणो गिसो - फिको, बेसवादी ; उगिरो, उबथो आणींदड़ु गीतकारु - गीत लिखंदड़ु, कवी, गाना लिखंदड़ु गीतु - गानो, रागु, तरानो, भजनु गुंगु - शाही, बेहद वडो, भारी, पर्बत जेडो गुंजणु - भूं भूं करणु ; भुणि भुणि करणु गुंजाइश - समावेशु, जाइ मापण / समाइण जी जाइ ; समय, वक़्तु, अवसरु, हैसियत, समरथी गुंडो - लुचो, बदिमाशु, शोदो, दादागीरु, ‘भाई’ गुंदिलो - मुटको, गुटको, घुघिटो, चैबुको, बदन में भरियलु गुंब - ढिगु, ढेरु, खोड़ु ; ढिढु, भिभु गुंबज़ु - क़ुबो, गोलु छिति, इमारत जो मथियों गोलु हिसो गुंबु - टिपी, कोके जो मथो गुंहुं - काकूसु, टोरो, मलु, किरिफ़्ती, पाइख़ानो गुगिदामु - बेज़बानु, गूंगो ; अबोझु, बेसमझु गुजरि - सुंदरी, सुहिणी स्त्री, कामिणी, कामिनी, मुंध ; परी, अप्सरा गुज़रु - गुज़िरानु, आजीविका, पेट क़ूतु ; जियापो, तगाउ ; अस्तित्वु, वजूदु, हस्ती गुज़ारणु - काटणु ( जीवन जा डींह ) ; गुज़रु करणु, जालणु, घारणु, बसरु करणु, व्यतीत करणु, निबाहिणु गुज़ारिश - वेनिती, मिन्थ ; अर्ज़ी, निवेदनु गुज़ारो - गुज़िरानु, निर्वाहु, पेट क़ूतु ; जियापो ; फुंदीलु, चिमनी, बुख़ारी, बुख़ारो गुटिको - हथ किताबु, रसालो, पुस्तिका, लघु पुस्तकु गुडणु - खुर्पे सां ज़मीन खोटे पोरी करणु ; डड़णु, धाङोरणु, सख़्तु मार डियणु गुणकारी - फलदायकु, काराइतो, कारगरु, फ़ाइदेमंदु गुणगानु - गुण गाइणु, गुणकीर्तनु ; प्रशंसा, साराह, स्तुती, तारीफ़ गुणचोरु - कृतघ्नु ; नमकहरामु, कुलालु, बेकारु मनुषु गुणवंतु - गुणी, शीलवानु, सदाचारी, पुञी, सुलछिणो ; कुशलु, माहिरु गुणी - शीलवानु, धर्मशीलु, पुञी, सदाचारी, सुलछिणो ; लाइक़ु, क़ाबिलु गुणु - ख़ूबी, ख़ासियत, सिफ़त, वस्फ़, लछणु ; सदाचारु, कुशलता, चतुराई ; उपकारु, भलाई ; कला, कलागुणु, विद्या गुनहगारु - अपराधी, दोषी, डोही ; पापी. गुनाहु - अपराधु, दोषु, डोहु ; पापु. गुप्तचरु - ख़ुफ़िया, भेदिया, जासूसु गुप्तु - गोपनीय, लिकलु, गूढ़ो, रहस्यमय, गूढ़ु गुफ़्तगू - बातचीत, वार्तालापु, गाल्हि बोल्हि, संवादु गुमानु - शकु, शंका, संदेहु ; वहमु, भरमु, विसोसो ; कल्पना, ख़्यालु ; अविश्वासु, बेवेसाही ; राइ, रायो ; अंदाज़ो, धुको, कथ ; थियणी, इमकानु गुराड़ - पठ, ऐठ, नंढी बकिरी गुरी - गुरी, कमंद जे बिनि संधनि जो विच वारो भाङो ; संधु, गंढि ; उभी चोटी ( पहाड़ जी ) ; बाहिर निकितलु हिसो ( जहाज़ जो ) ; गुरियाई, मुरशिदी गुरु - गुरू, सत्गुरु, मुरशिदु गुलशनु - बाग़ु, उपवनु, फुलवाड़ी, गुलिस्तानु, गुलज़ारु. गूंगो - गुंगो, बेज़बानु, गाल्हाए न सघंदड़ु मनुषु / प्राणी. गूंठु - गंदो, मेरो, मलीनु, किनो गूंज - पड़ाडो, प्रतिध्वनी, गुनगुनाहट गूंडी - पथर टुकींदड़ु, सलाटो, संगतराशु, पथरु घड़ींदड़ु गूंदरु - ताति, संभाल ; फ़िकिरु, गणिती, चिंता, परिवाह ; खौंरु, गोंद गूंबटु - बैल जो थूहो, कूहटु ; गनि, कूहो. गूंहुं - काकूसु, टोरो, मैलो, किरिफ़्ती. गूइ - वाणी, वाकु, गुफ़्तो, सुख़नु गूमाटियलु - मुंझियलु, मोगो, व्याकुलु, उदासु गूहो - गौंचु, अंगूरु ; सेढ़ ( खीर जी ) गृहस्ती - गिरहस्ती, गिरहस्त वारो, घरु बार वारो, संसारी, कुटुंबी ; गिरहस्तु गेंवार - काहिली, गहेलपाई, मोगाई ; बेपरिवाही, अलग़र्ज़ाई गेगु - ढोंगु, मकरु, मिखिरु, मिंहु, तीतालु, बहानो ; अटिकल, तालु, हिरफ़त गेलि - विस्तारु, पखेड़, पसारो ; घेरो, गिरदो ; तंगु ( घोड़े जो ) गेसरि - अवेर, देरि ; सीड़प, सिलिविलि. गेहूं - गेहूं, कण्क, कणिक, ( म∘ गहू ) गो - गांइ, गऊं, गाय गोइ - शर्त, रफ़्तार जी चटाभेटी ; बालु, खेन्हू ; हुक़े जी नली. गोगिड़ो - वौंण जे बूटे जो फलु, डेनू, डेनो, डेडो ; गोगीड़ो. गोगीड़ो - मूंझारो, बोलांडो ; गोगिड़ो, डेनो, डेडो गोचरु - इंद्रियुनि द्वारा ज़ाहिरु, डिसण में ईंदड़ु, प्रत्यक्ष ; कोछो, चरागाहु, वीअ ; चारो, गाहु गोडो - मूनो, जोटो, ज़ानो गोड़ी - गोड़ु कंदड़ु, शोरी, वाकिरु, ग़ोग़ाई गोड़ु - शोरु, आवाज़ु ; गर्जना, गजिगोड़ ; पीह, गर्दी गोतरु - वंशु, कुलु, घराणो, ख़ानदानु गोदड़ु - रज़ाई, सवड़ि ; बेडोलो, अणघड़ियो, अढंगो, बेहुनुरु ; चरागाहु, गाह जो मैदानु, वल्हारु, रेल, टेकरु, तलु, वेधरु, टेकरु गोदिड़ी - रिली, रिल्ही ; चतियुनि पियल पोशाक जो फ़क़ीर पाईंदा आहिन गोदी - गोधी, डाक, धको, ‘डॉक’, ‘हार्बर’ गोपु - गुवालो, गुवालु, ग्वालु, गायूं चारींदड़ु ; गंवारु ; श्रीकृष्ण. गोराई, गोराणि - भूराणि, अछाणि ; सुंदरता, सूंहं, मनोहरता. गोराबु - वडो बेड़ो, ग़ोराबु, जहाज़ु गोरो - सफ़ेद चमिड़ीअ वारो मनुषु, अंग्रेज़ु, यूरपियन ; गभु, मग़ज़ु ( नारेल जो ) ; गोलो ( तोप जो ) ; उठ जो बचो, कंवाटु, पेन्सिल जी ‘लीड’ ; हाठी, अस्थि, अस्थी, हिंदू मुड़दे जा सड़ियल हडा ऐं रख, संख ; बकिरीअ वगे़रह जो मग़ज़ु गोली - गोरी ( बंदूक़ वगे़रह जी ) ; नंढो चिधो, ठेढ़ी ; दवा जी गोरी ; दासी, बान्ही गोलु - चकरु, घेरो ; पिड़ु ( नार जो ) ; मंज़ल, लक्षु, मुराद गोलो - भूगोलु, धरतीअ जो गोलो ; तोप वगे़रह मां छुटंदड़ु बारूती पदार्थु ; बान्हो, दासु, ग़ुलामु ; तास में हिक पते जो नालो गोशाला - गऊशाला, गऊआश्रमु, पिञिरापुरि, ( म. पिंजरापोळ ) गोशु - कनु, कर्णु ; गौंचु, सलो, अंघु, अंगूरु, अंकुरु गोशो - कुंड, कड़्छ ; पासो, किनारो ; गौंचु, अंगूरु ; एकांत ; छुगो ( केलनि या खारकुनि जो ) ; तीर जो मुडे पासे वारो खांचो ; धनुष जो छेड़े वारो बूंबु गोहरी - जोहरी, मोतियुनि जो वापारी गोही - गुसगुसाउ, नटाउ, गोथिनाथु, टार, रखु रखां गौंचु - सलो, अंघु, अंगूरु, गूहो, अंकुरु गौंटु - गभु, गोरो, मग़ज़ु, मालु गौंरणु - गुरणु, घुड़्कणु, डंद डेखारे भौंकणु गौणु - उप, सहायकु, अप्रधानु, अप्रमुखु गौतमी - गौतम-पत्नी, अहल्या, अहिल्या गौरवु - मानु, सन्मानु, इज़त, महिमा, जसु, कीर्ती. गौरीशंकरु - महादेवु, शंकरु, भोलेनाथु. ग्रंथकारु - रचनाकारु, लेखकु, पुस्तककारु. ग्रंथु - पुस्तकु, किताबु, रचना, कृती ग्रहणु - अंगीकारु, स्वीकारु ; सिज / चंड ग्रहणु ग्रामीणु - ग्रामवासी, देहाती, वाहणी ग्रामु - गामु, गोठु, वाहणु, गांवु, खेड़ो, देहातु. ग्राहकु - गाहकु, गिराहकु, ख़रीदारु, गिन्हंदड़ु. ग्रीष्मु - गरिमी, गर्मी, तपिश ; ऊन्हारो ग्लानि/नी - किराहत, बुछां, नफ़रत ; थकावट, साणाई ; अफ़सोसु ग्वालो - गोपु, अहीरु, आभीरु, यादव, यदुवंशी गंउं - गऊं, गांइ, ढगी गंढणी - जोड़णी, गंढण / मिलाइण जी क्रिया गंढि - गांठ ; हड़, पोटली, बंडलु ; गोढ़ो ; सोजि, थोथरि गंढिड़ी - गठिड़ी, हड़, पोटली, पार्सलु गंढिरु - गंढीछोड़ु, खीसे कपु, जेबकत्रो गंढु - संधु, जोड़ु ; नातो, रिश्तो, सन्बंधु, लागापो ; योगु, मेलापु गंढो - गोढ़ो, सोजि ; पिनोड़ो, चाणो, नदीअ जो बंदु, गटो ; बर्फ़ जो गोलो गंवारु - गुवालु, ग्वालु, गायूं रखंदड़ु / चारींदड़ु गक - जिजा, भंडु, चंबुड़ु ; तक़ाज़ाई गङ - बर्फ़, जावलु पाणी, हिम गचु - घणो, झझो, जाम, हेकांदो, मऊ. गञरो - द्वारु, दरिवाज़ो, किवाड़ु, दरु. गञा - आनंदु, ख़ुशी, हर्षु, मौज, मज़ो गटरु - टुकिरो, गनिरो ( बिह जो ), बेरो, कोरो ( मछीअ जो ) गटी - हाथीअ जे डंद जो टुकरु ; हथकड़ी, पेरकड़ी, बेड़ियूं, नैरु ; डांवणु गटु - गिची में विधलु पटो या काठ टुकरु, दबकु, मेल्हो गठिड़ी - हड़, बुजिको, भरी, पोटली गड़णु - टिमणु, झरणु, चिकणु, फुड़ो फुड़ो थी वहणु / किरणु, ठींडी वहणु गढ़ु - क़िलो, कोटु, गड़ु ; वडी फुरिड़ी, रतगढ़ु गणगोत - गणतोर, गणहप ; सोचु वीचारु ; दूरांदेशी, दूरदृष्टी गणणु - शुमारणु, लेखणु, हिसाब में आणणु ; जाणणु, समुझणु ; सोचणु, वीचारणु, भांइणु गणप - शुमारु, गाणेटो, अंदाज़ु ; हिसाबु, लेखो गणू - गाणू, वीचारवानु, साङाहो, सियाणो, सुचेतु, समुझू गनरि - वेलिणि, फुरिड़ीअ या धक लगण करे थियल गोढ़ी ; नरे ते निकितल गोढ़ी गनरु - डांडी, साई भाजीअ जो कचो गनो ; गनरि गनी - गिनी, वटि, भरिसां, वेझो ; सां, गडु, डांहुं गनु - बेड़ीअ जो ओलो, चपो ; हथियो, मुठियो ; हिक क़िस्म जो गहु गभिरू - छोकरु, नींगरु ; लासियारु, गलपटु, नौजवानु, ( म. गबरू ) गभो - रोटीअ जो टुकरु, खनु, भोरु, गिटी, निवालो ; टुंगु बंदि करण लाइ टुकरु, डटो, डूचो, बूचु, बुंजो गमु - सुस्तु, आलिसी, टोटी, ढाकुनि ढरो गरि - वटि, भरिसां, साणु, गडु गरी - अझो, आश्रय, पनाह ; बचाउ, सुरक्षा, हिफ़ाज़त ; घिटी, गली, गली ; टुंगु, सोराख़ु गरो - भारी, गौरो, वज़नदारु ; गंभीरु, संजीदो ; गाणू, दूरांदेशु, दूरदर्शी ; सियाणो, सुचेतु, सावधानु ; जड़ु, देरि हज़मु ( खाधो ) ; वडो ( बदिमाशु ) ; गिरो, गिची, गर्दन ; छाती, सीनो गर्खु - टुंगु, सोराख़ु, बिरघलु गलो - कंठु, गलो, गर्दन, गिची गल्थो - लालचि, धतार, रेबु, धाधरि, चट गल्हो - ठगी, दोलाबु, खोटि, दग़ा ; छलु, कपटु गहटु - सथियलु, गुतियलु, सोढ़ो ; पीह, भीड़, गाहटु, गपागीह गहणु - वहणु, हजणु, सख़्तु महिनत करणु ; थोरो / अहसानु करणु गहर - सुस्ती, आलिसु, आरसु ; मोगाई, गम ; निंडाखिड़ाई, निंड जो ख़ुमारु, ओझराणी गहरु - सुस्तु, आलिसी ; निंडाखिड़ो, गहरियो ; ग़ाफ़िलु, बेपरिवाहु ; वेसरियो, ढिलो गहाइणु - वहाइणु, हजाइणु, सख़्तु पोरिह्यो / परिश्रमु कराइणु गहु - गहणो, जे़वरु ; गिरवी, वथु गहेलाई - मूर्खता, मूरखाई, बेवक़ूफ़ी ; ग़फ़िलत. गहेलो - मूर्खु, मूरखु, बेवक़ूफ़ु ; ग़ाफिलु. गांढापो - गंढु, जोड़ु ; सन्बंधु, वास्तो, रिश्तेदारी गांढुड़ु /गांढू - भाईवारु, हिसेदारु ; साथी, संगिती ; मिलती, जुटु गाइणु - सुर सां चवणु, आलापणु गाञ - गणप, लेखो, शुमारु, हिसाबु गाञु - रागु, गीतु, गानो, लाडो गाटु - गिची, कंधु, गर्दन ; निड़ी, कंठु, गलो, हिकी गाड़णु - वहाइणु ; टिमाइणु ; फुड़ो फुड़ो करे वहाइणु गामोड़ - लिङनि मोड़, कर मोड़ण जी स्थिती ; गहर, सुस्ती ; मरोड़, सीट ; मोगाई ; घुमाट ( तप जे करे ) गारणु - रिजाइणु, पघारणु, पिघिलाइणु ; मिलाइणु, हलु करणु ; अशक्तु करणु, डुबिरो करणु ; नरम करणु गाराइणु - बिए खां रागु चवाइणु ; रिजाराइणु, पिघिलाराइणु गाराणो - गारो, झोरी, चिंता, फ़िकिरु गारी - फाही, सिरकिणी ; फंदो, पखी फासाइण जो जारु ; काजु, काजु ( बटण जो ). गालहु - गारि, गंदो / गुथो शब्दु ; बातचीत, गाल्हि बोल्हि ; दड़को, धमकी ; तानो. गाल्हाइणु - चवणु, कहणु, बोलणु, आखणु ; आवाज़ु करणु ; छींभणु, छिड़बणु ; गारियूं डियणु, घटि वधि चवणु गाल्हाउ - गाल्हाइण जो आवाज़ु ; बक, यख़ी ; शकु गाल्हि - आखाणी, कहाणी, वार्ता, क़िसो ; कमु, मामलो ; वाई, पचार ; वाक़ो, माजरा, बात ; गुफ़्तगू, संवादु ; ज़िकिरु गाल्हिड़ु - नोरीअड़ो, गिलहरी गाह/गाहु - संगनि खे कुटे अनाज जे दाणनि खे अलगि करण जा कमु ; सट, कुट ; सख़्तु पोरिह्यो, परिश्रमु ; पतोड़, कशालो गाहटु - पीह, भीड़, अंबूहु, गर्दी गाहणु - कख, काना, सर, लकड़ि वगे़रह गाहु - लबु, शिकार लाइ पखियुनि /जानिवरनि खे लालचाइण लाइ रखियलु खाधो, चूणो, भेती गाहू - दगि लाईंदड़ु, मार्गदर्शकु, सूंहों ; अगिवानु, नेता. गिझ - गीध, गृध, सांबाहो ( पखी ) ; जिजा, गक, भंडु. गिटी - गिरहु, निवालो, गिराही गिटो - गिलु, मिटु, ( हिं. गाल ) गिन्हणु - ख़रीद करणु, सौदणु ; वठणु ( नालो ) ; मुल्हि वठणु, पैसा डेई वठणु गिरणु - हबछ करे खाइणु, हपा खणी खाइणु. गिराटिड़ी - गिराटी, गिराहिटिड़ी, भाकुरु, आलिंगनु. गिरिकाइणु - गीहणु, निड़ीअ खां हेठि लाहिणु, घुटकणु गिल्हो - चिपो, चिपियलु ; फेफो, फफसु, फोसो ; ढिलो, फिल्हिड़ो गिहाणि - गर्भस्थानु, बचेदानी गीट - रीलु, धागे वेढ़ण जी गुरगुड़ी गीत - गिहण जी क्रिया, गित, गिहिणी ; सुरकी, ढुकु गीहणि - गर्भस्थानु, बचेदानी, गिहाणि गीहणु - गिहणु, गिर्कणु, निड़ीअ मां पेट में लाहिणु गंधणु - गुथणु, चुणणु गुई - गुदा, गुदिया, मलद्वारु गुझाइतो - लिकलु, गुप्तु ; राज़ वारो, रहस्यमय गुझारत - पिरोली, दुराहो, शब्द पहेली गुझिड़ो - लिकलु, गुप्तु, पोशीदो ; अंदर में राज़ु लिकाईंदड़ु गुझु - राज़ु, भेदु, रहस्यु, मंझु, लिकु गुझो - लिकलु, गुप्तु, रहस्यमय गुञ - बलिदानु, क़ुर्बानी ; भोगु, मेध. गुड़गुड़ धाणी - गोलमालु, खिचु, गडहगाजिरो. गुणु - डि. ‘गुणु’ गुयरु - चुतू, गांडू गूढ़ाणि - गूढ़ाई, घाटाई, गहिराई गूढ़ो - घाटो ( रंगु ), चहिरो ; तिखो ( दारूं ) ; सबरु ( स्नेहु ) ; घाटो, गुतियलु ( झंगलु ) ; गंभीरु ; समुझण में कठिन ; रहस्यमय गूणि - बोरी, पोतो, बोरा, गोथिरो ; हिक क़िस्म जो खौंरु गेड़णु - गिन्हणु, सौदणु, ख़रीदणु, मुल्हु वठणु गेन्हू - ख़रीदारु, ग्राहकु ; चोरीअ जो मालु वठंदड़ु गेहूं - गेहूं, कण्क, कणिक गोकूं - पाचू, बालू गोचु - श्रेष्ठता, उत्तमता, उचाई गोट - सारी ( चैपड़ि रांदि में ) ; धागनि जी ढेरी गोठाणो - वाहणी, गोठ जो रहाकू, गामड़ियो गोठुु - गामु, ग्रामु, खेड़ो ; नंढो शहरु, नगरु ; साणेहु गोढ़ो - मिटीअ जो चाणो / बालु ; गुलेलो ; सोजि, चमिड़ीअ वधियलु मासु ; पिनोड़ो ( मिटीअ जो ) ; टेरो ( मखण जो ), चाणो ; लोयो ( अटे जो ) ; पिनु, पिनोड़ो ; लुड़्कु, आंसू गोथिरी - कोथिरी, थेल्ही, पिशवी गोर - तलाश, गोल्हा, जाच, शोधु ; क़बर गोरणु - गोल्हणु, तलाशणु, शोधणु, फोल्हणु, ढूंढणु गौंटु - गोमूत्रु, गोधनु गौराई - गौराणि, संगीनी, भारीपणो गौरो - भारी, वज़नदारु, संगीनु ; गंभीरु, धीरजवानु, गाणू ; देरि हज़मु खाधो ; मुड़्स जे नंढे भाउ खे सडु करण जो शब्दु ग़ज़बु - ज़ुल्मु, अन्याउ, अत्याचारु ; खि़यानत ; सीनाज़ोरी, डाढाई, ज़बरदस्ती ; कोपु, क्रोधु, क़हरु ; जुठि, तादी ; बदिलो वेरु ग़फ़िलत - बेपरिवाही ; वेसरि ; बेख़बरी, चुक ग़मग़ीनु - दुखी, उदासु, मलूलु ग़मु - दुखु, शोकु, अफ़सोसु, अरमानु ; चिंता, गणिती ; सूइ, मातमु ग़रीबी - निर्धनता, अणहूंदि, खुटलाई, मुफ़लसी ; निमाणाई, माठियणाई ग़रीबु - निर्धनु, कंगालु, मिस्कीनु ; माठीणो, हलीमु, निमाणो, निहठो ; अजनबी ; विचित्रु, अजीबु ग़र्क़ु - बुडलु, पाणीअ अंदरि वयलु ; मगनु, मह्व ; गुमु, ग़ाइबु. ग़र्ज़ - ज़रूरत, घुर्ज, काणि ; लोड़, गती ; मतिलबु, इरादो, चाहु. ग़लतफ़हिमी - भ्रांत धारणा, ग़ैरसमुझ, भरमु, खोटो ख़यालु. ग़लति - खोटो ; अयोग्य नाजाइज़ु, अन्याअ वारो, अणसुहाईंदो. ग़ल्ती - भुल, चुक, भ्रांती, सह्व, डोहु, ग़लिती ग़ल्तानु - रुधलु, मगनु, मश्ग़ूलु, मह्व, बुडलु, ग़र्क़ु ग़ाइबु - अणडिठो, गै़रहाज़िरु, अनुपस्थित ; गुमु, लिकलु, अलूपु ग़ाफ़िलु - बेख़बर, वेसरियो ; गहेलो, अविचारी ; असावधानु ग़ालिबु - ग़ल्बो कंदड़ु, आण मञाईंदड़ु, जीत पाईंदड़ु, सोभारो, सरसी पाईंदड़ु, ज़ोरावरु ; हिक उर्दू कवीअ जो नालो ग़ुफ़ा - गुफा, गुहा, डरु, चुर, डरड़ु ग़ुलामु - बान्हो, गोलो, दासु, बंदो ; नौकरु ; गोलो ( तास रांदि में ) ग़ुसो - कावड़ि, क्रोधु, डमरु, कोपु ग़ैबु - अदृश्यता, छिप, लिक, पोशीदगी, डिसण में न अचण जी स्थिती ; राज़ु, रहस्यु, भेदु ; गैरमौजूदगी ग़ैरत - लज, शरमु, लज्जा, नकु, नास पितो, सौमानु ; शकु, शंका गै़रहाज़िरु - अनुपस्थित ; ओझलु, ग़ाइबु ग़ैरु - मिलावती धातू, कसु, फेटि, मठु, जोड़ो ; बियाई, रियाउ, कपटु ग़ोतो - घोतो, टुबी, घुत ; पूरु, रीचकु, जुजको ग़ोराबु - नंढो जहाज़ु, वडो बेड़ो ग़ौरु - ऊन्हो वीचारु ; वीचारु, सोचु, ध्यानु घंघरु - मूंझारो, गड़बड़ि ; चिंता, गणिती, फ़िकिरु ; कष्टु, तकिलीफ़, औखाई, अहंजु घंञ - आनंदु, ख़ुशी, मौज, मज़ो घंटो - घिंडु ; वगो, कलाकु, बजो ; ठकाउ ( घड़्याल जो ) ; शिश्नु, लिंगु, इन्द्री घंडु/घिंडु - जरसु, वडो चड़ो ( जानिवर जे गिचीअ में बधण जो ) घचि पचि - गपागीह, पीह घटकु - अंगु, अवयवु, इकाई ; जुज़ो घटना - वाक़ो, प्रसंगु, मामलो ; हादिसो, दुर्घटना घटा - बादलनि जो घाटो मेड़ु, घाटा ऐं कारा ककर ; पीह, गर्दी, गपागीह घटि - कमि, ऊणो, कसो ; नंढो, लाठो ; सादो, हल्को ; ऐबदारु, विड वारो ; अणपूरो ; थोरो घटिताई - कमी, ऊणाई, खोटि, अणाठ ; निंदा, गिला, बदिनामी घटिवधाई - असमानता, नाबराबरी ; कमी पेशी घटु - घड़ो, दिलो ; दिल, दिलि, हींओं, हिर्दो, मनु, चितु ; लंघु, रस्तो घटो - घेटो, दुंबो ; थुल्ही मतारी जूंअ ; रिंडु, टोलिरु, भरभटु, चाणो घड़कणु - वजणु, आवाज़ु करणु, बुरणु ; छिमकणु, घिण् घिण् करणु घड़णु - घाटु / आकारु डियणु ; ठाहिणु ( जे़वर ) ; बनाइणु ( कूड़ी गाल्हि ) ; छिलणु ( पेन्सिल ) ; रचणु, ठाहे बीहारणु घड़ति - घड़प, घड़ण जो नमूनो, ठाहिण जी कारीगरी, उस्तादी घड़ाई - जोड़ाणी, ठहराणी घड़ियालु - वक़्तु जाणाइण जो साधनु ; तए जे आकार वारो घिंडु ; वाघू, मगरु घड़ी - 28 मिन्टनि जो समय, पलु, पलक, साइत, थोरी देरि ; दिली ( पाणी भरण लाइ ) ; मुंडीअ में टिक चाढ़ण वारो खांचो ; वाच घणखुरो - आमु, सभ जो, मामूली ; हमेशह जो ; अक्सर, घणो करे घणगाल्हायो - वातोड़ी, बकबकियो, बड़बड़ियो घणघुरो - भलो चाहींदड़ु, हितचिंतकु, शुभ इच्छुकु, शुभचिंतकु घणडिंहूरो - घणनि डींहनि जो, आगाटो, झूनो, प्राचीनु घणाई - झझाई, बहुलता, ज़्यादती, अधिकता घणु - वडो हथोड़ो, वडो मुतिरको, मारतोलु, घनु घणो - झझो, तमामु ; निहायत, वधीक घण्कार - वाजटु, घिंड जो आवाज़ु ; घिण् घिण्, छिमको, छिण्काटु घपाटो - थाबो, पेरु खिस्क, ठोकर, थुडो, आथुर, आधेरो घपु - टुंगु, सोराख़ु, टुंगिड़ो ; वढु, चीरु घबराहट - परेशानी, मंूझारो, बेआरामी, आंधिमांधि, अधीरता घबाइतो - खिल जहिड़ो, हास्यापदु ; बेहूदो घबिराइणु - मुंझी पवणु, परेशानु थियणु, बेचैनु थियणु घबो - चर्चो, मश्किरी, रौंशो, विनोदु ; चथर, ठठोली घमंडी - अभिमानी, अहंकारी, हठीलो, वडाईख़ोरु, गर्विष्ठु घमंडु - अभिमानु, अहंकारु, हठु, वडाई ; डेखाउ ; फ़ख़ुरु, नाज़ु घराणो - कुलु, वंशु, ख़ानदानु, राजवंशु ; घरेचो, घर जो ; वडे घर जो, कुलीनु, कुलवंतु घरु - गृह, मकानु, धामु, सदनु, निकेतनु, महलु, हवेली, झूपिड़ी ; कुटुंबु, परिवारु, घर जा भाती, आकहिं ; शयुनि रखण लाइ ख़ानो घरुबारी - घर वारो, घरदारु, घर जो मुख्यु माण्हू, गृहस्ती घरेचो - घर जो, घरेतो घरेती - घरधयाणी, घर जी मालिक्याणी ; वरेती, मुड़्स वारी घांघो - गिरंव, गिरणि, ठिकर जे भगल बर्तन जी गिची ; दबकु, मेल्हो, रंडक घांचणु - चीभाटणु, चीथाड़णु, चिभणु ; घोटणु घांचि/चो - चीभट, चिथ ; चोट, ईज़ाउ, ज़र्ब, हाञी, हानी घाइ - वांगुरु, जियां, वांगियां, जीअं, मिसिल घाइणु - ज़ख़्मणु, फटणु, वाढोड़णु, घाइलु करणु घाइलु माइलु - गहिरीअ सुञाणप वारो, रिलियलु मिलियलु ; गहिरो, घाटो घाउ - ज़ख़मु, फटु, फचु, वाढोड़ु, चाकु, चहक, अंघु, वढु, टुको घाओ - रछु, मछीअ जो जारु घाघरि - गागर, गगरी, चैंरी, झांझरि घाटी - दरो, दर्रो, दर्रा, वादी, चोर लकु, बिनि पहाड़नि जे विच वारो रस्तो, घाटु, ‘पास’ ; ‘व्हैली’ ; घाट में रहंदड़ु ; कठिन, संकट वारी घाटु - आकारु, रूपु, बीहक, ( म. घाट ) ; युक्ती, अटिकल, तजिवीज़ ; तड़ु, घेड़, तलाअ / नदीअ में हेठि लहण जो हंधु ; घाटी, दरो, दर्रो ; पोलीस थाणो, चाउड़ी ( म. चावड़ी ) ; पतणु, बेड़ीअ जे अचण व´ण जो हंधु घाटो - नुक़्सानु, छीहो, टोटो ( म. तोटा ) ; खोटि, कसु ; ईज़ाउ, चोट ; कोताही ; गहिरो, पगमटु ( यारु ) ; गूढ़ो, चहिरो ( रंगु ) ; जूहियलु ( झंगु, झंगलु ), गजगाहु ; खहुरो, तिखो ( शराबु ) घाड़ - घड़ाई, ठहराणी, जोड़ाणी घाणी - संकटु, आपदा, मुसीबत ; तकिलीफ़, कष्टु ; निभागु, कमबख़्ती घाणो - चीचिड़ो, तेल कढण जी कल घातकु - घाती, मौतमारु, ख़ूनी, हत्यारो, घातु कंदड़ु, मारकु, मारींदड़ु घाती - मौतमारु, घाती, ख़ूनख़्वारु, निर्दई ; अशुभु ; बुछिड़ो घातु - हत्या, हचा, वधु, ख़ूनु ; वझु, टिणु, सझु ; ठगी, फ़रेबु, दोखो, इरादो, मतिलबु घायलु - ज़ख़्मियलु, फटियलु, वाढोड़ियलु, ज़ख़्मी घारणु - काटणु ( समय ), गुज़ारणु, पसार, कटणु, व्यतीत करणु घारु - बकबकियो, बटोड़ु, वातोड़ी, वडवातियो, वातडारो घिंघिरू - घिंघिणो, घुंघरू, घुंगरू, छेरि जो हिकु दाणो, नूपुरु घिंडिड़ी - घिंटी, घंटी, चड़ी, टली ; खर्की ( जानवर जे गिचीअ लाइ ). घिंडु - घंडु, वडो चड़ो ( जानवर जे गिचीअ में बधण लाइ ) ; घंटो. घिघाइणु - घघो पवणु, निड़ी पवणु, गलो विहणु घिचणु - गपणु, गपी पवणु ; पूरो अचणु ( सोराख़ में ) ; वेही वञणु घिचा - आंडा, पित्क ; टोरो, काकूसु, मैलो घिचिलो - मेरो / गंदो इन्सानु, अगिलो, गचेरो, बऊसु घिटी - गली, गिली, नंढो रस्तो, कूइ, कूचो. घिडणु - आथिड़ंदो अचणु, धुडणु, धुडिकणु. घिम - आलाणि, भेज, आडोकाई ; पोसलि, वट. घिरणु - घिर्कणु, तिर्कणु, हेठि थियणु ( सिढ़ु ) घिर्काइणु - गिस्काइणु, खिस्काइणु, तिर्काइणु, सिर्काइणु घिर्टु - पिन्की, झूटो, ओझराणी, निंडाखिड़ाई घीचणु - छिकणु, ताणणु, गिहिलणु घीचो - झूलो, बेतरितीबु लोडो घुंजु - वरु, वकड़ु, चुणु, तहु ; घुंडु, संडु, शोरु, टिउरी, टिउड़ी घुंडिजणु - मुंझणु, उरिझणु, उलिझणु घुंडियारो - घुंडिरु, गंढियुनि वारो घुंडी - सूंडु, शोरु, टुअरी ; लट, वारनि जी चग, गुछो, काकुल, छलो ; मूंझारो, गोगीड़ो ; कपटु, ढोंगु ; रडी ( वहट जी ), गहु घुंडु - संूडु, टुअरी, शोरु, सरु घुघिटी - डिमटी, छोटो मोटो मनुषु, डेमकिड़ो, डेंबो घुघी - सुराही ( पाणीअ लाइ ) ; घूंघटु, बुर्क़ो घुघु - ऊंदहि, भिंभ, बाट, कारी घुट - बुट, हवा जी कमी, आड़ंगु, ओमाही, रुघ, काढ़ो, गरबिरो, हुफ़ घुटणु - घोघो डियणु, निड़ी दबाइणु, घुटो डियणु घुटिरु - बूसाटींदड़ु, साहु मुंझाईंदड़ु, घुटो डींदड़ु घुटो - घोघो, निड़ीअ ते नंहुं घुणो - ग़ुनो, नक मां गाल्हाईंदड़ु, मिनो ; अन्न खे खाईंदड़ु जीतु घुतिरु - गोसिड़ू, नटाऊ, गोहियरु ; टोबो, टोबियारु ; भाजोकड़ु, रोलाकु घुमंडु - घमंडु, वडाई, अहंकारु, हठु, अभिमानु घुमणु - पंधु करण, टुरणु फिरणु, जंघूं साहिणु, टहिलणु, रुलणु, भिटिकणु घुमाइणु - फेराइणु, हलाइणु ; लोडणु, पंधु कराइणु ; सैरु कराइणु ; उथिलाइणु पुथिलाइणु ( खाधो ) घुमितारी - चकरु, घोम, शैलु शिकारु, टोरो, झोत, हवाख़ोरी घुमिरी - फेरी, भाणि, भांउटी, भांवाटी घुमिरो - समय, समो, वक़्तु ; भेरो, वारो ; दफ़ो, दौरो, फेरी ; दस्त, काकूसु, कुनु, भमरु, निकूंजु, मेड़ु घुर - तल्ब, तक़ाज़ा, माङ, मांग, हलाउ ; लहिणो, क़र्ज़ु ; इच्छा घुरणु - मङणु, हथु टंगणु, तल्बणु, तक़ाज़ा करणु ; चाहिणु, प्यारु करणु, इच्छा करणु घुराइणु - सडाइणु, कोठाइणु, आणाइणु ; हुकुमु करणु ( मालु मंगाइण लाइ ) घुर्कणु - गौंरणु, गुरणु, डंद कढी आवाज़ु करणु, घड़कणु ; हुडी डियणु, डड्ही डियणु ; तड़े कढणु ; चह्ड़ पाइणु घुर्की - चह्ड़ ; गेरि ; धमकी, हुडी, तड़ी, दब घुसि फुसि - सुसि पुसि, बाबूर, भुण्कार, झूंगार, मन जी गाल्हि घूंघाटु - सूसाटु ( हवा जो ) ; भूं भूं ; रूं रूं ( लाटूंअ जी ) घूं घूं - भूं भूं ( मखियुनि जी ) ; रूं रूं ( लाटूंअ जी ) घूचणु - दबे विझणु, डटणु, फुसणु, गपाइणु ; धूकणु, झोकणु, ठोकणु घूचो - पूरु, रीचकु, जुजिकी घूनि - धुबणि, घिचणि, चोरु गप, गिरणि घूमाट - उदासाई, दिलगीरी, ग़मगीनी घूमाटिजणु - उदासु थियणु, मुंहुं लहणु, कूमाणिजणु घूर - तक, जूइ ; भयानक निहार, करिड़ी निगाह ; यादि, सार, संभाल घूसो - मुको, मुक्को, मुक, ठौंशो, घूंसो घृणा - नफ़रत, किराहत, बुछां, ग्लानी घेटो - टुंबो, रिढ जो नरु, ‘रैम’ घेड़णु - अंदरि विझणु, लंघाइणु, चुभाइणु, कम में लगाइणु, पाणीअ में लाहिणु घेड़ु - तड़, घिड़ण जो हंधु, नदीअ वगे़रह डांहुं ढार वारो रस्तो घेड़ो - गेड़ो, चकरु, हुर्ले जो हिकु फेरो घेरटु - घेरो, चैधारी वकोड़, चैधारी वेढ़े वञण जी क्रिया ; झूटो, पिनकी घेरणु - घेरो करणु, वेढ़े व´णु, वकोड़णु, वराए वञणु, चैधारी फिरणु घेरि - घेरो, गिर्दो, गेलि ; चैगिर्द माप ; पहिराण जो हेठियो वेकिरो खुलियलु हिसो ; घाटो डुधु, मही, छाछि ; वकोड़ींदड़ किनारि घोघो - घुटो, निड़ीअ जे दबाइण जी क्रिया घोटणु - घरिड़णु ( कूंडे में डंडे सां ) ; रगिड़णु ; रटणु, बार बार पढ़णु / यादि करणु घोटालो - गड़बड़ि, गोलमालु, घपलो, हेराफेरी घोटो - गहिको, गसिको, महिटो ; घोटियल दवाउनि जी मिलावत ; डंडो, दस्तो, मुहिरिड़ो ; घोटियल दवाऊं / चीज़ूं घोड़ो - अश्वु, तुरंगु, सैंधव, हय, कहिकाणु घोतो - ग़ोतो, टुबी, डुबकी घोबी - हिसाब में ठगी, बेईमानी, ग़बनु घोर - गोल्हा, तलाश ; घोरियल रक़म या चीज़ ; भेटा, डखिणा घोरणु - सरीर तां घुमाइणु ; भेटा तौर डियणु ; क़ुर्बान करणु ; गोल्हणु, गोल तलाशणु ; छटणु, छटाइणु घोरु - भवाइतो, भयानकु ; भिंभ ( ऊंदहि ) ; गुड़को, गुड़ि गुड़ि ( पेट में ) ; तेज़ु, तिखो, ज़ोरदारु घोषणा - पधिराई, ऐलानु, ढंढोरो, पढ़ो, सूचना घोषु - गोशाला ; शब्दु, आवाज़ु, ऊंचो स्वरु चंगु - सारंगीअ जहिड़ो हिक साज़ु ; पखीअ जो चंबो ; घिंडिणी, टली ; चंगुलु, मुठि. चंगुलु - चपुटी ; लप, भरियल मुठि ; पखीअ जो चंबो ; खुलियल डोली. चंचलता - अथिरता, अस्थिरता, बुडितरि, अधीरता चंचलु - फिड़्त्यूं खाईंदड़ु, पूरालो, घण मतियो ; मुंझियलु ; झांविरो, झूंझारु चंडाई - निभागु, बदिक़िस्मती ; होडु, ज़िदु, हठु चंडालु - दुष्टु, कमीनो ; मसाणी, मुड़्दा साड़ींदड़ु ; क्रोधु, कावड़ि चंडु - चंद्रमा, चांदु ; निशानो, लक्ष, लक्षु चंडो - अभागो इन्सानु, निभागो, बुरे स्वभाव वारो ; निठरु, होडी ; निर्लजो चंडोलु - हिक पखीअ जो नालो, चिर्ड़ु, ढोलियो चंदनु - सिरखंडु, संदलु, श्रीखंडु, मलयज, गंधसारु चंदिरु - चंद्रु, चंडु, चंद्रमा, चांदु, शशी, सुधांशु, राकेश, ताराधीशु, तारानाथु, इन्दू, सुधाकर, हिमांशु/शू चंबुड़णु - चुहिटणु, लगी रहणु ; पुख़्तो रहणु ; भंडी लाइणु, धरिणो मारणु चंबूटणु - झगिड़णु, झेड़ो करणु, विढ़णु चंबेली - हिक गुल जो नालो ; दासी, बान्ही ; बिली, नातारी, लंगरु ( जहाज़ लाइ ) ; थेल्ह, हथ गाडी चंबो - पंजो ; क़ब्ज़ो, वसु ; पखीअ जो चंबो, चंगुलु ; थफड़ ; मुठि, लप चऊणो - चैगणो, चारि भेरा एतिरो चएवानु - चयाकुरु, आज्ञाकारी, आग्याकारी चकनाचूरु - चिथियलु, चिपियलु, छीहूं छीहूं थियलु ; थकलु, हजियलु चकरु - गोलु, दाइरो, घेरो ; चीकिलो, चीकलो, खेडण जो चकिरो ; फेरो, गर्दिश ; सैर, घोम/मि, घुमतारी ; परिक्रमा, फेरी ; भांउटी, भाणि ; टोलाको चकास - तपास, जाच ; ख़ातिरी, पक, तस्दीक़ चकिरी - फिरणी, गोलु वस्तू ; लड़ाई, वेढ़ि ; वादविवादु, बहिसु चकी - टिकी, गोटी ( साबुण जी ), कंहिं बि वस्तूअ जो डोलाइतो टुकरु ; जंडु, घंटी ( पीहण जी ) ; नंढो बूटो ( बिए हंधि पोखण / हणण लाइ ) चकु - डंदनि सां थियलु ज़ख़मु ; डाढ़ ( कुते जी ) ; डंगु ( विछूंअ वगे़रह जो ) ; खूह जो वंगु, गोलु चकिरो ( कुंभर जो ) ; वट, बुख जो वकड़ु ; जावलु खीरु चकुओ - सुरख़ाबु, कैनाचो ( पखी ) चकुलो - रोटी वेलण जो साधनु ; वेश्यालय, वेश्याख़ानो, रंडीख़ानो चको - जमियल शइ जो टुकरु ; मिठाईअ टुकरु ; धौंरे जो ढिगु ; गंढो, गोढ़ो चखणु - स्वादु वठणु, चश्को वठणु, सगुणु करणु चग - मुचो ( वारनि जो ), ज़ुल्फ़, काकुल चगड़ - चूस ( स्तन खे ), चूस, धाई चघु - यारु, उपपती, सेन्धो, आशिक़ु चङाई - भलाई ; नेकी, ख़ूबी, गुणेपाई ; कृपा, महिरबानी ; सुंदरता, सूंहं चङो - भलो, सुठो ; झझो, जाम ; सुंदरु, सुहिणो ; लाभदायकु, फ़ाइदेमंदु ; चाक़ु, तंदुरुस्तु ; शुभु, सभागा ; लाभु, फ़ाइदो चङो भलो - तंदुरुस्तु, चाक़ु, निरोगी, निरोयो ; सुखियो सताबो चचुलाई - अंगलु आरो, लाडु कोडु. चटणु - लकणु, जिभ सां अंदरि नियणु. चटाई - तौंरी, तडो चटिको - चिमकाटु, चिलको, झलको ; कूड़ो डेखु, ठठु चटी - डंडु, तावणु ; घाटो, नुक़्सानु, टोटो ; आपदा, मुसीबत ; ख़र्चु ( बिए जो पंहिंजे मथां पियलु ) चटो - मिठी चीज़, फ़िज़ूल खाधो ; आलनि कपिड़नि जो ढिगु ; बतरितीब रखियल सिरुनि जो ढिगु चडो - सथर जो मथियों हिसो ; नरो, सथर जी पाड़ चड़ति - अगिराई, सरसी, चढ़ति ; मुक़ाबिलो ; बिए खां वधीक वाकु डियणु चड़ी - नंढो चड़ो / घिंडु, टली, खिरकी चढ़णु - मथे अचणु / वञणु ; सुवारु थियणु ; वाधारो करणु, उथणु या बची पवणु ( बीमारीअ मां ) ; वधी वञणु ( धंधे में ) ; पारि पवणु चढ़ति - अघ में वाधि, आकिराई ; बिए खां वधीक वाकु ; मुक़ाबिलो ; अगिराई चढ़ाई - काह, हमिलो, आक्रमणु चढ़ी - काह, हमिलो ; सुवारी ( वहट जी ) चतुराइणु - धुतारणु, लालचाइणु, हिर्ख़ाइणु ; फुसलाइणु, बर्ग़लाइणु ; चट करणु, मिठियूं गाल्हियूं करे फासाइणु चतुराई - चालाकी, हिरफ़तबाज़ी चतुरु - चालाकु ; सियाणो, बुद्धिवानु ; होशियारु ; भड़ु ; सुघड़ु, कारीगरु चथर/चिथर - खिल, ठठोली, घुबो, चर्चो चपाट - चमाट, थफ, लपाट, चाट चपाटी - ख़तु पटु, चिट्ठी चपाती चपुटी - चुटकी, तिनिक, आङूठे ऐं डसिणीअ जे विच में समाईंदड़ पीठल शइ जो थोरो अंदाज़ु चपेट - धकु, ठोकर, फेट ; चोट ; सेखत ; नुक़्सानु, घाटो चबूतिरो - चाउड़ी, पोलीस थाणो, घाटु ; नाको, महसूल-घरु ; थल्हो चब - चिप, भीड़, भिकोड़ ; भीड़ो, ज़ोरु ; चाबो, चबिको ; हाञी, टोटो ; चोट, सट ; तीसे खाधो मनुषु ; फडई, ज़िदी चबाइणु - चबिको डियणु, डंदनि सां चिचिरे सन्हो / नरमु करणु चमक - चिमक, चिमकाटु, झलिको, तिजलो, झगमग, चिमकार चमत्कारी - चमत्कारकु, अद्भुत, विस्मयकारकु, अलौकिकु, करामती, अजीबु चमत्कारु - अचंभो, करामत, आश्चर्यु, अचिरजु, करिश्मो. चमनु - गुलज़ारु, गुलनि जो बारो, गुलशनु, फुलवारी/ड़ी. चमाट - चपाट, लपाट, चाट, थफ चमारु - चर्मकारु, मोची, सोची चमिड़ी - खल ( सरीर जी ), त्वचा, चमु चमिड़ो - चमु, चर्मु, चमिड़ी, खल, छोड़ो, अधोड़ ; चमगादड़, ‘बैट’ चमु - चमिड़ो, चर्मु, खल, चमिड़ी ; छोड़ो, अधोड़ चर - खड, ख़ालु ; विरि, नवासीरु ; भगंदरु ( बीमारी ) चरणु - चिनणु, गाहु खाइणु ; चरनु, पांवु, पेरु, पगु ; कविता जी कड़ी / तुक चरहो - चरागाहु, वीउ, गाह जो मैदानु ; ख़ुशि, सरहो ; तंदुरुस्तु चराग़ु - दीपकु, डीओ ; बती ; जोति, प्रकाशु चरित्रु - आचरणु, हलति, वर्ताउ ; शीलु, वार्ता, कहाणी, इतिहासु ; पराक्रमु ; सिद्धियूं, सफलताऊं ; छलु, कपटु चरियो - पागलु, दीवानो, कल थिड़ियो ; मूरखु, भूकु, छसो चरी - दीवानी, पागलि, छसी ; ऊन्ही खड चरो - खड, खूबो, खूबु ; पोरु, ख़ालु, पोलणि ; बिरघलु, टुंगु ; चीलो, गीहो, गाडा वाट चर्चो - विनोदु, मश्किरी, मस्ख़री, खिल ; ठशो ; ठठोली चर्बटु - मूरखु, भूकु, छसो, उल्लू ; चालाकु, चुस्तु ; खिथिड़ियलु. चर्मी - चम वारो, चमिड़े वारो, चमी, चामेलो ; चमिड़े जो ठहियलु. चलणु - हलणु, पंधु करणु ; वञणु, रवानो थियणु ; हलति हलणु ; मरणु चलतु - अजबु, अचिरजु, अचंबो, अचंभो, आश्चर्यु चलाउ - हलति, वर्ताउ ; चालि, आचरणु ; रिवाजु, दस्तूरु चलाणो - लाडाणो ; मौतु, मृत्यू, निधनु चल्गति - हलति, वर्ताउ ; चालि चल्तो - रिवाजु, रवाजु, चालू ; चट, लालचि चस - चश, सुवादु, लज़त ; चश्को, साउ, ज़ाइक़ो, मज़ो ; चूस, हेर चसी - चुमी, मिठी, चुंबनु चस्कणु - दिलि सुरकणु, दिलि थियणु ( सुवाद लाइ ) चहर - लज़त, सुवादु, ज़ाइक़ो, मज़ो ; चहराणि, मसालेदारु चीज़ चहिकु - चीरु, फाड़ु ; वढु, टुको ; घाउ, घावु, ज़ख़मु. चहिरो - मुंहुं, मुहांडो ; शिकिलि, सूरत, रूपु ; बूथु. चही - बढ़, छमक, पालारि, तल्हड़, छांभ चहो - छड़्ही, छड़ी, लढ़, सन्हो ऐं डिघो चहबुकु चांउठि - बुंभो, द्वारु, दिकी ; दरिवाज़े जे चैखट जी हेठीं काठी चांगु - वीरु, बहादुरु, सूरिमो, सूरिहु ; चङो भलो, तंदुरुस्तु चांगो - उठु, करहो, तोडो, रोडो, लेड़ो, चपातो, मोडो, डाघो, चपरानु ( हिं. ऊंट ) चांडाणि - चांदनी, सहाई, चंड जी रोशिनी. चांडूणो - चंड जो किर्णो / तिर्विरो, चंद्र-किरण. चांदनी - चांडाणि, चांडोकी, चंड जी रोशिनी चांदी - रुपो, ‘सिल्वर’ ; मेवे ते थियलु अछो दाग़ु, घोड़े जे पुठीअ ते थियलु अछो चिटो / गाठि ; निजो, उत्तमु, शुद्ध चांदु - चंडु, चंद्रमा, चंदिरु चांवठि - डि∘ ‘चांउठि’ चांहि - चाय, ‘टी’, नील कंठ पक्षी, ‘ब्लयू जे’. चाउड़ी - पोलीस थाणो, पोलीस चैंकी, घाटु. चाकरी - नोकरी, शेवा, टहिल चाकरु - नोकरु, टहिल्यो, बेली, शेवाधारी चाकी - तेली, घाणो हलाईंदड़ु ; पेच जो नटु, डिबरी, डेढी चाकु - खड़िया, खड़ू, खड़ी, ‘चाक स्टिक’ चाकू - कपु, चाकूं, चाक़ू चाखिड़ी - पादुका, पाविड़ी, काठ जी जुती, ( म. पादुका ) चागु - नखि़रो, नाज़ु, लाडु, अंगलु ; अटिकल, खेड चाट - सुवादु, मज़ो, लुत्फ़ु ; चहर, मसालेदारु शइ ; चाहु ; लपाट, थफ, चपाट चाटी - ज़ाइको, सुवादु, चश्को ; हेर, आदत ; लंउ ( इश्क़ जी ) चाढ़णु - मथे करणु, हिक शइ बीअ शइ ते रखणु ; बुलंदु करणु ; वधाइणु ( अघु ) ; सुवारु करणु ( गाडीअ ते ) ; पीअणु ( शराबु ) ; लगाइणु ( रंगु ) ; रखणु ( चुल्हि ते ) चाढ़ी - उताहीं, बुलंदी चाढ़ु - बुलंदी, उताहीं ; वधाउ, तरक़ी ; इज़ाफ़ो ; औजु, भरती ( पाणीअ जी ) ; चट ; हुशी, टीकर चाढ़ो - वाधारो, तरक़ी ; फ़ाइदो ; मुड़सी, हिमथ चाणकु - ठठो, टोक, ठठोली, चथर ; महिणो, तानो, वेणु, डोरापो, वियालु, उभालो चाणो - कंहिं शइ जो गोढा़े, पिनु, पिनोड़ो, गंढो, टेरो ; दगलु ; थुल्ही जूंअ, रिंडु, घटो, टोलरु चाप - मिटीअ जो सख़्तु गोढ़ो, भितरु ; मासु चढ़ियल हडीअ वारो टुकरु ; पटाटे / क़ीमे वगे़रह जी टिकी चापलूसी - ख़ुशामद, मुख स्तुती, कूड़ी साराह चाबी - कुंजी, ताली, क्लीद ; पेचकशु चारणु - चिनाइणु, गाहु खाराइणु ; गाइणो फ़क़ीरु, मीरासी, मङणहारु चाराल - चारालो, गुझी जाच, जासूसी चारालो - चाराल, जासूसी, गुझी जाच चारो - गसु, पेचिरो, वाट, रस्तो ; उपाउ, उदमु, जतनु चालाकी - चुस्ती, फुड़्ती ; अटिकलबाज़ी, डांउ ; ठगी, फ़रेबु, धोपो, दोखो. चालाकु - चुस्तु, फुड़्तु ; अटिकलि, हिरफ़ती ; कारीगरु, भड़ु, होशियारु. चालाणो - मृत्यू, मौतु, लाडाणो, देहांतु, निधन चालि - हलिणी, हलणी, हलण जो ढंगु, टोर ; रफ़्तार, गती ; पंधु ; हेर, आदत ; आचरणु, हलति, वर्ताउ ; रिवाजु, चालो ; ढंगु, नमूनो चालो - इशारो ; नाज़ु, नखि़रो, लाडु चावति - साड़ु, ईर्खा, ईष्र्या ; दुश्मनी, वेरु, अदावत चाह - चाहना, चाहिना, इच्छा, कामना ; रुची, दिलचस्पी, शौंक़ु ; प्रेमु, सिक, उकीर, हुब चाहु/चाउ - इच्छा, कामना ; स्नेहु ; शौंक़ु चिंघ - कंझिकार, कुण्क ; वात मां निकितलु दबियलु आवाज़ु चिंघणु - कंझणु, कुण्कणु, काकिड़ाइणु, हुड़कणु ; चीचिलाइणु, रड़णु ; आह भरणु चिंतनु - सोच, सोचु, वीचारु ; ध्यानु चिंता - गणिती, फ़िकिरु, उल्को, उडिको, ओनो, अंदेशो, सांगो ; डुखु, ग़मु ; पीड़ा, वेदना चिंदु - शुद्ध, असुलु, ख़ालिसु, निजु ; खरो चिक - गप, चिकणि, राफो ; चिख, बांस जे तीलियुनि मां ठहियलु पर्दो चिकणु - अर्कु निकिरणु ; टेपो टेपो थी वहणु, टिमणु, सिमणु, वहण ( फटु ) चिकनो - सण्भो, चर्बीअ वारो ; तिर्किणो, खिस्किणो, लसो ; चीढ़ालो, लिगलिगदारु; भर्तु भरियलु मलमल चिकाइणु - अर्क़ु / सतु कढणु ; थकाइणु, चूरु करणु ; दुखी / व्याकुल करणु चिख्या - चिखिया, चिता, डाघ चिचिड़ु - जओ, ‘टिक्’, जानवर जो रतु चूसींदड़ु जीतु, ( म. गोचीड ). चिचिलाइणु - चीचिलाइणु, सूर विघे फथिकणु ; सख़्तु सूरु सहणु, किंझणु. चिटणु - रंगारंगी करणु, जुदा जुदा रंगनि में भरणु ; हणणु, निशानो मारणु. चिटाई - रोशनाई, सोझिरो ; सफ़ाई, स्पष्टता चिटाणो - रोशनाई, सोझिरो ; सहाई, चांडोकी ; चिटसाली, रंगनि जी भिन्नता चिटु - चित्रु, चितिरु, तस्वीर, नक़्शु. चिटो - साफ़ु, स्पष्टु, ज़ाहिरु. चिठी - पत्रु, ख़तु ; भागु, क़िस्मत चिठो - पत्रु ; काग़ज़ु ; चंदो ; फोड़ी ; ख़रीद कयल माल जी सूची, बिलु, सूचीपत्रु चिड़ - कावड़ि, ग़ुसो, विडूणि ; मुठियां ; खाम, पोसिराटु, पोसरि, खिज चिड़णु - काविड़जणु, ख़ार खाइणु ; पोसिरणु, खिजणु चिड़िणो - ग़ुसेबाज़ु, खिजणो, चेड़ाकु, एविणो, तपिणो चिता - चिख्या, डाघु चिताइणु - चितारणु, ध्यान ते आणणु, जाण करणु, बुधाइणु, जाणाइणु ; अखि खुपाइणु, कंहिंखे ग़ौर सां डिसणु चितिरु/चित्रु - चिटु, नक़्शु, तस्वीर चितु - मनु, अंतःकरणु, जीउ, हिर्दो, हृदय, हींओं, अंदरु. चित्रणु - चिटु कढणु, चित्रु कढणु ; चिटणु ; वर्णनु, बयानु. चिथर - खिल, ठठोली, चर्चो, घबो, मश्किरी चिथाड़णु - चीभाटणु, चिथणु, चिपणु, चिचिरणु चिन्हु/चिह्नु - निशानी, उहुञाणु चिपणु - चीभाटणु ; दबाइणु, दाबु डियणु ; वधाइणु ( धातू ) ; मथां ज़ोरु डियणु चिब - चब, चिप, भीड़, भिकोड़ ; भीड़ो, ज़ोरु ; चाबो, चबिको ( वात जो ) ; नुक़्सानु, टोटो, हाञी ; चोट ; सट ; खिजिणो / तीसे खाधो मनुषु, फडई चिबिरो - चिबु, उलू, उल्लू, घुघू चिबु - घुबु, झिकु ( धातूअ में ) ; चुघु ; कुबु ; धकु चिभूट - भीड़, चिप, चीभाट चिभूटणु - चीभाटणु, चिपणु, बेकड़ि में आणे दबाइणु. चिरंजीवु - आयुष्यमानु, दीर्घजीवी, दीर्घायू. चींघटु/चींघाटु - रींगटु, चीकटु चींझिड़ो - सन्हो, सूख्यमु, बारीकु, महीनु ; नाज़ुकु चीकाटु - चीचाटु ; गुरकाटु, हुडकाटु, चीं चीं चीको - चीढ़ालो, लिगलिगदारु ; कठिनु, डाढो ; सण्भो सताबो ( खाधो ) ; उमदो, उत्तमु ( कपिड़ो ) चीचाटु - चीचटु, रींगटु, चीकटु, चीं चीं, गाडीअ जे फीथनि जो आवाज़ु, जुतीअ मां निकिरंदड़ु आवाज़ु चीचिलाइणु - डि. ‘चिचिलाइणु’ चीज़ - वस्तू, वथु, शइ, पदारथु, पदार्थु, थोकु, टोलु ; वखरु, जिन्स, मालु ; सूखिड़ी ; अमानत ; मिठाई चीट - दांहं, रड़ि, कूक ; दुश्मनी, वेरु चीटी - किउली, माकोड़ी, ( हिं. चींटी ) ; ‘चीहो’ पखीअ जी मादी चीड़ - कींओं, कीड़ो, कृमि/मी ; जीतु, जीविड़ो, जिअडु, जंतू ; जओ, चिचिड़ु चीड़ु - लिगलिगि, जमरु, लिबेसु, लिव चीथाड़णु - चीभाटणु, चिपणु, मथां जोरु डियणु ; चिचिरणु, चिथणु चीनु - घुंडु, गोड़ु, शोरु, टुअरी, सरु, सूंडु ; चुणु, गुत ; चीन देसु चीनो - अछो, धौंरो, चीनीअ जे रंग जो चीभाट - चीभट, चिप, ज़ोरदारु दबाउ, भीड़ चीभारणु - चिपणु, भीड़णु, भिकेड़णु, बिनि शयुनि जे विच में ज़ोरु डियणु, चिचिरणु, चीथारणु चीर/चीरु - वढु, टुको ; फाड़ु, डार ; अंगु, चाकु, चहकु ( कपिड़े खे ) चीरणु - फाड़णु, अंगु डियणु ; ब अध करणु ; वढणु, कपणु. चीरिणी - चीरण जो ओज़ारु, काराई, करवती ; छेणी, टाकिणी. चील - सिरिणि, हिलि ; चीरियल खुर जो चीरु चीलो - गाडा वाट, गीहो, चरो चुंज - पखीअ जी चुहिंब, चांच, चूंब, नोक चुझो - घटि नज़र वारो, कमि नज़र, झांविरो, झूंझारु ; मुंझियलु, वाइड़ो चुक - भुल, ग़लिती, भ्रांति, सह्व ; चेल्हि जो सूरु चुकाइणु - पूरो करणु, ख़लासु करणु ; निबेरणु, निछेरणु, उकिलाइणु ; लाहिणु, साफ़ु करणु ( हिसाबु ) ; पुछणु ( अघु ) ; भुल करणु ; हजाइणु, घणो थकाइणु चुकिड़ो - ढुकिड़ो, थोरो, चुको, ढुकु चुकी - ढुकु, सुर्क, पिक ; थकल, टुटल, हजियल, मांदी चुको - ढुकु, चुकिड़ो ; लप चुख - सूरु, दर्दु ; दुखु ; नदीअ जे मोड़ खाइण जो हंधु चुग़िली - चुग़िलाई, चुणिलपणो, चुग़िलपो, निंदा, गिला चुग़िलु - गिलाख़ोरु, निंदकु, बिकनो ; चिलिम जे फुल जो सोराख़ु भरींदड़ु कोइलो चुघिटो - डिम्टी, डिम्किड़ो, घुघटी, छोटो मोटो, नंढो ऐं थुल्हो. चुघु - चिबु, घुबु, झिकु ; टुंगु, सोराख़ु ; सीअरो, माता जो दाग़ु. चुटु - लुचु, अठोरी, बदिमाशु, चुर्टो चुडै़लि - चुडै़ल, डाइणि, भूतिणी, पिशाचिनी, कुरूपा. चुणु - घुंजु, गुञु, सरु ; गुरु, गुत ( नोड़ीअ जी ) ; तहु. चुतड़ु - थड़ो, बुंडरु, दुडो, चूतड़ु, जघन, नितंब चुति - गुई, सूटी, गुदिया, गुदा. चुनरी - चुनी, ओढणी, रओ, पोती. चुनु - चूनो, सेढ़ी चुपि - माठि, सांति, शांती, ख़ामोशी चुपु चपाति - माठि में, गुझ गोह में, लिकाए चुभणु - नोकदार शइ जो लगणु, खुपणु, सूरु करणु, ईज़ाउ करणु, चुभंदड़ सूर जो असरु थियणु चुभिको - चुभिकार, चुभि चुभि. चुमणु - चुमी वठणु, मिठी डियणु. चुमी - मिठी, चसी चुर - चुरिपरि, हरकत, हथ चुरांद ; ग़ुफ़ा, ग़ार ; खाटु, संधि ; छेड़, मस्ती, खेचलि चुरटो - चोरु, लुचु, बदिमाशु, अठोरी, छीसो चुरांदि - चुर, खौंस, हरकत चुरि - उभो टकरु / पहाड़ु, लटिकंदड़ु टकरु या छिप, ( म. दरळ ) ; गुरी ( पहाड़ जी ) चुर्च - छेड़, हुशी, उभार, चुर चुल्हि - रध पचाअ लाइ बाहि जी जाइ, बठी ; नातारी, बिली, चंबेली, टिकुंडी चुहिड़ो - भंगी, महतरु, डफेड़ु, झाड़ूवारो, सफ़ाई कामगारु चूं - भुण्को, तमामु थोरो ऐं सन्हो आवाज़ु ; जडहिं, कीअं, वांगुरु, मिसिल. चूंग - चुर्च, हुशी ; झेड़ो जागाईंदड़ु तानो या गाल्हाइणु ; घुत, चोक. चूंगणु - चोकणु, चुभाइणु ; खुपाइणु, खोड़णु, टुंबणु, हणणु चूंगारणु - आहिस्ते खाइणु / गाइणु ; झूंगारणु ; वजणु, बुरणु ( चड़ो ), आवाज़ु करणु चूंगी - अनाज जा थोरा दाणा ; नाको, ज़कात, महसूलु, ढल चूज - चांच, चुहिंब, नोक चूंड - चुण, चुनाउ, पसंदगी, इंतिख़ाबु ; चूंडियलु, पसंद कयलु, चीदो, उमदो, वणंदड़ु ; ‘इलेक्शन’, ( हिं. चुनाव ) चूंडणु - पसंद करणु, घुणणु ; गडु करणु, मेड़णु, वोटनि द्वारा पसंद करणु चुंडारणु - चरणु, नंढा नंढा चक भरे खाइणु ; वड़्कणु, भिटिकणु चूंधाइणु - चकाचूंध करणु, रोशनीअ सां अंधो करणु, बिशराइणु, ( हिं. चैंधियाना ) चूक - ग़लिती, भुल, भ्रांति चूचिड़ी - चुआंती, उमाड़ी, चूची, सन्ही बरंदड़ काठी चूचो - चुंझो, चुंजो, सन्हियुनि अखियुनि वारो. चूज़ो - कुकिड़ि जो बचो ; श्रेष्ठ सुहिणो, ठाहूको. चूठाई - कंजूसी, कृपणता चूठु - कंजूसु, कृपणु, चमचूसु चूड़ि/चूणि - कछ, ढाक, चेल्हि जे भरि वारी जाइ जंहिंते बारु खणिजे चूड़ो - कंगिणी ; चिवड़ो, पेहुंनि मां ठहियलु सुवादी पदार्थु चूणो - लौंदिड़ीअ जा वार ; चोगो, पखियुनि जो अन्नु ; आजीविका, रोज़ी चूति - चुडु, तीतो, बुदी चूथणु - जाच करणु, तपास करणु ; परखणु ; लहणु ( राज़ु ) चूनारो - चूनाड़ी, गारो / रागो हणण जो ओज़ारु, मारो ; कर्णी ( राज़े जी ) चूनो - चुनु / चुनो, सेढ़ी, सफे़दी. चूपणु - चूसणु ; धाइणु, चगिड़णु. चूरणु - चूर्णु, बूरो ; फकी चूरिमो - भूरी, कुटी, चूरी ; गिह ऐं खंडु में भोरियल रोटी चूरी - भूरी, कुटी, चूरी चूरु - चूरो थियलु, पीठलु ; सख़्तु थकलु, हुजियलु ; बुडलु चूक - भुको, बूरो, कुटो चूस - चश्को, सुवादु ; आदत, हेर ; चूपो, चगड़, शोष चूसणु - चूपणु, चगिड़णु ; वात सां छिकणु, पाणियठ ; पी व´णु, जज़्बु करणु चूहो - कूओ, घरधणी, मूषु, मूषकु ; माउ खां सवाइ निपाए वडो कयलु घटो, धालो घटो चे - हुन चयो, ‘चयाईं’ जो नंढो रूपु, ‘ही सेड’ चेटकु - जादू, टोणो फीणो ; मोहिनी चेठ - मलम पटी, पलस्तरु ; ख़बरदारी, संभाल, ख़यालु, ध्यानु चेत - संभाल, सावधानी, ध्यानु, ख़यालु ; चिंता, गणिती चेतणु - संभालणु, ख़यालु रखणु ; ख़बरदारु थियणु ; होश में अचणु चेतना - चैतन्य, ज्ञानु ; होशु, सुधि ; जागृती, सुजागी. सुचेती चेतनु - सजीवु, साहवारो ; सुबुधु, सुबुद्धु ; जागृत, जागिरतु, सुजागु ; इंद्रिय ज्ञानु, सुचेती ; आत्मा ; जीउ ; ईश्वरी स्वरूपु, ज्ञान शक्ती चेतावणी - सूचना, इतिलाउ, अगु जाण, ‘वार्निंग’, चेतावनी. चेतो - समुझ, बुद्धी, अक़ुलु, स्मरणु, यादिगीरी, स्मृती. चेलो - शिषु, सिखु ; विद्यार्थी ; मुरीदु चैत्य/त्यु - मठु, विहारु, मंदरु ; यज्ञशाला ; विशाल भवनु चैनु - आरामु, विश्रामु ; शांती, सुखु, आसूदगी ; आसाइश, विंदुर. चोकणु - चुभाइणु, टुंबणु, खुपाइणु, खोड़णु ; हणणु ( ख़ंजरु ). चोकिड़ो - थकावट, थकु, मांदिगी चोको - लेपो, पाथो, पोचो, चैंको चोखणु - तपास करणु, जाच करणु, पुछा गाछा करणु चोखो - चांवरु ; साफ़ु, शुद्ध, सुठो, निजु ; खरो ( सोनु ) ; ठाहूको, अछो उजिरो चोग - चूणो, चोगो, पखियुनि जो खाधो ; चुगण जी क्रिया चोजु - भभको, दबदबो ; जसु, वाह वाह ; मज़ो ; जय जयकार चोट - ठोकर, धकु ; सट, ईज़ाउ ; सदिमो ; हा´ी ; वाकु ( नीलाम में ) चोटियरु - चोटीअ वारो ; चोटीअ वारो पखी ; चंडोलु, ढोलियो ; धूमकेतू, पुछिर तारो चोटी - वारनि जी चग ; बुलंदी, औजु ; कलंगी ( पखीअ जे मथे जी ) चोटीअ चंडो - निभागो, चंडो ; निकमो चोटु - सूची, गावदुम ; ऊची जाइ ; खुडु, कोठो ; पहाड़ जो चोटीअ वारो हिसो चोतो/चोतियो - लंगोटु, काछोटी चोदणु - संभोगु करणु, भोगु करणु, यहणु, जहणु चोपिड़ी - किताबु, पुस्तकु, किताबिड़ी, नंढो नोटबुकु चोबु - डंडो, सौंटो ; गदा ; तंबूअ जो लकिड़ो चोर - छेड़, चुर्च, हुशी, इशारो चोरणु - सोरणु, रेढ़णु ; हलाइणु, घुमाइणु ; हेठि मथे करणु ( बाहि ), जागाइणु ( झेड़ो ), छेड़णु, मचाइणु ; जोशु डियारणु, चोक डियणु ; शुरू करणु ( गाल्हि ) चोराखोरा - गणिती, फ़िकिरु, ओनो, बेआरामी चोरु - फोरू, लोटू, दुर्दु चैंकिड़ी - चइनि माण्हुनि / शयुनि जो मेड़ु ; चइनि जी संगति ; ईट, तास में हिक रंग जो नालो चैंकी - पहरो, रखवाली, नज़रदारी ; मंजी, विहण जो साधनु, संदुली ; चाउड़ी, थाणो ( पुलीस जो ) चैंकु - दर / दरीअ जो चैकठु ; चैवाटो, चैसूलु ; चैकुंडो, चैरस ; चइनि शयुनि जो मेड़ु ; चइनि सिटुनि वारी कविता चैंको - तास रांदि में चइनि दाणनि जो पतो ; चारि संख्या ; लेपो, पोचो ; लिंब, लेपण जी क्रिया चैंरी - नंढी घाघरि ; विवाह में ब्राह्मण खे मिलंदड़ डखिणा चैंरो - गोलु झूपिड़ो ; अछे रंग वारो ( बैलु वगे़रह ) ; रांहो, ( म. चवळी ) चैकसी - सावधानी, सुजागी, ख़बरदारी, नज़रदारी चैकसु - सुचेतु, सचेतु, सावधानु, ख़बरदारु ; अण गुसु ; पको, भरोसे जहिड़ो चैकुंडो - चतुर्भुजु, चइनि कुंडुनि वारी आकृती. चैखुरो - चपोल, छलांगी डोड़, घोड़े जी हिक चालि. चैगानु - मैदानु, पटु ; अङणु, आगंधु ; डांउ चै चै - घणो चवणु, छींभ, छिड़्ब ; टोक चैडसी - सुनीत, ‘सॉनेट’ ( कविता ), चोडहनि सिटुनि वारी कविता चैडिसि - चोडिहीं, पूरनमासी, पूर्णिमा, पौर्णिमा. चैडोलु - चइनि डोलियुनि वारी फिरणी ; पालिकी. चैड़ो - वेकिरो, कुशादो, विशालु, वडो चैधारी - चैधरि, चैगिर्दि, चैफेर, चैतरफ़ि ; आसपास चैबुको - जांठो, जुंगु, जबिरो चैबोलो - रगिड़ो, चैपचो, पचार, बकवास ; घणनि माण्हुनि जो गडियलु आवाज़ु चैवटु - चैबोलो, सुरसिलो ; वार्ता, वार्तालापु चैवाटो - चैंकु, चैसूलु, चैराहो छंड - छंडिको, छंडण जो कमु ; सफ़ाई ; छिपकार, छटार, छट ; भभक ; डेंब छंडणु - धूड़ि लाहिणु ; पाणी छटणु, छिण्कारणु ; उल्टी करणु, ओकणु ; छज सां अनाज मां मिटी, कख वगे़रह जुदा करणु छंडफूक - उघ महिट, टारिपोश ; बदन जी पोचार ; सफ़ाई, सुठाई छंडो - पाणीअ जी छट, छाटार, छटकार, छांटो, फींग ; बदिनामी ; इल्ज़ामु, माता-देवी निकिरण खां पोइ माता वरितल माण्हूअ तो पाणी छिटकाइण जी रस्म छंदविद्या - पिंगलशास्त्रु, छंद रचना जो शास्त्रु, ‘प्रोसोडी’ छंदु - पदु, पद्य, कविता, बहरु, ‘मीटर’, ‘स्टैन्ज़ा’ छक - आसपास, आसो पासो, तरु, पसगर्दाई, परिसर, ‘एन्व्हारोन्मेंट’ छकणु - अकन छकनु थियणु, मोहित थियणु छकाछकि - टिमटारु, कनाकनि, भरिपूरु, तारातूरु, चिकारि छकु - धुंधेली हवा ; झुड़ु, मलारु छको - ढारो ; छहनि दाणनि वारो पतो ( तास में ) ; घणो ; खदिड़ो छछो - रंडक, रुकावट ; फडो, संकटु छजु - सुपु, अन छंडण ऐं वाउरण जो साधनु, गागिड़ो, ( म∘ सूप ) छणणु - छिजणु, टुटणु ; छिजी हेठि अचणु, हेठि किरणु, परण या कपिड़े मां छणी साफ़ु थियणु ; झरणु ( घोड़े जो घोड़ीअ खे डिसी ) छणाटु - खड़्को, ठड़्को, खड़्काटु ; टंकार छट - विखेड़, छटण जी क्रिया, खिंडेर ; छंड, छाटार, छटकार, छिण्कार ; धप, दुर्गन्धि, बांस, बदिबूइ छटणु - विखेड़णु, खिंडेरणु ; बुर्कणु ( लूणु ) ; छटारणु, छिण्कारणु छटी - छत्री, ‘अम्ब्रेला’ ; सण्भो तहु, थरु ; मलाई ; जारो ( पाणीअ ते ) ; थरी, झिल्ली ; हलको तहु छटु - ताजु, मुटुकु, मुकुटु ; मोड़ु ( पखीअ जो ), तुरो, कलंगी ; छटी ; सेंवरु ( बीठल पाणीअ ते जमियलु ) ; अटिकल चइनि सालनि जो उठु छटो - खखरि ( डेंभुनि जी ) ; मानारो ( मखियुनि जो ) ; सेंवरु ; माठि, सांति ; तिखो वाउ, वाच ; हवा जो झूटो जो मनुष खे चरियो बणाए छडणु - त्यागणु, तजणु ; छडे डियणु, आज़ादु करणु ; लाथि डियणु, छूटि डियणु, रिआयत करणु, घटाइणु ; माफ़ु करणु ; फिटो करणु, नज़रअंदाज़ करणु छडाइणु - छुटाइणु, आजो कराइणु, बीमारीअ खां छुटाइणु ; जुदा कराइणु ( विढ़ंदड़नि खे ) ; घटि कराइणु ( रक़म ) छड़ह - छढ़, तेज़ु वहकुरो, तिखी सीर ; माठि, सांति, मौनु ; छढ़ी, छड़्ही, सन्ही ऐं डिघी काठी, लठि ; झंडे जी काठी छड़हणु - छढ़णु, अनु उखिरीअ में कुटणु ( तहु लाहिण लाइ ) छड़ी - छढ़ी, लठि, काठी ; टारी, लाम, शाख़. ; हथ लकुणु, ‘स्टिक’ ; राजाई लठि ; गदा छड़ो - छढ़ो, अकेलो, निवेकलो ; अण परिणियलु ऐं अकेलो ; निःसंतान छणणु - छिजणु, टुटणु ; हेठि किरणु ; छिजी हेठि अचणु ; छाणीअ/परण या कपिड़े मां छणी साफ़ु थियणु ; झरणु ( घोड़े जो घोड़ीअ खे डिसी ) छणाटु - खड़्को, ठड़्को, खड़्काटु ; टंकार छति - छिति, जाइ जो मथियों ढकु ; कमिरे जे पके ढक जो हेठियों हिसो ; डफो, मछी मारण लाइ चुहिंबदारु लकिड़ी या भालो छतिर - वडी भारी शोभा डींदड़ छटी जा राजाउनि मथां झलिबी आहे ; तख़्त / गदीअ जो ढकु ; अझो, आश्रय छनाल - छिनाल, बदिचाल स्त्री, वेश्या, वेसवां, कञिरी, रंडी, गणिका छनालो - भड़वो, भाड़ियो, कञरु, धूतो, भेटू, विच कुटियो छन - पाणीअ जी खड, तलाउ ; गाह वारी हेठाहीं ज़मीन ; छनो, मनहुं छपणु - लिकणु, छिपणु ( हि. छिपना ), ओझलु थियणु, अंतर्धानु थियणु, गुम / गुप्त थियणु छपरु - पलक, अखि जो ढकु ; छांव लाइ ढकु ; कखाईं छति, छनो ; झूपिड़ी ; अझो, आधारु, सहारो ; परदो ; पहाड़नि जी क़तार छपरो - ढकु, छति, छिति ; ढक वारी जाइ, ‘शेड्’ छबीलो - सुहिणो, सुंदरु ; ठाहूको छमरु - झुड़ु, मलारु ; बाफ, उब ; हलको ककरु, विडुरु छमाइणु - थधो करणु, ठारणु ; घटाइणु ; लाहिणु, विसाइणु, उझाइणु छर - लेट, पाणीअ जी उथल, बरसात या बोडि खां पोइ पाणीअ जो फहिलाउ. छलको - छुछको, मींह जो वसिकारो ; झोंको, हवा जो झूटो, छुहो, झूटो ; आवेशु. छलणु - ठगणु, वेसाहणु, डोहिणु ( हिं. छलना ) ; जादू करणु छलांग - उछांग, टपो, छालु, ठेंगु, कुडु छलु - ठगी, दोलाबु, कपटु, छलु-कपटु, दग़ा, धूर्तता, दोखो, विश्वासघातु, डोहु, ढोंगु, बदिमाशी, प्रपंचु, मकरु, तिर्कटु, अटिकलबाज़ी छलो - सादी मुंडी ; सतार / सितार वजाइण जो ओज़ारु ; कन जो गहु, टुंगरो, अखिड़ी छल्की - मेड़ु, मेड़ाको ( माण्हुनि जो ), टोली, गूलिरी ; वलरु ( पखियुनि जो ) ; छांग ; वस्कारो ( मींहं जो ) छल्वरु - प्रिय, प्यारो छसो - मूर्खु, मूरखु ; मुडु, ठुठु, जड़ु, मंदबुद्धी छांग - टपो, छलांग, कुडु, ठेंगु ; धणु, वगु ( बारनि जो ) ; मेड़ु, अंबूहु छांगणु - काटणु, वढणु ; जुदा करणु ( टारियूं ) ; बेकार हिसा काटे छडणु ( वण जा ) छांटणु - वढणु, काटणु, छांगणु ; चूंडणु ; विराहिणु, वंडणु छांडो - चुस्तु, फुड़्तु, चालाकु ; तेज़ु, तिखो छांभो - छांघो, सुकल टारीअ जो टुकरु, छींभो, फींझो ; कची साई टारी छांव - छांइ, छाया, छांवलो ; अझो, पनाह, सहारो छांविणी - लश्करगाहु, सेना जे रहण जी जाइ, काम्पू, ‘कैंटोन्मेंट’ छांवेरो - छांइरु, छांव वारो, छायादारु छांहीं - हिंदाणो, टरबूज़ु छाई - रख, ख़ाक, छार ; मिटी, धूड़ि, केरी, फुल्हियारु, फुल्हियारु छाक - शक्ती, ज़ोरु ; अभिमानु, वडाई ; हस्ती छाकाणि त - छा खां त, छा लाइ त, छो त छाको - वझु, अवसरु, मौक़ो ; चोरीअ जो वझु ; मुफ़्त जो मालु छाखाटो - रुकावट, रंडक ; रोलो, फडो छाछ - लसी, डुधु, झणि, अछ, मही, विलोड़ियल डही छाछरि - गाहु ; पाणीअ जी छर, तांघो पाणी छाछोलणु - पाणीअ में उथिलाइणु पुथिलाइणु ( कपिड़ा ), छछ्को डियणु ; आघारणु ( बासण ) ; उछातिरे नमूने धूअणु ( कपिड़ा ). छाजो - छजहरी, वधावड़ो, उधी ( उभिरी ) बीठलु हिसो. छाड़प - चाबुकु, छड़्ही, छढ़ी ; उछल ; डंडो, सौंटो छाड़ितू - चापिलूसु, ख़ुशामदिड़यो, टुकरेलु ; पोइलगु, कांयारो इन्सानु ; दलालु ; नौकरु ; हथ ठोकियो ; बिए जो सेखारियलु इन्सानु छाणणु - छाणी / कपिड़े सां सन्ही / थुल्ही शइ धार करणु ; धूणणु, लोडणु ( वणु ) ; खोहिणु ( खंभ ), छिनणु ; लोडणु ( वणु ), केराइणु ( मेवो ) छाती - सीनो, उरहु, कोड़ो छात्रु - विद्यार्थी, शिक्षार्थी, अध्येता, पढ़ंदड़ु, शिषु छान - ठगी, दग़ा, कपटु, फ़रेबु, दोखो छापिरू - छपर जो ; जाबिलू, पहाड़ी, टाकिरू छाया - छांव, छांइ, छांवलो ; पाछो, सायो ; अझो, ओट, पनाह ; जिन या भूत जो असरु, लगिता छार - छारि, छारु, रख, केरी, छाई, ख़ाक, भभूति छाल - खल, छिलु ; छोडी ; छिलको छालु - टपु, टपो, छलांग, कुडु, ठेंगु. छालिणो - छालो, फोफींडो, फूकिणो, फुलिणो. छालो - छालिणो, छालो, फोफींडो, फूकिणो छिंभ - अखि जी पट ऐं पूर ; मेछ ; लेपे जो पहिरियों अणलसो हथु छिक - खींच, कशिश, आकर्षणु ; सिक, उकीर ; तिख ( पाणीअ जी ) ; निछ,; मांग, माङ, घुर, तलब ; बाड़, रुची, हिकु भेरो चिकायलु दारूं छिकणु - ज़ोर सां पाण डांहुं आणणु, खींचणु ( हिं. खींचना ), ताणणु, कशणु ; गिहिलणु ; घुरणु ( सङु ) ; पीअणु ( बीड़ी ) ; ईंधाइणु, लंबाइणु ; चिकाइणु ( अर्क़ु ) छिकी - चेल्हि जी सट ; कुहाई, कचो बारु किरण जी हालति, गर्भपातु ; छिक, ताण, छिबी ( लग़ाम जी ) छिगो - सतनि सालनि जो उठु जंहिंखे छह डंद हुजनि छिछी - मछीअ जी धप, खिखाणि, खिखी ; बार जो पेशाबु या काकूसु छिटि - छी छी ! थू थू ! छिट् छिटो - छिडो, पाणीअ जहिड़ो, छिटिड़ो, पटिड़ो, टिंगु छिड - छिडाई, पटिराई, पटिड़ाई छिणकणु - खड़्कणु, घिण्कणु, घिण् छिण् करणु ; छटणु, छाटारणु, छिणिकाइणु छिण्कारणु - छंडणु, छटणु, छाटारणु छितरु - झूनी जुती, खलरु, ठोगिड़ो ; तडे जो झूनो टुकरु छिति - छति, मकान जो मथियों ढकु, कमरे जे पके ढक जो हेठियों हिसो. छितिरो - सुखफिटो, फथिफथियो, बेआरामु ; डिंगो, हरकती, खेचिलो, ऐथिरो. छिती बुख - सख़्तु बुख, बांडठ, डालट ; हबछ छितो - चरियो, पागलु, मस्तु ; चकु पाईंदड़ु ( कुतो ) ; छिते कुते जे डाड़्ह जो असरु रखंदड़ु छिनणु - टोड़णु, जुदा करणु, पटणु ; फिटाइणु ( मित्रता ). छिनाल - बदिचाल स्त्री, वेश्या, रंडी, कञिरी, गणिका, कुल्टा. छिनो खुथो - अधीरु, बेआरामु, फथिफथियो, लोछ खाधो. छिनो छोरो - अनाथु, यतीमु, बेघर इन्सानु ; आवारा/रो, रोलाकु छिप - पहाड़ जो वडो टुकरु, चट्टान ; ओथ, मार ; टकरु ; भारी शइ ; मुसीबत छिपकली - किर्ड़ी, चिची छिमकणु - छिण्कणु, वजणु ( घिंघिरुनि जो ), छिपकणु. छिमकाटु - छिण्काटु, छिमको, छिण्को, छिम् छिम्, घिण् घिण्. छिलको - छिलु, खल, छोडो छिलटो - खल, छोडो ; छिलिरु ( मछीअ जो ) छिलु - खल, छोडो ; छिल्टो, छिल्को ; बूरो, चूरो छिलो - स्त्रीअ जो वियमु, वियम सबबि थींदड़ पलीताई, सूतकु छींभ - छंड, डेंब, भभक, डड़ही, डढ़ी छींभणु - छिड़्बणु, झिण्कणु, सिठणु ; छंड कढणु, धमकी चाढ़णु छींभो - सन्ही सुकल काठी, छांभो, छों, फींझो छीछिलाइणु - छिनणु फाड़णु, डंदनि में झले फथिकाइणु, छीछाड़णु, धूंधाड़णु, पीड़ा डियणु छीहो - नुक़्सानु, घाटो, टोटो ; ज़ियानु, चटी. छुईमुई - लाजवंती बूटी ; लज्जालू ; कोमलु, मुलायमु. छुछंदरु - छछूंदरु, अंधो कुओ, ‘मस्क रैट’ छुछाई - छसाई, मूर्खता, बेवक़ूफ़ी छुछु - अणजाणु, नादानु, बेवक़ूफ़ु छुटाइणु - छडाइणु, आजो कराइणु, मुक्त कराइणु ; चङो भलो करणु ; इलाजु करणु ; छडाराइणु ( आदत ) छुटिकणु - छुटी वञणु ; छुड़णु ; निकिरी वञणु ; छुटी पवणु ( गाल्हाइण में ) ; छुटणु ( बंदूक जो ) ; शफ़ा पाइणु ( बीमारीअ मां ) छुटिकारो - छोटिकारो, मुक्ती, आजाई, आज़ादी ; मोखु छुड़्क - फासी, फाही, गारी, सिरकिणी ; फंदो, फर्क, जारु, दामु छुड़्कु - खहुरो, रुखो, गुस्ताख़ीअ भरियो, छितो, छुड़ियो ; खुतो ( जवाबु ) छुड़तु - चालाकु, फुड़्तु, खड़ो तड़ो छुड़विछुड़ - फहिलाउ, खिंडेर छुर - कपिड़े ते छुरण जो कमु ; नक़्शु, छपियलु चित्रु. छुरिड़ु - रेज़िकी, छुटो ; आवारो, रोलू, पेनांगु, आवारा. छुरी - काली ; साड़, हसदु छुलकणु - छुलणु, लहिराइणु, लरज़ाइणु, ( हिं. छलकना ), थांव में पाणीअ जो लोडा खाइणु छुलिणो - फुलिणो, फोफींडो, फूकिणो छुहिंग - किर्किर्, कँझिको ; बदिनामी, गिला, पर पचार, पराई ताति छुहिंगणु - भुण् भुण् करणु, कुर्कणु, कंझणु छू छू - चिड़, पोसरि ; परे रहण जी हालति ; नाज़ुक मिजाज़ी, किच् किच् छू छो - ख़ाली, सखिणो, ठल्हो, पोरो, ढांढो ; कमीणो, ओछो, हल्को ( इन्सानु ) छूटि - लाथि, छडति, क़ीमत में घटाड़ो ; आज़ादी ; तेज़ी, तकिड़ाई ; माफ़ी छूति - नापाकी, अपवित्रता, चोपि छूतो - चूपो, कमंद जो चबाड़ियलु / पीड़ियलु टुकरु छेंग - टेगरि, टांइ, आकड़ि, वडाई, अभिमानु, बांवरु छेगिरो - बे सिजलो, सफ़ाईअ तरफ़ि ध्यानु न डींदड़ु इन्सानु, गंवारु, बऊसु ; गदिलो छेज - पाणीअ जो छींहरो, लाथि ; नाचु ; पाणीअ जी उथल, बोडि छेटकु - पागलपणो, चरियाइप, छटो छेटी - विथी, विछोटी, संधो, वेछो छेडकु - रंडक, रोक, झल, विघिनु, विघ्नु, फडो छेड़ - बछ, हुशी, चुर्च, चोर, चुरति ; खौंस, चिड़, ( हिं. छेड़खानी ) छेड़ो - पुजाणी, अंतु, दंगु ; पोयों हिसो, पुछिड़ी छेदु - टुंगु, सोराख़ु, सल ; विग्रहु ( व्याकरण में ) ; अणपूरे अंग में लेक जे हेठां आयलु अंगु छेदणु - टुंगु / सोराख़ु करणु, सलणु छेनू - जुदा, अलगि, धार छेरि - घिंघिरुनि जी लड़्ही, झांझरि, पाजे़ब छेलु - उलर, हमिलो ; पछाड़, धकु, नटुओं, नचिणो छेलो - बकिरीअ जो नरु फरु, लेलो. छोकरु - नींगरु, छोकिरो, गभिरू ; बारु, पुटु. छोटिकारो - मुक्ती, रिहाई, निजात ; मोखु छोटिकू - गाडुड़ु साडिड़ु ; खुलियो ( रेज़ो ), छुटा ( पैसा ) छोटो - नंढो, लाथो, कोताहु, ( हिं. छोटा ) छोडो - छाल, वण जी खल ; छिलको ; खरंडु, छिलिरु ( फट जो ), कड़ी छोड़णु - खोलणु ( गंढि ), पियल रसी कढणु, छडाइणु ; हलाइणु ( बंदूक़ ), बंधन मां मुक्त करणु छोड़ु - नदीअ जो छेड़ो ( जो कंहिं समुंड/ढंढ में पूरो थिए, मुंहुं बारो छोड़ो - चमिड़ो, अधोड़, मेंहिं वगे़रह जी खल छोरु - किनारो ; किनारी, कुंड ; अंतु, हद छोरो - अनाथु, यतीमु छोहु - तेज़ी, तिख, तेज़ु रफ़्तार, ज़ोरु, ज़ूम ; क्रोधु, कावड़ि, ग़ुसो ; छिताई ; वहुकिरो ( पाणीअ जो ) जंगमु - चुरंदड़ु, चलु, चलायमानु ; खजण जहिड़ो ; फ़क़ीरनि जो हिकु गिरोहु जंगलु - झंगलु, झंगु, बनु, बेलो, वनु जंगाजंगी - झेड़ो झगिड़ो, वेढ़ि वग, जंगि लड़ाई जंगिली - झंगिली, वहिशी ; अनाड़ी, अण सुधिरियलु, अशिष्ठु जंजा - आपदा, संकटु, मुसीबत, जंजा ; परेशानी, हलाखी, तकिलीफ़ ; रोलो ; मूंझारो ; संसारी चिन्ता ; खिटरागु जंडो - तालो, कुल्फ़ु, घर जे कुंडाइती भिति जो छेड़ो जंहिंते काम रखिजे जंतरु - यन्तरु, यंत्रु, ओज़ारु ; रख्या, तावीज़ ; जादू, टोणो, चेटकु, मंडु ; धूप घड़ी ; कल, मशीन ; ग्रहशाला ; आकाश लोचन ; जोतिष जो नक़्शो जंतिरी - टिपिणो, पंचांगु ; ‘जंतरु’ नाले साज़ु वजाईंदड़ु जंतू - कीड़ो, नंढिड़ो जीतु, कींओं ; जीवु, साहवारो, सुरंदड़ु प्राणी जंबू - गिदड़ु, सियालु, सियारु, सिआलु जंबूरी - अंबूरी, पकड़ जंबूरो - जिज, भंडु, गिक, चंबुड़ु ; बाज़ीगर खे बाज़ी करण में मदद कंदड़ु छोकिरो जकड़ - पकड़, गिरफ़्त, झल, क़ब्ज़ो जकु - ग़ुसो, आवेशु, कावड़ि जो जोशु ; ख़ार, जौलानु ; वाह या नहर जे पेट में टारियुनि ऐं लकिड़ियुनि जो ठहियलु बंदु जखणु - बकणु, यख़ी हणणु, अजायो गाल्हाइणु जखी - बकबकियो, बकवादी ; बकवास, झगी, यख़ी, फस्तो, घबड़ि शबड़ि. जगणु - जागणु, निंड मां उथणु ; बरणु, जलणु, रोशनु/प्रकाशित थियणु. जगतु - जगु, दुनिया, संसारु, धरती ; सृष्टी, ब्रह्मांडु, विश्वु जगह - जाइ, हंधु, मकानु ; गुंजाइश, समय, अवकाशु, अवसरु, सुविधा जगु - संसारु, जगतु, लोकु, धरती, पृथ्वी ; सृष्टी, ब्रह्मांडु, विसु, विश्वु ; लोकु, आम माणुहू/माण्हू जचणु - वणणु, पसंदि पवणु ( हिं. जँचना ) ; क़दुरु थियणु ; नज़र ते चढ़णु ; अहमियत रखणु ; पूरो अचणु जजमानु - यजमानु, मेज़बानु, महिमानदारु ; यग्यु / यज्ञु कंदड़ु, पुरोहित खां धार्मिक विधियूं कराईंदड़ु ; सहायता कंदड़ु, पुठिभरू जजु - न्यायाधीशु, न्याउ कंदड़ु, अमीनु जज़्बु - चुहाउ, चूसिजी व´ण जी क्रिया, शोषण/णु ; खींच, खिंचावत जटाउ - टिकाउ, बक़ाउ, पाइदारी, हंड, हंडिणी. जटादारु - टिकाऊ, झालू, हंडाऊ, हंडिणो, मज़िबूतु. जटो - थुल्हो, मतारो ; डटो मुटो, जांठो, जबिरो. जड़ता - जड़पणो, मोगाई, मंदपणो जड़ु - अचेतनु, निर्जीवु, बेजानि ; अचलु, अचरु ; मूर्खु, मोगो जतनु - प्रयत्नु, कोशिश, सायो ; परिश्रमु, महिनत ; संभाल, सावधानी जती - यती, संन्यासी, तपस्वी जतु - ओठी, उठु काहींदड़ु, ओठारु ; मूर्खु मनुषु ; चरित्र-शुद्धी, पवित्रता, सतु, सीलु ; संजमु, संयमु जदीदु - आधुनिक, नओं, ‘मॉडर्न’ जनता - लोक, माण्हू, माणुहू ; समाजु जननेंद्रिय - भगु, योनी, चुडु, तीतो ; लिंगु, शिश्नु, लनु, लुंगु, लौड़ो, लठो जनपदु - खेत्रु, अंचलु, प्रदेशु, भू भागु, मंडलु, सूबो जनमतु - लोकमतु, आम राइ जनु - जणो, शख़्सु, माण्हू, व्यक्ती ; लोकु, जनता, अवामु, मनुष जनेऊ - जणियो, जण्यो, यज्ञोपवीत, ब्रह्मसूत्रु, उपनयन जबलु - पहाड़ु, टकरु, पर्वतु जमअ् - जमा, कुलु, जोड़ु, जुमलो ; मेड़ु, मजमूओ जमाइत - जमाअत, समूहु, टोलो, गिरोहु ; वर्गु, दर्जो, ‘क्लास’ ; सभा, मंडलु, मजलिस ; फ़क़ीरनि जो टोलो जमाउ - संभोगु, संजोगु, भोगु, मैथुन जमु - यमु, कालु, यम देवता, मृत्यु देवता जमालियत - सौंदर्यशास्त्रु, रूप-विज्ञानु ; सौंदर्यवादु जमालु - सुंदरता, सूंहं, सौंदर्य जरकणु - चिमकणु, चिल्कणु, झल्कणु, तिजलो करणु, बह्कणु जराहु - शस्त्रवैदु, शल्यविशारदु, ‘सर्जन’ जरु - जलु, पाणी, नीरु, आबु जलसो - मेड़ु, सभा ; इजिलासु, बैठक ; खानो, भोजु ; तमाशो, नुमाउ जलाऊ - जलाईंदड़ु, जलाइण वारो, बारण जोगो जलालु - जलालियत, वडाई, महानता ; शानु, प्रतापु, तेजु ; ग़ुसो, कावड़ि ; रोबु ; शक्ती, ताक़त ; क़हरु, ग़ज़बु जलावतनी - देश-नेकाली, परवासु, बनवासु ( हिं. देश-निकाला ). जलु - जरु, पाणी, नीरु ; साड़ु, पचु, खाम, हसदु ; आवेशु, जकु, जौलानु. जल्दी - तकड़ि, उबहिराई, सेघ ; तेज़ी, तिखाई, शीघ्रता जल्दु - तकिड़ो, तिखो, छोहो जवानु - जुवानु, युवकु, तरुणु, गभिरू ; भारतीय सेना जो सिपाही ; सामाणलु ; प्रौढ़ जवाहरु - रतनु जशनु - ख़ुशी, शादिमानो, उत्सवु, ख़ुशीअ जी महफ़िल ; मज़ो, आनंदु जसु - यशु, जीत, सोभ ; नामूसु, हाक, नामाचारु ; धाको ; इज़त ; मज़ो ; शाबास जहणु - यहणु, संभोगु / मैथुन करणु जहानु - दुनिया, संसारु, विश्वु, जगतु जहालत - जाहिली, निरक्षरता, बेइल्मी ; अज्ञानु, अयाणप, अणजाणाई, बेअक़ुली जांकी - जेसिताईं, जांसीं जांघियो - कछो, ‘अंडरविअर’ जांठो - जाठो, अंगूड़ो ( मल्ह में ) ; जबिरो, रिष्टुपुष्टु, बहादुरु, पराक्रमी, सटाणो, हृष्ट-पुष्टु जांडहि - वडो जंडु, वडी चकी/क्की जांसीं - जेसिताईं, जांकी जाइ - जगह, मकानु ; बैठक ; हंधु, स्थानु ; ज़मीन ; पदु, दर्जो जाइज़ु - उचित, योग्य, जोगो ; रवा, मुनासिब ; क़ानूनी ; सही, ठीकु, दुरुस्तु, इजाज़त डिनलु जाखोड़ - जाखोड़ो, महिनत, परिश्रमु, कशालो, पतोड़ ; हलाखी, तकिलीफ़ जाग - सुजागी ; ओजागो, जागरणु जागरि - जागरु, भूतु कढण लाइ रचियल मजिलस ; गाइण-वजाइण जी महफ़िल ; संगीतु, रागु रूपु जाच - गोल्हा, वोड़, तलाश ; चकास, तपास ; पुछा ; परिख ; खोजना ; जाचना जाचणु - गोल्हणु, वोड़णु, ढूंढणु, तलाशणु ; परिखणु, तपासणु, चकासणु ; ख़ूबु छाणणु ( गाल्हि खे ) ; ग़ौर सां तोरणु तकणु ; ख़बर रखणु ; सारणु ( पेपरु ) जाजकु - जाजिकु, होमु कराईंदड़ु ब्राह्मणु ; गाइणो फ़कीरु, मंगितो, पेनू, सुवाली जाझ - झाझ, झझाई, घणाई, अधिकता, आधिक्य जाटी - यात्री, यात्रा कंदड़ु, तीर्थ भेटींदड़ु, तीर्थवासी. जाड़ो - गडु जावल बारनि मां को बि हिकु, ( हिं. जुड़वाँ ). जातरा - जाट, यात्रा, तीर्थु, तीर्थ भेटणु जातां - जातऊं, जितां, जंहिं हंधां जाति - ज़ाति, नियाति, पंथु, फ़िरक़ो ; जाती, नसुलु ; जिन्स, क़िस्मु ; समाजु, राष्ट्रीय जादू - चेटकु, टोणो फीणो, मंडु, कामणु, तिलिस्मु जानकारी - जाण, मइलूमात, बोधु, ज्ञानु ; परिचय, जाण-पछाण जानि - साहु, प्राणु/प्राण, दमु ; जीउ, आत्मा, रूहु ; जीवनु, हयाती ; सघ, बलु, शक्ती ; प्यारो, प्रियतमु, प्रीतमु जानिबाज़ु - जानबाज़ु, सरवेचु, मौत खां न डिजंदड़ु, निर्भय, साहसी, निडरु, दिलेरु जानिबु - प्रिय, प्यारो, पिरीं, प्रीतमु, महबूबु ; प्रेमी, आशिक़ु जानी - प्रिय, प्यारो ; प्रीतमु ; जानि जो, जानि खां वास्तेदारु जामो - चोगो, डिघो चोलो ; कफ़नी ; घेरदारु चोग़ो ; पोशाक, लिबासु ; पहिराणु जाया - पत्नी, ज़ाल, अर्धांगिनी, स्त्री, भार्या, संगिनी जारणु - सहणु, भोगणु, सहनु करणु ; जालणु, घारणु, गुज़ारणु जारी - चालू, हलंदड़ु ; वहंदड़ु जालणु - घारणु, गुज़ारणु, जीअणु, तगणु ; जटाउ करणु, झलणु जाली - नक़ुली, बनावटी, हथरादू ; जारी जासीं - जेसीं, जेसिताईं, तांकि जासूसु - जाचूसु, चारी, गुप्तचरु ; सूंझो, चांजूसु जाहिलु - अणपढ़ियलु, अशिक्षित, निरक्षरु, बेइल्मु ; अणजाणु, मूरखु जिंब - सिरोटो, सिर जो टुकरु जिगरु - कलेजो, जेरो ; जुरियत, मुड़्सी, हिमथ ; शक्ती, सघ, बलु ; पुटु, औलादु. जिगरी - दिली, गहिरो ; जिगर सां वास्तेदारु ; सचो, दिलघुरियो, वफ़ादारु. जिज्ञासा - जाणण जी तिखी इच्छा, पुछि पुछि, ज्ञानेच्छा, कुतूहलु, उकंढ. जिज्ञासू - जिज्ञासी, उकंढियो, जाणण जी तेज़ु इच्छा रखंदड़ु जिजु - गिक, जिजा, भंडु, न छडू इन्सानु, चंबुड़ु जितेंद्रिय - आत्मजित, पंहिंजे इंद्रियुनि ते सोभ हासिल कंदड़ु, स्वजित जिनु - भूतु, प्रेतु ; शैतानु ; क्रोधु, सख़्तु ग़ुसो जिन्स - प्रकारु, क़िस्मु, नमूनो, जाति, पुहाई ; वस्तू, शइ, चीज़ ; वापारी मालु ; अनाजु, अन्नु ; लिंगु ( व्याकरण में ), जाती जिन्सारु - ठाह ठूह, सजावट, सींगारु ; शरीर लाइ कपिड़ो ऐं जे़वर जिबली - असुली, जाती, स्वाभाविक, सहज/जि जिम - ज़ोरावरी, डाढाई, हिन्सा, सबराई जीअडु - जिअडु, जीतु ; कींओं, कीड़ो, पेट जे मदद सां हलंदड़ु प्राणी जीआलो - ज़िंदहदिल, ख़ुशमिज़ाजु, खड़ो तड़ो जीजा - जीजलि, माउ, माता ; चाचीअ लाइ प्यार भरियो शब्दु ; भेणीवियो जीजाऊ - जिजाऊ, लिलाऊ, लिलू, काल्पनिक भंवाइती वस्तू जीत - विजय, सोभ ; सफलता, कामियाबी जीतणु - खटणु, विजय हासिल करणु, सोभ पाइणु, सफलता मिलणु जीतु - जिअडु, जीविड़ो, जन्तू ; कीड़ो, कींओं जीर्णु - पुराणो, झूनो, झूरु ; गरियलु, सड़ियलु ; फाटलु, टुटलु ; बुढो जीवति - जीवनु, ज़िंदगी, हयाती जीवनु - जीवति, ज़िंदगी, जियापो, हयाती. जीवात्मा - आत्मा, जीवु, रूहु, चेतनु, चैतन्य. जीवितु - जीअरो, ज़िंदह जीवु - आत्मा, रूहु ; प्राणु/ण, जीवन-शक्ती, जीवात्मा, साहु ; साहवारो, प्राणी ; मनु ; उत्साहु जीसु - जोड़ु, मटु, सानी, बराबरी करे सघंदड़ु ; भेची ( रांदि में ) ; हम उमिरि, हिक जेडो, सनु जुंगु - बहादुरु, जोधो, वीरु ; माण्हुनि जो मेड़ु ; वडो, शाही, भारी जुगति - पवित्रता ; शुद्धता, सफ़ाई ; किरी, परहेज़ ; किफ़ायत ; चालाकी, अटिकल, तजिवीज़, युक्ती जुगाइणु - संूहंणु, सेबाइणु ; मुंहं ते पवणु ; शान वटां हुअणु जुगु - युगु, समय, समो ; चैपड़ि रांदि में बिनि गोटुनि जो हिक ख़ाने में गडु थियण जी हालत जुदा - अलग, अलगि, धार ; निरालो, बियो जुदाई - अलगता, अलगिपणो ; विछोड़ो, वियोगु, विरहु ; छुड़विछुड़ जुलिह - हमिलो, आक्रमणु, काह, हलां, उलर जुलूसु - गादीअ / सिंघासन ते विहण जी क्रिया, गादीनशीनी ; राजा या अमीर जी सुवारी ; सर्गसि, शोभा यात्रा जुवानी - जवानी, यौवनु, तारुण्य, तरुणाई, जोभनु, जुवाणी जुहारु - भरती, वडी वीरि ( हिं∘ ज्वार ), ‘टाईड’ जूइ - जाइ, जगह, हंधु, मागु, मकानु ; अडो ; ग़ार, चुर, डरु जूजिकी - पूरु, रीचकु, ओचितो आयलु वीचारु ; जोशु ; ग़ुसो ; उधिमो जूठि - बचियलु खाधो, ओबरि सोबरि जूठु - झूठु, कूड़ु, असत्य, मिथ्या, खोटाइप ; कुपति, खोटि ; असत्यता जूड़ी - झूड़ी, मूड़ी ( साई भाजीअ जी ) जूणि - योनी, जनमु मरणु, पुनर्जनमु, देहि, शरीरु. जूतो - खलो, मोचिड़ो, जुतीअ जो पादरु, पादरु. जूथु - यूथु / यूथ, जथो, मेड़ु, मेड़ाको, समूहु, टोलो. जेकी - जेकी की, जो कुझु, जेकी बि, जेकी कि जेडांहुं - जेडांहीं, जेडहीं ; जंहिं पासे, जंहिं दिशा डांहुं, जेडहूं. जेडो - जेतिरो वडो, जेतिरो घणो ; समान, बराबर ; सखो, सरतो. जेतरि - जेसीताईं, जेसिताईं जेतिरो - जंहिं क़दुरु ; जंहिं अंदाज़ में ; जंहिं माप जो. जेतूणी - जेसिताईं, जेसीं, तांकि, ( हिं. जब तक ). जेतोणीकि - तोड़े, अगरचि, बावजूदीकि, अगरचे, यद्यपि जेसिताईं - जेसितूणी, जेतरि, जंहिं वक़्त ताईं, ( हिं. जब तक ) जोंक - जौर जोएतो - ज़ाल वारो, पत्नी हूंदड़ु ; मादीअ मुंहों, रन ज़ातियो, नामर्दु जोखणु - तोरणु, वज़नु करणु / वठणु जोखो - योग्यता, लाइक़ी जोगी - योगी, तपस्वी, तपसी, संन्यासी ; मांडी, नांगु मंडींदड़ु फ़क़ीरु, सपेरो ; लाइकु, योग्य, ठहंदड़ जोगु - योगु, मेलापु ; योगु, ध्यानु ; तारनि जो मेलापु, शुभ घड़ी, सदोरी महिल ; संयमु, संजमु ; योग्य, जुगाइतो ; छाणियल भंग जो फोगु, डांहुं, लाइ जोगो - योग्य, जुगाईंदड़ु, लाइक़ु, क़ाबिलु जोट - गोदि, रान, सथर ; गोडो, मूनो ; आरंभु, मुंढु, शुरूआत जोटणु - सोधो करणु ; ढुकाइणु ( ढगे वग़रेह खे गाडीअ में ), तरहटणु ; शुरू करणु, घिड़ी पवणु ( लड़ाईअ में ) जोड़ - रचना, ठाहप, बनावत ; रिथ, सिटाउ, अटिकल ; कारीगरी ; अजीबु कमु जोड़णु - ठाहिणु, बनाइणु, रचणु ; मिलाइणु, गडणु, गडु ( जाइ ) ; जोड़ु करणु ; तयारु करणु जोड़ु - रचना, ठाहु, बनावत जोलाहो - कोरी, विणकरु, कपिड़ो उणंदड़ु जौरु - ज़ुल्मु, अत्याचारु, डाढाई, कठोरता, ज़बरदस्ती, सबराई जौलानु - चुरि पुरि, तहरकु, चकरु, फेरो, चैधारी फिरण जी क्रिया, परिक्रमा ; क्रोधु, ग़ुसो ; जकु, ताउ, जोशु ; विलोड़ो, फड़्फड़ि ज्यामिती - ‘जामेट्री’, रेखाशास्त्रु, भूमिती ज् वाला - भंभटु, भभड़ु ; बाहि जी जिभी / लट जंघ - टंग, पिंडुली जओ - चिचिड़ु ( हिं. चिचड़ी, किलनी ) जटु - मुस्लमानु सिंधी हारी / कुड़्मी ; वाहणी, गोठाणो, अनाड़ी, अणपढ़ियलु माण्हू जड़ह - जड़, पाड़ ; पायो, बुनियादु जणि - वियाउ, संतान, औलादु, अन्सु जणु - इन्हीअ तरह, को इएं चवंदो त ; जणु कि, जणु त, गोया जणो - व्यक्ति, व्यक्ती, आदमी, इन्सानु, शख़्सु जपुड़णु - चुंबिड़णु, चंबुड़णु, चुहिटणु, लगणु जमणु - जनमु वठणु, जन्मणु, पैदा थियणु ; उभिरणु ( वनस्पती ), पाण्याठी वस्तूअ जो बधिजणु / सख़्तु थियणु ; चुहिटणु, लगणु जमरु - चुहिटाउ, चीढ़ु, लिव जमाइणु - पैदा करणु ; पाण्याठे पदार्थ खे सख़्तु रूप में आणणु ; दिगु करण लाइ खीर में संबाणु विझणु ; फहिकाइणु, हणणु ; चंबुड़ाइणु जमु - जनमु, जन्मु, पैदाइश ; उमिरि जो अर्सो, जमार जर - सेकु, लहस, तौ, तउ जर्कणु - सड़णु, जलणु जरमु - बुणु, बुनियादु ; जमु, जमार, जीवनु, लज, लज्जा, शरमु जल्हो - टोटी, सुस्तु, आलिसी ; कंजूसु, चिंगूसु, मखीचूसु ; गेसरि खाधो, ढिल कंदड़ु जव - जौ, लाख, गाढ़ो खौंरु जांघो - डिघियुनि जंघुनि / टंगुनि वारो ; फाढ़ो, हरण जो हिकु क़िस्मु जाओ - जन्मियो, ‘जमणु’ शब्द जो भूतकालिक रूपु, पैदा थियो जाटिको - जटिको अण घड़ियो, गोठाणो. जाटो - नाठी, नियाणो, दामादु. जाणणहारु - सर्वज्ञ/ज्ञु, परमेश्वरु, ईश्वरु जाणणु - सुञाणणु, पहिचाणणु, जाण हुअणु जाणि - जाणु, इझो, हींअर, जल्दी जाणी बुझी - जाणी वाणी, डिसी वाइसी, ज़ोरीअ जाणु - जाणि, इझो, हींअर, जल्दी जाणू - जाणंदड़ु, समुझू, होशियारु जामिड़ो - बिंदिरो मनुषु, गठिमठिड़ियो, मिंधरो जामु - अमीरु, धनवानु ; सरदारु ; धणी जारु - जालु, रछु, भनु, पनेशु ; पंजोड़ु ( जानिवर फासाइण लाइ ), वडो जारु जाहो - सेढ़ो, सेड़्हो, बीबाहो, ‘हेज-हॉग’. जिभ - जिह्वा, जिव्हा, रसना, ज़बान जुक - छह, लिकी विहण जी क्रिया जुकणु - छह मारे वेहणु, हमिले करण लाइ लिकी वेहणु ; कुरूंडिड़ो / डूंडिड़ो थी वेहणु जुलणु - व´णु ; चुरणु ; हलणु, अगिते वधणु जौर - पाणीअ जो हिकु कींओं, ( हिं. जौंक ) ; और, जर ज़ंगु - कसु, कटु ; घिंडु, चड़ो ; ईर्खा, हसदु ज़ंजीरु - जंजीर, संकिली, संघरु ; बेड़ियू, पैकिड़ो, बेड़ी, नअ्र, वाघु ज़ख़मी - घायलु, फटियलु ज़ख़मु - घाउ, घावु, फटु, ठपु, चाकु, वाढोड़ु ज़टु - यटु शटु, गशो, बंडलु ; बक बक ; हुलु, अफ़वाहु ; मूर्खता ज़नानख़ानो - अंतःपुर, हरमु, डेढी, ज़ालुनि जे रहण जी जाइ ज़नानो - ज़ालाणो, स्त्रियुनि जे लाइक़ु ज़बरदस्ती - डाढु, डाढ मुड़्सी, ज़ोरावरी, ज़ुल्मु, अत्याचारु, कठोरता ज़बरदस्त - ज़ोरदारु, शक्तिशाली ; मज़िबूतु, हृष्ट पुष्ट, रिष्ट पुष्टु, पराक्रमी ; कठोरु, निर्दई ज़बान - ज़िबान, जिभ, जिह्वा, जिव्हा, रसना ; भाषा, बोली ; कहणी, वाई, वाकु ; वचनु, गुफ़्तो ; अंजामु ; बोलण जी रीति ज़मानु - कालु, समय, वक़्तु ; कालु ( व्याकरण में ) ज़मीन - भूमी, भूंइ, पृथ्वी, धरती, पटु ; देसु, मुल्कु ; संसारु, जगतु, दुनिया ; खेतु, बनी ज़रई - ज़िराइती, बारानी, पोख सां वास्तो रखंदड़ ( ज़मीन ), खेतीअ लाइक़ु ज़र्दु - पीलो, हैडो, फिको ज़ल्ज़लो - भूकंपु, धरतीअ जो धोडो ; लर्ज़िश ; सुञ, वीरानी, उजाड़. ज़वालियत - पतनु, नाशु, नासता, बर्बादी, तबाही, ज़वालु, पोयां पेर. ज़हरु - विखु, विहु, विष ; साड़ु, हसदु, ईर्खा ज़ाइफां - ज़ाल, स्त्री, नारी, महिला, औरत ज़ानी - विभिचारी, व्यभिचारी ज़ारूंज़ारि - तमामु घणो, झझो, डाढो, बेहदि ज़ाल - स्त्री, नारी, औरत, ज़ाइफां ; पत्नी, जोइ, स्त्री, अर्धांगिनी. ज़ालपिणो - ज़ालपणो, स्त्रीपणो, स्त्रीत्व, स्त्रीअ जो सुभाउ. ज़ालाणी - महिवारी, मासिक धर्मु, कपिड़ा, फुलु ज़ालाणो - ज़नानो, ज़ाल / ज़ालुनि लाइक़ु ज़ाहिदु - एकांत में रहंदड़ु ; सन्यासी, लोक-त्यागी, यती, जती ज़िंदगी - जीवनु, जियापो, हयाती, आयुष्य. ज़िंदो - जीअरो, ज़िंदह, जीवित, हयात. ज़िनाकारी - विभिचारु, व्यभिचारु, ज़िनाहु. ज़िनाकारु - विभिचारी, व्यभिचारी ज़िरिह - लोही पोशाक, बख्तरि, पाखर, कवचु ज़िहु - कमान जी डोरी या तार, धनुष जो धागो, नारि, रोदो ; जीवा, ‘कॉर्ड’ ( जामेट्री / ज्यामितीअ में ) ज़ीनत - सुंदरता, सूंहं ; सजावट ; नज़ाकत ज़ुकामु - लेसु, सर्दी, रेज़िश ज़ुल्फ़ु - वारनि जी लट, स्त्रीअ जा डिघा वार ; लौंदिड़ीअ ते लटिकंदड़ वारनि जी चग ; घुंडी ; काकुल, वारनि जो गुछो, गीसो जे़बाइतो - सुहिणो, मनोहरु, ठाहूको, वणंदड़ु जे़बु - सूंहं, सोभ्या, सुंदरता, शोभा ज़ोरावरु - ज़बरदस्तु, डाढो, ज़ालिमु, अत्याचारी, निर्दई ज़ोरी - ज़बरदस्ती, घुटे बूसाट, डाढु ज़ोरु - सघ, शक्ती, ताक़त ; डाढु, ज़बरदस्ती ; छोहु, ज़ूम/मु झंकार - झनकार, झनझन झंगलु - झंगु, बनु, वनु, बेलो झंगिली - बेलाई ; वहिशी, बेरहमु, निर्दई, अण सुधिरियलु झंगिलो - कटहिड़ो, लोही तारुनि वगे़रह जो लोढ़ो झंगु - झंगलु, बनु, बेलो, वनु ; घाटी वणकार ; वीरानो, बयाबानु झंझटु - जंजालु, परेशानी, ख़फ़ो ; मूंझारो, बाएतालु, उलझन, झेड़ो ; खिटिपिटि झंडि - मुनणु, मुंडनु झंडो - धजा, बांउटो, निशानु, ध्वजु, ध्वजा झक - तूफ़ानु, आंधी, वाचूड़ो, वाच ; बुढी बकिरी ; बक बक, यख़ी, बड़्बड़ि ; बकवासी, घारु झकणु - जखणु, बकणु, बक बक करणु, बड़बड़ाइणु, यख़ी हणणु झकाइणु - झको कराइणु, घटि कराइणु ; यख़ी हणाइणु, बकाइणु झकाई - माठाई, मंदी ; कमी, घटिताई, झकाणि झकी - बकबकियो, बकवाती, बातिरु, बातूनी, लबड़ाटी झको - घटियलु, हपामियलु ( ज़ोरु, रंगु, रूपु आदि ) ; अणचिटो ; माठो, मंदो ( मार्केटु ) ; हलको ( रंगु ) ; कमिज़ोरु झकोर - लागीतो मींहुं, ओड़क झग - गजी, फीणि, कफ़ु झगि झगि - बकवास, यख़ी, मौखिक झेड़ो, खोटो विवादु, निरर्थक गाल्हियूं झगिड़णु - विढ़णु, झेड़ो करणु, लड़णु, आइटणु झगिड़ाई - टंटाई, रगिड़ाई, बखेड़ाई, झगिड़ालू, झेड़ाकारु, कलहप्रिय, जंजाली, फ़सादी झगिड़ो - झेड़ो, टंटो, रगिड़ो, करहिं, विवादु, संघर्षु, बखेड़ो, खिटिपिटि झगिमगि - चिमको, बहिको, झलिको, चिलकाटु ; भभिको ; जल्वो, जुल्वो, तिजलो, टिमको ; झिर्मिरि, रौनक झझिरी - घुघी, सुराही ; घाघरि, झाझरि झट - घड़ी, पलु, खिनु झटणु - झपणु, झलणु ; वठणु ( असरु ) ; बुधणु ( आवाज़ु ) ; पकिड़णु ( बाहि ) ; समुझणु ( वीचारु ) झटि - तुर्तु, सेघ, हाणे ई, तते ताइ, फ़ौरन, तत्काल झटिकणु - ज़ोर सां कटणु ; लोडो डियणु ; छंडणु, छज सां साफ़ु करणु झटिको - लोडो, धिडको ; छंडिको ; झूटो ( हवा जो ) ; उछल ( बिजलीअ जी ) ; पीड़ा ( मानसिक ) ; वसिकारो ( मींहं जो ) ; झड़प, झटु ; सट ; खस झटु - झपु, झाटु, खस, झपो ; लामारो झड़णु - हणणु, मारणु ; सटणु, कुटणु झड़प - सट ( झोले जी ) ; असरु ( बीमारीअ जो ) ; पाछो ( जिन-भूत जो ) ; असरु ( डंग जो ) ; तकड़ि ; वेग/गु, रफ़्तार झड़िको - धिकण / गिहिलण जी क्रिया, गिहिल ; धिको ; धिकण या थेल्हण जी क्रिया, धिको, थेल्हो झड़िती - तलाशी, झाड़ू, बारीक तपास झड़िपणु - झड़प या सट डियणु, हमिलो करणु ( सिजु या हवा ) झप - झपो, खस, झटु, लामारो ; पिन्की, हलकी निंड, ढौंको, झूटो, घेरटु झपणु - झलणु, पकिड़णु ; खसणु, झटु हणणु झपाटो - धकु, ठोकर ; झूटो ( हवा जो ) ; झड़प ( विजु जी ) ; सट झपामणु - घटिजणु, लहणु, थोरे थियणु ; मुड़णु ( तपु ) झपु - झपो, लामारो, खस झपेट - धकु, प्रहारु, आघातु, चोट ; लपेट, चपेट ; सट ; डंगु, चकु झपो - झट, खस, लामारो, झपो झबणु - झगणु, झगोड़णु, कंहिं बि वस्तूअ खे पाणीअ में हथनि सां महिटणु झमटु - झुमिटो, वणनि जो मेड़ु ; झलो, आराड़ो झमेलो - मूंझारो, परेशानी, तकिलीफ़, कठिनाई ; तकरारु, रगिड़ो, बखेड़ो झरझोर - झझो, घणो, जाम झरणु - भुरणु, भजी पवणु ; डुखणु, सूरु करणु ( घाउ ) ; गरणु, अभिरो थियणु, निबलु थियणु. विझलणु, झिजणु ; ईज़ाइजणु झरी - वढु, खांचो ; उखोटो ( दर में ) ; लहर, छोली झरूकु - बारी, दरी ; जारीदार दरी / खिड़की ; कटहिड़ो ; महलु, रंगमहलु ; सितूंदारु/ थंभेवारी डेढी झर्को - छोलीअ जी फेट, लहर जी लपेट ; कठिनाई, तकिलीफ़, डुखियाई झर्णो - चश्मो ( पाणीअ जो ), फूहारो, ( हिं. झरना ) ; मांधाणी झल - रोक, बंदिश, पल ; आधारु, टेक ; वेझो, नज़दीक, वटि, पासे में झलणु - पकिड़णु, वठणु, गिरफ़्तारु करणु ; पलणु, रोकणु, रोक विझणु ; सहणु, भोगणु ; झले बीहणु, टेको डियणु ; जटाउ करणु, हंडणु झलाइणु - रोकाइणु, पकिड़ाइणु झलिकणु - चिमिकणु, चिलिकणु, बहिकणु झलिको - चिमिकाटु, चिमकाटु, बहिको, चिलिको, जल्वो ; टेट, सरसरी नज़र झलिजणु - पकिड़जणु, गिरफ़्तारु थियणु, रोकिजणु ; वठिजणु ( चंड वगे़रह जो ) झलो - रोक विझंदड़ु ओज़ारु ; कुतो ( मशीन जे पुर्ज़े के रोकण लाइ ) ; टेक, आधारु ; झुमिटो, आराड़ो ( वणनि जो ) झांइं - झांइ, पोरीअ शइ जे अंदरि घिण् घिण् जो आवाज़ु कंदड़ चीज़ ; खिण् खिण् जो आवाज़ु कंदड़ु नंढिड़ो पितल जो पोरो बालु ; घिंघिरू ; रोदनु, राड़ो झांईं - नज़र जी झकाई, झूंझारि ; धुंधि झांई - आवाज़ु, लुड़ु, हुलु, गोड़ु ; वाजटु ; खड़्को झांकणु - टुंग मां लिकी डिसणु, लीओ पाइणु झांकी - अण चिटो दर्शनु ; परदे अंदिरा झलक डिसण जी स्थिती ; डेखु, निज़ारो, दृश्यु ; भक्तिभाव वारो दर्शनु झांझ - कंझी, करताल झांझरि - पेरनि जो गहु ; पायल, छेरि, पाज़ेब झांट - कुचा, शष्प झांविरो - झूंझा, कमि नज़रु, अखियुनि खां घटि डिसंदड़ु झाक - बेचैनी, अस्वस्थता, बेकरारी झाको - रस्ते में वडो ऐं ऊन्हो खडो ; लोडो, झोबो झाग - तांघे पाणीअ जी पखेड़ ; पाणीअ जो पंधु ; बीमारीअ जी हालत झागणु - पाणीअ मां हलणु, झागर करणु ; तइ करणु ( सफ़रु ) ; लंघाइणु ( बीमारी ) झागोड़णु - पेरनि हेठां लताड़णु / चीथाड़णु ; डाढी मार कढणु ; छाछोलणु ; धांधोलणु झाझ - झझाई, घणाई ; ऊन्हो, तारि ( पाणी ) झाझमु - गिल्मु, गिलिमु, विहण लाइ वडो ऐं थुल्हो विछाणो झाट - झपु, खस ; छिक ; तकड़ि, उबहराई, जल्दी ; चुस्ती, फुड़्ती झाटी - ठहफह, तुर्तु झाटू - झटु / झपो हणंदड़ु, फोरू झाड़ - फीणो, मंतरु, दुख या बुराईअ खे टारण लाइ मंतरु पढ़ी फूक डियण जी क्रिया झाड़ी - वणकार, झुमुटु, वणनि जो झुगिटो झाड़ु - वणु, दरख़्तु, वृक्षु, बिर्खु झाड़ू - बुहारो ; बुहारी ; तलाशी, झड़्ती ; जाच, तपास ( पुलीस जी ) झाती - लीओ, लियाको, टुंग आदीअ मां लिकी डिसण जी क्रिया झापटो - थोरी देरि लाइ ओचितो मींह जो वसिकारो, ओहीड़ो, छुल्की झापड़ - थफ, चमाट, लपाट, चाट, चपाट झापो - झांपो, प्रवेश-द्वारु, फाटकु, वडो दरवाज़ो, रस्ते जो लंघु झाब - छिक, छिबी ( लग़ाम खे ) झाबो - फुंडणु, झूड़ो, टौंरु झारी - धातूअ जी घुघी ; सुराही ; कूज़ो ; पाणी छिण्कारण लाइ वडे मुंहं वारो बद्नो झालू - राखो, वाही, संभालीदंड़ु ; झलो, टेक ; रोक विझंदड़ु, अटिकाउ कंदड़ु ; जटादारु, जटाउ कंदड़ु, टिकाऊ ; मज़िबूतु झिंझणु - दूसणु, फूसणु ; सुहिणो बणाइणु ( जे़वरनि सां ) ; डाढो तंगि करणु झिंझिणु - छिम्किणो, झिंझिणो, छिण्किणो झिंडा - जुंडा, बार जा नंढा वार झिकु - चिबु, खुबु, चुघु झिणिकणु - छिड़्बणु, दबाइणु, चै चै करणु, कावड़ि मां गाल्हाइणु, तानो हणणु झिणिकार - छिड़्ब, दब, भभक झिमणु - झुकणु, निमणु ; कुबो थियणु ; खाइणु झिमाइणु - मेछ डियणु, अखि भञणु ; पुसाइणु, आलो करणु ; गिह में तर करणु झिरमिरि - रंगनि जे चिटकारीअ जी सूंहं ; विविधता वारी सजावट जी सूंहं ; तारनि / डीअनि जो तिजलो या प्रभा, टिमको ; रौनकर ; दृश्यु, डेखु झिली - परदो ( जंहिं में बारु जमे ) ; छटी ; थरी झींगारणु - हल्की मार डियणु, हल्का फटिका हणणु ; कपह टियों भेरो पिञणु झींगो - गांगटु, हकमु, सानो झीणो - सन्हो, बारीकु, महीनु ; हल्को ; निबलु ; ढिलो, झको झुंडु - टोलो ( फ़कीरनि जो ) ; मेड़ु, जोथु ; टोली, गूलरी झुकणु - निवणु, निउड़णु ; कुबो थियणु, डूंडिड़ो थियणु झुकाइणु - निउड़ाइणु, कुबो करणु ; ज़मीन ते वेहारणु झुकाउ - झुकावु, लाड़ो, प्रवृत्ती, रुची झुगणु - झोगणु, ज़ोर सां चैधारी फेराइणु / घुमाइणु ; विलोड़णु, छाछोलणु ; कुटणु, सटणु झुगिटो - मुचो ( वारनि जो पुछ जे छेड़े में ) ; मेड़ु, खोढ़ो ( वणनि जो ) ; थुबु ( गाह जो ) ; छुगो ( अंगूरनि जो ) झुगिलु - उत्सवु ; खानो, भोजु, मजलिस, जुझ झुगो - घरु, मकानु, गृह, निवास-स्थानु ; घरु ऐं संपत्ती ; झूपिड़ी झुझो - लिलाऊ, लिलू झुण्कणु - भुण्कणु, भुणि भुणि करणु, चपनि में चवणु ; झूंगारणु ; कुर्कणु, कंझणु झुड़ु - मलारु, आगमु ; उभ जे ककरनि सां छांइजण वारी हालत झुनो - झूनो, पुराणो, भुतो ; झूरु, कमिज़ोरु झुमक - झुगिटो, मुचो, थुबु ; छुगो ; कलंगी, तुरो झुमरु - झाड़ु, डीअनि या मेणबतियुनि जो वणु झुल - उठ वगे़रह जे पुठीअ ते विझण वारो कपिड़ो ; ढकु ; ग़ाशियो झुलणु - लुडणु, लोडा खाइणु ; विच तां झुकी पवणु, झोलो थियणु झुल्सणु - सड़णु, लह्सणु, जलणु झुंझारु - सूरवीरु, बहादुरु, जोधो, वीरु, दिलेरु झूंडी - झेड़ो, झगिड़ो, तकिरारु, वाद विवादु झूटो - पिन्की, घेरटु, ओझिराणी, झोंको ( हवा जो ) ; थेल्ही ( खंडु जी ) ; ग़शी ( मिरघीअ जी ) झूनो - पुराणो, झूरु ; आगाटो, प्राचीनु ; सड़ियलु, गरियलु झूपिड़ी - झूपिड़ो, भूंगी, नंढो कखांओं घरु झूड़ी - जूड़ी ( बीड़ियुनि जी ) ; मूड़ी ( पालक / मेथीअ जी ) झूड़ो - सुट या पट जो रंगीन फुंदणु, झाबो, टौंरु ; गडो ( गाह जो ) ; बंडलु ( काठियुनि जो ) ; वांगोड़ो, झोटो, मथे ते चोटीअ ते बधलु वारनि जो मुचो झूरु - झूड़ु, बुढो ; झूनो, पुराणो झूलणु - कंधु लोडणु ; लहर करणु ( जिन भूत जे असर हेठि ) ; लोडा खाइणु, लुडणु झेकणु - वेहारणु ( उठु ), हुशाइणु झेड़ाकारु - झगिड़ालू, टंटाई, रगिड़ाई झेड़ो - झगिड़ो, टंटो, तकिरारु ; लड़ाई, वेढ़ि झोक - घूच ; उठ जे वेहण जी जाइ ; सोर ( काठियुनि जी बाहि में ) ; घणे वक़्त ताईं संभोगु करण जी क्रिया झोको - खाधि वारे हंध ते पाणीअ जी धूक ; चोक, चूंग, घुत झोगणु - झुगणु, ज़ोर सां चैधारी फेराइणु, विलोड़णु, छाछोलणु ; कुटणु, सटणु झोत - टुल्को ; टुबी, ग़ोतो ; तलाश, गोला/ल्हा, जाच ; हथोराड़ी झोली - थेल्ही, गोथिरी, बगुरी ; पलांदु, पलउ ( कुझु वठण लाइ ) ; छारो ( बेदनि जो ) ; आननि लाहिण ऐं फोड़ण जी जाइ ; वलरु ( पखियुनि जो ) ; टोली, जथो झोलु - पाणीअ जे धूक सबबि ऊन्हो खाधि वारो हंधु ; हिक हंधि बीठलु ऊन्हो पाणी ; दामनु, पलांदु ; ‘मथार’ जो विरुधार्थी शब्दु झोलो - लुक, लूह, सिमूम, सख़्तु गरम हवा झौं झौं - कुर् कुर्, विक् विक्, तकिरारु, वाद विवादु टंकार - छणाटु, धनुष जो आवाज़ु टंग - जंघ, लत टंगणु - लटिकाइणु, लड़िकाइणु ; फासी डियणु, सूरीअ चाढ़णु. टंगाइणु - लड़िकाइणु ; फासीअ चाढ़ाइणु, फासी डियारणु. टंगिजणु - लटिकणु, लड़िकणु ; फासीअ चढ़णु टंगिणि - डिघी माल्ह ( खूह जी ) टंटाई - झेड़ाकारु, झगिड़ालू, फ़सादी टंटो - झेड़ो, झगिड़ो, तकिरारु, वाद विवादु ; दंगो, फ़सादु टकरु - थूनो, मथे या सिङ सां धिकेलण जी क्रिया ; सामनो, मुक़ाबिलो ; वेढ़ि, झगिड़ो, चकिरी टका - पैसा, नाणो, धनु टकिड़ी - ताराज़ी, साहिमी, तराज़ू, कांटो टकु - वटिणो, वंउरो, चर्ख़े / ऐट जो हिक़ु पुर्ज़ो टको - बि पैसी ; नाणो, धनु, दौलत टगड़ु - वडो पटिको, फेढ़ु टगो - सगो, धागो, डोरि ; जण्यो, जणियो टटी - काई, अरथी, ठाठिरी, जनाज़ो ; कखनि वगे़रह मां ठहियलु पर्दो टटु - झूरु, तमामु बुढो माणुहू, पीरसनु टटूं - डडो, याबू, नंढे क़द वारो घोड़ो टटो - लनु, लौड़ो, पुरुष जननेंद्रिय ; अनूरो, पेलो टडणु - रंभणु, ढिकणु ( जीअं ढगो ) ; बटाक या डाड़ हणणु, लड़ाईअ लाइ कोठ डियणु, वंगाड़णु, ललकारणु ; अभिमान करणु टपड़ु - सादे पदार्थ मां ठहियलु विछाणो ; कंतानु ; लछण ; योग्यता ; मुड़्सी टपणु - टिपणु, कुडणु, टपो डियणु ; उकिरणु, लंघणु ; दकि दकि करणु ( दिल ) टपाइणु - टिपाइणु, टपो डियारणु ; पारि कराइणु ; उकारणु ; हिक हंधा बिए हंधि पहुचाइणु टपु - टिपु, टपो, छालु, कुडु, ठेंगु, छलांग ; चुट्को, ‘नोट्’ टपुर - ठपुर, ठापी, थफि थफि, खुलियल धक सां आहिस्ते हंयलु धकु टपो - छालु, कुडु ; नर जानिवर जो मादीअ मथां चढ़ण जी क्रिया टबरु - परिवारु, बार बचा, आकहि, साघरि, घरु बार टरणु - पासो करणु, बाज़ि रहणु, हटी वञणु ; छडे डियणु टरि टरि - बड़बड़ि, बकवाद, यख़ी टर्ट - जाण, दहो, भासु, आभासु टर्ड़ाई - टांइ, पाणु पडाइण जी क्रिया, टेगरि, सखिणो हठु ; अभिमानु, घमंडु टर्ड़ु - अकेलो, हेकिलो, छड़ो ; छडे वियलु ; ठोढ़ो / वाढिड़ु ( वणु ) टर्ड़ो - टांइरु, घमंडी मनुषु ; नटूंओं टल - अंदाज़ो, तख़्मीनो ; तजिवीज़ ; सलाह टली - घिंडिणी, चड़ी ( ढोरनि लाइ ) ; पखियुनि वगे़रह जो जथो जेको लकिड़ीअ सां बधी खणी वञिजे टलो - टोलो, जथो, अंबूहु ; तरंदड़ बुंडनि जो संग्रहु ; वडो घिंडु, चड़ो ( ढोरनि लाइ ) टसु - ढेरु, ढिगु ; टोकिरो टहकणु - चिमकणु, जरिकणु ; सुहिणो लगणु ; टहक डियणु, खिलको लाइणु ; ठहकणु, ढींगे खे पुठिते मोटण खां रोकण लाइ खांचे वारी काठी टहकाइणु - टचिकाइणु, टिचिकाइणु, ओबारणु, काढ़णु ; जोशु डियारणु टहकिड़ो - खिलको, खिलि खिलि टहकु - वडे आवाज़ वारी खिल, टह टह टहड़ु - टाहिड़ु, टहंदड़ु, छिर्किणो ; डिजिणो, डकिणो, कांइरु, गोहियरु टहणु - छिर्कणु, ( खां ) परे भजणु ; डिजणु, डकणु. टहल - घोम, चकरु, हवाखोरी, घुमितारी, झोति. टहलणु - घुमणु घतणु, जंघू साहिणु, हवा खाइणु. टहलियो - नोकरु, चाकरु, शेवाधारी टहिल - टहिल टकोर, शेवा, चाकिरी, सेवा टह टह - खिलि खिलि, टहकिड़ो, खिलको टही - वही, उमिरि, जमार, आयू, जीवन जो अरिसो ; संतानु, पोचि ; पीढ़ी टांइ - टेगरि, फूंड, टिंडि, टर्डाइप, ठिग, अजायो हठु टांकिणी - टाकिणो, जंड आहोड़ो, जंड खे खहुरे करण लाइ ओज़ारु टांगो - बगी, घोड़ेगाडी टां टां - बड़िबड़ि, बक बक, टीं टीं, अजायो गोड़ु. टांडाणो - खुड़खबीतो, जुगनूं, खुर्खटु ; शरारती छोकरु. टांडो - अङरु, जागितो, बरंदड़ु कोइलो टाक - सख़्तु पकी ज़मीन ; अनाज जे हिक जिन्स में बीअ जिन्स जो दाणो. टाकणु - टाको डियणु, टोपो डियणु, सिबणु ; टुकणु, खोटणु ( पहाड़ु ). टाकरि - नंढी टकिरी, डनो, टोड़ो, लोढ़ाओ टाकि - पहाड़ी, जाबिलू ; डूंगरियो, पहाड़नि जो रहाकू टाकी - गरमीअ जी बीमारी, आतशक, उपदंश, फिरंग रोग, सुजाक, ‘सिफिलिस’ टाकुंओं - जल्दु भजी पवंदड़ु, भुरंदड़ु टाकोड़ो - हाहाकारु, हिरासु, फड़फोटि, हाईदोसु, थरथिलो, डहकाउ ; घबराहट ; भाजि, भाजुड़, उडाई, ‘पैनिक’ टाकोरणु - टाटोरणु, सेकु करणु टाचिनी - टांचिनी, टुंबिणी, टांकिणी, ‘पिन्’ टाट - मोड़ ( शरीर में ), सट ( सूर जी ) टाटाई - ठठु ; चालाकी, फुड़्ताई ; सजावट, सींगारु टाटारणु - टाटोरणु, टाकोरणु, सेकु करणु, टाटोर करणु टाटिमाइणु - नटाइणु, टारणु, गुसाइणु ; गोही करणु, बुसिड़ि में पेर हणणु, अली वञणु टाटु - कैनवासु, थुल्हो कपिड़ो ; टपड़ु ; सख़्तु, डाढो, सोट टाड - ललकार, वंगाड़ ; वडी रड़ि, रंभ ; डाड़, लबाड़, हाम, फड़्बाट ; वडाई, घमंडु, आकड़ि टाणो - समय, समो, कालु, वक़्तु ; वेल, महिल टापू - बेटु, ‘आइलैंड’ ; टपा डींदड़ु ; नाच जो हिकु क़िस्मु टामिणी - टामिड़ी ; सिज जो सड़ियलु ; टामे जो बर्तनु ; क्रोध जे करे लालु थियलु टारणु - नटाइणु, गुसाइणु ; हटाइणु, रोकणु, बंदि करणु टारी - लाम, शाख़, टहनी टारु - वडी टारी, डारु ; गुसिगुसाउ, गोही, नटाउ टारो - लईम जे वण जी सन्ही शाख़ / टारी, छढ़ी, लकिड़ी टाल - ठोढ़ि, गंजि, मथे ते वार न हुअण जी स्थिती टाहु - टहड़ाई, टाहिड़ु, छिर्किणो, टहंदड़ु, डिजिणो, डकिणो टिंग - पिछ, पेजी, पेजि, वियमु कयल स्त्रीअ लाइ ख़ास तयारु कयलु भतु टिंगरु - बाणु, तीरु, सरु, कानु, लोरी, पीलो, सीलो टिंगविंगो - अस्थिर, अथिरु, अण पुख़्तो ; शकी ; डिंगो फिडो टिंगामाणी - हठीलाई, हठु, निठराई, होडु, ज़िदु ; अभिमानु, आकड़ि. टिंगिसालु - टंकशालु, ( हिं. टकसाल ), सिकनि ठाहिण जी जाइ, ‘मिंट हाऊस’. टिंगु - छिडो, पटिड़ो, छटिरो, पाणीअ जहिड़ो टिंडि - टांइ, टेगरि, सखिणो हठु ; अभिमानु, घमंडु टिंडिरणु - भरिजणु ( मेवे सां ) ; टांइ सां भरिजणु टिंडिरु - टिंडी, नटूंओ, नंहं नचिणो, छैल छबीलो ; टर्ड़ो माण्हू. टिंब - टिंभ, गूणि खे बंदि करण लाइ सन्ही काठीअ जो टुकरु. टिआकुरु - टिआकुड़ु, अमीनु, विचवाहू टिआसु - टिकुंडियारो, टिनि कुंडुनि वारो टिउड़ी - शोरु, सूंडु, घुंडु, सरु टिकटिकी - घूर, नज़र जी घूर, जूह ; सूरी, फाही, फासी. टिकणु - रहणु, मुक़ामु करणु, लहणु, तरिसणु ; जटाउ करणु. टिकरि - शाम, संध्या, सांझी, संझा, उल्थो टिकसाटु - रिथा, युक्ती, योजना ; मांडाणु, महिनत सां कयलु पूरो बंदोबस्तु ; जुड़्तू / नक़ुली डेखाउ टिकाइणु - रहाइणु, तरिसाइणु, मुक़ामु कराइणु टिकाउ - स्थिरता, जटाउ, बक़ाउ, बीहक टिकाणो - मंदरु, मंदिरु ; गुरुद्वारो, सिखनि जो मंदरु ; रहण जी जाइ, ठिकाणो, मकानु टिकी - लोली ; रोटी ; तास रांदि में टिनि दाणनि जो पतो, टिक ; चकी ( साबुण जी ) ; पिड़ी ( चंड जी ) टिकुंडो - त्रिकोणु, त्रिभुज, टिनि पासनि वारी आकृती टिको - चिटो, चुटो, दाग़ु ; कलंकु ; ऐबु ; टिकी ( तास रांदि में ) टिड़कणु - भजी आवाज़ु करणु, फुटी पवणु, चीरु पवणु, डारि थियणु, वारु पवणु ; पोसिरणु, जलणु, खामणु टिड़को - टिड़कण / भजण जो आवाज़ु ; चुभिको, पोसिराटु, पोसरि. टिड़णु - फुटणु, फूलारिजणु ; डाढो ख़ुशि थियणु, गद्गदि थियणु. टिणिकु - टिणिगु, अढंगो या शरारती माण्हू ; लुचु, चालाकु. टिणिमिणि - डाड़, बटाक, टांइ, हाम, टिंडि, आकड़ि, अभिमानु. टिणी - डोडी, आङुरि जो जोड़ु टिपाइणु - टपाइणु, टपु डियारणु ; पारि कराइणु, उकारणु ; हिक हंधां बिए हंधि पहुचाइणु ; हिक सुफ़्हे वगे़रह तां बिए ते आणणु टिपिकणु - टिमणु, गड़णु ; फुड़ो फुड़ो थी किरणु टिप्तु - तृप्त/प्तु, ढावलु, रजो कजो, राज़ी टिमकाइणु - बारणु, प्रकाशित करणु ; पूरणु ऐं पटणु ; थोरी थोरी रोशिनी कराइणु टिमकी - नंढिड़ी दुहिलिड़ी, डिमकी, ( म. टिमकी ). टिमझणु - बाएतालु, बखेड़ो, तकरारु, झगिड़ो. टिमटारु - तारि, भरियलु, कनाकनि, चिकारि. टिमणु - सिमणु, गड़णु ; चिकणु ; झरणु टिमूर्ती - त्रिमूर्ती, ब्रह्मा विष्णू ऐं महेशु, टिनि नाथनि जो जोशु टिलणु - नाज़ सां हलणु, बांहं हणणु, टीले या बम शम सां हलणु, टेगिरजी हलणु, लचिके सां हलणु टिलिकणु - फड़िकणु, फड़ि फड़ि करणु ; टिमकणु, टिम टिम करे बरणु टिलु - टिमटारु, भरिपूरु, चिकारि टिह - उञ, प्यास, उसाट, तास ; छट, पाणीअ जो छिण्कारु टिहार - टीहर, टियों भेरो ; टे भेरा टींगु - टींगो, हाथी ( शतरंज रांदि में ) ; डिघो, लंबो टीं टीं - बकवाद, बक ; वडाई, आकड़ि ; टिट जो आवाज़ु टीका - समुझाणी, शरह ; नुक्तहचीनी, दोषदर्शनु ; आलोचनात्मक चकास टीप - जेलु, कै़दु, कै़द जी सज़ा टीमणु - मुसाफ़िरीअ जो समरु या तोशो, ( हिं. पाथेय ) टीलो - सिंघासनु, गादी ; रोबु, बमु शमु, टेगरि, सीट ; मालु, सामानु ; तीरु, बाणु. टुंगु - सोराख़ु, बिरघलु ; छेदु, सलु, टुकु ( कपिड़े में ) ; ठींढी, संघिड़ी ( मट में ). टुंडो - बिना हथनि वारो, लूलो, रूंडो ; टुंडिड़ो, सुसियल सरीर वारो टुंबणु - चुभाइणु, चोकणु, अणीदार शइ अंदरि विझणु, भूंकणु ( हिं∘ भोंकना ) ; विंघणु टुंबिजणु - चुभिजणु, पिहणु, अंदरि घिड़ी वञणु ; गर्भपात थियणु ; फरु छंडणु ( जानिवर जो ) टुओ - टूओ, काननि जो ठहियलु तडो टुकणु - कुतिरणु ( कपिड़ो वगे़रह ) ; टाकणु ( पहाड़ु ) ; खुंड हणणु ( मछी गाह खे ) टुको - वढु, चीरु, बंद में वढ टुगुणु - उन / पशम कतिरणु, पुठी लाहिणु टुटणु - भजणु, जुदा जुदा थियणु, फुटणु ; छिजणु ; टिड़्कणु टुबकु - खारो, नंढो टोकिरो टुबणु - पाणीअ में हेठि वञणु, ग़ोतो मारणु, टुबी डियणु टुबिको - बुड़ी, बिंदू, नुक़्तो ; नंढी खारी टुबु - टिमटारु, तारि, भरिपूरु टुरणु - होरियां होरियां हलणु ; पियो हलणु ; घुमणु ; थाबा खाईंदो हलणु टुर्ड़ु - अकेलो, हेकिलो, छड़ो ; छडे वियलु ; ठोढ़ो / वाढिड़ु ( वणु ) टुलको - रोल, पेन, झोति, घोम टुलणु - लुडणु, बुडणु तरणु ; भिटिकणु, भटिकणु, रुलणु टुलिकणु - लुडणु, धुडणु, बुडणु उपड़णु, हेठि मथे थियणु ; भटिकणु, रुलणु ; पाणीअ ते नचणु ( बेड़ीअ जो ) टूंको - नंढो, छोटो टूं फूं - वडाई, घमंडु, टांइ, टेगरि, फूंड टूटु - निकमो माण्हू, बेकार इन्सानु ; चंडो, निभागो मनुषु. टूरि - डिंगाई, टेढ़ाई ; नट शट, टीप टाप, नाज़ु नखिरो. टूरो - डिंगो, टेढ़ो, फिडो, वांको, मुड़ियलु टेंडरु - अघपत्रु, ‘टेंडर’, निविदा टेक - आधारु, झलो, तुल, टेको, तड ; सहारो, आसिरो ; झुकाउ, लाड़ो टेकणु - झुकणु, निमणु टेकरु - तेज़ीअ सां उडामंदड़ु पखी ; तीरु, बाणु, काणु, सरु टेकिरो - ऊची ज़मीन, मथाहीं, दड़ो टेको - पुठिभराई ; समर्थनु टेट - जाण, खुड़्क, भासु टेडाई - डिंगाई ; टेडाणि, फिरियल नज़र, तिरछी दृष्टी टेडो - डिंगो, फिडो, बावंजिरो, फिरियल नज़र वारो टेड़णु - लटिकाइणु, लड़िकाइणु ; खोलणु ( गुलु ) ; पखेड़णु, डिघेरणु ; वधाइणु, ईंघाइणु ; साहिणु ( टंगूं ) टेड़िपो - वडाई, आकड़ि ; सखिणो हठु, टेगरि टेड़ु - लुचो, बदिमाशु, कालींघो ; रोलू, पेनांगु टेपो - फुड़ो, बूंद, गाड़ो, चुआको, चूआको, सेमो ; हरामज़ादो बारु, रन पुटु टेहणु - पाणी छटे आलो करणु, पुसाइणु, आबणु ‘टैंक’ - होदु, टांकी, तलाउ ; जंगी मोटरगाडी टोक - महिणो, तानो, उलांभो ; चिथर , ठंठोली. टोकणु - महिणो डियणु, चिथर करणु, ढोंगल ढारणु. टोकबाज़ी - ऐबजोई, सिठ, महिणो, तानो टोकिणो - महिणेगोरु, तानो/ना हणंदड़ु, टोकबाज़ी कंदड़ु, वीकूं कढंदड़ु टोटि - टोटो, छीहो, घाटो, नुक़्सानु टोटिको - तरकीब, नुस्ख़ो ; जादू, टोणो, फीणो, टूणो ; रिथा, अटिकल ; नंढिड़ी आखाणी टोटी - सुस्तु, आरिसी, आलिसी, नसुनि टुटो टोटो - घाटो, नुक़्सानु, छीहो ; सिगरेट या पेन्सिल वगे़रह जे पछाड़ीअ वारो रहियलु हिसो / टुकरु टोड़ी - हिक रागिणीअ जो नालो ; ख़ुशामदड़ियो, चापलूसु ; मुफ़्तख़ोरु ; ताड़ी, खजीअ जे वण जो रसु / अर्क़ु टोड़णु - भञणु, फोड़णु, टुकर करणु ; छिनणु, पटणु टोड़ाइणु - भञाईणु, डहराइणु टोणो - फीणो, टौणो, मंतरु, जादू, मंडु, चेटकु ( म. चेटूक ) टोपणु - टुंगु करणु, सलणु ; सिबणु, टोपो डियणु टोबिरु - टोबो, टुबी हणंदड़ु, ग़ोताख़ोरु टोर - चलणी, चलिणी, चाल, चालि, हलण जो ढंगु ; गती, रफ़्तार टोलणु - पंहिंजे पुठियां घुमाइणु ( जिअं कुकिड़ि पंहिंजनि बचनि खे ) ; पुठियां लगाए हलाइणु टोलरु - वडी जूंअ, घटो, रिंडु, भुरभटु, चाणो, बोडु टोलाकरु - रोलू, पेनांगु, आवारो, रमितो, घुमक्कड़ु टोली - मंडिली, जूथु, समूहु ; गोलिरी, गूलिरी ( माण्हुनि जी ) टोलु - खाइण जी चीज़ / पदारथु, शइ ; पदारथु, पदार्थु, थोकु ; मालु टोलू - धूप घड़ी, उस जो घड़ियालु टोलो - टोली, गूलिरी, गोलिरी ( माण्हुनि जी ) ; छुलकी ( सिपाहियुनि जी ) ; घलि ( चोरनि जी ) टोह - गोल्हा, जाच, तलाश, पतो टोहो - रोलाकु, पेनांगु, टोलाकरु, आवारो टौंक - टोक, तानो, महिणो टौंकणु - टोकणु, महिणो मारणु, तानो हणणु ; बक बक करणु टौंकार - थोरे पाणीअ जी छट या छंड ; बक बक ; गोड़ु, शोरु ; चिर्ड़ाटु ; ज़रो, थोरो असरु ( खंघि जो ) टौंकी - रनोड़, चंडी, बघड़ / दंगेबाज़ स्त्री, कलहि टौंको - नंढो, छोटो, नंढिड़ो टौंटो - फटाको ( आतिशबाज़ी ) ; सूसिड़ी ठंभ - घणी थधि, सख़्तु सीउ, विल्ह ठंभि जणु - ठंभिणु, थधिजणु, थधि लगणु, ठरी पवणु ; साणो थियणु ठकाउ - धकाउ, ठड़्को, बंदूक़ जो आवाज़ु ठकि - सिधो ; तुर्तु, यकिदम, उते जो उते ठगणु - ठगारणु, ठगी / दग़ा करणु, डोहु करणु, कपटु करणु ठगी - डोहु, फ़रेबु, कपटु, छलु, दग़ा, धोपो, दोखो ठगु - डोहो, फ़रेबी, मकारु, कपटी, धुतारु, दग़ाबाज़ु ठठु - अडंबरु, आडंबरु, भभिको, बाहिरियों डेखु ; सजावट, सींगारु ; वधाविड़ो ठठो - ठिठोली, ठठोली, हासी, मज़ाक, खिल, मश्किरी ; चिथर, टोक ठड़्काइणु - ठुड़्काइणु, टकिराइणु, पाण में लगाइणु ; वजाइणु, खड़्काइणु, आवाज़ु कढणु ठड़्काउ - ठुड़्काउ, ठकाउ, ठड़ि ठड़ि, ठोकण जो आवाज़ु, ठड़्को, खड़्को ठपको - तड़ी, छींभ, छंड ; कलंकु, टिको, दाग़ु ठपणु - धातूअ खे कुटे या धक हणी वधाइणु ; ठपो हणणु, मुहुर हणणु ; छापणु, छुरणु ; तास जा पता पाण में मिलाइणु, ढापणु ठपि - झटि, उते जो उते, उनहीअ ई घड़ीअ ठपु - फटु, घाउ, घावु, ज़ख़मु ठपो - मुहुर, ठप्पो, छाप ठमक - सुहिणी टोर, नज़ाकत भरी चालि ठर् ठपि - ठड़्ठपि, ठह पह, बिना देरि, झटिपटि, तुर्तु ठरणु - थधो थियणु, शांति थियणु ; धीरजु धरणु ठलहणु - रोकणु, झलणु, मनअ् करणु ; ज़ाब्ते हेठि आणणु ; ज़ब्तु करणु ; गंढणु ठलहाई - ठलहाणि, सुञाई, सखिणाई ठलही - ठल्ही, सखिणी, विहिकियल, खीरु न डींदड़ ( गांइ आदि ). ठलहो - ठल्हो, सखिणो, ख़ाली, पालहो ; जूखो, भींगो ; सुञो, वीरानु. ठशई - चर्चाई, मश्किरो, मस्खि़रो ; ठठोलु, टोकबाज़ु ठशो - चर्चो, घोबो, मज़ाक़, मश्किरी, रौंशो ठहंदो - ठहंदड़ु, सेबाईंदड़ु, योग्यु, उचित ठहकणु - लगणु, टकिरणु ( शयुनि जो पाण में ) ; फह्कणु, मिली अचणु ; शयुनि जो हिकजहिड़ो हुअणु ठहकिणो - ठहकंदड़ु, फहकंदड़ु, वणंदड़ु, ठाहूको ठहणु - जुड़णु, बणिजणु ; तयारु थियणु, संभिरणु ; सूंहंणु, मुंहं ते पवणु, सेबाइणु ; वणणु, शान वटां हुअणु ठहप - ठहु, ठहाउ, मेलु, बणति ; जोड़ ; दुरुस्ती, सुलिहु, सुलहु ठहपह - ठहिठपि, ठहफह, तुर्तु, यकिदम, तते ताइ, थडे ते, बिना देरि ठहपुर - ठापुर, माठि, शांति ; आरामु ; घटिताई ( सूर जी ) ; ठापी, पुठीअ ठपु ठहर - शांती, सांति, थांहर ; धीरजु, सबुरु, थामुर ठहरणु - तरिसणु, बीहणु, खमणु ; धीरजु करणु ; माठो हुअणु ( पाणी ) ठहराइणु - जोड़ाइणु, बनाइणु ; तरिसाइणु, बीहारणु ; माठि कराइणु ; क़ाइमु कराइणु ; मुक़ररु कराइणु ठहराउ - रिथ, प्रस्तावु ; योजना ; निर्णय, निर्नइ ; समझोतो ; पर्चाउ ; सूचना. ठहाइणु - पर्चाइणु, सर्चाइणु ; सुलिहु कराइणु, ठाहु कराइणु, ठहराइणु. ठहाइतो - ठहंदड़ु, डांव जो, लाइक़ु, योग्यु ठहाउ - ठहु, ठहप, मेलु, बणति ; सुलिहु ; दुरुस्ती ; जोड़. ठहि ठपि - ठहपह, ठहफह, तुर्तु, यकिदम, थडे ते, बिना देरि. ठहु - ठहाउ, ठहप, मेलु, बणति ; दुरुस्ती ; जोड़ ठांठि - थाल्ही, रिकेबी ; तबक़ु ठांठो - पोरी वस्तू जंहिं मां आवाज़ु अचे, ढांढो ठाकुरु - नंढो राजा ; धणी, स्वामी, मालिकु ; सरदारु ; ज़मीनदारु ; मूर्ती ; देवता, ईश्वरु ठाठारो - टामे वगे़रह धातुनि मां बर्तन ठाहींदड़ु कारीगरु, कंसारो ठाठु - मांडाणो, घाटु ; खोखो, ढांचो, कची अडावत ; डेखु, अडंबरु, आडंबरु, ठड़्को फड़्को ठाणु - कुड़िह, कुढ़ि, तबेलो, घोड़े जे बधण जी जाइ ; वथाणु, थाणु, भाणु. ठाप - ठप, तास जे पतनि खे गडु करे छुड़्विछुड़ करे गडण जी क्रिया. ठापणु - ठपणु, ठापी डियणु ( तास में ) ठापुर - ठहपुर, माठि, शांति ; आरामु ; घटिताई, कमी ( सूर जी ) ; ठापी, पुठीअ ठपु ठापुरणु - ठपुरणु, टपुरणु, ठपणु, ठापी डियणु ठारणु - थधो करणु ; शांति करणु ; माठि कराइणु. ठाराहिणु - ठहराइणु, जोड़ाइणु, बधाइणु ; तयारु कराइणु. ठारु - थधि, सर्दी, सीतलता, शीतलता ; आरामु, फ़रहत. ठालणु - साणो थियणु, निसतो थियणु ठालहणु - रोकणु, झलणु, पलणु, बाज़ि रखणु. ठासी - अडंबरी, भभिकेदारु, आडंबर / डेख वारो. ठासु - बाहिरियों डेखु, आडंबरु, अडंबरु, भभिको ठाह - जोड़, रचना, संवार, अडावत, बनावत ; सजावट ; खोजना ठाहठुक - ठाहठूह, सींगारु, सजावट, आराइश ठाहिणु - बनाइणु, जोड़णु, रचणु, अडणु ( जाइ ) ; तयारु करणु ; संवारणु, सुधारणु ; दुरुस्तु करणु ; कमाइणु, मेड़णु ( पैसा ) ; खोजना करणु ; सजाइणु पर्चाइणु ठाहु - बनाउ, बणति, जोड़जक, बंदोबस्तु ; मेलु ; डेखाउ ; बहानो ; अडंबरु. ठाहू - वणंदड़ु, भावंदड़ु ; सुलिहु कराईंदड़ु, ठाहु कराईंदड़ु, सखिणो डेखु कंदड़ु. ठाहूको - वणंदड़ु, सेबाईंदडु ; अछो उजिरो ; सुहिणो, छबीलो ठिकरु - ठिकिरी ; बेचयो इन्सानु ; कलंकु ; इल्ज़ामु, दाग़ु ठिकाणो - रहण जी जाइ, मकानु ; थिर थांउ, मुक़ररु जाइ ; पतो, सरनामो ठिग - टीप टाप, नट शट ; टांइ, टिंड ; सीट, अजायो हठु ठिगणु - सीटिजणु, उथणु ठिगाइणु - सीटणु, खड़ो करणु ; उथारणु ( लनु, मर्दाणो उज़िवो ) ठिबिको - ढेको, संजोग / संभोग करण महिल इंद्रिय जी अंदरि ज़ोरदारु धूक ठींडी - नंढो टुंगु ( पाणीअ जे थांव में ) ; सन्ही लाट ( रतु या पाणीअ वगे़रह जी ) ठीकु - जहिड़ो घुरिजे तहिड़ो ; पूरो सारो, पूरो पुनो, साधारणु ; सुठो, भावंदो ; डांव जो ; योग्य, उचित ; हूबहू, ठीकठाकु ठीकुठाक - बिल्कुल बराबर, सिजलाइतो, ठहकंदड़ु, मख्यो चख्यो, वणंदड़ु, सुठो सुपहतो, ठीकुठाकि ठीको - बोल जो कमु, इजारो, क़रारु, क़बूलियत ठुठु - डुडु, मुडु, बुद्धिहीणु मनुषु, भौंदू, अनाड़ी, छसो ठुरिड़ु - बिना पननि वारो ( वणु ), बाखुड़ु ; बुटो, अण सींगारियलु ; सखिणो, ख़ाली ; कंजूसु ; उघाड़ो ; ठोढ़ो, गंजो ठुर्कू - तुच्छु, ख़सीसु, मामूली, घटि दर्जे वारो ठुलु - ठुल्हु, मुनारो, बुर्जु ठुशाइणु - तगाए व´णु, लमाइणु, का वस्तू खणी खिस्की वञणु ठूंठि - ठूठि, बांहं जे मथिएं ऐं हेठिएं हिसे खे गंढींदड़ु संधु ठूंठु - बुटो सुकलु वणु, रे पन सुकलु वणु. ठूंठो - ठूठो, जंहिंजी हिक बांहं वढियल हुजे. ठेंगु - टपो, कुडु, छालु, छलांग ठेगों - आङूठो ; डंडो, लठि ठेकी - फीथे जो घेरो, वंगु, घेरे जो हिकु भागु ; बैलगाडीअ जे चाक में अरनि खे झलींदड़ गोल काठी ठेको - धुकड़ या पखवाज़ जी ताल ठेगिरजणु - फूंडि में भरिजणु, सखिणो हठु करणु ठेगरि - सीट, कूड़ो डेखु, ठिग, फूंडि, टांइ ठेटि - ठेठि, शुद्ध, निजु, खरो, चोखो, सचो ; बिना मिलावत जे ; मुहावरेदारु ठेप - घटाउ ( सूर में ) ; बीमारीअ खे अगिते वधण खां रोक ठेल्ह - थेल्ह, धिको, रेढ़ ठेल्हो - थेल्हो, धिको, झोबो, पीलक ठेस - ठोकर, थुडो ; हल्की लत ठेसमारु - तीसमारु, लबाड़ी, फड़्बाटी ; वीरु, बहादुरु, शूरु. ठैंहिं - रीति, ढंगु ; रस्तो, वाह ; अटिकल, कला, ढब. ठोंगारणु - ठोंगो हणणु, चुहिंब सां धकु हणणु ठोंगिड़ो - ठोंगो, मथे ते आङुरि सां हंयलु धकु. ठौंशो - मुक, गूसो, ( हिं∘ घूसा ), लुग्ती. ठोक - फटिको, हथोड़े जो धकु, आघातु. ठोकणु - खोड़णु, धकु हणी अंदरि विझणु ठेकर - धिको, थाबो ; घाटो नुक़्सानु, हाञी ; चोट, आघातु, सदिमो ठोकिणो - काठ जो हथोड़ो, मुगरी ठोगिरो - ठोगिड़ो, पुराणो पादरु ; खलिथरु, छतरु ठोगी - ठगु, डोहो, डोपाई ; दोखेबाज़ु ठोठु - सुकलु ( वणु ) ; सख़्तु ( चीज़ ) ; डाढो ठोठो - सुकलु ऐं बिना पननि वारो, झूनो ; सुकलु ( वणु ) ठोड़ी - खाडी, ( हिं∘ ठोड़ी ), ‘चिन्’ ठोढ़ो - गंजो, टकलियो, मथे कूड़ियलु ; बिना पननि वारो ( वणु ), बाखुड़ु ; रे सिङो, रोडो, मोडो डंबिलो - भीड़, पीह, अंबूहु ; टोली, छांग ; वलरु, गलरि ; अटालो, टोलो डंभी - दंभी, पाखंडी, ढोंगी माण्हू, बगलो भगतु ; कपटी, बहरूपी, मकरेलु डंभु - दंभु, पाखंडु, मकरु, ढोंगु डक - डको, डड़की, हल्की डोड़, घोड़े जो ख़राबु पंधु. डखणु - वाढो, सूटहड़ु, सुतारु, सुथारु, नजारु. डगड़ु - रोटलो, रोटिलो, कण्क जी थुल्ही रोटी / मानी. डगरु - वडो चड़ो, घिंडु, सांभरु डडु - नालाइक़ु मनुषु, निकमो माण्हू, बेहूदो शख़्सु डडो - टटूं, बाबू, नंढो घोड़ो, हल्कीअ ज़ाति वारो घोड़ो डड़णु - सटणु, कुटणु, डाङोरणु, सख़्तु मारणु ; नापास करणु ( परीक्षा में ) डपु - भौ, भउ, डरु, डाउ डफड़ु - डडरु, छापाको, चमिड़ीअ जी हिक बीमारी डभु - दर्भ, दर्भु ( ग़ाह जो क़िस्मु ) ; फुड़ो, अखियुनि में विझण जी दवा ; सुती, दवा डसड़ि - धूड़ि, धुधिड़ि, मिटी डहिजणु - डहणु, किरी पवणु, मथों थी किरणु ; ऊंधो थी किरणु ; मिटिजणु, मेसारिजणु ; मिलणु, पलइ पवणु डहो - दड़ो, डनो, टिबो, डिब, पथेरो. डांढु - भभड़ु, भंभटु, बाहि जो मचु. डांढो - पोरो, पोलो, खोखलो, ख़ाली डांवाडोलु - हेठि मथे, उलट पुलटि, कुरूमरू ‘डाइरी’ - रोज़नामचो, नूंध वही डाई - समन, मुक़ररु वक़्तु ; वचनु, बोलु, क़ौलु, इक़रारु डाउ - डपु, भउ, डेजो, ख़ौफ़ु डाक - टपाल, ‘पोस्ट’, पत्र-व्यवहारु, चिठी चपाटी. डाकू - धाड़लो, लुटेरो, फोरू, वाटमारो, काटिकू, घलिरु. डाको - धाड़ो, फुरलुट, धाड़, वाटमारी डाठि - डाह, मेसार, भञ डाहणु - डाहिणु, भञी हेठि केराइणु, पटि करणु ; मेटणु, मेसारणु ; खुर्ड़णु डाहो - चारो, गसु, झंग मां रस्तो, पेचिरो डिंगु - वडो माण्हू, टिसींगु, महा पुरुष, महान पुरुषु ‘डिगिरी’ - पदवी, पदिवी, दर्जो ; डिक्री, सरकारी हुकुमु ; सनद, उपाधी डिघाई - डेघि, लंबाई, ऊचाई, बुलंदी डिघेड़णु - लंबाइणु, ईंघाइणु, वधाइणु, पखेड़णु डिघो - लंबो, वडो, ऊचो, क़दावरु ; उताहों, बुलंदु, दीर्घु डिजणु - डकणु, डरणु ( हिं∘ डरना ), डपु थियणु, कंबणु, दहिलजणु डिजिणो - डकिणो, डरपोकु, कांइरु, टहिणो डिजु - डपु, डाउ, भउ, डरु ( हिं. डर ), उडिको, ख़ौफ़ु डिठो - होडी, ज़िदी, निठरु, अणोठो डिड़हि - दृढ़ु, स्थिर, मज़िबूतु, अडिगु, अटलु डिढु - ढिढु, पेटु, भिभु डिढो - लग़ड़ जे विच वारो हिसो ; फुटण ते आयलु संगु डिनी - डबु, दड़ो, टबो, लोढ़ु, थल्हो डिमटी - नंढो ऐं थुल्हो, घुघिटी ; डेंडो, डेमकिड़ो डिह - आक्रमणु, काह, हमिलो, चढ़ाई ; मथे जो टकरु, थूनो डीकणु - डोड़ पुठियां डोड़ पाइणु, सांदहि डोड़णु, तीकणु ; थकिजी पवणु, थकाईंदड़ु पोरिहयो करणु ; डुगि हलणु, वडियूं ऐ तिखियूं विखूं खणी हलणु डीठु - होडी, ज़िदी, हठी ; निडरु, बेभओ, निर्भय ; निर्लजो डीमिकिड़ो - नंढो ऐं थुल्हो, डिमटी, डेंबो डीर्ड़ो - टर्ड़ो, हल्किड़ो, जंहिंखे अंदर में का गाल्हि न टिके. डीश - लबाड़, बटाक, डाड़, यटु, गशो ; टांइ, फूंड, सखिणो हठु. डुक - डोक, डोड़ ; घोड़े जी डुक ; चपोल, चैखुरो डुकणु - डोकणु, भजणु, डोड़णु डुकिणो - डोकिणो, डोकू, तिखो, तेज़ु, तकिड़ो, चोहो, विखुड़्यो, भलो डुख - डुड़्की, घोड़े जी हिक चालि डुगानी - शोदो, बदिमाशु, कालींघो, लुचु, वियलु इन्सानु डुडु - अण पढ़ियलु, जाहिलु ; मोगो ; थुल्हो डुड़्की - डुग, घोड़े जी हिक चालि जंहिं अनुसार हू वडियूं ऐं तिखियूं विखूं खणे डूंगरु - कोहीड़ो, धुंधु, लुड़ाटु डूंगलु - कूड़ी लबाड़, डाड़ बटाक ; ढीकु, वाहियात गाल्हि डूंडी - बेड़ी, किश्ती, कश्ती, नाव, होड़ी, मकिड़ी डूहु - स्थिर, न चुरंदड़ु, अचुरु, अचलु ; उत्तर तर्फि़ निकिरंदड़ु हिकु तारो डेंब - छींभ, छंड, दब, भभक, धमकी. डेंबो - नंढो ऐं थुल्हो, डीमिकिड़ो, घिघटी. डेघि - ऊचाई, लंबाई, डिघाई डेजारणु - डकाइणु, डपु डियणु, हीसाइणु ; धमकी डियणु, दबाइणु डेजो - डपु, भउ, डरु,, ख़ौफ़ु डोड़ - डुक, भज ; टोर, चालि, पंधु ( घोड़े जो ) डोड़णु - डुकणु, डोड़ पाइणु, भजणु, ( हिं. दौड़ना ) डोहणु - डोहु करणु, ठगणु, वेसाहणु ; खोटि करणु, भंभुलाइणु, गुमराहु करणु, विर्साइणु डोहु - ठगी, छलु, छलु-वलु, कपटु, छंदु, दोलाबु डोही - डोहो, ठगु, धोपाई, दग़ाबाज़ु ; क़समु, सौगंध, संहुं डोहो - डोही, ठगु, डोहु कंदड़ु, कपटी डौगलु - लबाड़, कूड़ी लबाड़, अजाई डाड़, ढीकु, टर्ड़ाइप डौलु - ढंगु, रीति, नमूनो, डांउ ; रूपु, शिकिलि, आकारु ; अटिकल, तजिवीज़ ; खोटो डेखु, अडंबरु ; कूड़ो शानु ; डंभु, मकरु, कपटु डंउ - ईर्खा, साड़ु, हसदु, खाम, जलणि, जलन, ईष्र्या डंगणु - डंगु हणणु, चकु पाइणु, कखणु ( नांग जो ) डंगिणी - डंगु, चकु ; हिकु अणीदारु ओज़ारु ; सलिणी ( धातूअ खे टुंगु करण लाइ ) डंगिरु - डंगीदड़ु, डंगु हणंदड़ु, चकु पाईंदड़ु डंगी - लुसिरी, सोन जी नंढी लठि डंगु - डंखु, ज़हिरी जीत या नांग वगे़रह जो चकु ; खाधो, चारो ( गांइ वगे़रह जो ) ; वज़नु ( दवा जो ) ; टुको, चहकु, पछ्ड़ो ; अधु नरमु ऐं अधु सख़्तु खारिक डंगो - तुनु, बेड़ीअ में टुंगु ; आफ़ीम जो ज़रो ; चुस्ती, फुड़्ती. डंजु - सूरु, दर्दु, ईज़ाउ ; बीमारी, मर्ज़ु, रोगु ; कष्टु ; दुखु. डंडमु - निर्भय, निडरु ; बेपरिवाहु ; दिलेरु, वीरु डंडवतु - साष्टांग नमस्कारु, प्रणामु, नमस्कारु डंडु - जुर्मानो ; सज़ा, तावणु ; सेखत ; डनु ; दंड, कसिरत जो हिकु क़िस्मु डंडो - थुल्हो लकुणु ; सौंटो, धुको ; मुहिरो, घोटण जो साधनु ; थुल्हो माण्हू. डंदकथा - दंतकथा, वार्ता, काल्पनिक कहाणी, गाल्हि, लोककथा, किंवदंती. डंद शीक - डंद कढी खिलण जी क्रिया ; मथाछिरी खिल ; मथाछिरी दोस्ती. डंदणु - पिर्भातियो, डंद साफ़ु करण लाइ वण जे टारीअ जो टुकरु, दातुन. डंदेरी - डंद खोटिणी, छिंघ डंदु - दंतु, दांतु डंभणु - दाग़णु, अज़ाब डियणु, यातना डियणु डंभु - दाग़ु, दागु, फुलु ; यातना डईतु - दईतु, दैतु, दैत्यु, राकासु ; जिनु, भूतु ; निदई मनुषु डउ - साड़ु, ईर्खा, ईष्र्या, हसदु, जलणि, पच डकणु - कंबणु, थड़्कणु, फड़्कणु डकरु - सन्हो डंडो, सन्ही काठीअ जो टुकरु ; थुल्हो / डटो मुटो माण्हू डकाइणु - कंबाइणु, थड़्काइणु, फड़्काइणु ; सिआटु विझणु डकार - डकार, ओगिराई डकिणो - कंबिणो, थड़्किणो, कंबंदड़ु ; डरपोकु, कांइरु डकु - आधारु, टेक, तड ; आथतु, दिलदारी ; आसिरो, आशा, उमेद ; ताड़ी ( दरु बंदि करण लाइ ) डखणु - दक्षिण, दक्षिण दिशा डखिणा - नज़िरानो, भेट ; धार्मिक विधीअ खां पोइ ब्राह्मण खे मिलंदड़ु अन्नु या धनु डखो - डपु, भउ, भौ, डरु ; रोबु, डहिकाउ डघु - डिघो ऐं वडो पर मूर्खु ऐं अणपढ़ियलु ; क़दावरु ; वडीअ उमिरि वारो डघ्ड़ियलु - बुख मुअलु ( बारु ) ; डुबिरो, उभिरो, निबलु. डङिरी - सोटी ( कपिड़नि सटण जी ), धोकणि, डोकणि. डचो - तकिलीफ़, मुसीबत, आज़ारु ; कुति, मछर डझणु - पोसिरणु, साड़ में सड़णु, ईर्खा / ईष्र्या थियणु ; दुखु पहुचणु, सूरु / ईज़ाउ थियणु, पीड़ा थियणु डझो - पीड़ा, सूरु, डुखु, ईज़ाउ, तकिलीफ़ डटणु - दबे भरणु, सथणु, फसणु ; बंदि करणु, बुंजो डियणु, बिंजणु, डटो / बूचु डियणु डटो - बुंजो, बूचु, लेड़ो ; कूड़ो वचनु ; थुल्हो, मतारो ; जबिरो, जुंगु डडरु - डफड़ु, छापाको, चमिड़ीअ जी हिक बीमारी डडिरणु - थुल्हो पीहणु / कुटणु ; ज़रा ज़रा करणु डडिरिजणु - डबड़िजणु, छापाको थियणु डडु - ठुठु, मडु, जड़ु मनुषु ; मोगो, मोगष्टु ; भोंदू ; अनाड़ी. डडोडाणु - हथठोकियो, आरिज़ी उपाउ ; कमु चलाऊ साधनु. डढु - छितो मलो, ( हिं. दाद ) ; पितु डढ़ी - डड़्ही, छंड, धमाल, छिड़्ब, हुडी, डेंब, भभक डढ़ो - खेन्हूं, बालु, ( हिं. गेंद ) डतु - वझु, अवसरु, सुअवसरु, टिणु ; वांदिकाई, फ़ुरसत डधि - भुल, चुक, ग़लिती ; ग़लति, नादुरुस्तु ; भुलाइतो, बेजाइ डनणु - चहबुक / फटिका हणणु, सटिका लगाइणु ; डना विझणु ( लकुण जा ) ; हलाखु करणु, सताइणु डनी - किनारो, कंठो, कपु, कपरु, कंधी डनु - ढल, महसूलु ; फ़क़ीर खे डिनल कुझु रक़म डनो - नीलु, रिणु, लकुण या चहबुक जे धक जो निशानु डफेरु - डफे / भाले सां शिकारु कंदुड़ु मनुषु ; भंगी, चुहिड़ो, बालेशाही डफो - भालो, नेज़ो, लोह जे चुहिंब वारो हथियारु डफोड़ु - मूरखु, बेअकुलु, बुद्धिहीणु डभणु - नासु थियणु ; थकिजणु, ख़लासु थियणु ; जलणु, सड़णु, बरणु डमराइणु - काविड़ाइणु, चिड़ डियारणु, ग़ुसे करणु डमिरजणु - काविड़जणु, ग़ुसे थियणु, नाराज़ु थियणु, क्रोधित थियणु. डमरु - कावड़ि, क्रोधु, ग़ुसो ; चिड़, पोसिराटु, पोसरि ; रंजु, नाराज़ी. डया - डहकाउ, दहशत ; रोबु डरणु - थुल्हो पीहणु, जंड में ज़रा ज़रा करणु ; बूसणु, ढअणु, डल्हणु ; फाटणु ; चीरिजणु ; रड़ियूं / वाका करणु ; डिजणु, कंबणु डरी - कपिड़े जी डिघी पटी ; पखे जो हिकु पुड़ु / पासो ; छिपिरी ; डिघो तडो / फ़रासी डरु - डपु, डाउ, भउ ; कपिड़े जो बरु, पनो ; बिरु, वडो टुंगु, चुर डरो - वडो टुंगु ; ज़मीन में खोटियल खड ( थंभो खोड़ण लाइ ). डलणु - धिका खाइणु, रे ठिकाणे थियणु, बेघर थियणु ; परेशानु थियणु. डल्हणु - ढअणु, रजणु, भरणु ( पेटु ) डल्हिजणु - ढइजणु, ढउ करणु, तृप्त थियणु डसणु - डसु डियणु, इशारो करणु, दगि लाइणु, जाणाइणु, दिशा डेखारणु डसु - निशानु, पतो, दिशानिर्देशु डहाको - दशक, दशकु ; डहो डहो - डहनि एकनि जो जोड़ु ; डहिलो ( तास में ) ; डहनि जो अंगु डांउं - भनु, मछी फासाइण लाइ वडो जारु ; ढंगु, अटिकल, नमूनो ; कला, कारीगरी ; फुड़्ती, चालाकी, चतुराई डांझ - तकिलीफ़, हलाखी ; दुखु, सूरु डांटो - डाटो, दासु, डंदनि वारो कटींदड़ु ओज़ारो डांडी - बूटे जी नरम टारी ; पन जी गनी डांदारु - नार या हुरले जो हिकु क़िस्मु ; काठ जो डिघे गन सां डंदनि वारो ओज़ारु, डांदारी डांदु - बैलु, ढगो, वृषभु डांवरु - कोरीअड़ो, ‘स्पाइडर’ डांहुं - जे तरफि. डांहीं, डांहूं, ( हिं. की ओर ) डाइणि - जादूगरिणि, भोपी, ( हिं. डायन ) ; क़बरुनि मां मुर्दा कढी खाईंदड़ औरत ; बांभ डाइणु - भोपो, बांभो, जादूगरु, कामणिगोरु डाउ - डांउ, रीति, नमूनो, कला, हुनुरु ; चतुराई, फुड़्ती डाउको - डाको, ज़ीनो, पगथियो ; बेड़ीअ जे तरे में पियल वरियल पटी डाओ - खाबो, डाबो, खाबे पासे वारो ; बुछिड़ो, बदिसौणो ; बेईमानु ; मांझो, ज़मीनुनि ते विच में अण खेड़ियल ज़मीन जो पटो डाक - डाक, टपाल, ‘पोस्ट’ ; उल्टी, क़इ, कै़ ; पिञिरो ( कोर्ट जो ) डाकणि - सीढ़ी, मथे चढ़ण ऐं लहण जो साधनु, चरणी ; ढाकिणी, डाइणि, भोपी, जादूगरियाणी, मम, मिम डाकरि - कुतिरि कयलु गाहु ( ढोरनि खे खाराइण लाइ ) डाको - डाउको, पाइदानु, पायदानु, पगथियो, पौड़ी, ज़ीनो ; पगलो, क़दमु ; चाढ़ेको ( पहाड़ जो ) ; उपाउ ; कारवाई ; हिमथ डाखिड़ो - हलाखी, अहिंजु, तकिलीफ़ ; कष्टु, पोरिह्यो ; दुखु, सूरु डाघु - बाहि जो वडो मचु ( मुर्दे साड़ण लाइ ), चिख्या. डाघो - उठु, उष्ट्र, करहो, तोडो, रोडो, मोडो. डाङोरणु - सख़्तु मार डियणु, कुटणु, हडु गुडु भ´णु. डाची - उठि, उठ जी मादी, उठिणी, तोडी डाजु - डाजो, स्त्री-धन, डेबु, दहेजु, लडो, डेती लेती डाझ - डाझो, साड़ु, जलणि ; ईर्खा, ईष्र्या, हसदु ; लोभु, लालचि, धन-तृष्ना ; छिती बुख, बांउठि डाठ - हौड़, डाढ़, खाधो चबाड़ींदड़ु, बिटो डंदु. डाठियलु - नाले चढ़ियो, शहर पधिरो, चंगि चढ़ियलु. डाडरि - आकड़ि, वडाई, अभिमानु, टांइ डाढाई - सबराई, ज़ोरु ज़बर, सख़्ती ; ज़ुल्मु, अत्याचारु ; डाढु डाढु - सबराई, ज़ोरु, ज़ोरारी, ज़ोरावरी, ज़बरदस्ती, डाढाई डाढो - ज़ोरावरु, ज़ोरदारु, जबिरो ; कठिनु, कठोरु, सख़्तु ; ज़ुल्मी, अत्याचारी ; कर्ड़ो, सटाणो ; तेज़ु, तिखो ; घणो, झझो ; चुभंदड़ ( थधि ) डाढ़ - डाठ, हौड़ ( म0 दाढ ) ; सुंघो, सूअर जो डंदु, पसूंअ जो चकु ; लाचारु हालत, सोढ़ ; मुश्किलात, कठिनाई डाढ़णु - चकु पाइणु ( जानिवर जो ) डाणणु - डावणु विझणु, नइरु विझणु डाणु - भेट, सौग़ात ; दानु, खै़रात ; बख़्शीश ; सुती, ओतिणी, ढुकु ( बार खे दसे पीआरण जी दवा ) ; गांइ वगे़रह लाइ दवा जो डोज़ु डातरु - डाता, डातारु, दाता, डींदड़ु, दानु डींदड़ु, दानी पुरुषु ; ईश्वरु, भगवानु डाता - दाता, डातारु, दानी पुरुषु, डिअणहारु ; ईश्वरु, भगवानु डानासुरु - दानासुरु ; कठोरु, निर्दई ; निठरु, होडी, डिठो डाफिड़ु - खाबिरु, खाबिड़ियो. डाबिड़ु, डाबड़ु, खाबे हथ जो उपयोगु कंदड़ु डामरु - डामरु, डांबरु, तारकोलु डार - डारु, चीरु, फाड़ु, फोटि डारणु - फाड़णु, ब अध करणु, चीरणु डारु - डार, चीरु, फाड़ु डालटि - डालडि, छिती बुख, उली, बांउठि, डाझ ; बुख, खुंधिया, क्षुधा ; ग़रीबी, कंगालपिणो, अणहूंदि, तंगी ; निकमी वस्तू डालिटी - डालिडी, बुखियो ; पेटोड़ी, मानुयुनि टोड़ु, डरो ; ग़रीबु. डावणु - जानिवर जे अगियुनि टंगुनि में बधण जो रसो / नोड़ी. डाह - जाण, ख़बर, डसु, पतो, चिताउ, आगाही ; दासी, बान्ही, गोली. डाहि - डाहप, सियाणप, बुद्धिमानी ; बुद्धी, समुझ डाहिरी - मूरखु, मूर्खु, बेवक़ूफ़ु ; डडु, मडु, ठुठु डाही - डाहु, ख़बर डींदड़ु ( धाड़ेलनि जे अचण जी ), सुधि डींदड़ु, ख़ाबिरू ; सियाणी ( स्त्री ) ; बारनि जे बीमारियुनि जी जाणू स्त्री डाहु - दुखु, कष्टु ; दासु, बान्हो, ग़ुलामु ; ऊचो, उताहों, वडो ; डाही, ख़ाबिरू डाहो - सियाणो, बुद्धिमानु, बुद्धिवानु डिंगु - वरु, वकड़ु, वंगु, वटु ; लुचाई, सच खां फिरी व´ण जी हालति ; विरोधु डिंगो - विंगो, वांको, टंग विणिगो ; लुचो, खेटाई ; विरोधी ; तकिलीफ़ भरियो. डिंगो खिड़ो - इंगिड़ि विंगिड़ि, नांग वरु, वराड़ो, डिंगो फिडो, टूरो. डिअणातु - डिअणियातु, कुंवारि जो माइटु ( जो डेती लेती डिए ) डिअणी - डिअणी जी क्रिया / रीति / ढंगु डिअणु - सौंपणु, हवाले करणु, अता करणु, सुपुर्द करणु ; आछणु डिअणेदारु - क़र्ज़ी, क़रज़दारु, डेबो डिआरणु - वठी डियणु, बिए जे हथां हासिल कराइणु डिआलु - दीपकु, बती, चिराग़ु डिइणो - डिअण लाइक़ु वस्तू ; क़र्ज़ु, ओधरि ; डिअण जैगो डिओ - दीपकु, डीओ, बती, चिराग़ु डिख - शादीअ खां अगु घोट खे तेलु लगाइणु ; सींगारण जी विधी ; सींगारु, ठाह ठूह डिठो - पसियो, निहारियो, ( हिं. देखा ) डिणु - वडो डींहुं, त्यौहारु, तिहाड़ो, पिर्भु ; उत्सवु ,जशनु ; ख़ुशीअ जे डींहं ते धीउ वगे़रह खे मोकिलियल सूखिड़ी / शैइ शिकिलि डिति - दीख, दृष्टी ; स्नेह भरी नज़र ; डिसण जी क्रिया ; रीति ; आदत डिसणु - डेखणु ( हिं. देखना ), पसणु ; निहारणु ; तपासणु, जाच करणु ; नज़र मां कढणु ; समुझणु, परूड़णु ; जाणणु ; आज़िमाइणु ; भांइणु डिसा - दशा, स्थिती, हालत डींहुं - दिनु, तिथि, वारु, रोज़ु ; भागु, नसीबु डीओ - दीपकु, बती डीलु - सरीरु, शरीरु ; पेटु ; माप ; बाहिरीं बनावत. डुकरु - डुकारु, हर शइ जी अणाठ, महांगाईअ वारो समय. डुखणु - सूरु थियणु, ईज़ाउ अचणु, पीड़ा / वेदना थियणु. डुखाइणु - डुखोइणु, सताइणु, रंजाइणु, तकिलीफ़ डियणु. डुखारो - डुखायलु, रंजायलु, दुखी डुखिणो - कोमलु, नाज़ुकु, हसासु ; जंहिंखे जल्दी ईज़ाउ थिए डुखु - दुखु ; सूरु, दर्दु ; अफ़सोसु, अरमानु ; शोकु ; अहंजु ; सोढ़, तंगी, लाचार हालत ; पीड़ा वेदना ; दुर्गती डुङिटो - थुल्हो, मतारो ; डटो मुटो, चैबुको, थूथांगु डुजणु - झेड़ो वचुड़ाईंदड़ु, डफेड़ु विझंदड़ु डुजारो - डुझारो, डुखोयलु, तकिलीफ़ में आयलु ; जीअ जडो, खिर्खिणो, रिग, जिजा, न छडींदड़ु डुझणु - पोसिरणु, खपणु खजणु, ईर्खा थियणु, साड़ में सड़णु, ईज़ाउ थियणु डुतड़ु - नदीअ जो ख़राबु तड़ु या घाटु, कुतड़ु, औतड़ु डुथु - झंगल जो अन्नु, झंगल जो फलु फूलु डुधु - लसी, विलोड़ियल डही डुफेड़ु - झेड़ो, झगिड़ो, अणबणति ; फोटि, फेटाड़ो ; भेदभावु डुबलु - बीमारीअ मां उथियलु ; निमिरो, तंदुरुस्तु, सखरु डुबिराई - डोबरि, निबलता, हीणाई, कमिज़ोरी डुबिरो - निबलु, अशक्तु, शक्तिहीणु, कमिज़ोरु, हीणो डुरणु - भटिकणु, भिटिकणु, रुलणु ; हैरानु थियणु ; दुखी थियणु ; ख़राबु हालत खे पहुचणु डुरतु - आपदा, संकटु, आफत ; तकिलीफ़, कठिनाई ; निभागु ; डुकारु, डुकरु डुर्माइणु - कुर्कणु, किण्कणु, झिणि झिणि करणु ; दुखु थियणु, पोसिरणु, खपणु खिजणु डुह्टु - दुष्टु, पापी ; बुछिड़ो, ख़राबु ; भ्रष्टु डुहागु - विछोड़ो, विरहु, फोड़ाओ, वियोगु, पतीअ जो विछोड़ो डुहिलो - डुहेरो, डुहेलो, डुखियो, कठिनु ; दुखदाइकु, सूराइतो ; निबलु ; तकिलीफ़ वारो, कष्टदायकु डूंगरु - टकिरी, पहाड़ी ; पहाड़ु, पर्बतु, ( म. डोंगर ) डूंघो - पाणी कढण लाइ नारेल जे खोपे जो अधु ; तानो, महिणो, उभालो ; ऊन्हो, तारि डूंडि - गुल जी डांडी ; बूंडि, डुंडी, ; बिंडी ( स्तन जी ) डूंडिड़ो - डूंडिड़ो, कुरूंडिड़ो डूंडी - मुख नली ( हुक़े जी ), टोटी, तुनि डूणो - बीणो, बिटो, दुहिरो डूमु - चारणु, मङणहारु ; घोमू गाईंदड़नि जी हिक ज़ाति. डूरि - परे, दूरि ; डूरांहों, परांहों, विथेरो, विथेरिको, डूरियो. डूरियो - दूरि, परे ; डूरांहों, विथेरिको डेंभूड़ी - सुइड़ी, तिरोखिड़ी डेखदारु - डेखिरु, डेखी, दीदारी, आकर्षकु, भभकेदारु, सुहिणो डेखाइतो - सुठे डेख वारो, जे़बाइतो ; उचित, लाइक़ु, योग्य ; डिसिणो वाइसिणो, टीले वारो डेखाउ - अडंबरु, आडंबरु, ठड़्को फड़्को डेखारणु - जाणाइणु ; डेखु करणु ; बताइणु, ज़ाहिरु करणु ; डसणु, सङणु ; ध्यान ते आणणु, इशारो करणु, चिताइणु डेखारी - डेखारो, डेखारण जी क्रिया ; नज़ारो, निज़ारो, नुमाउ ; ज़ाहिरात, पधिराई, उघट ; ढंगु, हलति डेखु - ठठु, अडंबरु, आडंबरु, बाहिरियों नुमाउ, ठासु ; सींगारु, सजावट डेखु वेखु - अडंबरु, बाहिरियों डेखु, ठठु डेजु - डाजो, डेबु, डेती लेती, दहेजु डेठि - सुञाणप, वाक़ुफ़ियत, सहेपो, मुहाखिड़ो ; ओणाई, ऐबु, ख़ामी, विड ; डिसण जी क्रिया ; गडिजाणी डेडो - गोगिड़ो, डेनो, डेनू, वंउण ( कपह ) जे बूटे जो फरु. डेढी - ढकियलु बुंभो, उसारो ; अंतःपुर, ज़नानख़ानो. डेणि - डाइणि, भोपी, जादूगरिणि डेती लेती - डेबु, दहेजु, डेजु डेनू - कपह जो फलु, डेनो, गोगिड़ो, डेडो डेबु - डाजो, लडो, दहेजु, डेती लेती डेवालो - खुटिलाई, नादारी ; दिवालो, खुटलु ; कंजूसु, मखीचूसु डेविरी - नंढिड़ो मंदरु ( घर में ), समाधी. डेविरो - डेविरी, नंढिड़ो मंदरु ( घर में ), ठाकुर. डेवी - देवी, माता जी बीमारी, सीतला, शीतला. डेवु - देवु, ठाकुरु, भगवानु डेसारु - डूरांहो, परांहों, पराओ, धारियो, विदेशी डेसावरु - परदेसु, विदेशु, धारियो देशु ; मालु घुराइण ऐं मोकिलण जो हंधु डेसी - देसी, मुल्की, पंहिंजे देश जो, देशी डेसु - देशु, देसु, डेहु, साणेहु, वतनु ; ध्यानु डेहाई - देशी, मुल्की, वतनी, साणेह जो, गोठेचो ; गोठाई डेहाणो - डेही, देसी, वतनी, मुल्की डेहु - देसु, देशु, साणेहु, वतनु, मुल्कु डोको - डौंको, दुहिलु वजाइण लाइ सन्ही काठी ; अण पकल खारिक, हलेलो डोकड़ - नाणो, दौलत, पैसा, धनु डोखिड़ो - सूरु, ईज़ाउ ; डुखु, तकिलीफ़, अहंजाई, दुर्गती डोघणु - हर हर पाणी पीअणु, घणो पाणी पीअणु डोघो - डोघ, उसाट, हर घड़ीअ पाणी पीअण जी आदत. डोरणु - गोल्हणु, गोला में रुलणु, जाच करणु, तलाश करणु. डोरापणु - डोरापो डियणु, तानो हणणु, महिणो मारणु डोरापो - महिणो, उभालो, डुंगो ; शिकवो, शिकायत, दांहं, ( हिं. उलाहना ) ; निंदा, गिला डोलणु - गोल्हणु, गोला में रुलणु, तलाश / जाच करणु डोलाइमानु - बुडितरि कंदड़ु ; धिकाणलु डोलाओ - अड़चन, तकिलीफ़, डुखियाई ; थरथिलो, हिरासु ; टाकोड़ो, फड़फोट ; गोड़ु, आंदोलनु, बेआरामी, बेचैनी डोलाको - मुसीबत, तकिलीफ़, परेशानी डोली - ढकियल पालिकी, चंगुलु ( बीमारनि खे खणी वञणु जो साधनु ) डोसु - दोषु, डोहु, अपराधु ; भुल, चुक ; क्लेशु, आज़ारु डोही - डुहारी, अपराधी, दोषी, गुनहगारु डोहु - दोषु, अपराधु, गुनाहु ; भुल, चुक, ग़लिती डोहो - डोधी, खीरु डुहंदड़ु, माहियरु, वेसरु डौंको - दुहिल खे वजाइण जी सन्ही काठी, डांडी ; अण पकल खारिक, हलेलो, ताज़ो खजूरु डौंटो - थुल्हो, मतारो ; जबिरो, जुंगु, जांठो, ; झंगिली, अण घड़ियो ; चंचलु ; उबहरो डौंरो - किर्ड़ वण जो अण पकलु फलु, डेल्हो ; डोरो, कुल्हे ऐं ठूंठि जे विच वारो मुश्की हिसो डौनि - बाहि, अग्नी, नारि ढंउं - ढंउ, ढंगु, रीति, पर, पारु ; रस्तो, तरीक़ो ; कला, कारीगरी ; खेड, अटिकल ; लछणु, ललु ; रिवाजु, चालो ; रूपु, डौलु ; चतुराई ; रिथ ; अक़ुलु ढंगणु - ढंगु, खीरु डुहण वक़्ति गांइ वगे़रह जे पोयुनि टंगुनि में बधण जो रसो/ नोड़ी ढंगु - नमूनो, रीति, डांउं ; कारीगरी, कला ; चतुराई ; क़ाबिलियत, योग्यता ; ललु ; हलति चलति ; अदबु ; वरिताउ ढंढ - वडो तलाउ, झील ; सरु, सरोवरु ढंढोरची - ढंढोरो डींदड़ु, पढ़ो घुमाईंदड़ु, मुनादीअ वारो ढंढोरो - पढ़ो, मुनादी, होको, आम पधिराई / घोषणा ढंवाइतो - ढंगाइतो, रीताइतो, खिराइतो ढइजणु - ढउ थियणु, पेटु भरिजणु, पुरि थियणु ; तृप्तु थियणु, ख़ुश थियणु ढइणु - ढव ते खाराइणु, ढउ कराइणु, पेटु भराइणु, बूसणु ; डल्हणु, तृप्तु करणु, रजणु ; घणो कुझु डियणु ढउ - तृप्ती, रजु, जोगेरु ढकणु - ढकु डियणु, लिकाइणु, ( हिं. ढँकना ) ; पाइणु, ओढणु ; वेढ़णु ; ढक में विझणु ( ढोरु ) ढकरु - बेहोशी, मूर्छागती ; विसाम ; ओझिराणी, घेरटु ; साणाई ; झूटो ढकाइणु - पहिराइणु, ओढाइणु ; ढकु डियारणु ; उस खां बचाइणु ढकी - प्रभात, असुरु, पिरिहफुटी, भींभिरको ढकु - ढकणु, पोशु, पुड़ु ; अझो, शरणि, पनारो ; रोलू ढोरनि खे बंदि करण जो सरकारी वाड़ो ढगो - बैलु, डांदु ; मूरखु, मूर्खु ढटु - रेगिस्तानु, वारियासो प्रदेशु, रिणु, बयाबानु ढढरु - जहाज़ वगे़रह जो गोलांओ हिसो ; वण जे थुड़ जो पोलारु ढब - फंदो, फाही, सिर्किणी ; कोड़की ; जारु, दामु ; रीति, ढंगु, नमूनो, प्रकारु ; कला, कारीगरी ; अटिकल, तजिवीज़ ढबिअरु - ठगु, धोपाई ; तिरीनाकु, चालाकु इन्सानु, अटिकली, लेबी ढर - ढिर, ढिल, ढिलाई ; छूटि, आज़ादी ; सुस्ती, आरसु, सिल, जल्हाई ढरणु - ढरो थियणु, शक्ती व़ञणु ; घटिजणु, हपणु ढर्कणु - मथों थी किरणु, कमिज़ोरु थियणु ; मरणु, देहि छडणु ; कंध जो हेठि लड़णु ढल - डनु ; टैक्स ; किरायो, भाड़ो ; राउर, महसूलु ; ज़कात, टोल् ढांग - सुस्ती, आलसु, आलिसु, ढिल ; गफ़िलत ढांगु - डुबिरो, खीणु, क्षीणु, अभिरो, कमिज़ोरु, निबलु, रगारो ढांढसु - भभिको, ठठु, बाहिरियों डेखु, जलवो ढांढु - बाहि जो मचु, आड़ाहु, भंभटु ढाइणु - ढव ते खाराइणु, ढउ कराइणु, पेटु भराइणु, लूसणु, डल्हणु ; तृप्तु करणु ढाको - नार या हुर्ले जो हिकु क़िस्मु ; ढाके ते आबाद थियल ज़मीन ढापणु - ढड थियणु, पेटु भरिजणु, पुरि थियणु ; तृप्तु थियणु ढाबो - रस्ते ते नंढी होटल, खान-पान घरु, भोजनालय ढार - रीति, नमूनो, सरह ; आदत ; अझो, आसिरो ढारणु - हेठि लाहिणु / आणणु, उतारणु ; लेटाए विझणु, ओतणु ; ढरो करणु, ढिल डियणु ; निमाइणु, झुकाइणु ढारो - छिको, गिरदी ; सारी ; दाउ ( रांदि जो ). ढिक - रंभ ( गांइं वगे़रह जी ) ; कुण्क, कंझिकार. ढिकणु - रंभणु ; कंझणु, किंझणु, कुण्कणु, चिंघणु. ढिढु - पेटु, उदरु ; भिभु, वडो पेटु ढिर - ढिल, ढिलाई ; छूटि, आज़ादी ; सुस्ती, आरिसु ढिराइणु - ढरो थियणु, शक्ती वञणु, घटिजणु, हपणु ढिर्कणु - घणो थकिजी पवणु, डही पवणु, साणो थी किरी पवणु, ढिलो थियणु, पौणो पवणु, लुढ़ी वञणु ( बीमारीअ में ) ढिर्को - थकलु ; सुस्तु, आरिसी, आलिसी ढिल - ढिलाई ; छूटि, आज़ादी ; सुस्ती, आरिसु, जल्हाई ढिलाई - ढिल ; सुस्ती, आरिसु ; निष्फलता ; घटिताई ढिलो - ढरो, धीमो ; मोकिरो ; घिर्घिलो ; कम में ईंध कंदड़ु ; सुस्तु, आलिसी, टोटी ; निष्फलु ; वीरान ( ज़मीन ) ढींगु - राकासु, देव जहिड़ो मुड़्सु, क़दावरु माण्हू ; वडो जहाजु ; करड़ढींगु ( पखी ), ‘एड्जुटंट बर्ड्’, खगेश ढींगुलो - थंभो, लकिड़ो, ढीचकु ढींगो - भांडो, पाणी चर्ख़ जो उहो चकिरो जंहिं मथां माल्ह विझिबी आहे ढीकु - बक बक, बकवास, वाह्यात गाल्हाइणु ढीमें ढीमें - धीमे धीमे, होरियां होरियां ; कडहिं कडहिं ; टिड़ियलु पखिड़ियलु ढुंगु - जुत, युक्त, जोड़ो, जोड़ी ढुआइणु - खणाए व´णु ; पहुचाइणु ढुकणु - अचणु ; पहुचणु ; रसणु ; सुर्की भरणु, ढुकु ढुकु करे पीअणु ढुकलि - गोरहारी, गरखुड़ी, दूपुस्ती ; फर्यल, लगल ( चैपाई ) ढुकाइणु - रसाइणु, पहुचाइणु ; गर्भिणी करणु ; फराइणु ; गाडीअ में बधणु / जोटणु ( घोड़ो / बैलु ) ढुकु - सुर्की, चुको, चुकी, सुर्को ; उर्क, गीत, मिर्क, लुड़्की ढुरकणु - ढुरणु, ढिलो थियणु, ताक़त छडाए वञणु ; बेहोशु थी हेठि किरणु ; सुर्ति विञाइणु ; हपाइजी वञणु ; खिसकी वञणु ढुरणु - ( डि. ) ‘ढुर्कणु’ ढूंगिरी - निहाईं, पेट जो हेठां वारो ख़ालु ढूंगुरी - माक, ओस, ओस बिंदू, शबनम, माट ; धुंधि, कोहीड़ो ; विल्ह ढूंगो - करंघो, पुठीअ जो कंडो ढूंढणु - गोल्हणु, जाचणु, तलाशणु, वोड़णु, खोजणु, फोल्हणु ढंूढी - डूंडी, बेड़ी, नाव, किश्ती, कश्ती ढूंढु - लोथु, पसूंअ जो लाशु ; मुअल जानिवर जा हडा ढूमा - ढूमाऊं, निष्फल जाच / गोल्हा / तलाश ढूमाऊं - ढूमा, निष्फल जाच / तलाश / गोल्हा ढेको - ठिबको, संभोग जे समय इंद्रिय खे ज़ोर सां अंदरि विझण जी क्रिया ढेढु - चमाड़ु, चमारु, मोची ढेरी - सुट जी फोरी / फोड़ी ; खोड़ी, ढिगली ढेरु - ढिगु, खोड़ु, अंबारु, गुंदु ढेरो - धागनि जो फोरो, सुट जो वेढ़ो ढेलणु - थेल्हणु, धिकणु ; छडे डियणु ; विसारणु, दिलि तां लाहिणु ; ध्यानु न डियणु, न पुछणु ढोंगु - मकरु, मिंहुं, ढौंगु, गेग, नीतालु ; दंभु, कपटु, पाखंडु ; खोटो डेखाउ ढोइणु - खणी व´णु, पहुचाइणु, वरी वरी खणी बिए हंधि नियणु ढोढो - ढगड़ु, जूअरि जी थुल्ही मानी ढोरणु - हारणु, रेढ़णु, वीटणु ; अनाज मां कख ऐं मिटी जुदा जुदा करणु ढोरु - पालियलु, पसूं / चैपायो जानिवरु ; मोगो मनुषु, बेअक़ुल माण्हू ढोरो - तराई, हेठाहीं ज़मीन जंहिं में पाणी बीही रहे ढोलक - नंढो दुहिलु, दुहिलिड़ी, दुह्लु ढोलणु - प्रीतमु, प्रियतमु, पिरीं, साजनु, मिठणु ढोलु - वडो दुहिलु ; प्रीतमु, साजनु, पिरीं, मिठणु, लुडणु ; मित्रु, दोस्तु ढौंको - झूटो, घेरटु, हल्की निंड, पिन्की ढौंगलु - खिल, हासी, हास्य, मश्किरी ; चथर, ठठोली, टोक तंग - तकिलीफ़, कठिनाई ; डोड़ तंगि - सोढ़ो ; अणपूरो ; थोरो ( समय ) ; परेशानु, ककि, दुखी. तंगी - सोढ़ ; सखिणाई, सुञाई ; कमी, अणाठ ; कठिनाई, अहंजु. तंजणु - तंजिणो, बारोता, बारतो, बंधणु, बोकी, तनजणु तंतु - तंदु, सगो, धागो, तार ; तंदो, तांदूरो ; सारु, निचोड़ु तंतू - वारनली, बारीक रग, नस ; तंदु तंदु - तंतू, धागो, सगो ; तार ( धातूअ जी ) तंदुरिस्ती - सिहत, आरोग्य ; चङभलाई, हठ सजाई, निमराई तंदुरिस्तु - निरोगी, चङोभलो, निरोयो, हठसजो तंबणु - हवा में लटिकंदो रहणु ; लमणु, बिरणु, गुंजाइणु ; खंभ फड़्काइणु तंवणि - आजीविका, पेट क़ूतु, उदरपूरना, गुज़रानु तंवार - लात, ललकार ; झूंगार, सार ; हल्की हीर ; थोरो असरु ( तप जो ) ; विञिणे जी चुर्पुरि तंवारणु - आलापणु, आवाज़ु कढणु ; लवणु ; झूंगारणु, गुनगुनाइणु, गाइणु ; वजणु ( साज़ु ), हवा / वाउ डियणु ( बाहि खे ) तंहिं - तहीं, उन्हीअ, उनहीअ, इन्हीअ तइ्जुबु - ताजुबु, अचिरजु, आश्चर्य, हैरत. तइ - तै, तहु पड़ु ; चुणु, गुत ; पूराई, समाप्ती. तइणु - गरमु करणु, कोसो करणु, सेकणु. तई - कड़ाही, कणाही, तरण जो बर्तनु तक - निहार, निगाह, घूर, दृष्टी ; बुरी नज़र ; वीचार वारी जाच, गणगोत ; धुको, अनुमानु ; ओसीड़ो ; सुअवसरु, टिणु, वझु तकड़ि - उबहराई, उतावली, उतावलि, बेसबुरी तकणु - निहारणु, डिसणु, घूरणु ; जूइ विझणु, पयो निहारणु ; सोचणु, वीचारणु ; धुको हरणु, अनुमानु कढणु ; वाझाइणु ; नज़र हणणु तकाज़ा - घुर, तलब ; धरिणो, ज़ोरदारु घुर ; भंडी. तकिलीफ़ - कठिनाई, मुश्किलात, डुखियाई ; बीमारी. तखड़ु - चालाकु, चुस्तु, फुड़्तु, जलफटाको, वांउटिरो तख़्तु - राजगदी, राजसिंघासनु, सिंघासनु, टीलो ; सथु, जहाज़ जो हिक पासे खां बिए पासे ताईं फहिलियलु प्लैटफ़ार्मु तगरु - पैसनि रखण जी पेती, गोलक, घुघु, गोचानी, अगरु. तगणु - जीअरो रहणु, वक़्तु गुज़ारणु ; जटाउ करणु. तगाइणु - लमाइणु, लिकाए खणी वञणु, खिसकाइणु तजणु - त्यागणु, हथु खणणु ; तर्कु करणु, छडे डियणु, लागापा लाहिणु तजारत - वापारु, वण्जु, वणिजु, सौदागरी. तजारती - वापारिको, वणिजारिको. तजिलो - चिम्काटु, चिल्को, तेजु, झलिको तजिवीज़ - उपाउ, युक्ती, रिथ ; अटिकल, चालाकी ; चतुराई ; व्यवस्था, बंदोबस्तु, इंतिज़ामु ; ढंगु, नमूनो, सिटाउ, तरकीब तटस्थु - निष्पक्षु, निर्पक्षु, निर्पखु, विचवाहू, बेतरफ़दारु ; न्यारो तड - टेक, आधारु ; पुश्ती तडो - विछाणो, चटई, चटाई ; मकानु, रहण जो हंधु ; मातम जो विछाणो तड़ - तड़ी, लोध, भजाए कढण जी क्रिया तड़णु - हकालणु, लोधणु, बाहिर कढणु, भजाए कढणु तड़फणु - तड़पणु, फथिकणु, लुछणु, छड़्हियूं हणणु ; वाझाइणु, सिकणु ; उकीर हुअणु तड़ी - तड़, लोध, भजाए कढण जी क्रिया, ओसर ( शिकार खे तडे कढण जी क्रिया ) तड़ु - स्नानु, इश्नानु ; घाटु, घेड़ु, पतणु, बेड़ियुनि जे बीहण जी जाइ ; राति जी पलीताई ; वीर्यपातु ततु - तत्त्वु, पंजनि तत्त्वनि मां को बि हिकु तत्त्वु ; मूलु तत्त्वु ; सारु, सारांशु, निचोड़ु, सतु, अर्क़ु ; तात्पर्जु ; भेदु, राज़ु तते ताइ - उन्हीअ घड़ीअ, बिना देरि, उते जो उते, पंउं सटि, यकदम, ठहपह तत्कालु - यकदम, झटिपटि, ततेताइ, बिना देरि तत्त्वु - ततु, मूलु तत्त्वु ; उसूलु ; अनसरु जुज़ो ; यथार्थ रूपु ; सारु, सतु तत्परु - लीनु, मगनु ; तयारु, आतुरु ; पूरीअ तरह संभिरियलु तथां पथां - हको बको, हैरानु, परेशानु, आश्चर्यचकित ; गुसु गुसाउ, नटु नटाउ तथु - तथ्यु, यथार्थु, सचु, सचाई, हक़ीक़त ; सारु, ततु तदारकु - उपाउ, बिलो ; प्रबंधु, बंदोबस्तु, इंतिज़ामु, व्यवस्था ; इलाजु, चारो ; उदमु, जतनु, कोशिश तदिबीर - युक्ती, रिथ, अटिकल, तजिवीज़ ; उपाउ, तदारकु, इलाजु ; चतुराई ; नीति, नीति ; जतनु ; गणगोत ; इंतिज़ामु ; सोच, सोचु तद्रूपु - एकरूपु, लीनु, मगनु, ग़ल्तानु ; हम शिकिलि, समरूपु. तनाउ - छिकताण, खिंचावत, खींचातानी, मानसिक ताणु, ‘टेन्शन’. तनु - शरीरु, सरीरु, बदनु, अंगु, देहि तन्ज़ - टोक, चथर, ठठोल, ठठोली, व्यंगु ; तानो ,महिणो तन्हा - अकेलो, छड़ो, एकाकी ; निवेकिलो ; हेकल विसूड़ो ; फ़क़ति, रुगो ; केवल, मात्र तन्हाई - अकेलाई ; निवेकलाई, एकांत तपति - गरमी, कोसाणि, उष्णता ; तप जो फहिलाउ तपदारु - तपेदारु, महसूलु उगाडींदड़ु अधिकारी, तलाठी, तलाठदारु तपसी - तपी, तपस्वी, तपस्या कंदड़ु, आत्मसंयमी तपस्या - तपु, आत्मसंयमु, व्रतु तपस्वी - तपसी, तपी, तपु कंदड़ु, तपस्या कंदड़ु तपाइणु - गरमु करणु ; काविड़ाइणु, खिजाइणु, ग़ुसो डियारणु, छेड़णु, चेड़ाइणु. तपासणु - जाचणु, चकासणु, परिखणु ; सूझणु, पुछा गाछा करणु ; गोल्हणु. तपिजणु - कणसिजणु, तपु थियणु, बुख़ारु थियणु तपिरसु - अचिरजु, आश्चर्यु, अजबु, विस्मय, अचंभो, चमत्कारु तपी - तपस्वी, तपसी, तपस्या कंदड़ु. तपु - तपस्या ; बुख़ारु, कणिस, कण्स. तफ़ावतु - फ़रक़ु, दूरी तबाही - विनाशु, बर्बादी, सत्यानासु, उजड़ता तबाहु - नासु, चटु, बर्बादु, उजड़ु तब्दील - फेरफारु, अदली बदली, फेरघेर, मटसट. तमअ् - लोभु, लालचि, लालसा ; इच्छा ; आशा, उमेद. तमन्ना - इच्छा, ख़्वाहिश ; सिक, उकीर ; इरादो, मन्शा. तमाचो - चमाट, थफ, थफड़, चपाट, लपाट, चाट तमामु - पूरो, समापति, समाप्त ; पूरनु, पूर्ण ; सजो, समूरो, सारो ; डाढो, घणो ; बिल्कुल, निहायत तमाशो - डेखु, दृश्यु ; विचित्र वस्तू ; आनंदु, मज़ो ; विंदुर, विरूंह, खिल, ख़ुशी, रौंशो ; खे़लु, बाज़ी ; नाटकु, करतबु, लीला तमीज़ - परूड़, जाण, खरे ऐं खोटे जी जाण, विवेक बुद्धी, पुरिझ, साञाह, सुञाण ; शिष्टाचारु, अदबु, फज़ीलत तमोगुणी - ‘तम’ गुण वारो, तामसी ; क्रोधी, जोशीलो ; वहिमी, भरमी ’ अयाशु तमोगुणु - ‘तम’ गुणु, अज्ञानु भरमु क्रोधु आदीअ जा उहिञाण तयारी - सांबाहो, संबति तयारु - तत्परु, प्रस्तुत, आमादा ; ठीकु, दुरुस्तु ; पूरो, रासि, मुकमल ; पकलु ( मेवो ) ; हाज़िरु, मौजूदु तरंगु - लहर, छोली ; उमंगु, जज़्बो ; रीचकु, पूरु, बुदकी ; वीचारु, कल्पना. तरकणु - तर्कु करणु, त्यागणु, तजणु, हथु खणणु वारे छडणु, चुकतू करणु. तरक़ी - वाधारो, उन्नती, विकासु, प्रगती ; सफलता ; औजु तरणु - गीह / तेल में पचाइणु ; लसो करणु ( काठु ) ; पाणीअ में मथाछिरो अगिते वधणु, सनारणु, लुढ़ंदो वञणु तरफ़ु - दिशा, पासो, डिसि, डिसा तरह - रीति, ढंगु, नमूनो तरो - वस्तूअ जो हेठियों भाङो, तरु ; बूट जो हेठियों पासो ; ठाहु ; किटी, गेरठ, फोगु ; फिकति तर्कणु - त्यागणु, तजणु, छडे डियणु तर्कीब - बनावत, जोड़, रचना, घाड़ाटो ; ठाहु, जोड़जकु ; युक्ती, रिथा ; वाक्य-छेदु, तजिवीज़ ( व्याकरण ) तर्कु - त्यागु ; दलीलु, वादविवादु ; विरोधु तर्ज़ - रीति, तरीक़ो ; परि, दस्तूरु तर्जीह - पहिरीं पसंदिगी ; सरसी, अगराई ; ताईद, टको, पुठिभराई, समर्थनु तर्जुमो - अनुवादु, भाषांतरु, उल्थो तर्सणु - बीहणु, ठहरणु, खमणु ; सबुरु करणु ; सीड़णु ; रहणु, टिकणु ; देरि करणु, वाट निहारणु तर्सु - डपु, भउ ; दया, कहल, क़ियासु. तलवारः तरार, तरारि, समशेर, तेग़, खड़्ग. तलहो - गुप्त धनु, गुझी मिल्कियत / जाइदाद. तलाउ - तालाबु, सरु, सरोवरु तलाटी - तपेदारु, महसूलु वठंदड़ु गाम जो सरकारी अधिकारी ( म. तलाठी ) तलाबु - तालाबु, तलाउ, सरोवरु. तलाश - गोला, गोल्हा, जाच, खोज, वोड़. तलाशी - झड़्ती, झाड़ू तलाही - तलही, ज़ामिनु, खोलांदरु तलु - तराई, हेठाहीं ज़मीन तवांगरु - धनवानु, शाहूकारु, श्रीमंतु, दौलतमंदु, अमीरु तवाई - गुमराहु, भुलियलु ; अजायो, निरर्थकु ; बेपरिवाहु ; ओलियलु, लुढ़ंदड़ु ; छिजी धार थियलु ; निरुद्देशु तवानो - रिष्टु पुष्टु, मज़िबूतु ; चङो भलो, निरोगी, निरोयो तस्वीर - चित्रु ; रूपु, सूरत ; फोटो, फोटू, छायाचित्रु ; मूरत तह - ऊन्हाई ; उचाई ; फूहु, चोटु ; सख़्तु, निहायत ; पूरो परो, पको तहक़ीक़ - खोजना, खोज, संशोधनु, जाच तहज़ीब - सभ्यता, ‘सिविलाइजे़शन’ ; मनुष्यता, सुशीलता, सुघड़ाई, फ़ज़ीलत ; सुधारो तहसील - प्राप्ती, हासिलात ; ओगड़ि, वसूली ( ढल जी ) ; लाभु, फ़ाइदो तहिड़ो - उन जहिड़ो, उन वांगुरु, उन जियां तहु - घड़ी, सरु ( कपिड़े जो ) ; थड़ु ( सिरुनि जो ) ; गुत, चुणु ; पुड़ु ; पर्त, वर्क़ु तह्रकु - चुरि पुरि ; गती, चालि ; हलचलु, आंदोलनु ; गोड़ु, हुलु तां - खां, वटां, विचां, मंसां ; जे मथां तांकी - तेसिताईं, ऐतिरे ताईं तांघ - घुरिज, ज़रूरत, खपु ; सिक, उकीर ; छिक, आकर्षणु ; गणिती, फ़िकिरु, ताति. तांघणु - गोल्हणु, जाचणु ; डोरि विझी पाणीअ जी माप लहणु, बुड़्दु करणु. तांघिणो - छेछिरो, जेको ऊन्हो न हुजे, ‘तारि’ जो विरुद्धार्थी शब्दु तांत्रिकु - तंत्रशास्त्री, तंत्र-विद्या जो जाणू तांदूरो - तंदु, तंदो, रेशो ताइणु - तपाइणु, गरमु करणु ताइथु - तावीज़ु, रख्या, मंतरु पढ़ियल ढक वारी दबुली ताईं - तोणे, सूधो ; वटि ताउ - उष्णता, गरमाइश, कोसाणि, तपति ; क्रोधु, ग़ुसो ; जोशु ; कहिकाउ, दया, तर्सु ताक - मार्गु, पथु, रस्तो, वाट ; ताड़, जाच, जांच, टेट ताक़त - शक्ती, बलु, सघ, समरथी, सामथ्र्यु ताकी - तख़्ती, नंढो तख्तो ; पासे वारो हडो, पसिराई ; काठ जी माप-पटी ; दरीअ जो ताकु ताकीदु - आदेशु, हुकुमु ; ज़ोरु, दबाउ ; वरी वरी चवणु ; चिताउ ; धमकी ; आग्रहु ; फुड़्ती, चुस्ती तागणु - सिबणु, टोपो डियणु, ताजिपोशी - राजतिलकु, गादीनशीनी ताजु - मुटुकु, मुकुटु, छटु ; कुलाहु, चुहिंबदारु टोपी ; कलंगी, तुरो ताज़गी - सजिराई, तरावत, सरसब्ज़ी ; नवाणि, नवीनता, रौनक ताज़ो - सजो, सरसब्ज़ु, हरियो भरियो, तरावती ; हाणोको ; थोरो अगु आयलु ताडे - उते, उन हंधि, उन पासे ताडो - डुखियो, कठिनु, अणाओ, मुश्किलु, अहंजो ताड़ - खोटि, कमी, अणाठ, तंगी ताड़णु - तकणु, जाचणु ; चकासणु ; नज़र में रखणु ; डकु डियणु (दरिवाजे़ खे ), काठ जी ताड़ी / पटी डियणु ताड़ी - दर खे बंदि करण लाइ काठ जी पटी ; कन जे बंदि थी व´ण जी स्थिती, पर्दो ; खजीअ जी रसु ; सिक, उकीर ; भक्तीअ में तन्मयता ताड़ो - बाबीहो ( पखी ), मींहंणि ; पि´ारनि जो हिकु ओज़ारु ताण - छिक, खींच, आकर्षणु, कशिश, गिहिल ; शक्ती ; सिक, उकीर ताणणु - छिकणु, खींचणु ; उन कतिरणु ; आणणु ( पाण डे ) ; डिघो करणु, लंबाइणु ; अगिते वधणु ताणातूणी - छिकताण, उदमु, जतनु, खींचातानी ताति - तातिना, गाल्हि बोल्हि, संवादु, ज़िकिरु ; व्याख्यानु ; संभाल, देखभाल, निगहबानी ; पालिना, परवरिश ; सार, यादि ; आण ताते - ताथे, हुते, हुन जाइ ते तात्पर्जु - तात्पर्यु, ततु, सारु ; सारांशु, मतिलबु ; मन्शा, मुराद तान - आलापु ( संगीत जो ), सूरु ; आरोहु-अवरोहु ; धुनि ; गाइण जी रीति. तानाशाही - हुकुमशाही, अधिनायकत्व, स्वेच्छाचारिता, ‘डिक्टेटरशिप’. तानो - महिणो, टोक, तुनको, उलांभो ; ठठो, चथर तापु - गरमी, उष्णता, कोसाणि ; बुख़ारु, ज्वरु, तपु, कण्स ताबिश - गरमी, तपति, ताउ ; तेज़ी ; कावड़ि, क्रोधु ताबु - तजिलो, प्रकाशु ; गरमी, तपति ; पेचु, वटु ; सहनशक्ती ; दड़्को ; डपु, डाउ तामसी - तमोगुण वारो ; मोही ; क्रोधी, तपिणो, चिड़िणो तामु - खाधो, ख़ोराक, आहारु, भोजनु, रसोई, खियणु, खानो तार - सगो, धागो, डोरी ; धातूअ जी तंदु ; संदेश-वाहक, सिक ; इच्छा ; यादि. तारणहारु - तारण वारो, पारि उकारींदड़ु ; रख्यकु, उद्धारकु, मुक्तिदाता, ईश्वरु. तारणु - पारि उकारणु, पाणीअ मां अगिते वधाइणु ; बचाइणु, उद्धारु करणु ; वसूलि करे डियणु ( रक़म ) ; छज सां अन्न खे मिटीअ खां मथे करणु ताराजी - कांटो, साहिमी, टिकड़ी ,ताराज़ी. तारातूरु - कनाकनि, टिमटारु, चिकारि, भरिपूरु. तारी - आसिरो, भरोसो, सहारो, टेक ; बाझ, महिर. तारीकी - काराणि, ऊंदहि, ऊंदाही, अंधकारु तारीख़ - तिथि, तिथी, मिती, दिनांक ; इतिहासु ; वृत्तांतु, समाचारु तारीफ़ - साराह, प्रशंसा, स्तुती तारु - तालु, ढोंगु, मकरु, मिंहुं, मिकिरु ; नाज़ु नखि़रो ; अटिकल, युक्ती तारूं - तालू, वात जी छिति, ‘पैलेट्’ तारो - सितारो, नखटु, नक्षत्रु ; दोडो ( अखि जो ). तार्किक - तर्कपूर्ण ; तर्कशास्त्री, तत्त्वज्ञानी, दार्शनिक. तालानु - तबाहु, बर्बादि, नष्टु ; हलाखु, परेशानु. तालाबु - तलाउ, सरु, सरोवरु, ढंढ तालिबु - घुरिजाऊ, इच्छुकु, चाहींदड़ु ; गोल्हींदड़ु, तलाशींदड़ु ; जिग्यासू, जिज्ञासू तालिरु - नख़रेलु, बहाना कंदड़ु, बहानेबाज़ु ; छलु वलु कंदड़ु, ढोंगी तालु - ढोंगु, मिखिरु, बहानो, मिंहुं ; चालाकी, खेड ; गाइण-वजाइण में आवाज़ जो नेमाइतो या क़ाइदे बधो प्रवाहु या रवानी तालो - जंडो, कुल्फ़ु ताल्हिड़ो - तराखिड़ो, चिपतिरो, वेठूड़ो ( थांउ ) तावणु - चटी, घाटो, छीहो, नुक़्सानु, टोटो ताविड़ी - गरमी, तपति, ताउ, उष्णता, साड़ींदड़ गरमी ( सिज जी ) तास - उसाट, उञ, प्यास, तृषा, तृष्ना तासीरु - प्रभावु, असरु, छाप ; सवादु ; फलु, नतीजो ; गुणु, ख़ासियत तासु - थाल्हु, वेकिरे मुंहं वारो तराखिड़ो बर्तनु तिख - तिखाई, तिखाणि, तेज़ी ; तिखी वहक, सीर ; तेज़ रफ़्तारी ; तपति ( डींह जी ) तिखो - तेज़ु ( वहुकुरो ) ; तकिड़ो, छोहो ; डोकू ( घोड़ो ) ; फुड़्तु, चालाकु, खड़ो तड़ो, भड़ु, होशियारु ; खुलियलु, चहिरो ( रंगु ) ; चुभंदड़ु ( तीरु ) ; कौड़ो ( शब्दु ) ; साड़ींदड़ु ( मिर्चु ) ; शुद्ध, निजो, खरो ( सोनु ) ; तपिणो, आतिशी तिछणु - तिर्छणु, तराशणु, छिलणु, खल लाहिणु ; कपणु, मुछणु ; फटणु, घाइणु तिडिड़ो - पिच्किड़ो, पित्किड़ो, नंढिड़ो, छोटो तिडी - खाडीअ जे विच ते रखियल नंढी डाढ़ी ; भेडी, पबी ; बुचु ; तिडि ( जीतु ) तिति - तिते, उन जाइ ते, उते तिते - उन जाइ ते, तिते, उते, उन हंधि. तिथां - उतां, उन हंधां, उन जाइ तां, तिथि - तिथी, मिती, तारीख तिथु - मकानु, रहण जी जाइ ; वस्तू, पदार्थु ; मिल्कियत, जाइदाद ; पछाड़ी, अंतु ; तोशो, समरु, पाथेय तियागु - त्यागु, तजण जी क्रिया ; संन्यासु तिरस्कारु - धिकारु, नफ़रत, कराहत ; अपमानु, बेइज़ती तिरास - उसाट, उञ, प्यास, टिह तिरासिजणु - उञाइजणु, उसाटिजणु, प्यासिजणु तिरितिरि - बेचैनी, बेआरामी, बेसबुरी, फथिको ; उतावलि, अचाई तकड़ि तिरितिरियो - बेसबुरु, उतावलो, उताविलो, फथिफथियो, लोछ खाधो, तकिड़ो, उबहरो ; बकबकियो, वडवातियो, बटोरु तिरी - तरी, हथेली ; तिली, तिल्ली, ‘स्प्लीन’ तिरोखिड़ी - डेंभूड़ी, सुइड़ी, तिरोकिड़ी तिर्कटु - छलु, डोहु, ठगी, दगा, दोखो, वेसाहघाती, कपटु, ढोंगु. तिर्कणि - चिकणि, गप, तिर्काईंदड़ गप, गिस्कण लाइ लाहवारो तख़्तो. तिर्कणु - खिस्कणु, फिस्कणु, गिस्कणु, लप्सणु ; डिसण खां गुसी वञणु. तिर्छो - डिंगो, फिडो तिर्विरो - किर्णो, प्रकाश जी डिघी सन्ही लीक तिर्षिना - उञ, प्यास, उसाट ; इच्छा, चाहिना ; रुची ; छिक, बाड़ ; लालसा तिलिस्मु - जादू, चेटकु, मंतरु ; अचिरज में विझंदड़ गाल्हि ; अडंबरु तिल्किड़ी - पखु, हीरे जो पासो तिआं - उतां, हुतां, तिहां तिहां - उतां, उन हंधां तिहाड़ो - त्योहारु, डिणु, वडो डींहुं, पिर्भु, पर्वु तीअं - तहिड़ीअ रीति, तहिड़ीअ तरह तीक - पटिड़ो काकूसु, दस्तु ; रंदे में पियलु छिलींदड़ु फरु. तीकाइणु - डोड़ाए / कमु कराए थकाइणु, कम / रांदि में वहाइणु. तीताली - तीतालिरु, ढोंगी, कपटी, लिबासी तीतालु - ढोंगु, मिखिरु, मिंहुं, बहानो तीतो - स्त्री जननेंद्रिय, चुडु, चूति, बुदी ; गांडि ; बोसिड़ो तीरु - बाणु, कानु, सरु, टिंगरु, लोरी, सीलो, पीलो तीरुतुक्ली - थोरी महिनत ; कंजूसाई, मरचूठाई, कृपणता, मुठिभीड़ तीर्थु - तीर्थस्थानु, हिंदुनि जे जात्रा जी जाइ, जात्रा तीलो - कानो, गनो, डांडी तीवणु - गोश्तु, बोड़ु, मटन, मटनु ; भाजी, सब्ज़ी तीसिरु - रुसिणो ; खिजिणो, एविणो, चेड़ाकु, तपिणो तीसो - रोसामो, आटो, बदिमिज़ाजी ; चिड़, पोसिराटु, पोसरि ; होडु, ज़िदु, हठु तुंदणु - पोसिरणु, खिजणु तुंदु - तिखो, तेज़ु, तकिड़ो, छोहो ; तपिणो, जोशीलो तुंदुमिजाज़ु - चिड़िणो, चेड़ाकु, तपिणो तुक - शैर जी हिक सिट ; क़ाफ़ियो तुगी - राति, रात्रि, रात्री ; मेंहिं, भैंस, मंझ तुच्छ - कीन जहिड़ो, ख़सीसु, मामूली ; कमीनो, ओछो तुज़ि - ठीकु, पूरीअ तरह ; हूबहू, निसि पिसि तुणकि तुणकि - टंकार, चिणाटु, कमान जे डारि जो आवाज़ु तुणिकणु - छिकणु, खींचणु ( कुंढी ) ; ताणणु तुणिको - तुनको, कणो, ज़रो तुनणु - रफ़ू करणु ; कपिड़े जे टुंग जी मरमत करणु. तुनि - टोटी, डूंडी, चिल्म जो टुंगु जंहिं में नड़ु पवे. तुन्को - डोरापो, महिणो, वेणु ; तानो, टोक, चथर. तुमु - तुम, तव्हीं, तव्हां, अव्हीं तुरहो - पाणीअ में तारींदड़ वस्तू ; टलो, मडु, तरि तुराको - बिलो, उपाउ, तदारकु ; वझु, मौक़ो, सठो, टिणु, अवसरु तुर्कु - तुर्कस्तान जो रहिवासी ; मुस्लमानु. तुर्बत - क़बर, मज़ार ; लोढ़ु, बुठी. तुलना - भेट, मिलान, बराबरी, मुशाबिहत तुलु - बराबर, समानु, सरीखो, तुल्य ; मटु, सानी, जीसु, जहिड़ो तुसणु - राज़ी / खुशि थियणु ; रीझणु, परिचणु तुसु - खल, छिल ( अनाज जी ) ; तुहु ( सारियुनि जो ) ; बुही, डुही ( बझिरीअ जी ) तूणि - रीति, नमूनो ; पछाड़ी, छेड़ो ; मन्ज़ल, मंज़िल तूतड़ु - छिलु, खल ( सारियुनि जी ), तुहु तू्फ़ानु - वाच, छोहो, छोहीकारु, झक, आंधी ; बोडि, उथल ; प्रलय ; निंदा, गिला तूरणु - सुगुन लइ दर ते बधण लाइ पननि / गुलनि जो हारु, ( म. तोरण ) तूरु - साथी, संगिती, सहयोगी ; सनु, हिक जेडो, हम उमिरि तूरो - बूथारो, नोड़ियुनि मां ठहियलु छिको ( जानिवरनि लाइ ) तूलि - हंधु, बिस्तिरो, विछाणो ; पथरिणी, गादेलो तूलु - तूलु विहाणो, थुल्हो गोलु विहाणो तृणु - कुश ; गाहु ; बांसु तृप्ती - ढउ, तृप्ताई, रज ; संतोषु, ख़ुशी, प्रसन्नता तृष्णा - तृष्ना, प्यास, उञ, उसाट ; लोभु, लालचि तेखु - तिखाई, तेज़ी ; छोहु, वेगु, रफ़्तार ; ज़ोरु, तउ / तौ, ताबिश तेग़ - तलवार, तरार/रि, खड़्ग तेज़फ़हमु - बुद्धिमानु, तिखीअ समुझ वारो, प्रज्ञावानु तेजसी - रोशनु, चिमकंदड़ु, तजिलेदारु तेज़ी - तिखाई, फुड़्ती ; महांगी, बाज़ारि में अघनि जी वाधि तेजु - रोशिनी, प्रकाशु, तजिलो, तिजिलो, चिमिको ; मण्या, धमा ; सघ, शक्ती ; उत्साहु, हिमथ, वीरता ; प्रतापु ; डया, दहशत तेज़ु - तिखो, तकिड़ो, छोहो ; चुभंदड़ु ; साड़ींदड़ु ; पोसिराईंदड़ु ; कौड़ो ; तपिणो, तामसी ; चुस्तु, फ़ुड़्तु, चाकु ; गरमु ( बाज़ारि ) तेडो - इन जेडो, ओडो तेलु - सण्भु, रोग़नु, सण्भी पटिड़ी शइ ; तेली बिजनि मां निकिरंदड़ प्रवाही ( पाण्यठ) तोइ - तंहिं हूंदे बि, त बि, तंहिंकरे तोड - तोडि, अभिमानु, वडाई, आकड़ि ; नाज़ / नाज़ि वारी चालि तोडो - नंढो उठु, गौंरो, चांगो तोड़े - जेतोणीकि, या, भावें, अथवा, अगरचि तोतो - चतूं, मिठू, कीरु, शुक/कु तोब - तोफ़, तोप, गोलनि छोड़ण जी कल तोबिरो - पाहोड़ो, घोड़नि लाइ अन्नु खाइण जी थेल्ही तोर - वज़नु, जोख, तौल तोरणु - तोर करणु, वज़नु करणु, जोखणु, अंदाज़ो करणु तोर तक - सोचु वीचारु, अगुपोइ जो वीचारु, गणगोत, गणतोर, गणपह तोरो - वटु, धड़ो ; तोर लाइ मुक़ररु कयलु वज़नु तोशो - समरु, सीधो सामानु ( सफ़र लाइ ), पाथेय तोहु - कृपा, बाझ, दया ; भलाई तौंगरु - धनवानु, अमीरु, श्रीमंतु, दौलतमंदु तौंरी - चटाई, तडे जो हिकु क़िस्मु तौंस - उञ, प्यास, उसाट ; तप जी गरमी, हल्को बुख़ारु तौकलु - भरोसो ( ईश्वर ते ), आसिरो, आधारु ; पहिंजो कमु ईश्वर जे हवाले करण जी क्रिया तौरु - रीति, नमूनो, ढंगु, हलति चलति ; वांगुरु, जियां, तरह त्यागणु - तजणु, हथु खणणु, छडणु त्यागी - संन्यासी, वैरागी, विरक्तु त्यागु - तजण जी क्रिया, संन्यासु, वैरागु, विरक्ती त्योहारु - डिणु, पर्वु, वडो डींहुं, तिहाड़ो, पिर्भु त्राता - रख्यकु, रक्षकु, रख्या / बचाउ कंदड़ु, बचाइण वारो त्रासदी - दुखांतु, शोकांतिका, दुखदायकु अंतु, ‘ट्रेजडी’ त्रिकालदर्शी - त्रिकालज्ञ, टिन्ही कालनि खे डिसी / जाणी सघंदड़ु, परमेश्वरु त्रिकोणु - टिकुंडो, त्रिभुज त्रिगुणात्मक - सत्व रज तम नाले टिनि गुणनि वारो. त्रिताप - दैहिक भौतिक ऐं दैविक नाले टिनि प्रकारनि जा दुख. त्रिदोष - वात कफ पित्त जो विकारु त्रिभुवनु - टे लोक, धरती आकासु ऐं पातालु, त्रिलोक थ - थंभणु - चिंबिड़ाइणु, चिपिकाइणु ; लई लगाइणु ; टेको डियणु, झले बीहणु ; सिर्सु, खौंर वांगुरु हिक चीज़ थंभु - थंभो, पीलपाओ ; टेक, पुस्ती ; थूणी, मुनी थंहिणु - सोढ़ो करणु, दबणु, ज़ोर सां दबे भरणु, दूसणु, सथणु थकाइणु - थकु डियारणु, चूरु करणु थकाऊ - थकाईंदड़ु, थकावट पैदा कंदड़ु थकावट - थकु, चोकिड़ो, मांदिगी, थकान, शिथिलता थकिजणु - थकु लगणु, विरचणु, खुहिजणु, चूरु थियणु, चुकी पवणु, मांदो थियणु, चुकिजी / थकिजी पवणु थकु - थकावट, मांदिगी, थकान, शिथिलता, चोकिड़ो थञु - स्तन्य, माउ जो खीरु थडारणु - रोंबणु, रुंबणु, पोखियलु सलो हिक हंधां पाड़ऊं पटे बिए हंधि हणणु थड़िफड़ि - फथिको, बेचैनी, व्याकुलता ; कंपु, डकि डकि, फड़्को ; तड़ितकड़ि, जल्दी थड़ी - उठ जे पाखिड़े हेठां कतब ईंदड़ गदी ; थल्ही, दिकी थड़ो - दुडो, बुंडड़ु, विहक जी जाइ ; थड़ी थड़्कणु - कंबणु, डकणु, थड़्कणु, सीउ वठणु, सियाटिजणु थथिरणु - तरिसणु, सीड़िजणु ; आठिरणु, तरु वठणु ( पाणीअ में मिटीअ वगे़रह जो ) थथिराइणु - तरिसाइणु, सीड़ाइणु ; देरि कराइणु, गेसिराइणु ; टारणु थधाइणु - थधो लगणु, थधो थियणु, ठरणु. थधाई - थधाणि, थधिकार, ठार ; सीतलता. थधाणि - थधाई, थधिकार, ठार ; सीतलता थधि - सीउ, सर्दी, ठंडी, सीतलता, सियाटु ; ज़ुकामु लेसु थधिजणु - थधि लगणु, थधि थियणु, थधि झटणु थधो - सर्दु, सीतलु, शीतलु, ठरियलु ; निरुत्साही, शांत मन वारो, माठीणो, ग़रीबु ( स्वभावु ) ; बेहिमथ ; बे पाणियो ( घोड़ो ), तेजहीणु, लेल्हरु ; माठो ( मार्केटु ); फक़ति थधे खाधे खाइण जी क्रिया ; ताज़े खाधे खाइण खां परहेज़ थफ - थफड़, चमाट, लपाट, चाट, चंबो थफणु - ठपुरणु, ठापुरणु, हणणु ( छेणो भिति ते ), फटिलाइणु ( रोटी तए ते ) ; मढ़णु ( डोहु ) ; लाइणु ( थोरो ) ; लगाइणु ( घणो तेलु / गिहु ) थमणु - बीहणु, रुकिजणु, ( हिं. थमना ) ; लहणु ( पाणी ) ; मुड़णु ( तपु ) थमिजणु - ग़ार में लिकी पवणु, ग़ुफ़ा में छपणु / लिकणु थमु - अटिकाउ, रोक ; ग़ुफ़ा, ग़ार, चुर थरी - झिली, जारो, पटिड़े पदार्थ मथां बधल छटी, थरु थरु - मलाई, छटी ; सिंधु जो ओभर वारो बयाबानु, रिणपटु थर्थिलो - हाहाकारु, टाकोड़ो, फरफोटि, फड़फोटि, बाएतालु ; हलचल ; डकिणी, थड़्किणी थलहो - चबूतिड़ो, थल्हो, आगासी, दुकानी ; ओटलो ; हथरादू मथाहों सओं पटु थलु - सुकी ऐं सख़्तु ज़मीन ; चट, लालचि ; खोटि, कपटु ; कविता जे मुहड़ वारियूं सिटूं जे पछाड़ीअ में दुहिरायूं वेंदियूं आहिन थहणु - थहो करणु, सथो करणु, ढिगु करणु थहु - सथो, ढिगु, ढेरु ; थांईकी जाइ, मुक़ररु हंधु ; पायो, बुनियादु ; पकी गाल्हि, यक़ीनु थांउ - बासणु, भांडो, बर्तनु ; रछु ; मुक़ररु जाइ थांभो - अरो, उभारो ( फीथे जो ) थांहर - सबुरु, धीरजु ; स्थिरता, स्थैर्य, पुख़्ताई ; सांति, माठि थांहरियो - धीरजवानु, धैर्यशीलु ; सांतीको, माठीणो थाक - ठिकाणो, जाइ ; ढल थाणो - ठिकाणो, जाइ ; बैठक ; पुलिस चैंकी, चाउड़ी ; घाटु ; अडो ( चोरनि जो ) थानु - ताकियो ( कपिड़े जो ) ; जाइ, रिहाइश ; आस्थानु, आस्तानो, ब्राह्मण जे रहण जी जाइ ; पवित्रु आस्थानु ; मागु थापी - ठपर, ठापुर, ठापी ; ठपिणी, थांवनि ठपण लाइ कुंभार जो हिकु ओज़ारु थाफणु - ठाहे रखणु ( मूर्ती मंदर में ), स्थापना करणु, प्रतिष्ठा करणु ; वेहारणु ( राजगदीअ ते ) ; सौंपणु ( सत्ता ) ; मुक़ररु करणु ( कम लाइ ). थाबिड़जणु - थाबिड़णु, थुडो खाइणु, बाहुड़णु, आथिड़णु ; ग़लती करणु. थाबिड़ाइणु - थाबो खाराइणु, आधेरो खाराइणु थाबो - थेड़ु, पेरु खिसक, घपाटो, ठोकर, आथुड़, थुडो ; भुल, ग़लती थामुर - सबुरु, धीरजु ; सहनशीलता, खांदि, खांधि थालु - थाल्हु, ऊन्हे किनारे वारो वडो बर्तनु, तबक़ु, पाटोड़ो थाहु - तरो ( समुंड जो ), पाणीअ जे गहराईअ जे अंदाज़ो, भेदु थिगिड़ी - अगिड़ी, इगिड़ी, झूने कपिड़े जी टुकिरी, लीड़, चीउट, थिगिड़ी थिड़णु - खिस्कणु, तिर्कणु ; गोही करणु ; नटाइणु, टाटिमाइणु ; थाबो खाइणु, बाहुड़णु, आथिड़णु ; भुल करणु ; हटी वञणु थियणु - बणिजणु, अस्तित्व में अचणु ; आकारु वठणु ; थी गुज़िरणु. थियलु/थायलु - तयारु थियलु, ठहियलु ठुकियलु, पूरनु थियलु. थिरि - स्थिर, हिक जाइ ते बीठलु ; टिकाऊ, जटादारु थुक - पिक, फीणी, ओगाड़, कफ़ु. थुकणु - थुक उछिलाइणु ; धिकारणु. थुको - पिकदानी, ओगाड़दानी, चिलिमची. थुल्हड़ु - थुल्हो, मतारो, दुंबो थुल्हाई - थुल्हाणि, थोल्हि, मोटाणि, मोटापो, दोंबि, माचि थुल्हो - मोटो, मतारो, दुंबो ; जाडो ( कपिड़ो ), जाड़ो ; सादो ( पनो ) थू - थुक उछिलाइण जो आवाज़ु ; छी छी !, छिट् ! थूणी - टेक डींदड़ काठी, तड, टेक, थंभो, पुठि ; बीनी ( नक जी ). थूनो - ढोर ढगे जो टकरु, मथे या सिङनि सां धिकण जी क्रिया. थूम - लसुणु, लहसुन ; हिमथ, जुरियत, मुड़्सी थेक - खिप, मियाणु, मिआणु, थेक, तलवार लाइ खोखो या ढकु थेकणु - तलवार मियाण में विझणु ; जोखाइतो कमु करणु छडे डियणु ; ज़िमे कयल कम तां हथु खणणु थेड़णु - थेड़ाइणु, खारणु, बिगाड़णु, बिगेड़णु ; थाबिड़ाइणु, थुडो डियणु ; फिड़्ती खाराइणु ; भुल कराइणु थेड़ु - थाबो, धिको, ठोकर ; भुल, चुक ; कूड़ो आसिरो ; लमु, ओसिड़ो, ओसिरो थेल्हणु - थेल्हो डियणु, धिकणु ; रेढ़णु, सेरणु ; ठूंठि हणणु थेल्ही - थेली, गोथिरी, पिशवी ; खीक, बटुओं ; गूणि थेल्हो - थेलो, गोथिरी ; धिको थोकु - वस्तू, चीज़ ; वथु, पदारथु, पदार्थु थोथांगु - जांठो, जबिरो, शरीर में भरियलु, सटरवटरु, धिङु ; दुंबो, थुल्हो, मतारो थोथो - निकमो, बेकारु, अक्यारिथो, बेफ़ाइदो. थोबी - दांगी, पथर या ठिकर जो तओ. थोरगाल्हाऊ - थोरो गाल्हाईंदड़ु, कमि गो, मितभाषी थोरवेरिमो - घणी देरि न लाईंदड़ु, फुड़्तु, तकिड़ो, खड़ो तड़ो. थोरवेसाहो - घटि विश्वासु रखंदड़ु, शकी, गुमानी. थोराइतो - आभारी, शुकुरुगुज़ारु, अहसानमंदु थोराई - घटिताई, कमी, खोटि, तंगी, किलत थोल्हि - मोटाणि, मोटापो, दोंबि, माचि दंकणु - चिमिकणु, बहिकणु, दौंकणु दंगलु - गर्दी, पीह, अंबूहु ; गोड़ु, लुड़ु, शोरु ; अम्लो, अटालो, रसालो दंगी - बेड़ी, वापारी जहाज़ु, नाव, किश्ती, कश्ती दंगु - सीमा, हद, संधो ; छेड़ो, पछाड़ी, पुजाणी ; वाइड़ो, हको बको, हैरानु. दंदागीरु - बुद्धिवानु, तमामु सियाणो, अनुभवी ; माहिरु, प्रवीणु, चतुरु. दंदानु - दंतु, डंदु, दांतु दंबूक - बंदूक, तुफ़ंगु दइतु - दैतु, दैत्यु, राकासु, असुरु, राक्षसु दइनु - क़र्ज़ु, डियणो, ओधरि, पेठि ; थोरो, उपकारु, अहसानु दई - तेजु, रोशिनी ; शानु, हशमत ; ज़रो, अणी, हव, लिख, पिचकिरो दउड़णु - दौड़णु, डोड़णु, डुकणु ; शर्त बधणु / लगाइणु. दकदकि - धकि धकि, दबकारो, दिलि जी धड़्कनि. दकदको - गणिती, चिन्ता, फ़िकिरु, उल्को, परेशानी, ख़्यालु. दको - लोडो, धोडो ; दिलि जी चोट, सदिमो, झटिको. दखलु - दस्तअंदाज़ी, हस्तक्षेपु, विच में टपी पवण जी स्थिती. दखी - नंढो, ठिकर जो थांउ, खुमिरी, खुमिरो, टिभो, पारो दगलु - वडो टुकरु ( गोश्त जो ) ; चाणो, गंढो, गोढ़ो ; गपलु ; अंदाज़ु दगु - रस्तो, सड़क, वाट ; गसु, पेचिरो दग़ा - ठगी, छलु, कपटु, खोटि, डोहु, दोलाबु दग़ाबाज़ु - ठगु, कपटी, दोलाबी दजालु - कपटी, लिबासी, ठोगी, डोहो ; कूड़ो दज़ - झीणी मिटी, धूड़ि, लट, डस, पणी, खिह, रई दड़दिलासो - आथतु, आसिरो, दिलजाइ दड़बाटणु - दबाइणु, धमिकाइणु, ज़ुल्मु / अत्याचारु करणु दड़ो - मथे निकितलु ज़मीन जो टुकरु, डनो, लोढ़ु, टिबो, पथेरो, चाणो, गोढ़ो ; ढिगु, खोड़ु ; किनारो, कपु दड़्को - धमिकी, डेंब, छंड, छींभ ; डपु, डाउ दड़्गु - वडो चिटो, दुबो, दाग़ु, रतु जो जमियलु चिटो ; कलंकु, ऐबु ; वडो टुंगु, गुरिखो दताइणु - बहानो करणु, ढौंगु मचाइणु / करणु ; होडु करणु दतु - ढोंगु, तालु, मकरु, ठगी ; होडु, निठराइप दधिड़ो - ककिड़ो ( बेर जो ), खोखिड़ो दनी - नीचु, कमीनो, नालाइक़ु, करितूतनि किनो दफिड़णु - फड़्कणु, फफिड़णु ( सिढ़ जो ) दफु - दफ़ु, खंजिरी, कंजिरी, दुहिल जो हिकु क़िस्मु दफ़उ - टाउ, टारो ; रोक, बंदिश दफ़ो - भेरो, घुमिरो, वारो, नौबत ; वक़्तु, वेलो ; क़ानून जो क़लमु, धारा ; जूट, टोलो ( माण्हुनि जो ) दफ़्तरु - कार्यालय, ऑफ़िस ; ‘रिकार्ड’, कार्यालय जा काग़ज ; वडो किताबु दब - दाबु, ज़ोरु, भीड़ ; छंड, डेंब, तड़ी दबक - जानिवर जे गिचीअ ऐं अगीअं-पोईअं टंग में बधण जो रसो / नोड़ी ; तीलियुनि मां ठहियल छबी / पिंडी ; चिटो, दाग़ु, निशानु दबड़दौंस - डाढु, ज़ोरावरी, जबरु, घुटे बूसाट, ज़बरदस्ती दबणु - दबाइणु, हेठि ज़ोरु डियणु, भीड़णु, घूचणु ; हीसाइणु, धमिकाइणु, सूटणु दबदबो - भभिको, धामधूम ; डहकारु, डया, हशमत, दहशत, रोबु. दबाइणु - दबणु, हेठि ज़ोरु डियणु, भीड़णु, घूचणु ; धमिकाइणु, हीसाइणु. दबाउ - ज़ोरु ; धमिकी, धधक दबिजणु - हेठि अची वञणु, सोढ़ो थियणु ; हीसिजणु ; ढकिजणु, पूरिजणु दमनु - दबाइण या रोकण जी क्रिया ; इंद्रिय-निग्रहु, इंद्रियुनि ते ज़ाब्तो ; प्रजा ते ज़ाब्तो / दबड़दौंस दमबाज़ु - दोखो डींदड़ु, दमु डींदड़ु, फुसलाईंदड़ु, दग़ाबाज़ु, तेरहंतालो दमरु - डमिरू ; खंजिरी, कंजिरी दमु - साहु, प्राण ; ज़िंदगी, जीवनु, हयाती ; जीउ, जीवु, आत्मा ; घड़ी, पलु ; डाड़, लबाड़ ; अभिमानु, घमंडु ; मंतरु, फीणो ; आत्मसंयमु ; सूटो, चिल्म / बीड़ीअ जी फूक ; उभसाही, दम जी बीमारी ; दिलासो, आथतु ; ज़ोरु, शक्ती ; अपूर्ण विरामु, ‘कॉलन’ दया - बाझ, कृपा, किर्पा, रहमु ; आसीस ; क़्यासु, तरसु. दयालु - दयालू, दयावानु, बाझारो, कृपालू ; तरसु खाईंदड़ु. दयावानु - दयालू, बाझारो, कृपालू दरख़्तु - वणु, वृक्षु, बिर्खु, पेड़ु, झाड़ु दरख़्वास्त - अरीज़ी, लिखियलु अर्ज़ु, आवेदन-पत्रु ; रिथ, ठहराउ, प्रस्तावु ; घुर, मांग दरबारि - न्यायसभा, न्यायालय, अदालतख़ानो, कचहिरी ; राजाउनि जे मिलण जी जाइ ; टिकाणो ; दरिगाह दराज़ु - डिघो, लंबो, वडो ; टेबल या कबट जो ख़ानो दरिंदो - वहिशी, ख़ूनख़्वारु, फाड़ींदड़ु दरिगाह - कचहिरी, शाही दरबारि ; कंहिं पीर-दरिवेश जी मज़ार / समाधी ; दिकी, बुंभो दरिद्री - कंगालु, ग़रीबु, निर्धनु ; बदिनसीबु ; सुस्तु दरियाही - सामूंडी ; नदीअ जो दरियाहु - समुंडु, सागरु ; नदी, सरिता ; सिन्धू नदी दरिवाज़ो - दरु, द्वारु, दुआरु ; फाटकु, झांपो दरिवेशी - फ़क़ीरी, साधपणो, साधुता ; मिस्कीनी, ग़रीबी दरिवेशु - साधू, सालिक़ु ; पेनु, फ़क़ीरु दरीचो - दरी, खिड़की, बारी दरो - लकु, घाटी, पहाड़नि जे विचां रस्तो दर् - मंझि, अंदरि दर्कारि - घुर्ज, ज़रूरत, खपु ; तंगी, सोढ़ दर्जो - पदवी, मर्तबो ; वर्गु, ‘क्लास’ ; दबदबो, हशमत ; पुञु, पुण्य दर्दनाकु - दुखदाई, दुखदायकु, दुख डियारींदड़ु दर्दमंदु - दुखी, ग़मगीनु ; हमदर्दु, दुखभाई दर्दु - सूरु, पीड़ा, वेदना, ईज़ाउ ; रोगु, बीमारी ; डुखु, अहंजु ; चिन्ता, फ़िक़िरु ; करुणा, दया दर्पणु - आईनो, आर्सी, दर्सिनी, टिक, आहिरी दर्बदरि - हिक दर खां बिए दरि वेंदड़ु, आवारो दर्मियान् - जे विच में, अंदरि, में, मंझि दर्शनशास्त्रु - तत्त्वज्ञानु, फ़ेलिस्फ़ी, ‘फ़िलॉसॉफ़ी’, दर्शनु दर्शनु - दर्सनु, दीदारु ; श्रद्धा भरी मुलाक़ात ; गडिजाणी, मुखामेलो ; दर्शनशास्त्र जी का बि हिक शाखा, देव साधूअ आदि जो दीदारु दर्सु - पाठु, सबकु, सिख्या, नसीहत दर्हक़ीकत - सचु पचु, दरअसल, तहक़ीक़ दल - तमामु घणो, झझो, सभहू, रेल छेल, ढंढें ढेर दलणु - भोरणु, चूरणु करणु, टुकर करणु, डरणु ; दबाइणु, रौंदणु, कुचिलणु, नष्टु करणु दलदलि - गप, चिक, राफो, किचड़ि, कीचड़, धुबणि, घिचणि, चोरु गप ; ढोरो, मञरि दलबो - लालचि ; दग़ा, दोलाबु ; कूड़ो दिलासो, डटो ; छलु, प्रपंचु दलितु - दबायलु, लताड़ियलु, सतायलु ; हारी, किसानु, हेठिएं तबक़े जो, मज़दूरु दलो - भड़वो, भेटू ; बदिमाशु, बेगै़रत इन्सानु दवा - औखदि, ओखति, औषधि, दारूं, इलाजु, डभु, बुकी दशा - स्थिती, हालति, हालत, गति, गती दसणु - केराए पटि करणु, हेठां आणणु ; जोहणु, जीवणु दसु - वाजटु ( दुहिल जो ) ; धधिको ( तोब जो ) ; फहिको, बसु, धूड़ियो ( गारियुनि जो ) ; बांग ( कुकुड़ जी ) ; नवाड़ो ( बेड़ियुनि जो ) ; घणो अंदाज़ु ( माण्हुनि जो ) ; थाबो, थुडो, ठोकर ; दौरो, गश्तु दस्तख़तु - सही, हस्ताक्षर, हथ अखर, ‘सिग्नेचर’. दस्तावेज़ु - लिखियत ; सरकारी मुहिर लगलु काग़ज़ु. दस्तु - हथु, करु, पंजो ; तीक, पटिड़ो काकूसु दस्तूरु - रीति, रिवाजु, रसम ; प्रकारु, नमूनो, ढंगु ; आदत ; क़ाइदो, क़ानूनु. दह्कणु - धड़िकणु, धड़्कणु, दक् दक् करणु ; डकणु, कंबणु, थड़्कणु. दह्क़ानी - गोठाणो, गोठेतो, देहती, वाहणी, वाहिणी, गामड़ियो दह्को - दकि दकि, धड़्क ; डपु, भउ, भौ ; दिलि जी चोट, सदिमो दह्मानु - दड़्को, धमिकी ; हिरासु, डपु ; रोबु दह्लु - कपह जे कुटियुनि जो ढेरु, खोड़ु दहो - सूर्य-प्रकाशु ; चिमिकाट्, चिम्काटु, तजिलो, तज्लो ; जाण, समक, ख़बर दांगी - थोबी, ठिकर जो तओ दांहं - रड़ि, कूक, चीख़, रीह, कीक, वाको, बोकु ; शिकायत, फ़रियादु दांहिरु - वाकिरु, दांहं कंदड़ु ; फ़रियादु कंदड़ु दाइमी - क़ाइमी, हमेशह जो, स्थायी, स्थिर, जटाऊ दाइमु - सदाईं, नितु, नित्य, हमेशह ; बारोही, सदा-सर्वदा दाइरो - गोलु, चकरु ; घेरो, फेरे जो चकरु ; पिड़ु ; मेड़ु ( दोस्तनि जो ) दाई - बारु जणाईंदड़ स्त्री, आया, सुयाणी ; नौकरियाणी, बाई दाउ - वारो, वझु, अवसरु ; पणु, शर्त, बाज़ी ; जुवा / जूआ जे पिड़ में रखियल रक़म ; वारो, लहप ; गेड़ू मिटी दाखि़ला - प्रवेशु, अंदरि अचण / दाखि़ल थियण जो हक़ु दाखि़ली - अंदिरूनी ; ख़ानगी, व्यक्तिगत, शख़्सी, घरू दाखि़लो - नूंध, नोट्, उदाहरणु, दृष्टांतु, मिसालु ; प्रमाणु, साबिती ; हिसाबु ; परवानो दागीनो - गहिणो, गहु, जे़वरु ; नंगु, हड़, गठो, बुजिको दागु - दाग़ु, चिटो, निशानु, कलंकु ; डंभु, सड़ियलु हंधु ; निशानु ( फट जो ) ; सीअरो ( माता जो ) ; दोषु, अवगुणु, ऐबु ; राई, वघार दाड़ू - सिफ़ारिश कंदड़ु, वकीलु, पक्षपालकु ; टियाकुरु, अमीनु, सालिसु, वेचो ; सहायकु, समर्थकु, मददगारु दाणि दाणि - बुरि बुरि, बुआरि, आरायूं दाणो - कणो ( अन्न जो ) ; हिक संख्या / अददु ( माणियनि-मोतियुनि जो ), मणिको ; सीअरो ( माता जो ) ; नंगु ( हीरे वगे़रह जो ) ; दाग़ु, चिटो ; घोड़े जो खाधो दाणो पाणी - अन्नु जलु ; खाधो ; भागु, नसीबु, प्रालब्धु, भावी ; जीवनु दाता - डाता, डातारु, डियण वारो ; दानी पुरुषु ; ईश्वरु ; पुठिभरू, हिमायती, समर्थकु दादा - वडो भाउ ; डाडो, दादो ; बुढो मनुषु ; गुंडो, दादागीरु ; लड़ाई-झगिड़ो कंदड़ु मनुषु दादु - न्याउ, इन्साफ़ु, आचारु ; शाबास, आफ़रीन ; उपाउ, बिलो. दादुलो - लाडुलो बारु ; लुडणु, मिठणु ; नाज़ जो पालियलु, चुचलो. दादो - वडो भाउ, डाडो ; बुढो माण्हू ; गुंडो, दादागीरु दानवु - राकासु, राक्षसु, राकासु ; देवु, प्रेतु, जिनु, भूतु दानाउ - दानाहु, दाना, जाणंदड़ु, जाणणहारु ; जाणू, बुद्धिमानु, अक़ुलमंदु दानिश - जाण, समुझ, बुद्धी, अक़ुलु दानी - दानु कंदड़ु, उदार चितु, सख़ी, दानवीरु, उदरदिल दानु - बिख्या, पिन ; डाणु, सख़ावत, बख़्शिश दाफु - गौरो, भारी, वडो दाब - पाराई, बारी, डिघी थुल्ही वरियल लोह जी शीख़ ; बीरमु, कानो ( काठ जो ) ; दबकु दाबु - दब, ज़ोरु, दबाउ, भीड़ो ; दड़्को, धमिकी ; दाग़ु, चिटो ; डपु, रोबु, भउ, डखो. दामणु - सिढ़ जो कपिड़ो, हंजो, रसो जंहिंजे छिकण सां सिढ़ जो कपिड़ो खुली पवे. दामनु - पलउ, पांदु, पलांदु, पहगु ; तरु ( टकिरीअ जो ) दामादु - नाठी, नियाणो, जमाई, जामातु दामिनी - विजु, बिजली, खिंविणि दामु - जारु, जारी ; मुल्हु, अघु, क़ीमत ; नाणो, पैसो, धनु दारु - मकानु, घरु, गृह ; ‘वारो’ ऐं ‘रखंदड़ु’ जो अर्थु डींदड़ पछाड़ी, ( जीअं ईमानदारु, दुकानदारु ) दारूं - दारू, शराबु, मदिरा, मइ / मै ; दवा, इलाजु ; बिलो, उपाउ दार्शनिकु - तत्त्वज्ञानी, ‘फ़िलॉसॉफ़र’, फ़ेलिस्फ़ु दालानु - वडो हालु या सुफ़्हो, विरांडो ; वडो ऐं डिघो कमिरो ; सित्नदारु डेढी दावणु - पटी, कायो, वलो, पञरु, लकिड़ो दावत - खाने लाइ कोठ / सडु, नींड, नोतो ; धामो ( ब्राह्मण खे ) दावरु - न्याउ कंदड़ु ; राजा, बादशाहु ; ईश्वरु दावॉ - घुर, तलिब, मांग ; क़ाइदे जी कारवाई ; दीवानी केसु, मुक़दमो ; फ़र्ज़ी हक़ु दावानल - दावाग्नी, झंगल जी बाहि, बन जी बाहि दासता - सेवाकार्यु, सेवावृत्ती ; ग़ुलामी, पराधीनता दासु - सेवकु, शेवकु, नौकरु, बान्हो ; गुलामु ; डाटो, वढण / कटण जो ओज़ारु ; उबारियलु ; भुगलु ; दमियलु ( खाधो ) दास्तानु - आखाणी, कहाणी, वृत्तांतु ; बयानु, अहिवालु ; इतिहासु, तारीख़ ; क़िसो, डिघी कहाणी दाहकर्मु - अग्निसंस्कारु, क्रियाकर्मु दाहकु - जलाईंदड़ु, साड़ींदड़ु ; अग्नी, बाहि दिक़त - डुखियाई, कठिनाई, तंगी, मुश्किलात ; मूंझारो, परेशानी ; बुडतरि, हबक ; सूरु, दर्दु ; चिड़, ख़फ़ो दिकी - थल्ही, दड़ी दिको - धको, गाडीअ या जहाज़ मां मालु लाहिण ऐं चाढ़ण जी जाइ दिगो - दिगो, आज्ञा, हुकुमु ; सत्ता, राजु, अधिकारु दिमाग़ी - बौद्धिक, दिमाग़ / बुद्धीअ सां वास्तो रखंदड़ु ; बुद्धिमानु, होशियारु दिमाग़ु - मेजालो, मग़ज़ु, भेजो, मस्तिष्कु ; समुझ, जाण, बुद्धी, अक़ुलु ; घमंडु, वडमाण्हपाई, टांइ दिमी - डिम्टी, छोटे ऐं थुल्हिड़ो इन्सानु, घुघिटी ; गुड़ जो वज़नदारु टुकरु दियानत - सचाई, सुपिताई, ईमानदारी दिर्ढ़ु - दृढ़, स्थिर, पको, मज़िबूतु, अधुडु, अटलु. दिर्ष्टांतु - उदाहरणु, मिसालु ; उपकथा, गाल्हि में गाल्हि. दिर्ष्टी - दृष्टि, दृष्टी, नज़र, निगाह, जोति, दीद. दिलकशु - मोहकु, मनोहरु, वणंदड़ु, मोहींदड़ु. दिलबरु - प्रीतमु, प्रियतमु, दिलि खणी वेंदड़ु दिलावरु - सूरिमो, सूरिह्यु, बहादुरु, वीरु दिलि - दिल, हिर्दो, हिंओं, घटु ; मनु, चित्तु, आत्मा, अंदरु ; इच्छा, मर्ज़ी ; ध्यानु ; हिमथ, दिलेरी, वीरता ; नियत, इरादो दिली - हार्दिक ; जिगिरी, प्यारो दिलेरु - सूरिह्यु, वीरु, बहादुरु ; बेडपो, निडरु दिहाति - देहातु, गामु, ग्रामु, बहियड़ी दीक्षा - दीख्या, गुरु मन्तरु, नामु ; सिख्या ; भजनु, पूजा. दीख - घूर, जूह, तक, तिखी नज़र सां डिसण जी स्थिती. दीद - दृष्टी, नज़र, निगाह दीदारु - दर्शनु ; शिकिलि, चहिरो, सूरत, मुंहुं ; निज़ारो ; जल्वो ; गडिजाणी, मुलाक़ात दीनता - निर्धनता, ग़रीबी, मिस्कीनी ; नम्रता. दीनानाथु - दीन / निर्धननि जो मालिकु, ईश्वरु, धणी. दीनी - धार्मिक, मज़हबी दीनु - ग़रीबु, मिस्कीनु ; सुञो, जूखो ; बेवाहो ; लाचारु ; दुखी ; निमाणो, बदिनसीबु ; धरमु, धर्मु, मज़हबु, ईमानु दीपकु - बती, डीओ, दीपु, चिरागु, जोति दीपाचो - दीबाचो, मुहागु, प्रस्तावना, भूमिका, ब अखर दीपु - दीपकु, डीओ, चिराग़ु, रोशनी ; बेटु, टापू, द्वीपु ; खंडु ( पृथ्वीअ जो हिक हिसो ) दीर्घ - डिघो, वडो ; शाही ; ऊन्हो दीवानी - दीवान जो पदु / कार्यालय ; मालु, जायदाद ; पैसनि या महस्ल सां वास्तो रखंदड़ु ; मुल्की, गै़र फ़ौजी. दीवानु - राजु हलाईंदड़ु वडो अधिकारी ; मंत्री ; राजसभा, वडो हालु ; कचहिरी ; ग़ज़ल संग्रहु दीवानो - देवानो, मस्तु, पागलु, चरियो दीवार - दीवारि, दीवालि, दीवाल, भिति दुंगु - वडो टामे जो बर्तनु ; आतिशबाज़ीअ जो हिक़ु क़िस्मु. दुंबु - दुम, दुमु, पुछु, पुछिड़ी ; पोलु, घोड़े जो पुठियों हिसो. दुकानदारी - दुकान जो कमु ; वापारु, धंधो, विकिरो ख़रीदी. दुकानु - हटु, विकिणण ऐं खरीदण जी जाइ दुखदाई - दुखु डींदड़ु दुखदायकु, दरदमंदु दुखी - डुखोयल, मुसीबत जो मारियलु ; बीमारु, नाचाकु, परेशानु ; शोकाकुलु दुखु - डुखु, दर्दु, कष्टु, पीड़ा ; अहिंजु, तकिलीफ़ ; अफ़सोसु, शोकु ; मर्ज़ु, रोगु, बीमारी दुगडु - रख, ख़ाक, छारु, फुल्हियारु, फुल्हियरु दुगामु - डुग, डुड़की, घोड़े जी हिक चालि जंहिं में घोड़ो हिकु अगियों ऐं हिकु पोयों पेरु हिक ई वक़्ति खणे दुडि - ढाक, कुछड़ि, पासिरी ऐं सथर जो विचों हिसो ; चेल्हि ऐं सथर जो विचवारो हिसो ; खड़हु शीख़ ( कुकिड़ जे पेर जे पुठियां बाहिरि निकितलु हिसो ) दुड़्की - दुड़गी, घोड़े जी चालि जो हिकु नमूनो. दुनिया - द्वैतु, दूई, बियाई, बिअखियाई, खोटि. दुतु - द्वित्व, गडियलु, गंढियलु, बिटो ( अखरु ). दुदो - दुहिरो, बिटो ; वडो, कुशादो ; घणो, झझो दुनिया - जगु, जगतु, संसारु, लोक़ु, जहानु ; पृथ्वी, भूमी, धरती ; संसार जा लोक / माण्हू ; लोकु ; जनता ; धनु, नाणो, दौलत दुपटो - ओढणी, रओ, पोती, चुनी दुबिधा - द्विधा, बुडतरि, बिचिताई, सन्सो, शकु ; बियाई, खोटि, दूई दुरुस्तु - ठीकु, सही, बराबर ; योग्य, मुनासिब दुर्घटना - हादिसो, इतिफ़ाक़ु ; आफ़त, संकटु, आपदा दुलारो - लाडलो, लुडणु, प्यारो, मिठणु दुल्हन - दुल्हनि, कुंवारि, वनी, लाडी, वधू दुवारु - दरु, दरिवाज़ो, लंघु, किवाड़ु ; चाउंठि ; वलरु ( पखियुनि जो ) ; मेड़ु ( बुलबुलियुनि जो ) दुविजु - द्विजु, ब्राह्मणु ; ब भेरा जावलु, ब भेरा जनमु वरितलु दुविधा - द्विधा, बुडतरि, हबक, बिचितियाई दुवेतु - द्वैतु, दूई, दुआई ; भेदु, फ़रक़ु ; भिन्नता, अनेकता दुश्मनी - शत्रुता, वेरु, अदावत दुश्मनु - शत्रू, शत्रु, वेरी दुश्वारु - कठिनु, डुखियो, अहंजो, औखो, औलो, इल्विलो, डुहिलो, डुहीलो दुष्टता - दुष्टाई, भ्रष्टता, नीचता, बुछिड़ाई, पापु दुष्टु - पापी, नीचु, बुछिड़ो, नीतिहीणु दूइ - सन्ही मछी, कुरिड़ी, कुरिड़्यूं, मछरि दूई - बियाई, बिनि हुअण जी हालत ; भेदु, तफावतु ; अणबणति दूओ - बिक, बिकी ( तास में ) दूकानु - दुकानु, हटु, ख़रीदण जी जाइ दूतावासु - बिए राजा या देश जे दूत जो निवास-स्थानु / घरु / भवनु, ‘एम्बसी’ दूतु - राष्ट्र जो प्रतिनिधी, राजदूतु, ‘एम्बेसेडर’, ऐलिची, क़ासिदु ; वकीलु ; जासूसु, जाण डींदड़ु दूबद ू - मुंहां मुंहिं, सन्मुखु, आमुहूं सामुहूं, रूबरू दूरांदेशी - दूरि अंदेशी, डिघी नज़र, दूरदृष्टी, गणगोत, गणपह, अगुपोइ जो वीचारु दूरि - परे, डूरि ; बाहिरि, बाहिर ; डूरांहों, परियों, विथीरो, विथीरिको दूरी - परे पंधु, वडो फ़ासिलो / अंतरु ; जुदाई, विछोड़ो दूलहु - वरुण देवता, जल देवता, झूलेलालु ; उदारु मनुषु दूस - दब, फुस, धूक दूसि दूसां - दब, फुस ; धूकि धूकां, ज़ोर सां विझणु / दबणु देख - घूर, तक, तिखी नज़र सां डिसण जी स्थिती देखभाल - संभाल, परघोर, परघुर, निगरानी ; तलाश, जाच जूच देखादेखी - हिक बिए डांहुं निहारण जी स्थिती ; हिक बिए जे रीस ते कम में लगी व´ण जी स्थिती ; चटाभेटी ; रीस, नक़ुलु ; बाहिरियों डेखु देखिरेखि - संभाल, परघोर ; नज़रदारी ; मथि नज़र ; तपास देन - दानु ; डिनल वस्तू ; डियण जो भावु देरि - अवेर, चिर्क, ढिल, सिल्विलि, सीड़प ; गेसरि देरीनो - गंभीरु, संजीदो ; गणगोत कंदड़ु देरो - रहण जी जाइ, मकानु, निवासु ; पाणो, डाबो, मंज़िलगाहु, मुसाफ़िरीअ मंे टिकण जी जाइ देवता - सुरु, देवु देवदत्तु - देवता जो डिनलु, देवता खे डिनल वस्तू ; अर्जुन जो शंखु / संखु देवदासी - दासी ; मंदरनि में रहंदड़ नर्तकी ; अप्सरा ; वेश्या ; मंदर में भगवान / देवता खे अर्पणु कयल स्त्री. देवदूतु - देवताउनि जो दूतु ; वायू. देवनदी - गंगा, सरस्वती, दृशद्वती. देवभाषा - संस्कृत भाषा, देववाणी देवमाला - देव-कथा, पुराण-कथा, पुराण-साहित्यु देवर्षी - देव-मुनी, नारदु, देवता जे गुणनि. देवलि - देव जी जाइ ; गिरजाघरु, चर्च. देवलोकु - देवताउनि जो लोकु, सुर्गु देववाणी - देवताउनि जी वाणी ; आकाशवाणी ; संस्कृत भाषा देवु - सुरु ; देवता, ईश्वरु ; राकासु, दैतु, दईतु, दैत्य, भूतु ; लंबो ऐं शक्तिशाली मनुषु देशु - देसु, मुल्कु, डेहु, वतनु, साणेहु, जनमभूमी देहांतु - जो अंतु, मृत्यू, मौतु देहाती - गोठाणो, गामड़ियो, ग्रामवासी देही, वाहणी, गामिटू ; सादो, जाडो ; गंवारु, असभ्यु देहि - शरीरु, सरीरु, देही, काया, तनु देही - देहधारी, जीवधारी, शरीरधारी ; जीवु, आत्मा ; देहि, शरीरु, तनु दैतु - दईतु, दानवु, राकासु, राक्षसु दैनंदिनी - ‘डायरी’, रोज़नामचो दैनिक - रोज़ानो, हर डींहं जो ; रोज़ानी अख़बार / समाचारपत्रु दैविक - देवकृत, देवता / ईश्वर जो कयलु ; देव निस्बत, देवताउनि जो, दैवी दैवी - देवता / ईश्वर जो कयलु, देव / ईश्वर निस्बत ; क़ुदिरती, प्राकृतिक, प्रालब्ध / भाग / नसीब सां थींदड़ गाल्हि दैवु - देवता / ईश्वर जो, देवता / ईश्वर निस्बत ; भागु, नसीबु ; प्रालब्धु, हुअणहारी ; विधाता, परमेश्वरु दैहिक - देहि सां लागापेदारु, शरीरी, शारीरिक, शरीर मां पैदा थींदड़ु दो - दू, ब दोखी - अति/ती दुखी ; असंतुष्टु मनुषु दोखो - ठगी, दोलाबु, कपटु ; धोको, विश्वासघातु, वेसाहघाती ; ख़तिरो, जोखो दोगी - बुंडु, वढियल वण जो थुड़ु, कपियल वण जो टुकरु दोगु - गंढो, चाणो ; दगलु, वडो टुकरु ( गोश्त जो ). दोलाबु - ठगी, दग़ा, डोहु, कपटु, धोको, विश्वासघातु. दोषी - अपराधी, डोही, गुनहगारु ; ऐबदारु दोषु - अपराधु, डोहु, गुनाहु ; भुल ; ख़ामी, ऐबु ; कुल्हो, मुंढो दोसु - अपराधु, डोहु, गुनाहु ; ध्यानु, ख़यालु दोस्ती - मित्रता, यारी, भाईबंदी दोस्तु - मित्रु, यारु, भाईबंदु ; घणघुरो, महबूबु दौकु - बिनि डंदनि वारो या पंजनि सालनि जो उठु ; टिनि सालनि जो घोड़ो दौड़ाइणु - डोड़ाइणु, डुकाइणु, भजाइणु, डोड़़़ंदो मोकिलणु दौड़ुदंगु - जांठो, डटो मुटो, जबिरो ; सघारो, शक्तिवानु दौरानु - समय, वक़्तु, युगु, ज़मानो ; चकरु, फेरो ; भागु, नसीबु ; समय जो फेरो ; युगांतरु, ज़माने जी उलट-पुलटि दौरु - युगु, ज़मानो ; अर्सो, अवधी, मियादु ( समय जो ) ; चकरु, फेरो ; वारो, नौबत ; किताब जे पढ़णीअ जो दुहिराउ, अभ्यासु ; पूरु, रीचकु ; नदीअ जी लेट, उथल ; जुजिकी, वहमु ; जीवन-मार्गु, आयू यात्रा ; गेलि, घेरो ; वीचारु, ख़यालु ; राजु करण जो वक़्तु ; कालखंडु ; वडाई, हठु ; थड़ु ( सिरुनि जो ) ; हिकु फेरो ( ओसारीअ जो ) दौरो - फेरो, चकरु ; सैरु, गश्तु ; प्रयत्नु ; सफ़रु, मुसाफ़िरी ; शराब जो दौरु द्रवु - पाण्यठ, तरलु, पतिलो, पटिड़ो, पाणीअ जियां छिडो द्रष्टा - डिसण वारो, दर्शकु ; पुरुषु ; आत्मा ; परमात्मा द्रोही - डोहु कंदड़ु, बुराई कंदड़ु, वेरु रखंदड़ु ; छलु कंदड़ु, ठगी कंदड़ु द्रोहु - डोहु, ठगी, कपटु, दोलाबु, छलु, छलु वलु द्रौपदी - राजा द्रुपदकन्या, पांचाली, कृष्णा, द्रौपती, पांडव-पत्नी द्वारु - दरु, दरिवाज़ो, लंघु, फाटकु द्वि - ब, द्वै द्विभाषाई - बिभाषाई, द्विभाषिक, ब भाषाऊं जाणंदड़ु द्वीपु - टापू, दीपु, जजीरा, बेटु द्वेषु - वेरु, शत्रुता, दुश्मनी ; ईर्खा, ईर्षा, ईष्र्या, साड़ु, हसदु ; चिड़, धिकारु द्वैतु - ब, बिनि जो भावु ; युगलु, युग्मु, जोड़ो ; पंहिंजे-पराए जो भेद-भावु, बियाई, दुआई ; भिन्नता, अनेकता ; भरमु, अज्ञानु ; द्विधा ; बिनि स्वतंत्र सिद्धांतनि जी मञिता धंधो - किर्ति, कमु कारि, पेशो ; नोकरी ; वगंदी, कमु ; कारोबारु धंधोड़ी - वापारी, धंधो कंदड़ु, कारोबारी धंधोधाड़ी - कमु कारि, कारोबारु धंवणु - धमणि सां हवा डियणु ; धां धां करणु ( लौंदिड़ी ) ; हलणु ( नाड़ी / नब्ज़ ) ; धड़्कणु, दकि दकि करणु धकणु - घाइणु, घायलु करणु, वाढोड़णु ; अशक्त बणाइणु ; खेसारणु ( नांगु ), बेहोश करणु धकाउ - ठड़्को, ठकाउ, धधिको, तोप या बंदूक जो आवाज़ु ; डपु, भउ, हिरासु धकामणु - धिकामणु, धिकाणिजणु, जहाज़ जो भजी पवणु ; खुटिजणु, डेवालो कढणु धकिड़ा - रेहु, टांको, पनो धकु - ठोकर, फेट, चपेट, लपेट ; घाउ, घावु, फटु ; चिबु ; सदिमो, चोट, फटिको ; घाटो, नुक़्सानु ; क़िस्मत जी मार धको - दको, थल्हो, बंदर ते जहाज़नि जे बीहण ऐं मालु लाहिण चाढ़ण जी जाइ धगणु - बरणु, जलणु ; चिमिकणु, रोशनी डियणु ; पचणु, खामणु धगलु - ढेरु, खोड़ु, ढिगु ; मुटो ( नाणे जो ) धगाइणु - बारणु, जलाइणु, दुखाइणु धचरु - चिताउ डींदड़ु / कंदड़ु आवाज़ु, डप जो चिताउ, जागाइणो, ‘अलार्म’ धजा - ध्वजु, झंडो, बांउटो, निशानु धजु - वार, छता ; श्रेष्ठ वस्तू ; चिमकेली पोशाक पातलु मनुषु धञाणी - धयाणी, मालिक्याणी, सांइणि धड़ - गोड़ु, कड़्को, करगलु ( पाणीअ जो ) धड़क - धड़्क, धड़्को, धड़िकी ; दकि दकि, दहिको, थड़्काटु ; डपु, भउ ; डकिणी ; खड़् खड़् धड़ाको - धकाउ, फाटु, भड़ाको, ठकाउ, विछुट धड़िकी - रिली, रिल्ही, गोदिड़ी, डबरु, सवड़ि, रज़ाई धड़ु - मथे खां सवाइ शरीरु ; अनाजु आदि तोरण जी क्रिया ; तोर, वज़नु ; जोख ; माणु, मापो धणी - मालिकु, स्वामी, नाथु ; ईश्वरु, भगवानु ; पती, मुड़्सु धणु - चैपाए माल जो वगु ; टोलो, गलो धधक - भभिकी, धमिकी, डेंब, छंड धधिकणु - कड़्काटु करणु ; गर्जना करणु ; गुड़ि गुड़ि करणु, बुड़् बुड़् करणु धधिको - चोट, सदिमो, आघातु, घणो दुखु धधिड़ो - मेवे जो खल वारो बिजु, खखिड़ो, कपासो धधो - थुल्हो, मोटो ; गौरो, भारी ; जांठो, जबिरो, जुंगु धनु - नाणो, माया, दौलत, संपत्ती ; पूंजी, मूड़ी ; जायदाद, मिल्कियत ; कमान, बुर्जु ; ‘धनु’, रासि ; भागवानु ; सगोरो, जस भरियो ; वाह, वाह !, शाबास धनुभागु - ख़ुशिनसीबी, सुठो भागु धनुषु - कमान, सीङ धन्य - भागवानु, ख़ुशिनसीबु धन्यवादु - महिरबानी, शुकराना, शुक्रिया, ‘थैंक्स’ धप - बूइ, वासु, छट, बांस ; दुर्गन्ध, बदिबूइ ; ख़बर, खुड़्क धपड़ु - उठ जो नंढिड़ो बचो, कंवाटु, तोडो, गोरो धपाइजणु - धपिजणु, वासिजणु, बांस करणु ; धपो पवणु ; सुधि या बूइ पवणु ( शिकार जी ) धबरु - रिली, रिल्ही, गोदिड़ी ; खथी ; सवड़ि, रज़ाई धबो - कलंकु, दाग़ु, धब्बो धम - धप, बांस, छट, वासु ; ज़ोरु ज़बरदस्ती ; दड़्को, धमिकी, धधक, डखो धमक - बांस, बूइ, बूंइ, वासु, छट धमकु - कुटिणो, कोबो, पथर-सिरूं आदि कुटण जो ओज़ारु धमणि - धंविणी, बठीअ में हवा डियण / भरण जो साधनु ; घोड़ेगाडीअ जो ढकु धमा - धमां, तेजु, चमक, तजिलो, तिजिलो ; भभिको ; सूरत, मुंहांडो धमाको - विछुट, धकाउ, फाटु ; दबको धमाल - दुहिल / नग़ारे जे वजट जो हिकु नमूनो ; धमिकी, छंड, डेंब ; गोड़ु, फ़सादु ; बखेड़ो, धांधलि ; लुचाई धमिकाइणु - धमिकी चाढ़णु, दड़्बाटणु, डेजारणु धमिकी - भभिकी, दड़्को, दब ; डपु, डाउ, भउ धमितालु - थुल्हो, मतारो ; जबिरो, जुंगु, सटाणो, मुटिको, दौंसो धम्तरु - होशियारु, भड़ु, माहिरु ; प्रवीणु ; सियाणो, समुझू, डाहो ; अटिकली, चतुरु, हिर्फ़ती धयाणी - मालिक्याणी, स्वामिणि, स्वामिनी धर - टेक, तुल ; सहारो, आधारु ; धरि, धरिती, धरती, भूमी, पृथ्वी धरणु - रखणु, सांढणु ; विझणु ; लगाइणु ( ध्यानु ) ; पेशि करणु ; पकिड़णु धरनि - पृथ्वी, धरती, धरिती, भूमी ; मैदानु ; धड़ु ; सरीरु, शरीरु धरमडोहो - धर्मद्रोही, नास्तिकु, ईश्वर जे अस्तित्व में विश्वासु न कंदड़ु धरतती - डींहं जो वधि में वधि गरमु हिसो, ऐन मंझंदि धरमपत्नी - स्त्री, पत्नी, विधीअ अनुसार स्वीकारियल पत्नी / ज़ाल धरमाऊ - दान में डिनलु ( धार्मिक उद्देश्य लाइ ), ख़ैराती धरमात्मा - पवित्रु पुरुषु, संतु ; दानी पुरुषु धरमु - धर्मु, ईश्वर ऐं दैवी शक्तीअ में आस्था / श्रद्धा ; नीति/ती, न्याउ ; सदाचारु ; पवित्रु फ़र्ज़ु / कर्तव्यु ; पुञु, पुण्य ; ईमानदारी, सचाई ; दीनु, मज़हबु ; न्याति, ज़ाति ; विवेक बुद्धी ; शास्त्रनि अनुसार हलण जी क्रिया ; गुणु, ख़ासियत धरारु - धनारु, बकिरारु ; गंवारु, ढोर चारींदड़ु मनुषु धरावत - अमानत, सौंपे डिनल शइ, अमानत तौरु रखियल रक़म धरि - धरिती, भूमी, पृथ्वी, ज़मीन, भूंइ धर्ति - धरती, धरिती, भूमी, पृथ्वी, भूंइ धांधलि - गोड़ु, शोरु, हंगामो, बखेड़ो धांधोलणु - लोडणु, धोडणु, धूणणु ; धूंधाड़णु, गींदाड़णु धांवणु - धांइणु, सनानु करणु, स्नानु / इश्नानु करणु, नाहिणु, तड़ु करणु, विहिंजणु धाइणु - थण मां खीरु चूसे पीअणु, चूसणु, चूपणु, चगिड़णु धाई - थणु, स्तनु, बुबो धाक - धाको, नालो, नांउ ; नामाचारु, जसु, हाक ; रोबु ; डया, डखो, हकल, डहकाउ धाको - नालो, नांउ, धाक ; जसु, हाक, नामाचारु ; डया, डखो, हकल, डहकाउ धागो - सगो, टगो, तंदो, डोरी, सुट जी तंदु ; दुख मां छोटिकारे लाइ पढ़ियलु सगो धाजो - भगुओं, दाछो, गेड़ूअ रतो धाड़ - टोली ( धाड़ेलनि जी ) ; धाड़ो, डाको, फुरिलुटि ; धोड़ेलनि जी काह ; छापो, ‘रेड’ धाड़ाई - धाड़ेलु, डाकू, लोटू, फोरू धाता - सृजनहारु, सिरिजणहारु, ब्रह्मा ; ईश्वरु, भगवानु, परमेश्वरु धाति - वीर्य, मनी, वीर्यु ; रीति, तरह, प्रकारु, ढंगु धातु/तू - खाणि मां खोटे कढियलु खनिज पदार्थु धाम - खानो, मजिलस ; उदारता धामणु - खाधो मोकिलाइणु ; दावत करणु, महिमानी झलणु धामु - घरु, मकानु, गृह, रहण जो हंधु ; तीर्थ-स्थानु, तीर्थ जी जाइ धामो - ब्राह्मण-भोजु, ब्राह्मण खे महिमानीअ में मिलियलु खाधो धालो - हथ सां पालियलु फरु / जानिवर जो बचो, बांधेलो धार - अलगि, जुदा, विथेरिको, न्यारो, भिन्न, भिन्नु धारणु - रखणु, रखी छडणु, खे हुअणु, सांढणु ; पालणु, निपाए वडो करणु ; बीहारणु, रखणु ( नौकरु ) ; वीचारणु, मञणु ; कब्ज़े में रखणु धारां - खां सवाइ, बिना, बिनि, बिन ; बाझां धारे - आसपास, लगभगि, लगिभगि, अटिकल, आसिरे धिक - थेल्ह, धूकधूकां, कुल्हे गस धिकणु - धिको डियणु, थेल्हो डियणु, थेल्हणु, रेढ़णु धिकामणु - धकामणु, जहाज़ जो भजी पवणु, धिकाणिजणु ; खुटिजणु, डेवालो कढणु धिकार - धिकारु, फटिकार, तिरस्कारु, नफ़िरत धिकारणु - फटिकारणु, नफ़िरत सां डिसणु ; घटि लेखणु / जाणणु, थुक हणी बि न पुछणु, न लेखणु धिको - थेल्हो, ठोकर ; चोट, सदिमो ; नसीब जी ठोकर धिङु - जुंगु, जबिरो, सटाणो, जांटो, सटरु वटरु ; डिघो, क़दावरु ; भारी, गौरो धियाइणु - ग़ौर सां सोचणु / वीचारणु ; ध्यान में आणणु ; गणणु-गोतणु ; हंडाइणु ; ध्यानु करणु, जपु करणु धियाउ - अध्याउ, प्रकरणु, बाबु, कांडु ; भाङो, हिसो, विभागु धियानु - ध्यानु, वीचारु, ख़्यालु, ख़यालु ; सोचु, सोच, ग़ौरु ; संभाल, देखभाल ; एकाग्रता, समाधी ; धुनि धिरिति - आदत, हेर ; रीति, रिवाजु, रवाजु धीउ - पुत्री, न्याणी, नियाणी, कन्या धीमो - आहिस्तो, मंदु, ढिलो ; होरियां, आहिस्ते, धीमे धीर - धीरजु, सबुरु, बुर्दबारी, थापुर, खांधि, माठि, सांति ; दिलासो, आथतु, हिंयारी, आश्वासनु ; दिलेरी, हिमथ, दृढ़ निश्चय धीराइणु - सीड़ाइणु ( पैसा ) ; व्याज ते पैसा डियणु धीराइतो - धीरजवानु, धैर्यवानु, बुर्दबारु, खमंदड़ु, धीरु धीरिगु - लंबो, डिघो ; दीर्घु, वडो धीरु - धीरजवानु, धैर्यवानु, खमंदड़ु धीरे - होरिया, आहिस्ते, धीमे, हौले, हरे धुंधारो - कोहीड़ो, डूंगरु, लुड़ु, आंधी, धूड़ि जो तूफ़ानु धुंधु - झांविराई, नज़र जी कमी ; झकाई, अणचिटाई ; कोहीड़ो, लुड़ाटु, छाट ; लुड़ु, अंधकारु धुंधूकारु - घुघु ( आंधीअ सबबि ), बाट ऊंदहि धुंधोरणु - दूंहांटणु, कारो करणु धुअणु - पाणीअ सां साफ़ु करणु, आघारणु धुको - अटिकल, टल, अनुमानु, धारणा ; डंडो, सौंटो धुडणु - लुडणु, झोबो खाइणु धुड़ो - ऊची टकिरी ; नेता, अगिवानु, अगिवाणु, मुखी, वडेरो ; अमीरु, धनवानु, नाले वारो मनुषु धुणणु - चूंडणु, पसंदि करणु, गोल्हे लहणु ; धूणणु, लोडणु ( कंधु ) धुतारणु - धुतणु, रेबणु, लालचाइणु, हिर्खाइणु ; रीझाइणु, राज़ी करणु ; मोहिणु, भुंभलाइणु, दोखो डियणु धुधिड़ि - धूड़ि, मिटी, लट, डस, रई, दज़ धुनि - सुरु, तान ; मुख्यु सुरु ; सुर जो सांदहि लहिरो ; संगीत जो सुरु ; पूरन एकाग्रता, तन्मयता ; तालु ; पूरु, रीचकु ; लहर, शौंकु ; उत्साहु, मग्नता ; मन मौज ; समाधी धुबणि - चोरु गप, घिचणि, गिरणि, मञरु, ढोरो धुबणु - धुडणु, लोडो खाइणु, हेठि मथे थियणु ; कंबणु, लर्ज़णु धुरी - सराई, लोह जी सीख़ जंहिंते फीथो फिरे, मिह्वरु, मदारु धूंधाड़णु - ज़ोर सां लोडा डियणु, झोबणु, गींदाड़णु, लोइणु, धूणणु धूक - काह, अगिते वधण जी क्रिया, वाधि धूकणु - काहे पवणु, जोश मां अगिते वधणु, धूकींदो अचणु धूकधूकां - बिना वीचार वारी धूक, वाधि, काह ; भीड़, पीह धूड़ि - मिटी, लट, धुधिड़ि, दज़ धूड़ियो - आंधी, मिटीअ जो तूफ़ानु ; फह्को, बुसु ( गारियुनि जो ) ; धूलिवंदन ( डिणु ), धुलेटी, धुराड़ो धूणणु - लोडणु, धोडणु धूणी - दूंहीं, दुखंदड़ बाहि धूती - दली, भड़वी धूतो - भड़वो, भेटू, दलो धूप - उस, सिज जी रोशनी, तड़्को धूपदानी - धूपड़ो, वासूड़ो धूपिणु - वासु डियणु, वासणु धूपणु धूपु - वासु, सुगंधी पदार्थु, लोबानु ; सुगंध, सुरहाणि ; जौ, लाख धूम - लुड़ु, गोड़ु, शोरु, धमाल, धांधलि, गड़बड़ि ; नामूसु, हाक धूराड़ो - बंगुलो, बंगलो, रोबदारु मकानु, महलु, रंगमहलु धूलि - मिटी, दज़, लट धूलेठी - धुलेठी, धूड़ियो, धूलिवंदन ( डिणु ) धोकणु - ठोकणु, घूचणु, झोकणु ; डटणु, फुसणु, गपाइणु, दबे विझणु ; धमणि हलाइणु धोको - दोखो, ठगी, दोलाबु, विश्वासघातु, वेसाहघाती धोडणु - लोडणु, झोबो डियणु, धुडिकाइणु धोडि - होडु, ज़िदु ; गहिपी, किलिकिलि, किर्किरि धोडो - धोड, लोडो, झोबो, धधिको धोड़ी - तुलु, तुल्य ; जेसु, मटु, सानी ; भेची, रांदि में भाईवारु धोधो - दग़ा, ठगी, कपटु, असति, असत्य, कूड़ु, जूठु, झूठु धोपु - धुअणी, धोइप, धुअण जी क्रिया धोबणु - धोडणु, लोडणु धोबी - खटी, पर्टु, ( म. परीट ), कपिड़ा धुअंदड़ु धौंकणु - दुखणु, आहिस्ते आहिस्ते बरणु, पजिरणु, जलणु, बरणु ; टिमिकणु, झिर्मिराइणु धौंराइणु - अछो थियणु, धौंरी थियणु, सफे़दु थियणु धौंरी - साई ( बीमारी ), कामणि, पीलिया, ‘जॉइंडिस्’ धौंरो - अछो, सफे़दु, बगो ; डही, जावलु खीरु, दही धौंस - धमिकी, दमु ( डियण ), धाको, छिड़्ब ; आंतकु, दहशत ; दोखो, छलु, कपटु ध्याइणु - ध्यान में आणणु ; गहिराईअ सां सोचणु ; गणणु-गोतणु ; हंडाइणु ; ईश्वर जो ध्यानु करणु, चिंतनु करणु ध्यानी - चिन्तनशीलु, ध्यान में लगलु ; ईश्वर में लइलीनु थींदड़ु ध्यानु - वीचारु, ख़यालु, सोचु, सोच ; एकाग्रता, समाधी ; संभाल, देखभाल ध्येयु - मक़्सदु, उद्देशु, उद्देश्यु, लक्षु, लक्ष्यु ध्वजा - झंडो, धजा, ध्वजु, पताका, बांउटो ध्वजु - धजा, झंडो, पताका, बांउटो, निशानु ध्वनि/नी - आवाज़ु, ‘साऊंड’ ध्वन्यार्थु - लिकलु अर्थु, ध्वनित अर्थु, व्यंजित अर्थु, शाब्दिक अर्थ खां बिल्कुल निरालो अर्थु, व्यंजना शक्तीअ द्वारा मिलंदड़ु अर्थु नंगरु - नगरु, पुरी, शहरु ; बस्ती ; नातारी, जहाज़ खे बीहरे रखण लाइ लोहो कुंडनि वारो ओज़ारु, ‘एंकर्’ ; लंगरु, ख़ैरातख़ानो नंगु - वस्तू, शइ, दागीनो ; नंगो, उघाड़ो, नगनु नंढवडाई - असमानता, नाबराबरी, क़द या मान-शान में तफ़ावतु नंढिड़ो - थोरो छोटो, लाठेरो नंढिपाई - नंढपुणि, कुमार-अवस्था, जोभनु, यौवनु, गभिरूपुणि नंढो - छोटो, लाठो ; लुंडो ( कपिड़ो ) ; संक्षिप्तु ( बयानु ) ; झीणो ( आवाज़ु ) ; हलको ( कमु ) ; तंगि, सोढ़ो ; घटि, हेठि ( उहिदे या उमिरि में ) नंदु - कंजूसु, मखीचूसु, मुठिभीड़ु, कृपणु नंबरु - अंगु, संख्या ; गाणेटो, शुमारु ; पोख लाइ ज़मीन जी मापियल एराज़ी. नंहं उथड़ - आङुरिवेढ़ु, नंहं जे वेझो आङुरि जो सुजी ऐं पची पवण जी स्थिती. नंहुं - नखु, नाख़ुन, चंबो ( जानिवर जो ) नइं - वडो वाहु, नहिर ( मींहं पवण सबबि ) ; पहाड़ तां ईंदड़ पाणीअ जी धारा ; नड़ु ( चिलिम जो ) नइनु - अखि, नेत्रु, नयनु, नेणु नइमत - मालु, दौलत, आसूदिगी ; लाभु ; आसीस ; बख़्शीश ; संपत्ती, समृद्धी, मलीदो, सवादी चीज़ ; कृपा ; वरदानु ; आनंदु, ख़ुशी नओं - नवीनु, नवलु ; धारियो, अगु न डिठलु ; ताज़ो ( आयलु, ठहियलु ) ; हाणोको, जदीदु, आधुनिकु ; कोरो, अणवापरायलु ; अजीबु नकारणु - इनकारु करणु, नाबिरी करणु नकी - निश्चित, पको, चैकसु, खातिरीअ वारो नकु - नक्र, साहु खणण जो उज़िवो ; शरमु, हयाउ, मर्यादा, लज ; उमदी चीज़. नक़ुलु - स्थानांतरु, हिक जाइ तां बीअ जाइ ते खणी वञण जी क्रिया ; ‘कॉपी’, उतारो ; कहाणी, आखाणी ; वेचारा, अहल नक्षत्रु - नखत्रु, तारो, सितारो, तारनि जो मेड़ु ; चारि फुली नख़िरो - अदा, नाज़ु, ताल पखाल ; ढोंगु, मिखिरु ; ठठेबाज़ी, मश्किरी नग़ारो - नगाड़ो, नौबत, भेरि नछेड़णु - निछोड़णु, निबेरो करणु ; अंतु आणणु ; जुदा करणु ; समुझाइणु नज़र - दृष्टी, निगाह, निहार, दीद ; राइ, वीचारु ; देखभाल, संभाल ; उमेद, आसिरो ; जिन भूत जो असरु नज़रदारी - संभाल, देखभाल, मथनज़र नज़्मु - इंतिज़ामु, बंदोबस्तुस ; कविता, शैरु, वज़नाइतो कलामु नटाइणु - गुसाइणु, टाटिमाइणु, गोही करणु, ध्यानु न डियणु ; बुधो अणबुधो करणु ; टारणु, ढिल करणु ; आनाकानी करणु नटाउ - गुसगुसाउ, गोही, गोथिनाथ, टार, आनाकानी नटी - अभिनेत्री, नाटकु कंदड़ स्त्री नटु - अभिनेता, नाटकु कंदड़ु पुरुषु, वेसधारी ; बाज़ीगरु, रसीबाज़ु ; विदूषकु ; ठगु, दग़ाबाज़ु ; लुचो, बदिमाशु ; मकरु, ठगी ; चाकी ( पेच जी ) नटु शटु - नाज़ नखि़रा, तीताल, चालिबाज़ियूं नड़ु - कानो, सरु ; हुके़ / चिलिम छिकण लाइ पोरो कानो या काठ जी नली ; वात सां वजाइण जो बांसुरीअ जहिड़ो हिकु साज़ु / वाद्यु न त - जेकडहिं, बीअ हालति में, बीअ तरह, अन्यथा नतीजो - परिणामु, फलु ; बदिलो ; अनुमानु ; सिद्धांतु ; तात्पर्जु ; अंतु ; घुर्ज, मतिलबु नथ - नक जो हिकु गहिणो ; ढगे आदि जे में विधल नोड़ी ; फीथे खे सराईअ खां बाहिरि निकिरी वञण खां रोकण लाइ किली या चपर नथियणी - असंभवनीयता, नाशुदिनी, अणथियणी. नथियणो - असंभवु, मुहालु, नामुमकिन, अणथियणी. नदारदि - कोरो, ख़ाली ; निकमो, बेकारु ननो - नकार, इनकारु, नाकार, न करण जी स्थिती नफ़रत - तिरस्कारु, धिकारु, बुछां, किर्भ, ग्लानी नफ़ीसु - नरमु, मुलायमु ; सन्हो, सूख्यमु, बारीकु ; उत्तमु, उम्दो, श्रेष्ठु ; मुल्हाइतो, क़ीमती, मूल्यवानु ; चूंड नफ़ो - लाभु, खटियो, फलु, उपरासो, नतीजो, फ़ाइदो नफ़्सु - प्राण, साहु, दमु ; पलु, घड़ी ; अस्तित्वु, विजूदु ; शरीरु, सरीरु, सारु, ततु ; प्राण, स्वतः नभु - आकासु, आकाशु, गगनु, अंबरु, आस्मानु, उभु. नमंदो - नमियलु, लाहीअ वारो, उभकपिरो. नमकहरामी - बेवफ़ाई, कुलाली, गुणचोरी नमकु - निमकु, लूणो, मीठो ( म. मीठ ), राम रसु ; शइ जो सवादु, चहिराई ; स्वादु, सवादु, मज़ो नमणु - निविड़णु, निउड़णु, झुकणु ; लेटणु, अह्लणु, मथो टेकणु, नमस्कारु करणु, प्रणामु करणु ( झुकी करे ) नमूदारी - मशहूरी, प्रसिद्धी ; ठाठु, भभिको, डेखु वेखु नमूदारु - डिसण में ईंदड़ु, ज़ाहिरु, दृश्य, पधिरो, चिटो नमूदु - चिन्हु, चिह्नु, निशानी ; बाहिरीं ख़ूबी ; जल्वो, धामधूम ; मशहूरी ; डाड़, लबाड़, हाम ; सूरत ; दर्शनु, दीदारु, ठाठु नमूनो - जिन्स, वनिकु ( म. वाण ) ; डेखारण जी वस्तू ; प्रकारु, क़िस्मु नमस्कारु - निमिस्कारु, प्रणामु, नमस्ते, राम राम नमस्ते - नमस्कारु, प्रणामु, राम राम नरकु - जहनुमु, दोज़ख़ु ; बांस वारो, खिखो ; गंदो, किनो नरमु - कोमल, कूंअरो, मुलायमु ; लिचिकेदारु, प्रसारण जोगो ; कोमल हृदय वारो ; सहनशीलु नरी - बांहं या टंग जो हडो ; डिघी पूरी हडी ; पोरो गोलाकारु पदार्थु नरु - ‘मादी’अ जे विरुद्धार्थी शब्दु ; पुल्लिंगु ; जबिरो, जांठो ; पुरुषु, माण्हू, माणुहू ; इज़त जो खि़ताबु ; तब्लनि जोड़े मां थुल्हो आवाज़ु कढंदड़ु तब्लो नरुघटो - डटो मुटो मनुषु, घिङु मुड़्सु ; कामी पुरुषु नरुवारु - पुंकेसरु, गुल जो नरु बिज वारो तांदूरो नरो - मुटांगे ( ‘ब्लैडर’ ) जी नली ; चडो, सथर ऐं पेट जे विच वारो ख़ालु ; आनूरो, पेलो ; नल्यो, छिति मथां लगंदड़ सिर नव - नंव अंगु ; नओं, नवीनु, ताज़ो नवलु - नओं, नवीनु ; संकोची, लजारो ; सेखिराटु, अन्अनुभवी नवाई - नवाणि, नंवाणि, नयापणु, नवीनता, नवलाई ; ताज़गी नविलो - तास में नवनि दाणनि वारो पतो ; लुचो, बदिमाशु नवीसु - लिखंदड़ु ; ‘लिखंदड़’ / ‘कारू’ जो अर्थु डींदड़ शब्दु – ‘कहाणी नवीसु’= कहाणी लिखंदड़ु, ‘नाटककारु’= नाटकु लिखंदड़ु नशई - शराबी, दारूड़ियो, पियाकु, पियक्कड़ु नशो - कैफ़ु, ख़ुमारु, मादकता नस - नाड़ि, रग, धमनी, नब्ज़ ; मुश्क ( सरीर जी ) ; मांस-पेशी, पेशी, ‘मसल्’, तंदो, तांदूरो ; इंद्रिय, पुरुष जननेंद्रिय, घंटो नसवढियो - संधनि सुको, हड रखु, आलिसी, सुस्तु, सूमती, विसाणो नसीबु - भागु, क़िस्मत, तकिदीर, भावी ; भाङो, हिसो नसीहत - सिख्या, बोधु, उपदेशु ; नेक सलाह, सुठी गाल्हि ; मतु, राइ ; हिदायत, सूचना ; सेखत, सज़ा ; तात्पर्जु नसुलु - बुणु, बुनियादु ; कुलु, वंशु ; वंशावली नहकार - इनकारु, नकार, न करण जी स्थिती, नाबिरी. नहणु - जोहणु, मारे माति करणु, वस में आणणु, डुखोइणु. नहिर - नारो, वाहो, नदीअ जी शाख ; वडी नाली. नहेरणि - नंहं लाहिणी, ‘नेलकटर’ नह्वर - आबादीअ लाइ नएं सिर तयारु कयल ज़मीन, रेल ; वीउ, चरागाहु, गाह जो मैदानु नांइं - जे नाले में, नाले ते ; हिंदू महीने जी नाईं तिथि नांउ - नालो, नामु ; कीर्ती, जसु, हाक ; इज़त, मानु ; चरित्रु ; ( म. नाव ) नांगु - सपु, सर्पु, बला, नागु नांगो - नंगो, उघाड़ो ; त्यागी ; सरीर ते भभूती लाहे उघाड़ो घुमंदड़ु हिंदू फ़क़ीरनि जो पंथु ; निर्लजो, लज्जाहीणु, बेशरमु नांझो - चुंझो, झूंझारु, झकीअ नज़र वारो नांदी - मंगलाचरणु ( नाटक में ) ; आरंभु, उदय, उदइ ; समृद्धी, वाधारो नांहिं - इनकारु, नाबिरी ; कुझु बि न, नेस्ती, नाबूदी, अभावु नाइकु - नायकु, अगिवानु, नेता ; नाटक / फ़िल्म जो मुख्यु पात्रु, ‘हीरो’ नाइणु - नमाइणु, निवाइणु, झुकाइणु ; नहाइणु, सनानु करणु, नाहिणु, विहिंजणु, धांवणु नाइबु - सहायकु, मददगारु ; प्रतिनिधी, एविज़ी नाई - हजमु ; नौदु, नमंदु, उन या वारनि जी उणति जेका उणे न ठाहिजे पर बाफ जे गरमु थियल वेलण जे दाब हेठि ठाहिजे ; फाड़ु, घाउ नाउक - तीरु, बाणु ; तीर जी चुहिंब ; बेड़ीअ जो हिकु क़िस्मु नाऊ - वाहु, कड़ियो, नहर ; बेड़ीअ जो हिकु क़िस्मु नाकार - इनकारु, नकारु, नाबिरी नाको - महसूलु ; घरु ; सुईअ जो सोराख़ु, पाखो ; नास्पाती ; जकात नाको, चुंगी घरु ; शहर में दाखि़ल थियण जो रस्तो / हंधु. नाकोटी - नाकाटो, नक जो सोराख़ु, नास, तर, छूंटी. नाखुओं - बेड़ियातो, मलाहु, जहाज़ी, बेड़ीअवारो नाख़ुशी - नाराज़ी, खिन्नता, रंजिश ; बेज़ारी ; बीमारी, नाचाकाई. नाख़ुशि - नाराज़ु, खिन्नु, रंजि ; बेज़ारु ; ककि, हलाखु ; नाचाकु. नागरिकु - नगरवासी, शहरवासी, शहर जो रहंदड़ु, नागरी - नगर जो, शहरी ; देवनागरी नाचाकाई - नाचङाई, बीमारी, अघाई नाचिणी - नचिणी, नर्तकी ; नांगुली, अनाज जो हिकु क़िस्मु, ‘रागी’. नाचीज़ु - गणप में न ईंदड़ु, बुहरु, निकमो, नालाइक़ु, गुणहीनु, ख़सीसु. नाचू - नृत्यु कंदड़ु, नृत्यकारु नाजाइज़ु - अयोग्यु, का़नून जे खि़लाफ़ु, नामुनासिबु, अनुचित नाझो - अंधो, सूरदासु, अखियुनि सजो नाज़ुकु - कोमलु, कूंअरो ; बारीक़ु, सूख्यमु ; डुबिरो ; सुहिणो, नज़ाकतदारु ; डुखिणो ; ख़तरनाकु, जोखाइतो नाटककारु - नाटकनवीसु, नाटकु लिखंदड़ु, रूपककारु नाटकी - नाटकीय, नाटक सां वास्तेदारु ; बनावटी, ढोंगी, डेखाउ कंदड़ु नाटकु - नाटय, खेलु, ‘ड्रामा’ ; ढोंगु, मिखिरु, मकरु ; जादू, कामणु, कामिणु ; लुचाई, खेड नाटार - आनाकानी, गुसिगुसाउ, गोही, गोथिनाथ, नटाउ, टार नाटाइणु - नटाइणु, गुसाइणु, टाटिमाइणु, टारणु, टालमटूल करणु नाटु - युक्ती, अटिकल, तजिवीज़ ; बाज़ीगरी ; ठेंगु टपो, मचिलाई, मश्किरी ; कपटु, दग़ा, डोहु ; नाज़ु नखि़रो ; अखि जो इशारो ; तमाशो नाठी - न्याणो, नियाणो, जमाई, दामादु, जाटो नाडु - नादु, वडो आवाज़ु ; बाएतालु ; रोदनु, रोजु राड़ो नाड़ि - नाड़ी, नस, नब्ज़ ; नारि, रबारी, ज़मीन में समुंड जो वधी वियलु हिसो, खाड़ी ; बंदरु नाड़ी - नाड़ि, रग, नस, धमनी, नब्ज़ ; पांदी, कतियल धागे जी वेढ़ी ; सुंढो, खुती, जूअरि जे कपण खां पोइ उन जो ज़मीन जे मथां रहियलु हिसो नाड़ु - खुती, सुंढो, नाड़ी ; भेलाड़ु, भेलाड़ियल ज़मीन ; मूंझारो, घोटालो नाणाडी - नणाडी, नड़ो, कोरीअ जो हिकु ओज़ारु नाणो - धनु, दौलत ; पैसा, रक़म नातर - बान्ही, दासी, गोली नातो - सन्बंधु, रिश्तो ; माइटी ; लगाउ नाथु - मालिकु, धणी, स्वामी ; पती, मुड़्सु ; अगिवानु ; पुठिभरू, सहायकु ; जोगियुनि जे नाले पुठियां लगायो वैंदड़ु शब्दु – जीअं ‘गोरखनाथु’ नादानी - अयाणप, मूर्खता, मूरखाई नादानु - अयाणो, मूर्खु, गहेलो नादु - आवाज़ु, वडो आवाज़ु, ध्वनी ; नादी, पाणीअ जो वडो बर्तनु ; संखु ; गर्जना ; गूंज नाना - क़िस्में क़िस्में, तरहें तरहें, केतिरा नापाकु - अपवित्रु, मलीनु, गंदो, अशुद्ध नाभु - नाभि, नाभी, दुनु ; तुमु ( फीथे जी ) ; विचु, केन्द्रु, मर्कज़ु नामकठियो - प्रसिद्ध, नालेरो, नांव चढ़ियो, प्रख्यात, नामवरु, हाकारो, नामदारु नामदारु - मशहूरु, प्रख्यात, प्रसिद्ध, हाकारो ; नालेरो नामर्दु - नपुंसकु, खदिड़ो ; गीदी, कांइरु ; निबलु, कमिज़ोरु ; चर्बटु, खिथिड़ियलु, वाइड़ो नामवरु - नालेरो, मशहूरु, हाकारो, प्रख्यात नामु - नालो, नांउ ; जसु, धाको, हकल, नामूसु, कीर्ती ; स्मृती, यादिगीरी ; निरासु, मायूसु ; इस्मु ( व्याकरण में ), ‘नाऊन्’ नामूसु - जसु, हाक, नालो नामी - नालेरो, नामियो, नामकठियो, प्रख्यात नामी गिरामी - हाकारो, नामवरु, प्रसिद्ध, प्रख्यात नामो - पत्रु, ख़तु ; लिखियल गाल्हि ; लिखियत ; रसालो, किताबु नाराज़ी - नाराज़िपो, असंतोषु, नाख़ुशी, अरिहाई ; नाराज़ु, नाख़ुशि, अरहो नारि - अग्नी, आगि, आग, बाहि, जेरो ; नारी, स्त्री, महिला, ज़ाल नारी - स्त्री, नारि, महिला, ज़ाल नारु - ऐटु, हुरलो ; ज़मीन अंदरि पाणीअ जो चश्मो जंहिं मां खूह में पाणी ईंदो आहे नारो - नेसारो, छिति तां बरसात जो पाणी नेकालु करण लाइ हिक क़िस्म जो नड़ो, धमणि जी नली ; वडो वाहु, वडो फाटु ; खारी, ढोरी ; खांचो, झरी नालाइक़ु - गुणहीनु, बेगुणो, अयोग्यु, अजोगु नालो - नामु, नांउ ; हाक, नामूसु, कीर्ती, प्रसिद्धी, मशहूरी ; बरसाती नहिर ; वडी नाली नाव - बेड़ी, किश्ती, डूंडी, मकिड़ी ; नंढी बेड़ी ( जहाज़ जी ), मछुओ, बतेलो नावक - तीरु, बाणु, सरु ; तीर जी अणी / चुहिंब. नाविकु - नाखुओं, मलाहु, बेड़ियातो, ख़लासी. नाविलु - कादंबरी, उपन्यासु, ‘नॉवेल’ नाशवानु - नासवंतु, विनाशी, फ़ना नास - छूंटी, नाकोटी, नक जो हिकु सोराख़ु ; तमाक जो बूरो / चूरो, नसवार, छिकिणी, छिकणी नासत - अभाव, अभाउ, नेस्ती, न हुअण जी स्थिती, कमी ; वेसरि, विसूड़ाई. नासपितो - शरमु, लज, लज्जा, हयाउ, हुयाउ, इज़त जो अहसासु, ग़ैरत, नंगु. नासवंतु - विनाशी, नाशवानु, फ़ना नासाज़ी - अणबणति, अनबन, फिकत, मतभेदु नासाज़ु - अणवणंदड़ु, नापसंदि ; बीमारु, बेमज़े, नाचाकु नासु - बर्बादि, नष्टु, चटु, समाप्त, ख़तमु ; नासता, बर्बादी, विनाशु नासूदो - निर्लजो, बेशरमु, अणासो नासूरु - न छुटंदड़ु फटु / ज़ख़मु, विरि, चर नास्तिकु - निरीश्वरवादी, ईश्वर खे न मञींदड़ु नाहिणु - नहाइणु, स्नानु करणु, सनानु करणु, विहिंजणु, तड़ु करणु, इश्नानु करणु निंड - निद्रा, निंदरा, ऊंघ, नौम, ( हि. नींद ) निंडाखिड़ो - झूटा खाईंदड़ु, निंड डे माइलु, निंडिरु, घिर्यो ; निद्रालू निंडिरु - निंड वसि, गहरियो, निद्रालू निंदा - गिला, पचर, तिरस्कारु, बदिनामी, फटिकार निंदकु - गिलाख़ोरु, पराई पचार कंदड़ु निंधकु - कंहिं न कम जो, धिकार जोगो ; नीचु, फटकारियो, निभागो निंवणु - नमणु, झुकणु, निवड़णु, निविड़णु ; लेटणु, अह्लणु ; आण मञणु, पेशि पवणु, पराधीनता स्वीकारणु ; कुबिड़ो थियणु ; माइलु थियणु निअत - नियत, मनिषा, मन्शा, मुराद, इच्छा ; विश्वासु निआउ - न्याउ, नियाउ, इन्साफ़ु, आचारु निआणी - नियाणी, न्याणी, धीअ, पुत्री, कन्या निआरो - नियारो, न्यारो, निरालो, अलगि, अलहदो, भिन्नु निइड़णु - नमणु, झुकणु ; लेटणु, अह्लणु निइड़त - निउड़त, निवड़त, नम्रता, निहठाई ; ग़रीबी, नीज़ारी निओ - धोबी, खटी, परटु ( म. परीट ) निक - नाली, कसी, अड, मोरी ; तमामु मेरो, गंदो, किनो निक़ाबु - नक़ाबु, मुखौटो ; पर्दो, घूंघटु निकिरणु - बाहिर अचणु, परघटु थियणु ; जारी थियणु ; रवानो / राही थियणु ; नेकाली मिलणु, लोधिजणु ; वहणु ( रतु ) ; ज़ाहिरु थियणु ( नतीजो ) ; बाहिर वञणु ( साहु ) ; उभिरणु ( सिजु ) ; मुंहुं कढणु ( फुरिड़ी ) निको - सुठो, चङो ; चोखो, शुद्ध, ( हिं. नीका ) निखादु - निषादु, नाखुओं, मलाहु ; सप्त सुरनि मां सतों या ऊचो सुरु निखिमिणो - वांदो, बेकारि, बेकमो, निरुद्योगी, निकमो निखिरणु - खुली बीहणु, साफ़ु थियणु, निर्मलु थियणु, रंग जो खुलणु ( हिं. निखरना ) निखेदु - बेमानो ; तुच्छु, कमीनो, नीचु, बुछिड़ो निगमु - वेदु, धर्मशास्त्रु ; निश्चो ; मार्गु ; वापारु, मेलो निगरानी - देखभाल, देखरेख, संभाल, निगहबानी, नज़रदारी निगाह - दृष्टी, नज़र, निहार ; जोति, रोशनी ; जाच, संभाल, सार ; राइ, वीचारु ; प्रकाशु, धमा ; कृपा निघारणु - शुद्ध करणु, साफ़ु करणु निचु - चङो थियो, भली, भलीं निचोड़णु - निपोड़णु, ज़ोरु डेई पाणी कढणु, चीभाटणु ; ज़ोरु या भीड़ो डियणु निचोड़ु - ततु, सतु, सारु, अर्क़ु निछावरु - न्योछावरु, सदिक़ो, कुर्बानु, घोर निछेड़णु - निछोड़णु, निबेरो करणु, अलगि करणु, अंतु आणणु ; कंहिं नतीजे ते आणणु ; समुझाइणु निजासत - मलीनता, गंदगी ; पलीताई निजु - शुद्ध, चोखो, ख़ालिसु, अण गाडुड़ु निजो - शुद्ध, अण गाडुड़ु ; जुदा, धार, अलगि निजाणा - न थो जाणा, शायदि, अलाजे, अलाए, मछुणि, जेकुसि निज़ामु - व्यवस्था, इंतिज़ामु, बंदोबस्तु, सिजलु ; सिलसिलो, तरतीब निज़ारो - दृश्यु, डेखाउ, डेसांदरु, मन्ज़रु ; दीदारु, दर्शनु ; डिसण जहिड़ी वस्तू ; नज़रबाज़ी, दीदारबाज़ी निझुरणु - ओझिरणु, घेरटु खाइणु ; झिजणु, हपामणु ; सुसणु ; वधीक कमिज़ोरु / डुबिरो थियणु निठरु - होडी, हठी ; ज़िदी, अहंडु, डिठो ( म. नाठाळ ). निडरु - निर्भय, बेडपो, डंडमु ; साहसी, दिलेरु. निणान - निरान, महंदी, मुड़्स जी भेण नितु - नित्य, सदाईं, हमेशह, बारोही, हरदम, आदि खां नितेरणु - आठिराइणु ( पाणी ), आछिराइणु, साफ़ु करणु निदानु - अंतु, पछाड़ी, बीमारीअ जो लछणु या निर्णय ; नेठि, आखि़र, पछाड़ीअ में ; आदि / मूलु कारणु निदोराई - निभागु, चंडाइप, दुर्भागु, दुर्भाग्य निदोरो - निभागो, चंडो, अभागो निधड़कु - निधड़ु, निडरु, निर्भय, बेभओ ; दिलेरु, साहसी निधणिको - धणी / मालिक बिना, अनाथु, लावारिसु, निराधारु निधरु - लाचारु, बेवसि, विवश ; हीणो, कमिज़ोरु ; दुखी ; निभागो, कमिनसीबु निधानु - आधारु, आश्रय ; वंशु, कुटुंबु, ख़ानदानु ; घरु, मकानु, निवासु ; महलु, शाही मकानु निपटु - बिलकुलु, सजोई, पूरीअ तरह ; हर्ग़िज, मूरि, असुलु. निपाजु - पालन-पोषणु, पालिना, परवरिश ; खाधो, ख़ोराक. निपुटो - निःपुत्रिकु, रे पुटो, निःसंतानु, बेऔलादि निपूट - चिथ, चीभाट, चिप, चीभाट निपूड़णु - निचोड़णु, भीड़ो डियणु, ज़ोरु डेई पाणी वगे़रह कढणु ; मरोड़णु निपूसकु - नपुंसकु, खदिड़ो, हिजड़ो, हीजड़ो, ख़ोजो, ख़सी निफ़ाक़ु - अणबणति, बदिसलूकी, रोसामो ; फिकति, विंजोगु निबहणु - पियो हलणु, गुज़ारणु ; पूरो थियण ते अचणु ; जीअरो हुअणु ; जटाउ करणु निबात - वनस्पती, वण-टिण-बूटा वगे़रह ; खंडु मां ठहियलु टोलु, पताशो निबारु - शुद्ध, निजु, ख़ालिसु, चोखो, अण गाडुड़ु निबाहु - पालिना, पालन-पोषणु, परवरिश ; आजीविका, गुज़रानु, गुज़ारो ; निबेरो ; निछेरो, उकिलाउ ; समाप्ती, पुजाणी ; सुख-शांतीअ सां रहण जी क्रिया ; गुज़रु ; कम जो तोड़ु ; वफ़ादारी निबाहू - टिकाऊ, जटादारु, पुख़्तो ; वफ़दारु. निबिरणु - गुज़िरणु, पूरो थियणु, पुजणु, तोड़ु पहुचणु. निबेर - निबेरो, निछेरो, उकिलाउ, सफ़ाई निबरु - निबलु, कमिज़ोरु, हीणो, शक्तिहीणु, निसतो निबलु - निबरु, हीणो, कमिज़ोरु, निसतो, शक्तिहीणु निभाइणु - निबाहिणु, घारणु, गुज़ारणु, काटणु ; हलति हलणु ; जटाउ करणु, कंहिं सां कीअं बि करे गडु गुज़ारणु ; पूरो करणु, पाड़णु ( वचनु ) ; वफ़ादारी करणु निभागो - अभागो, बदिनसीबु, कर्महीणु, चंडो, मनहूसु, अदोरो ; अशुभु, घाती ; बेचयो निमाणो - नम्र, विनम्र, निहठो, निर्अभिमानी नियमु - सिद्धांतु ; क़ाइदो, क़ानूनु ; बन्धनु, रिवाजु, रवाजु ; प्रतिज्ञा, विर्तु, व्रतु ; ठहराउ, रिथ ; पक, विश्वासु ; नेमु नियापो - निआपो, संदेशो, सनीहो नियारप - निरलाई, अलहदिगी ; नवीनता, नंवाणि निरस - नीरसु, बेसवादी, फिको, अलूणो, रसहीनु, ख़ुश्कु, बेलुत्फ़ु निराकारु - आकार रहितु, अरूपु, अमूर्तु ; परमेश्वरु. निराड़ु - निर्ड़ु, ललाटु, पेशानी, मथो, मस्तकु. निरादरु - अपमानु, बेइज़ती निराधारु - बिना आधार, अनाथु निरालाई - अनोखाई, विशेषता ; अलहदिगी निरालो - अलहदो, सभ खां अलगि ; नओं, नवीनु ; विचित्रु, अजीबु. निरासाई - निराशा, मायूसी, नाउमेदी, उदासाई, आशाहीनता. निरासु - निराशु, मायूसु, उदासु, आशाहीनु निरिखणु - जाचणु, चकासणु ; परिखणु ; चिताए निहारणु. निरो - निलो, निजु, अण गाडुड़ु, शुद्ध ; सादो ( व्याजु ). निरोगाई - तंदुरुस्ती, आरोग्य, चङभलाई, निमराई. निरोगो - तंदुरुस्तु, चङोभलो, निरोगी, हठ सजो निर्गुणु - गुण रहित, टिनि गुणनि खां परे ; परमेश्वरु निर्घटु - हवा नली ; खाधे जी नली ; गिरणि ; निड़ी, गलो. निर्जलु - बिना पाणीअ वारो ( उपवासु ), निर्जला ; पाणी-रहितु. निर्जीवु - अचेतनु, जड़ु, बेजानि निर्दई - कठोरु, बेरहमु, अत्याचारी, ज़ालिमु निर्दोषु - दोष रहितु, बेडोही, निरपराधु, बेक़सूरु ; अभामिड़ो, अबहमु निर्धनु - ग़रीबु ; सुञो, जूखो, मिस्कीनु निर्नइ - निर्णय, फ़ैसिलो, निबेरो, उकिलाउ ; पको इरादो ; संकल्पु. निर्पखु - निष्पक्षु, समदरसी, समदर्शी, बेतर्फ़दारु, बेरियाउ. निर्बलु - शक्तिहीनु, हीणो, कमिज़ोरु निर्भयता - निडरता, बेडपाई, बेबाकी निर्मलता - निर्मलाई, पवित्रा, सफ़ाई, अछुताई निर्मलु - ऊजलु, साफ़ु ; निजो, शुद्ध, ख़ालिसु ; पवित्रु, पाकु, निष्कपटु निर्मोही - मोह खां आजो, अनासक्तु, लालचि खां परे निर्लजो - लज्जाहीनु, बेशरमु, बेहया निर्वाणु - निर्वानु, नेस्ती, नाशु ; मृत्यू ; आत्मिक मुक्ती, मोक्षु ; परम शांती निर्वारु - साफ़ु, चिटो, पधिरो, ज़ाहिरु ; वर्णनु, बयानु. निर्वाहु - आजीविका, गुज़ारो, पेटक़ूतु, उदर-निर्वाहु. निलाई - अपमानु, अपजसु, अपयशु, बदिनामी निलो - निजो, शुद्ध, अण गाडुड़ु ; रुगो, निसोरो, केवल, फ़क़ति निवणु - नमणु, निविड़णु, झुकणु निवति - निविड़त, निइड़त, निहठाई, झुकाउ. निवाइणु - नमाइणु, नांइणु, झुकाइणु ; आण मञाइणु. निवाओ - बिना वाउ वारो, शांति, माठीणो, अचलु निवारणु - रोकणु, झलणु ; दूरि करणु ; लाहिणु, मेटणु ( सूरु ) ; रदि करणु निवासी - निवासु कंदड़ु, रहंदड़ु, रहाकू, वासी, रहण वारो निवासु - घरु, मकानु, रहण जो हंधु निविड़णु - नमणु, झुकणु, निविड़त करणु, निमणु निवृत्ती - निर्वाणु, छोटिकारो, मुक्ती, मोखु ; मृत्यू ; संतोषु ; शांती ; आनंदु, सुखु, आरामु निवेकिलाई - एकांत, अकेलाई, निवाई ; निर्जन अवस्था, सुञ निवेकिलो - अकेलो ; एकांत में, एकांत-प्रेमी निवेशु - घरु, निवासु ; पड़ावु, मुक़ामु, खेमो ; सीड़प, ‘इन्वेस्टमेंट’ निशानी - चिह्नु, चिन्हु ; यादिगार तौरु डिनल का वस्तू ; लक्षणु, उहिञाणु, रोग-चिह्नु ; जाण पछाण, सुञाणप निशानु - चिन्हु, निशानी ; डसु, पतो ; सीअरो ( माता जो ) ; संधो ; संधि ( किताब में ), निशानु, टिको ( तिलक जो ) ; छाप, आकु ( वापार जो ) ; झंडो, बांउटो, धजा ; निशानो, लक्षु, आचामु निश्चय - निश्चो, पको इरादो, अटल संकल्पु ; विश्वासु ; संशय, शकु ; भ्रमरहित ज्ञानु निषेधु - रोक, मनअ्, मनाही, रुकावट, बाधा, न करण जी आज्ञा, इनकारु निष्कामु - कामनाहीनु, आसक्ति-रहितु, इच्छा रहितु, निस्वार्थी. निष्णातु - भड़ु, कुशलु, माहिरु, प्रवीणु, चतुरु, निपुणु ; पूरन ज्ञानी, पंडतु. निसताई - अशक्ती, निबलता, शक्तिहीनता, कमिज़ोरी, हीणाई, दुर्बलता. निसतो - निसतु, निबलु, दुर्बलु, कमिज़ोरु, बलहीणु निसिपिसि - हूबहू, हर तरह ; सरासरि, सजोई निसोरो - चोखो, निजो, शुद्ध, अणगाडुड़ु ; रुगो, निलो, केवल, फ़क़ति. निस्बत - सन्बंधु, लागापो, नातो, लगाउ ; समानता ; प्रमाणु, गुणोत्तर . निहठाई - निवड़त, निउड़त, निइड़त, निमाणाई, नम्रता, विनम्रता ; ग़रीबी. निहठो - निमाणो, विनम्रु ; ग़रीबु, सांतीको निहणु - नियणु, खणी व´णु ; ढोइणु ; परे करणु निहार - तक, घूर निहारणु - तकणु, डिसणु, नज़र करणु, जाचणु, परियां डिसणु ; अखियूं विझणु, जूइ विझणु निहालु - संतोषी, आसूदो, ख़ुशि, प्रसन्नु, सरहो, गदि गदि ; ऊचो, आलॉ ; ताज़ो लगलु बूटो / पौधो ; सलो, गौंचु निहोड़णु - कंहिंखे ज़ोर सां झले बीहणु ; ज़रे घटि ख़तमु करणु ; मारो छडणु ; पूरो करणु नींगरि - छोकिरी, किकी नींगरु - नींगिरो, छोकिरो, किको नींड - सडु, कोठ, दावत, नोतो, न्योतो ; धामो ( ब्राह्मण खे ) नींहुं - स्नेहु, सिक, प्रेमु, प्यारु, मुहबत, महबत नीचु - ओछो, हलकटु, कुधो, कमीनो, कमि ज़ाति नीज़ारी - वेनिती, विनंती, बिनती, मिन्थ, आज़ी नीति - नीती, रिवाजु, रवाजु, रीति, रस्म ; चालि, चलिगत, हलति, आचरणु ; लछण ; नेकु रहिणी, सदाचारु, नीती, राजनीतिक मतो ; राजु ढंगु नीरु - पाणी, जलु ; नीलु, गुली, नीरो रंगु नीरो - नीरे रंग वारो, आस्मानी ; अश्वु, घोड़ो, अस्पु नील - कलंगी, बुर्जु, क़ुबीअ जे चोटीअ ते चाढ़ियलु नीरे रंग वारो कलसु नीलमु - नीलमणी, इंद्रनील, नीरे रंग जो क़ीमती पथरु नीलामु - वाक द्वारां विकिरो, ज़ाहिरु लीलामु, नीलामी नीलु - गुली, नीरु, घाटो आस्मानी रंगु ; हिकु सौ पद्म ( संख्या ). नीसाइजणु - घटि थियणु ( फुरिड़ीअ जो ), सुसणु, अंदिरू ई अंदिरूं घटिजणु. नुक़सानु - हाञो, हाञी, छीहो, टोटो ; तावणु, चटी ; चोट नुक़्तो - टुबिको, बुड़ी, बिन्दू ; केन्द्रु, मर्कज़ु नुक़्सु - कमी, घटिताई ; दोषु, ऐबु, ख़ामी, बुराई नुख - कुल जो नालो, वंश-नामु ; ज़ाति ; डिघे तडे जो हिकु क़िस्मु नुमाउ - नुमाइश, प्रदर्शनु, प्रदर्शनी ; डेखु ; जलसो नुस्ख़ो - तरकीब, तरीक़ो ; पुस्तकु, किताबु, रसालो ; डॉक्टर जी ‘प्रिस्क्रिप्शन’ नुहुंडण - नुहुंड / रांबूटो पाइणु, रहड़णु, नंहं सां खुर्ड़णु नुहिराई - डाढाई, पकाई, कठोरता, नकरता, मज़िबूती नुहिरो - नकरु, ठोसु, जेको पोरो न हुजे, कठोरु, कठिनु, डाढो, सख़्तु नूंध - दाखि़ला, ‘नोट्’, ( म. नोंद ) नूंधणु - लिखी छडणु, नूंध करणु, अटिकाए छडणु, दाखि़ल करणु नूंधो - भालो, नेज़ो, बरछी, बणछी, डफो नूच - घूर, तक, हिक हंधि अखियूं खुपाइण जी क्रिया नूञणि - वंगु, डुहण वक्तित ढगीअ जे पोयुनि टंगुनि में बधण जी नोड़ी / रसो नूरानी - तेजसी, तेजस्वी, प्रकाशमानु, चिमकीलो, रोशनु नूरु - प्रकाशु, तेजु, रोशनी ; जोति, अखि जी रोशनी, नज़र नूरो - पाजे़ब, पेर में पाइण जो हिकु पोरो कड़ो जंहिं में धातूअ जूं कड़ियूं पियल हुजनि नूसणु - सिंघी गोल्हणु, नूसे कढणु, गोल्हे कढणु ; नकु डियणु नूसिनूसि - नूसण जी क्रिया, सिंघी गोल्हण जो कमु, गोल्हा, फोल्हा नेकी - चङाई, भलाई ; सदाचारु, सद्गुणु ; नालो, हाक, जसु ; वाखाण, सायह, प्रशंसा नेकु - चङो, भलो, सदाचारी, सद्गुणी ; उदारु, दयालू ; गुणवानु, शीलवानु, धर्मशीलु, सुलछिणो ; उत्तमु नेज़ो - भालो, बर्छी, बणछी नेठि - अंत में, आखि़र, निदानु, ओड़कु, आखि़रकार, अंततः नेणु - नेत्रु, नयनु, अखि, अक्षि नेता - अगिवानु, अगवानु ; मार्गदर्शकु, रहबरु ; नायकु, नाइकु नेतागीरी - नेतापणो, नेतृत्व, नायकत्व ; रहनुमाई नेपाजु - पालन-पोषणु, पालिना, परवरिश, तातिना नेमाइतो - क़ाइदेबधो, नियम अनुसार, कैताइतो ; सिजलाइतो, बातरतीबु नेमु - नियमु, सिद्धांतु, क़ाइदो, क़ानूनु ; बन्धनु, रिवाजु ; प्रतिज्ञा ; रिथ, ठहराउ ; पक, विश्वासु नैतिक - नीताइतो, नीति वारो, नीतीअ सां लागापेदारु, सदाचारी. नैयायिकु - न्यायशास्त्री, न्यायवेत्ता, तर्कनु, ‘लॉजिशियन’. नैसर्गिकु - प्राकृतिक, क़ुदिरती ; स्वाभाविकु, सहज, सहजि. नोक - चुहिंब, अणी ; मुंहुं ( क़लम जो ) नोकदारु - चुहिंबवारो, अणीदारु ‘नोटु’ - चलनी नोटु, काग़जी नाणो ; नूंध, चुटिको, टिपु ; टीका, शरह ; चिठी, नंढो काग़ज़ु नोड़ी - रसी, डोरी नोतो - न्योतो, कोठ, दावत, मजिलस जो सडु, निमंत्रणु नोरीअड़ो - नोरिअड़ो, गिलोरी, गाल्हिड़ु नोरु - मुंग्सु, कूए जे शिकिलि जहिड़ो जानिवरु नौ - नओं, ताज़ो, कोरो, नवीनु नौक - नौका, बेड़ी, नाव, किश्ती, डूंडी नौकरशाही - अफ़सरशाही, अधिकारी-तंत्रु, ‘ब्युरोक्रसी’ नौकरु - चाकरु, टहलियो, सेवकु, दासु नौकिरियाणी - टहली, सेविका, दासी नौकिरी - चाकिरी, सेवा, नौकर जो कमु ; पघारु, वेतनु, पारिश्रमिक. नौची - रंडी, कञिरी, बदि पेशे लाइ भड़वे वटि विहारियल नौजवान छोकिरी. नौजवानु - नवयुवकु, युवा, युवकु, तरुणु, जुवानु ; गभिरू, किशोरु नौदु - मूर्खु, गहेलो ; नमंदु नौबत - वारो, भेरो, घुमिरो ; दशा, हालत ; समो, समय, वक़्तु ; वझु, वारो, टिणु, मौक़ो ; दौरो, गश्तु ; दर्जो, हद ; वडो नग़ारो नौबनो - सदाईं ताज़ो ऐं नओं ; नओं नओं नौसेना - जल-सेना, सामूंडी सेना, ‘नेवी’, अरमारु, कटकु न्याउ - निआउ, इन्साफ़ु, आचारु, दादु न्यायाधीशु - जजु, न्याउ / इन्साफ़ु कंदड़ु न्यारो - निआरो, निरालो, असाधारणु ; निरपक्षु, बेतरफ़दारु ; विचित्रु, अजीबु न्यूनता - कमी, घटिताई, अभावु, अभाउ न्योछावरु - निछावरु, क़ुर्बानु ; अर्पणु, बलिहारी, त्यागु न्योतो - नोतो, कोठ, निमंत्रणु, नींड, दावत पंऊं - उहिञाणु, निशानु, लक्षणु पंकजु - कमलु, सरोजु, अरविंदु, नीरजु, अंबुजु पंखु - परु, खंभु, टेड़ो, पांगु, पंगु पंगति - धार्मिक संस्था ; भोजनु करण वक़्ति क़तार में वेठल माणुहू ; क़तार, लांढ, सिफ़, पंक्ती ; टोली, मंडिली पंगिती - पंगति जो ; सामाजिक पंगु - पंखु, परु, खंभु, टेड़ो पंगो - सन्हो, पतिलो ; छिडो, पटिड़ो पंचक - पंजनि जो मेड़ु ; धनिष्ठा खां वठी पंज नक्षत्र जिनि में शुभ-कार्य करण जी मनाही आहे पंचागु - टिपिणो, जंत्री, ज्योतिषशास्त्रु पंचाति - पंचाइति, पंजनि या वधीक माण्हुनि जी मंडली जा हिंदुनि जा झगिड़ा आदि निबेरे ; मूंझारो, परेशानी ( म. पंचाईत ) ; न्याति, बिरादरी पंचु - हिंदू पंचाति जो हिकु मेंबरु, ठाहु कराईंदड़ु, टियाकुरु, अमीनु. पंजीकरणु - दाखि़ल / दाखि़ला करण जी क्रिया, ‘रजिस्ट्रेशन’. पंजो - चंबो, हथ जी पकड़ पंडतु - पंडितु, विद्वानु, हिंदू अध्यापकु ; शास्त्रनि जो जाणू, बांभणु, ब्राह्मणु ; आचार्य, गुरू ; प्रवचनकर्ता ; ज्ञानी पंथु - संप्रदायु, धर्म जी शाखा, मतु ; मार्गु, रस्तो ; धर्मु ; रीति. पंधु - अंतर, मुफ़ासिलो ; हलिणी, चालि ; हलण जो कमु. पंवहारु - बकिरारु, धनारु ; रेढारु, मेषपालु पंहिंजाई - पंहिंजाति ; माइटी, मिटी माइटी, बिरादरी, आपति पंहियरु - पहियरु, लोढ़ो, वड़ि, पयहरु, पेहरु पक - ख़ातिरी, यक़ीनु ; निश्चो, निश्चय ; सख़्तु ज़मीन पकाई - पची तयारु थियण जी स्थिती, रसीदगी ; किफ़ायत ; कारीगरी, माहिरी पको - डाढो, मज़िबूतु ; सिरुनि / पथरनि जो ठहियलु ( घरु ) ; सनदी, सचो ; छाप मारियलु ( काग़ज़ु ) ; ख़ातिरीअ जहिड़ो ; न फिटंदड़ु ( रंगु ) ; गरो ( चोरु ) ; पूरो ( वज़नु ) ; सियाणो, होशियारु, चालाकु ; भड़ु, माहिरु ; किफ़ायती, थोर ख़र्चो ; अनुभवी ; पछाड़ीअ जो ( हिसाबु ) ; डौंरो, किर्ड़ जो फलु ; सख़्तु ज़मीन वारी एराज़ी पखपातु - पक्षपातु, तरफ़दारी, रियाउ, वटप, पासख़ातिरी पखारणु - धूअणु, पाणीअ सां साफ़ु करणु पखिड़जणु - पखिड़णु, चैधारी वधणु, फहिलजणु पखी - पंछी, परिंदो, पक्षी ; विञिणी ; ज़मीन जो पोखियलु टुकरु पखु - पंखु, परु, खंभु, टेड़ो ; वटप, पक्षपातु ; चंद्रमास जो ऊंदाहों ऐं सहाओ बिनि हफ़्तनि वारो समो ; समूहु, धुरि पखेड़ - फहिलाउ, विस्तारु ; एराज़ी पखेड़णु - फहिलाइणु, चैधारी वधाइणु, विस्तारणु ; पथारणु, विछाइणु, खिंडेरणु पखो - तीलियुनि / काननि मां ठहियलु वडो तडो ; पखनि मां ठहियल झूपिड़ी, छनो, लांढी ; विञिणो, पंखो ; अझो, पनाह ; टांगे में फीथे जे मथां कमान वांगुरु पतिरे / पत्रे जो ढकु पग - पगिड़ी, पटिको पगहु - बेड़ीअ खे किनारे सां बधण जो रसो / नोड़ी. पगी - पेरी, पेराढ़ो ; चैकीदारु, चैंकीदारु, राखो. पगु - पेरु, पांवु, चरनु, चरणु, क़दमु पघरु - पसीनो, स्वेदु पघारणु - गारणु, रिजाइणु, आइटाइणु, धातूअ खे गारे पटिड़ो करणु पघारु - वेतनु, तन्ख़्वाह, माहियानो महिनताणो पघिरजणु - गरणु, रिजणु, आइटणु, विघिरणु, धातूअ जो गरी पटिड़ो थियणु ; पघर / पसीने में आलो थियणु, पसींजणु पच - पचाउ, पचिको, पजर, जलणु ; साड़ु, ईर्खा, ईष्र्या, खाम पचणि - बाहि, आतिश, आतशि, नारि, आग / आगि पचणु - सेकिजणु ; गरमी झले रासि थियणु ; रसिजणु ; बाहिते तउ झले तयारु थियणु ( केकु ) ; मुंहुं कढणु ( फुरिड़ी ) ; हज़मु थियणु ( खाधो ) ; हड़पु थियणु ( पैसो ) ; जलणु / खामणु ( अंदर में ) पचर - पचार, ज़िकिरु, गाल्हि ; ताति, यादिगीरी ; निंदा, गिला पचाइणु - कचाई दूरि करणु ; सेकणु ; कबाबु करणु ; पोहणु / सेकणु ( रख में ) ; बठीअ में विझी पकियूं करणु ( सिरूं ) ; कोक करणु ( मछी ) ; हज़मु करणु ( खाधो ) ; फबाइणु / हड़पु करणु ( पैसा ) ; सहणु ( धकु ) ; वीचारणु ( ख़यालु ) पचाउ - पच, पचिको, जलणि, पजर ; साड़ु, हसदु, ईर्षा पचारणु - बयानु करणु, ज़िकिरु करणु ; यादि करणु पछंडणु - पछाड़णु, सटणु, उछिलाइणु, ज़ोर सां हणणु ; छंड डियणु ( छाणीअ में ) पछटी - पछडी, दुछती, छाजिली पछड़ - पछड़, हल्की चोट, धकु, ठोकर ; चपेट ; डंगु ; लत, इट ; झड़प ( बीमारीअ जी ) ; जानिवर जो पोयों हिसो ; बचे पैदा करण लाइ असमर्थ ; विहिकियल ( गांइ ), खीरु सुकी वियल पछणु - डंगणु, डंगा डियणु ; आफ़ीम खे कढण लाइ पुस्त जे डोडीअ खे चीरणु पछाड़ - हल्की चोट, पछाड़, धकु, ठोकर, चपेट ; डंगु, लत, इट ; झड़त ( बीमारीअ जी ) पछाड़ी - अंतु, छेड़ो, तोड़ु, पुजाणी ; समाप्ती ; प्रत्यय, अंत्य चिह्नु / चिन्हु ; अन्तकालु, पोयों समय ; पोयों हिसो ; बुढापो, पीरी पछाणणु - सुञणणु, जाणणु, ओरखणु ( म. ओळखणे ) ; सही करणु, मइलूम करणु पछिताइणु - पछिताउ / पश्चातापु करणु, हथ हणणु ; अरमानु खाइणु, अफ़सोस करणु ; बां करणु, तोबह करणु पछिताउ - पश्चातापु, तोबह, दिलगीरी, पिशेमानी पञरु - लकिड़ो, कायो, वलो पटणु - खोलणु, उघाड़णु, उपिटणु ; छिनणु, टोड़णु ; पाड़ूं पटणु, उखोड़णु ; रोड़णु पटलु - ढकु, पर्दो, पोशु, आच्छादनु. पटांदरि - पटांदड़ि, अनुसार, मूजिब, सारू. पटाटो - बटालू, आलू, बटाटा पटापटी - पटनि वारो ; लीकनि वारो ; रंगनि वारो ; विविध पटि - फरहो ; बेड़ीअ जो तख़्तो जेको बेड़ीअ जो संतुलनु रखण लाइ कम में अचे पटिको - पग, पाग, दस्तारु ; फेंटो ( म. फेटा ), मोलहाटो, मोलहियो पटिड़ो - छिडो, छिटो, पाखो, चिटिड़ो पटी - फरही, तख़्ती ; पञरु, वलो, कायो ; काराईअ जे डंदाओं फरु ; ज़ख़म बधण लाइ कपिड़े जो डिघो टुकरु ; जाइ, हंधु ; मैदानु, पधरु पटु - खुलियो मैदानु, पोठो ; सख़्तु ऐं खुलियल ज़मीन ; धातूअ जी चिपतिरी पटी ; जामु, शराब जो प्यालो ; फीथे जो पटो या पाटो ; पतिरी, सेफ़्टीअ जो फरु ; टोली ; झुंडु ; पटलु, पर्दो ; बिना गोरे वारे दरियाही नारेल जो अधु ( बिख्या वठण लाइ ) पटो - कपिड़े जी वेकिरी पटी ; कमरिपटो, चेल्हिको ; लोहो, पटु ; गटु ; फीथे ते चाढ़ियलु पटो ; लापो, ठीको ; बांह जो गहु पठ - ऐठ, अठनि महिननि जी बकिरी पठो - थुल्हो, मतारो ; जांठो, पहलवानु ; नौजवानु पडणु - डाड़ हणणु ; आपु वडाई करणु, पंहिंजी साराह करणु, मर्कणु, फ़ख़ुरु करणु पडिको - पडु, हाम, फड़्बाट ; पंहिंजी साराह / साख ; आकड़ि, सीट पडिणो - बटाकी, डाड़ी पड़णु - पूरो अचणु ; बराबर अचणु ; लथ पथ थियणु ; अड़णु पड़णु पड़ाडो - गूंज, आवाज़ जी मोट ; पड़्लाउ, परलाउ, होबो. पड़ावु - मुकामु, टिकण जी जाइ, टिकाणो, पाणो, मंज़िल. पड़ो - घाघिरो, चण्यो पड़्दो - पर्दो, घूंघटु ; पड़ाडो, पड़्लाउ, गूंज ; ढकु, पोशु. पढु - आलिसी / सुस्तु इन्सानु, टोटी माण्हू, सिल्योसाथु. पढ़णु - पढ़ाई करणु, वाचणु ; अभ्यासु करणु ; सिखणु पढ़ाइणु - पाढ़णु, सिख्या डियणु, सेखारणु ; बिए खां पढ़ण जो कमु कराइणु पढ़ाई - पाढ़िणी, पढ़ाइण जो उजूरो ; पढ़ाइणु जो ढंगु पढ़ो - ढंढोरो, ढिंढोरो, होको ; मशहूरी ; पधिराई, विज्ञापनु, आम इश्तिहारु पणनु - ख़रीदी-विकिरो, ‘मार्केटिंग’, विपणन, ख़रीद-फिरोख़्त पणाइणु - बदिनामु कराइणु, घटि वधि चवाइणु. पणियो - हिर्खु, लठो, कपिड़े जो हिकु क़िस्मु. पणी - दज़, सन्ही मिटी, खिह ; का बि उची शइ पणु - अन्न मइण जी माप ; पणिकीअ जो चाथों हिसो ; शर्त, होडु ; ढारो, छको पतंगु - परवानो ( जीतु ) ; लग़ड़ु ; उत्साही प्रेमी पतणु - तड़ु, घेड़ु, घाटु ; बेड़ीअ जे अचण वञण जो हंधु ; बेड़ीअ जो भाड़ो ; पतणु लंघाणी ; मुर्दे जे भरिसां रखण जा अन्न जा दाणा ; विश्वासु, वेसाहु पतनु - गिरावट, ज़वालु, विनाशु ; हार, पराभवु ; दुर्गती, बिगाड़ पताइणु - निबेरणु, उकिलाइणु ( कमु ) ; पूरो करणु, नेकालु करणु पति - विश्वासु, भरोसो ; लज, शरमु, हयाउ ; जसु, नामूसु ; इज़त, मानु ; साख, कारियत ; खंडु / गुड़ जी चाश पतितु - पापी, किरियलु, भ्रष्टु, अधर्मी पतिलाज - इज़त, मानु, आबिरू ; नामूसु, साख, हाक, प्रसिद्धी, ख्याती. पती - वरु, मुड़सु, घोटु ; भतारु, कांधु ; नाथु, स्वामी, मालिकु, धणी. पतीकारु - उहुञु, डसु, उहुञाणु ; पतो, पारु ; निशानी, चिन्हु, चिह्नु. पतीजाओ - बदिलो ; नतीजो, परिणामु ( बुरे कम जो ) पतो - डसु, पारु, ख़बर, निशानु ; समाचारु, अहवालु ; सुधि, समाउ ; ‘ऐड्रेस’ ; पत्तो, पनु ( वण जो ) ; ताकी ( तास जी ) पतोड़ - कठिन परिश्रमु, कशालो, हजणी पतोड़णु - कठिन परिश्रमु, पोरिह्यो / परिश्रमु करणु, गहणु, कशालो करणु, हथ पेर हलाइणु ; थकिजी पवणु ; गेंदाड़णु, झोगणु ; सागी गाल्हि वरी वरी चवणु पत्नी - स्त्री, भार्या, घरवारी, ज़ाल, जोइ पत्रकारिता - अख़्बरनवीसी, ‘जर्नेलिज़्म’ पत्रकारु - अख़्बारनवीसु, संपादकु, ‘जर्नेलिस्ट’, समाचारपत्र में लेख लिखंदड़ु. पत्रिका - मैगज़िन, मख़्ज़नु, माहिवारु रसालो, मासिक पत्रिका, मियादी पत्रिका. पत्रु - ख़तु, चिठी ; अहवालु, लिखियलु संदेशो ; अख़्बार, समाचारपत्रु. पथरिणी - हंधु, बिस्तिरो ; विछाणो, गादेलो ; फ़रासी पथरु - पाहणु, संगु ; टिक, बुड़ो ; कंहिंजे मृत्यूअ सबबि परिचाणीअ लाइ विछायलु तडो या विछाणो पथारणु - पखेड़णु, फहिलाइणु ; विछाइणु पथेरणु - सांचे सां सिरूं ठाहिणु ; सिरूं विझणु पदमु - कंवल / कमल गुलु ; विष्णू भगवान जो हिकु हथियारु ; हथ या पेर में हिक भाग वारी रेखा ; हिक संख्या, हिक अगियां पंद्रहं बुड़ियूं पदवी - दर्जो, उहिदो, पदु ; उपाधी, सनद ; लक्बु, खि़ताबु ; शानु पदारथु - वस्तू, वथु, थोकु ; संसार जी का बि चीज़ ; सोनु चांदी हीरा वगे़रह शयूं ; संपत्ती पदु - पगु, पेरु, क़दमु ; पदवी, दर्जो, दर्जो, उहिदो ; शब्द जो हिसो जंहिंखे वधीक भञी न सघिजे ; कविता जी मूल कड़ी, चरणु पद्धती - रीति, तरीक़ो, वैज्ञानिक नमूनो पद्मिणी - सुंदरी, अति सुंदर स्त्री, मुंध, गजरि पद्य - पद्य, कविता, छंदोबद्ध रचना, ‘वर्स्’, ‘स्टैन्ज़ा’, नज़्मु. पधर - पधिराई, आम मशहूरी, ज़ाहिरात, डेखारी, उघट. पधरु - अङणु, आगंधु, आगिंधु ; मैदानु पधारणु - अचणु ( इज़त सां ) ; वञणु ( मान सां ) ; रवानो थियणु, उसहणु ; दर्शनु डियणु पधारिजणु - अचणु ; वञणु ; पेर घुमाइणु ; दर्शनु डियणु ; गुज़ारे वञणु पधिरो - साफ़ु, स्पष्टु, ज़ाहिरु, चिटो ; नाले चढ़ियो, चंग चढ़ियो ; अङणु, आगंधु पनारो - पांदु, पलउ, पलवु, दामनु ; झोली ; अझो, आश्रय ; रख्या, सुरक्षा ; आण, ताबेदारी पनाह - अझो, आश्रय, पनारो, ओट, शरणि ; बचाउ, हिफ़ाज़त, रख्या पनाहगीरु - शरणार्थी, अझो / आश्रय वठंदड़ु पनीरु - हिकु पसारिको वखरु ; आमीक्षा, ‘चीज़’, डहीअ मां ठाहियल हिक खाधे जी चीज़ ; पाणी, जलु पनु - पतो ( वण जो ) ; पंखिड़ी ( गुल जी ) ; इज़त, मानु ; लज, पति ; पर्दो पनो - काग़ज़ु, कागरु ; किताब जो पृष्ठु / सुफ़्हो ; रंगु, रौनक ; धमा ( मुंहं जी ) ; हिकु क़ीमती पथरु, पन्नो, ‘एमराल्ड’ ; रेहु ( सोन / चांदीअ जो ) ; बरु ( कपिड़े जो ) ; छिलण लाइ कतब में ईंदड़ ओज़ार जो धार वारो हिसो पनोतिरी - फ़हिरस्त, सूचीपत्रु ( किताब जो ), ‘इन्डेक्स’ पनोती - छंछर ग्रह जो ख़राबु प्रभावु, साढेसाती ; निभागु पपनु - मिठणु, लुडणु, प्यारो मनुषु ; प्रीतमु, दिलबरु, मिठिड़ो महबूबु पपयो - पपीतो, काठ गिदिरो पपीहो - पपिहो, ताड़ो ( पखी ) पपोटो - फूकिणो, फोटो, बुदबुदो ; परपोटो. पबो - भुडो, फदो, बिना डंदनि वारो, फबो. परंदो - परिंदो, पखी, पंछी, परनि वारो जीवु परपंचु - डोहु, दग़ा, खोटि ; कपटु, तिर्कटु ; कूड़ो वहिंवारु ; झंझटु ; संसार जूं परेशानियूं पर - दूरि, बियो, पराओ, धारियो जो अर्थु डींदड़ु उपसर्गु ( अगियाड़ी ) परखंडु - परडेहु, विदेशु, धारियो देशु परख - परीख्या, परीक्षा, इम्तिहानु, कसौटी ; जाण, सुञाण ; चकास, खोजना परखुर - तलाश, गोल्हा, जाच, वोड़, लोच परगिणो - प्रान्तु, राज्य, प्रदेशु परघटु - पधिरो, ज़ाहिरु, प्रतखु, गोचरु परमात्मा - ईश्वर, परमेश्वरु, भगवानु, ईशु परमु - उत्तमु, श्रेष्ठु, भले में भलो, सर्वोत्तमु ; प्रमुखु, प्रधानु ; मौलिक, बुनियादी परमेश्वरु - परमेसरु, परमात्मा, परम तत्त्वु, ब्रह्मु, परब्रह्मु. परलोकवासी - सुर्गुवासी ; बिए कंहिं लोक या ग्रह ते रहंदड़ु. परलोकु - सुर्गु, स्वर्गलोकु ; बियो को लोकु या ग्रहु. परवरिश - पालन-पोषणु, पालिना, नेपाजु परवानगी - अनुमती, इजाज़त नामो, आज्ञापत्रु परवासु - परदेसु, विदेशु ; देस नेकाली परसनु - ख़ुशि, प्रसन्नु, राज़ी ; सरहो, खिलमुखु, बेफ़िकिरु. परहणु - वस्त्र, कपिड़ा, लटा, पहरणु, वेस वगा. परहाइणु - पाराइणु, पहराइणु, ढकाइणु, आढाइणु. पराओ - धारियो, परायो, अजनबी ; बिए जो पराक्रमु - बहादुरी, वीरता, सूरिह्याई, साहसु, वडी खेप, महान सिद्धी परिचारिका - दासी, बान्ही ; ‘नर्स’ परिणिजणु - विवाहु करणु, शादी करणु, लाऊं लहणु परिपूरनु - परिपूर्ण, पूरीअ रीति तृप्तु / भरियलु, सभु परिभाषा - व्याख्या, वस्फ़, ‘डेफ़िनिशन’ ; इस्तिलाहु, तकनीकी भाषा, ‘टर्मिनॉलॉजी’ ; नियमु ; समुझाणी, वर्णनु परिमलु - सुगंध, ख़ुशबूइ, सुरहाण ; रिलिणो-मिलिणो माण्हू परिवहनु - हिक हंधां बिए हंधि नियणु, ‘ट्रान्सपोर्ट’ परिवारु - कुटुंबु, कुटुमु, घरबारु, हिक ई घर जा भाती ; कुलु, वंशु, घराणो परिषद - सभा, संमेलनु, मेड़ु, मंडलु, संस्था परिहेज़ु - किरी, रख ; मनअ् कयलु, अयोग्य वस्तूअ खां पासो ; स्वयं नियंत्रणु, आत्मसंयमु परी - अप्सरा, अप्छरा, हूर ; सुंदर स्त्री, सुंदरी, मुंध परीख्या - परीक्षा, इम्तिहानु ; परख, पर्ख, कसौटी, कसोटी ; चकास, खोजना परीटु - धोबी, खटी, पर्टु, परिटु, ( म. परीट ). परूड़ - जाण, समुझ ; पुरिझ, पुर्झ ; पछाण. परे - दूरि ; अगिते परेशानी - घबिराहट, व्याकुलता ; जंजलु, रोलो ; कठिनाई ; दुखु ; लाचारु हालत परेशानु - व्याकुलु ; तंगि, ककि, हलाखु ; मुंझियलु, बेआरामु परो - डसु, पतो, ख़्यालु ; निशानु, उहिञाणु ; सुधि, ख़बर, समाउ ; जाण, समुझ, सुर्ति / सुचेती ; चिताउ, सूचना, इतिलाउ परोपकारु - उपकारु, बियनि सां भलाई, परमार्थु परोसणु - पाइणु, परिछणु ( खाधो ) पर्यटनु - पेरनि सां सफ़रु ; सैरु, दौरो, सफ़रु, ‘टुरिज़्म’ पर्याय - समान अर्थ वारा शब्द, हम मानॉ लफ़्ज़, एकार्थी शब्द, ‘सिनॉनिम’ ; विकल्पु, फेर घेर, चूंड, अख़्तियारु पर्यायवाची - समानार्थी, समान अर्थ वारा, हम मानॉ, एकार्थ बोधक, ‘सिनॉनिमस्’ पर्यावरणु - ओसो पासो, वातावरणु, माहोलु, ओसे पासे जी सजीव-निर्जीव सृष्टी, ‘एन्वायरोन्मेंट्’ पलंगु - वडी खट, चपर खट ; सेजा, शैया, मंजो पल - रोक, झल, बंदिश पलउ - पलांदु, दामनु, पांदु, पहगु ; झोली पलक - पिंबिणी, छिंभिरु, भिंजरु ; अखि छिंभ जो वक़्तु, खिनु, पलु, छिनु पलणु - रोकणु, झलणु, मनअ् / मना करणु. पलहरु - दुबो, पाणीअ जी खड, तलाउ. पलांदु - पलउ, पांदु, महगु, दामनु, झोली पलिड़ो - ताराज़ीअ जो पुड़ु ; बबुरि जे वण जी फरी पलीतु - पलीदु, अपवित्रु, नापाकु, अशुद्ध, भ्रष्टु, आलूदो, आठो पलु - घड़ी, खिनु, दमु ; तलाउ, सरु, सरोवरु ; खड, दुबो पल्थारु - जाच, चकास ; खोज, खोजना ; आडी तपास, उलट तपास ; सलण या फकड़ु फाड़ण जी क्रिया ; पटाड़, उपटार पवणु - मथां / मथूं हेठि किरी स्थिर थियणु ; वसणु ( मींहुं ) ; कड़्कणु, किरणु ( मुसीबत ) ; घिड़णु ; सुम्हणु, लेटणु ; थियणु ( सूरु ) ; ठही हलणु पवनु - हवा, वाउ, हीर, वायू ; हठु, घमंडु पसंदी - चूंड ; स्वीकृती ; वणति, चाहु, इच्छा पसणु - डिसणु, निहार करणु, दीदारु करणु ; नज़र विझणु पसाइणु - डेखारणु, बताइणु पसारणु - फहिलाइणु, फह्लाइणु, पखेड़णु ; वधाइणु, इंधाइणु, डिघेड़णु पसारु - किरयानो, किरयाणो, घरू सीधो-सामानु पसारो - फह्लाउ, फहिलाउ, पखेड़, विस्तारु ; ईंध ; डेखु, निज़ारो ; अजायो गोड़ु, खटिरागु ; माण्हुनि जो मेडु, रायुनि जो संग्रहु पसाहु - पसाउ, साहु, प्राणु, दमु ; निश्वासु, साहु जेको बाहिर कढिजे. पसूं - पशू, मिरूं, चैपेरो प्राणी, जानिवरु ; बेड़ीअ जो हिकु ओज़ारु. पस्ति - हेठाहों ; घटि ; तुच्छु, ख़सीसु, नीचु पह - बकिरी, खोडी पहणु - पथरु, पाषाणु, संगु पहरणु - पाइणु, ओढणु, ढकणु ; कपिड़ा, लटा, वेस, वगा पहराइणु - पाराइणु ( कपिड़ा ), ढकाइणु, ओढाइणु ; माल खे चरण लाइ रवानो करणु, माल जो विर्छिजणु पहरो - चैंकी, नज़रदारी, संभाल, निहार, सुजागी पहलवानु - जोधो, सूरिमो, बहादुरु, वीरु पुरुषु ; मल्लु, कुश्तीबाज़ु पहलू - पासो, करवट, कुखि, कुक्षि ; किनारो, पासो ; कमरि ; परु, टेड़ो ; दिशा, तरफ़ु ; हीरे जो पासो, तिल्किड़ी, पख़ु पहाको - कहावत, चवणी, ‘प्रॉवर्ब’ पहाज - सौतन, सौतनि, मुड़्स जी बी जीअरी ज़ाल पहाड़ी - टकिरी, डूंगरी, डूंगिरी पहाड़ु - डूंगरु, जबलु, टकरु, पर्वतु, पर्बतु पहिरियों - प्रथमु, अगियों, अवलि, अव्वलि पहिरीं - प्रथमु, अवलि ; पहिरियाईं, मुंढ में, प्रारंभ / आरंभ में, शुरूअ में पहु - पथु, रस्तो, मार्गु ; वीचारु, ख़यालु, ग़ौरु ; रिथ ; सलाह, गण. पहुच - रसाई, पुजंदी, हलंदी ; सत्ता, शक्ती, वसु ; रसीद, मोट, पावती. पहेली - पिरोली, गुझारत ; गुझी गाल्हि पांउ - पेरु, पगु, पांवु, क़दमु ; वीरु पुरुषु, बहादुरु पांचाली - द्रौपदी, कृष्णा, सौरंध्री, द्रुपद-कन्या पांडव - पांडुपुत्र, पांडुसुत पांडुलिपि - हस्तलिपि, हस्तलेखु, पांडुलेखु, हथ लिखियलु, दस्तख़तु पांदु - पलांदु, पलउ, पहगु, आंचलु, झोली पांधी - पांधीअड़ो, पंधु कंदड़ु, वाटहड़ू ; क़ासिदु, न्यापो आणींदड़ु यात्री पाकशाला - रसोईघरु, रंधिणो, खरांडो, रसोड़ो पाकी - उस्तिरो, वस्तरो ; पवित्रता, सतीपणो पाखंडु - छलु, कपटु, ढोंगु, ढकोसलो, आडंबरु, प्रपंचु, डेखावो पाखंडी - छलावो, छलियो, कपटी, ढोंगी, ढकोसलेबाजु, प्रपंची, दंभी पागलपणो - जुनूनु, दीवानगी, नासमुझी, बेवकूफ़ी, जाहिलपणो, अहमकपणो, चर्याइप, झक, जहालत, नादानी पागलु - जुनूनी, दीवानो, नासमझु, बेअकुलु, बेवकूफ़ु, ज़ाहिलु, अहमकु, चरियो, झकी, ज़हालु, नादानु पाछो - छाया, छांब, छांविलो, पांछ्लो ; अझो, ओट, पनाह ; असरु ( भूत जो ) पाटिली - बेंच, बांकिड़ो पाटु - गायकु, गाइणो, चारणु, मङणहारु ; पात्रु, योग्यु, लाइक़ु पाटू - हथफाड़ु, उडाउ, उडाऊ, लखलूटु पाठशाला - गुरुकुलु, विद्यापीठु, विद्यालय ; स्कूलु पाठु - सबक़ु, दर्सु, ‘लेसन’ ; पढ़िणी ; सिख्या, उपदेशु, बोधु पाठ्यपुस्तकु - दर्सी किताबु, ‘टेक्स्ट बुक’ पाडो - कूंहो, मंहि जो नरु बचो पाड़ - जड़, मूल, बुनियादु ; मुंढु, मुहगु पाड़णु - पूरो करणु, निबाहिणु ; भरणु ( पेटु ), भेटणु, बराबर करणु ; लाहिणु ( लेखे में ) ; आटा पाटा करणु पाढ़णु - पढ़ाइणु, सिख्या डियणु, सेखारणु, यादि कराइणु पाणी - जलु, नीरु, आबु, मींहुं, बरसाति ; आंसूं, गोढ़ा ; तेजु, जोहरु ; तिखाई, तेज़ी ; मुड़्सी, हिमथ पातालु - पाताल लोकु, रसातलु पातिरु / पात्रु - थांउ, बर्तनु ; पात्रु, किरदारु ( नाटक में ) ; योग्यु अधिकारी, लाइकु पादरु - मोचिड़ो, जूतो, खलो, खोसिड़ो, लितरु पानु - नागर वलि जो पनु ; तास रांदि में हिक रंग जो नालो, लालु पापी - अधर्मी, गुनहगारु, अपराधी, दुष्टु, पातकी, डोही. पापु - अधर्मु, गुनाहु, अपराधु, दुष्टपणो, पातकु, डोहु. पाबंदी - रोक, प्रतिबंधु, बंधणु ; पराधीनता, ग़ुलामी. पाबंदु - नौकरु, ग़ुलामु ; घोड़े जे पेरनि में बधण जी रसी पायो - पीढ़, बुनियादु, नींव ; थंभो, स्तंभु, टेकणु ; ओहदो, दर्जो, स्थानु, पदु पारंपरिकु - रिवायती, परंपरागतु, पीढ़ी-दर-पीढ़ी. पारखी - पारखू, परखण / जाणण / सुञाणण वारो. पारपत्रु - ‘पासपोर्ट’, परदेस में वञण जो परवानो. पारिजातु - हरसिंगारु, कचनारु, फरहदु ( गुलु ). पारितोषिकु - इनामु, पुरस्कारु, ‘अवार्डु’ पारिभाषिकु - तकनीकी, परिभाषा जो, ‘टेक्निकल’, तकनीकी पारिवारिकु - परिवार जो, कुल जो, ख़ानदान जो, वंश जो पारु - सीमा, हद, छोरु, अन्तु, बियो किनारो, छेड़ो ; पतो, डसु ; ओसारु, विलापु, विरलापु, क्रंदनु ; आदत, हलति पारो - पारसु, दिव्य रसु, सिद्ध धातु, ‘मक्र्युरी’ ; सख़्तु सीउ / थधि ; जमियलु पाणी पार्थ - अर्जनु, धनंजय, गांडीवधारी, अर्जुन पार्थिव - भौतिकु, लौकिकु, सांसारिकु, मिटीअ जो पार्वती - गौरी, भवानी, शैलपुत्री, गिरिजा, गिरिनंदिनी, शंकरप्रिया, सती पार्षदु - परिषद जो सदस्यु, सभासदु पालकी - डोली, कजाओ ; हौदो पालकु - पालणहारु, पालणकर्ता, परिपालकु, पालन-पोषणु करण वारो पालतू - पालियलु, पालियलु-पोसियलु पालणु - परवरिश, पालण-पोषणु ; निबाहणु, निर्वाहु करणु, पूरो करणु ; पालतू रखणु, निपाइणु, तातणु ; पाड़णु ( वचनु ) पालणो - झूलो, पींघो, हिंदोरो, रतोलु पिंडु - तनु, देहि, काया, शरीरु ; गोढ़ो, गोलो, चाणो पिता - जनमदाता, जनकु, पीउ पितामह - डाडो ; नानो पिनणु - बीख घुरणु, मङणु ( हिं. माँगना ), हथु टंगणु ; रुलणु, भटिकणु पियक्कड़ु - शराबी, नशई पिरोली - पहेली, गुझारत ; गुझी गाल्हि पिशाचु - भूतु, प्रेतु, जिनु, शैतानु पीड़ा - सूरु, वेदना, तकलीफ़, कष्टु, दुखु, दर्दु पीड़ितु - दुखी, बीमारु, मरीज़ु ; परेशानु, बखु, शिकारु पीपु - मवादु, रोगु, गंदु, चूंअ, ‘पस’ पीअणु - पिअणु, गटकणु, गले मां हेठि लाहिणु ; छिकणु, चूसणु, धूम्रपान करणु पीलवानु - पीलबानु, हाथीवानु, महावतु पीलिया - साई ; पांडुरोगु, ‘जांडिस’ पीलो - केसरी, नारंगी, सुनहरो, हैडाहों, फिको ; तीरु, बाणु पुकार - आवाज़ु, फ़रियाद, सडु, दांहं, कूक, रड़ि, दुहाई, कोठ ; शिकायत पुकारणु - सडणु, कोठणु, दांहं / रड़ि करणु, आवाज़ु डियणु, फरियादु करणु, आवाहन करणु पुछणु - पुछा करणु, मालूम करणु, सवाल करणु, हालुचालु पुछणु, समाचार वठणु, जाण वठणु, जानकारी वठणु, छानबीन करणु पुजंदी - पहुच, रसाई, हलंदी, वसु, सघ, समरथी ; हूंदि ; प्रभावु, असरु पुजाणी - अंतु, छेड़ो ; समाप्ती, ख़ातिमो पुञी - दानी, उदारु, पुण्यवानु, सदाचारी, नेकु, भलो पुञु - दानु, नेकी, चङाई, सुकर्मु पुटिड़ी - धीअ, छोकिरी, कन्या, सुपुत्री, बालिका पुटु - पुत्रु, बेटो, पुटुड़ो, पूतु, सपूतु, बालकु, छोकिरो, लालु पुण्यवानु - धर्मात्मा, सत्कर्मी, पु´ करणु वारो, पुञी, उदारु पुण्यु / पुञु - सत्कर्मु, सत्कार्जु, पवित्रु कमु, सबाब जो कमु, सुठो कमु. पुतली - पुतिली, गुडी, कठपुतली ; अखि जी पुतली, अखि जो तारो. पुरस्कारु - इनामु, बख़्शीश, इनामु-इकरामु, ‘अवार्ड’ पुरातत्व - प्राचीनु, एतिहासिकु, तमामु झूनो, पुराणो, क़दीमु पुराणो - प्राचीनु, सनातनु, झूनो, झूने ज़माने जो पुरी - नगरी, नगरु, शहरु पुरुषार्थी - हिमथ वारो, वीरु, साहसी, पराक्रमी, बहादुरु, मेहनती. पुरुषार्थु - हिमथ, पराक्रमु, समरथी, वीरता, उद्यमु, महिनत, उदमु. पुरुषु - आदमी, मर्दु, नरु, माण्हू ; पती, मुड़्सु ; ईश्वरु, परमात्मा. पुलीस - सिपाही, संतरी, जवानु, ‘कांस्टेबल’ पुश्ती - समर्थनु, हिमायत, अनुमोदनु ; टेक, सहारो पुष्करु - कमलु ; सरोवरु, तलाउ. पुस्तकालय - ग्रंथालय, ‘लाइब्रेरी’ पुस्तकु - पोथी, ग्रंथु, किताबु ; रचना पुस्तिका - किताबिड़ी, नंढो किताबु, लघू पुस्तकु, ‘बुकलेट्’. पुस्ती - आधारु, आसिरो, टेक, झलो ; लत, रट ( घोड़े-गडह जी ). पूंजी - धनु, दौलत, सम्पती, मिल्कियत, लागत, जाइदाद, जमापूंजी. पूंजीपती - पैसे वारो, शाहूकारु, सेठ, समृद्धु, धनवानु, अमीरु. पूचो - डिंगो, फिडो, टेड़ो, वांको, बांको पूछताछ - पुछा गाछा, जाच-पड़ताल, छान बीन, तपास, ओख डोख. पूजणु - आराधना करणु, पूजा-अर्चना करणु, वंदन करणु, स्तुती करणु. पूजनीय - आदरणीय, पूज्य, आराध्य, माननीय, सन्माननीय, वंदनीय. पूजा - अर्चना, आराधना, स्तुती, वंदनु पूनमु - पूर्णिमा, पूरनमासी पूरकु - पूराओ कंदड़ु, परिपूरकु, संपूरकु पूरबु - पूर्व, ओभरु ; भावी, नसीबु ; ओभर वारो वाउ. पूरनता - सम्पूरनता, पूराई, अखंडता, संपूर्णता. पूरनमासी - पूनम, पूर्णिमा, पौर्णिमा पूरो - पूरनु, सम्पूरनु, सारो, सजो, समूरो, सरबिस्तो, समूचो, तमामु, समाप्तु, सकलु, भरपूरु पृथ्वी - धरती, भूंइ, ज़मीन, भूमी, थलु, भूतलु, भूमंडलु, वसुंधरा ; जगतु, सृष्टिी पृष्ठु - पुठी, पुठि, पुठियां ; सुफ़्हो, पनो, ‘पेज’ पेचीदगी - डुखियाई, मूंझारो, उलिझाउ ; लपेट पेचीदो - डुखियो, कठिनु, मुश्किलु ; लपेटियलु, मुंझियलु पेचु - वटु, वरु, वकड़ु ( पेट जो ), मरोड़ ; आंटी ( आंडनि में ) ; दग़ा, फ़रेबु ; मूंझारो, परेशानी, तकिलीफ़, मुश्किलात पेटी - घण खाऊ, पेटिरु, वडक़ूतो ; चोलीअ जो हिसो जो पेट मथां लटिके पेटु - ढिढु, उदरु, मादो ; गर्भ स्थानु, कुढ़ि, कुड़िह ; व्याउ, औलादु, संतानु ; तरो ( नदीअ वगै़रह जो ) ; वेकरि ; गुझु, रहस्यु ; आजीविका, गुज़रानु ; काकूसु, टोरो पेटोड़ी - मानियुनि टोड़ु, घणखाइकु, घणखाऊ, पेट लटु, पेहिरु, पेटू पेठि - बाज़ारि, मार्केट ; बाज़ारि जो अघु पेड़ु - वणु, झाड़ु, वृछु, वृक्षु पेपरु - कागरु, काग़ज़ु, पनो ; सुवाली पेपरु ; अख़्बार, समाचारपत्रु पेरु - पांउ, पगु, चरनु ; पेरो, पेरनि जो निशानु. पेशानी - मथो, निरिड़ु, निर्ड़ु, ललाटु, मस्तकु. पेशाबु - मुटु, मूतरु, मूत्रु, रेलो, नाड़ा छोड़ु. पेशि - अगियां, आडो, सामुहूं, साम्हूं पेशो - धंधो, कमु, रोज़गारु, उद्यमु, किर्तिकारि. पैग़ामु - संदेशु, न्यापो, सनेहो, संदेशो, आडित. पैदा - जावलु, जन्मियलु ; मौजूदु ; ज़ाहिरु, पधिरो पैदाइश - उत्पादनु, पैदावार ; आमदनी, उपति, कमाई, लाभु, फ़ाइदो पैमानो - मापो, मुक़ररु वज़नु ; दर्जो, प्रमाणु पोचि - औलादु, अन्शु, पिआडि, नसुलु, अढि, खीरि पोचो - लेपो, रागो ; चूनो, सफ़ेदी ; लेपे लाइ मूओ ; अंगोछो, नंढी गोडि पोढणु - लेटणु, आरामु करणु, सुम्ही पवणु. पोथी - किताबु, धार्मिक पुस्तकु, रचना, सर्जना. पोधो - थुल्हो, मतारो, तंदुरुस्तु, नौबनो पोलु - लिकल ख़ामी, ऐबु ; खोटो डेखु ; छलु, डोहु ; कूड़ु ; पोलाणि, ख़ालु पोशाक - लिबासु, परिधानु, वस्तरु, वर्दी, कपिड़ा, ‘ड्रेस’. पोषणु - पालणु, पालना करणु, रक्षा करणु, वडो करणु. पोसलि - आलाणि, घिम ; आली ज़मीन पोहणु - पचाइणु, सेकणु ( किरि में ) पौणाई - अणपूराई, कसाई, घटिताई, कमिज़ोरी, निर्बलता, 3/4 जी स्थिती. पौणो - चैथों हिसो घटि, 3/4 ; अणपूरो, कसो, घटि ; निर्बलु, हीणो. पौरुषु - मर्दानगी, हिमथ, पुरुषार्थु, पराक्रमु, उधमु पौष्टिक - कुअत बख्शु, बलवर्धकु, पुष्टिकारकु, स्वास्थ्यवर्धकु प्यारी - प्रियतमा, प्रेमिका, लाडली प्यारु - प्रेमु, प्रीति, मोहु, इश्कु, मुहबत, चाह, ममता, लाडु, सनेह पियारु ; शौंकु, चाहु प्यारो - प्रिय, प्रेमी, प्राणप्यारो, लाडलो, सुठो, मनमोहींदड़ु, वणंदड़ु प्यालो - पियालो, जामु ; कटोरो, वटो प्यास - उञ, तृष्णा, तिर्ष्ना ; लालचि, लोभु, कामना. प्यासो - प्यासी, पिआसी, उञारो ; सिकायलु. प्रकारुः क़िस्मु, तरीको, ढंगु, रूपु, नमूनो प्रकाशकु - सोझिरो कंदड़ु ; पुस्तक प्रकाशित करण वारो, छपाए पधिरो करण वारो, ‘पब्लिशर’ प्रकाशनु - पधिराई, छपाई, छपायलु किताबु छपाए पधिरो करण जी क्रिया, ‘पब्लिेकशन’ प्रकाशी - प्रकाशित, रोशनु, चमकदारु ; ज़ाहिरी, पधिरो, दृश्य प्रकाशु - सोझिरो, रोशिनी, उजालो, तेजु, ज्योति प्रकृती - क़ुदिरत, सृष्टी ; सुभाउ, मिज़ाजु ; तासीरु, मूलरूपु, सहज रूपु ; टिगुणी माया, मुख्य गुणु प्रगती - उन्नती, तरक्की, सुधारो, वाधारो, विकासु प्रगतिवादी - प्रगतिशील, विकासशील, तरक्कीवादी, तरक़ीपसंदु प्रचलितु - चालू, जारी, वहिंवार में हलंदड़ु प्रचारु - फहिलाउ, पधिराई, मशहूरी ; चलनु, प्रचलनु प्रजा - रइयत, अवामु, जनता प्रजातंत्रु - लोकशाही, लोकराजु, लोकतंत्रु, जनतंत्रु प्रणामु - नमस्कारु, नमस्ते, अभिवादनु प्रणाली - ढंगु, परंपरा, प्रथा, दस्तूरु, नियमु, नेमु, तरीक़ो, बंदोबस्तु, इंतज़ामु, रिवाजु, रीति, विधी, पद्धती प्रणु - प्रतिज्ञा, संकल्पु, निश्चो, क़समु, कौलु प्रतापी - ताक़तवरु ; कांतिवानु, तेजस्वी, ओजस्वी प्रतापु - प्रताबु, ताक़त, शक्ती, तेजु, धमा, कांती ; जसु, कीर्ती, नामाचारु, वडाई ; पराक्रमु ; भव्यता, डया ; दहशत प्रतिकारु - बदिलो, इंतक़ामु, जवाबु, प्रतिशोधु ; रोक, झल प्रतिक्रिया - प्रतिकारु, उल्टी क्रिया, रदिअमलु, ‘रिएक्शन’ प्रतिदिन - डिहाड़ी, हररोज़ु, हर डींहुं, रोज़ु-रोज़ु, हमेशा, सदाईं, रोज़ानो प्रतिद्वंद्वी - मुख़ालिफ़ती, दुश्मनु, शत्रू, वेरी, विरोधी, विपक्षी प्रतिनिधी - एविज़ी, दूतु, नुमाइंदो प्रतिपक्षु - विपक्षु, विरोधी पक्षु, मुख़ालिफु प्रतिफलु - अंतु, अंजामु, परिणामु, नतीज़ो, फलु, बदिलो प्रतिबद्धु - वचनबद्धु, बधलु, पाबंदु प्रतिबिंबु - परछाई, पाछो, पड़छायो, सायो ; अक़्सु, ओलिड़ो, पर्तो प्रतिभा - बुद्धी, समुझ, ‘टैलेंट’ प्रतिमा - मूत्र्ती, मूरत, प्रतिरूपु, ‘आयडॉल’ प्रतियोगिता - चटाभेटी, होड़, मुक़ाबिलो, प्रतिस्पर्धा प्रतिलिपी - नक़ुलु, हूबहू नक़ुलु, ‘कॉपी’, ‘डुप्लिकेट’. प्रतिवादु - विरोधु, खि़लाफत, नामंज़ूरु, अस्वीकारु. प्रतिवादी - जवाबदेहु, प्रतिपक्षी, ‘डिफेंडंट’. प्रतिशोधु - बदिलो, इंतक़ामु, पाड़ो झाड़ो प्रतिष्ठा - आदरु, सनमानु, इज्ज़त, मानु, मान-मर्यादा ; आस्थापना प्रतिष्ठानु - संस्थानु, संस्था, ‘इन्स्टिट्यूशन’ प्रतीकु - नमूनो, निशानी, बोधु, संकेतु, ‘सिम्बल’ प्रतीक्षा - इंतिज़ारु, इंतिज़ारी, ओनो, ओसीड़ो, रस्तो डिसणु प्रथमु - पहिरियों, मुख्यु, अग्र, बेहतरीनु, श्रेष्ठु प्रथा - रीति, रिवाजु, नियमु, रसम, दस्तूरु, पंरपरा. प्रदक्षिणा - परिक्रमा, परडखिणा, चैधारी फेरा डियणु. प्रदर्शनी - नुमाइश, नुमाउ प्रदर्शनु - निज़ारो, डेखाउ, आडंबरु ; नाटकु, नाटक जो ‘शो’ प्रदानु - डियणु, बख़्शणु, सुपुर्द करणु, हवाले करणु. प्रदूषणु - गंदगी, ग़लाज़त ; बिगाड़ ; भ्रष्टता, ‘पोल्युशन’. प्रदेशु - प्रदेसु, प्रान्तु, सूबो, परगिणो प्रधानु - मुख्यु, वडो ; अध्यक्षु, सभापती, सदरु ; उत्तमु, श्रेष्ठु. प्रधानाचार्य - प्राचार्य, प्रधानु अध्यापकु, ‘प्रिंसीपाल’, ‘हेडमास्टर’. प्रपंची - ठगींदड़ु, आडंबरी, ढोंगी, झंझटी, लफड़ेबाजु, ठग, कपटी. प्रपंचु - जंजालु, झंझटु, लफड़ो, आडंबरु, कपटु, ठगी, ढोंगु प्रबंधु - बंदोबस्तु, व्यवस्था, सुठो इंतिज़ामु ; लेखु, आलेखु, निबंधु, ‘थीसिस’ प्रभावु - प्रभाउ, असरु, तासीरु ; शक्ती, ताकत ; तेजु, प्रतापु, मण्या ; दहशत, रोबु, डया ; हलंदी, दगो ; वडाई, शानु ; चमत्कारु, करामत ; रीति, रसम, परि, दस्तूरु प्रभू - परमात्मा, मालिकु, ईश्वरु ; धणी, स्वामी ; राजा, बादशाहु प्रमाणपत्रु - सिफ़ारिशनामो, ‘सर्टिफिकेट’, सनद प्रमाणित - साबितु, तसदीक कयलु, सिद्ध ; सचो, सनदी, विश्वासपात्रु प्रमाणु - माणु, मापो ; पैमानो ; साख ; साबिती ; ज्ञान प्राप्तीअ जो साधनु प्रमुखु - पहिरियों, मुख्यु, प्रधानु, मुखी, नेता, ख़ासु प्रयत्नु - कोशिश, जतनु, प्रयासु, यतनु, कोशिशि प्रयोजनु - पिरोजनु, ध्येयु, हेतू, मक़सदु, उद्देशु ; मानॉ, अर्थु प्रलय - परलइ, क़हरु, कयामत, विनाशु, सर्वनाशु प्रलापु - पिरलापु, विरलापु, रोइणु, रोदनु, राड़ो ; बकवास, बकबक. प्रवचनु - समुझाणी, तक़रीर, उपदेशु, नसीहत, भाषणु, सिख्या. प्रवर्तकु - बुनियादु विझंदड़ु, शुरूआति कंदड़ु, प्रारम्भ कंदड़ु, बर्पा कंदड़ु. प्रवासी - प्रवासकु, परदेसी, गै़रमुल्क़ी, विदेशी, ‘एमिग्रंट्’, ‘माइग्रेटरी’. प्रवासु - यात्रा, परदेश गमनु, ‘एमिग्रेशन’ प्रवाहु - वहुकिरो, बहावु ; रफ़्तार, रवानी, गती ; सिलसिलो. प्रवीणु - माहिरु, जाणू, जानकारु ; होशियारु, क़ाबिलु. प्रवेशु - दाखि़लो, लंघु, प्रवेशद्वारु ; ‘एन्ट्री’ ; ‘एडमिशन’. प्रशासनु - शासनु, व्यवस्था, ‘एडमिनिस्ट्रेशन’ प्रश्नपत्रु - सुवालनामो, पर्चो, ‘क्वेश्चन पेपर’ प्रश्नु - मसइलो, सुवालु, समस्या, पुछा प्रश्नोत्तर - सुवाल-जवाबु, वादि-विवादु, गाल्हि-बोल्हि, संवादु. प्रसंगु - अवसरु, मौक़ो ; प्रकरणु ; संदर्भु, विषय, कारणु ; हेतू. प्रसन्नता - ख़ुशी, आनंदु, हर्षु, राज़िपो प्रसन्नु - ख़ुशि, आनंदित, निहालु, राज़ी, संतुष्ट प्रसादु - सेसा, भेटा, नज़रानो ; महिर, मेहरबानी, किर्पा, ख़ुशी प्रसारु - फहिलाउ, विस्तारु, पसारु प्रसिद्धी - मशहूरी, कीर्ती, शोहरत, जसु, नालो, नामूसु, ख्याती. प्रसिद्धु - मशहूरु, नामवरु, नामी, कीर्तिवानु, यशस्वी. प्रस्तावना - मुहागु, प्रस्तावना, भूमिका, परिचय, दीपाचो प्रहरी - पहिरेदारु, दरबानु, चैकीदारु, रखवालु, द्वारपालु, संतरी प्रहारु - धकु, चोट, आघातु, मार, हमलो प्राचार्यु - आचार्यु, प्रधान-आचार्यु, प्रधान-अध्यापकु, ‘प्रिंसीपाल’ प्राचीनु - पुराणो, पुरातनु, क़दीमु, आगाटो प्राणी - साह वारो, जीवु, जीवधारी, प्राणधारी, प्राणवाना, चेतनु, देहधारी, जानवरु प्राणु - साहु, जीवनु ; ज़िंदगी, चेतना, प्राण वायु प्राति - पिराति, प्रातःकालु, असुरु, पिरिहफुटी, भेजभीनी, प्रभात प्रादेशिकु - प्रान्तीय, सूबाई, क्षेत्रीय, प्रदेश जो. प्राध्यापकु - शिक्षकु, अध्यापकु, आचार्यु, ‘प्रोफेसर’. प्राप्ती - हासिलात, लाभु, फ़ाइदो ; सिद्धी ; उपति, पैदाइश. प्रायश्चितु - प्रास्चितु, पिराछतु, पछिताउ प्रारंभिकु - प्राथमिकु, शुरूआती, इब्तदाई, आदिम प्रारंभु - शुरूआत, आरंभु, आदि, उद्घाटनु, शुभारंभु ; पैदाइश. प्रार्थना - वेनिती, अरदास ; उपासना, इबादत, स्तुती, ईश्वर जी साराह. प्रालब्धु - प्रारब्धु, भावी, होवनहार, लिख्यो, तक़दीर प्रिय - प्यारो, पिरी, महबूबु, दिलबरु ; चहेतो, दुलारो, लाडलो प्रियतमा - प्रेमिका, महबूबा, सजनी ; पत्नी प्रेक्षकु - डिसंदड़ु, दर्शकु, तमाशाई प्रेक्षागृहु - नाट्यगृहु, नाट्यशाला, नाटकघरु, रंगमंडपु, ‘थियेटर’ प्रेमी - रसिकु, अनुरागी, आशिक़ु, स्नेही, दिलबरु, दिलदारु ; मित्रु, दोस्तु प्रेमु - प्यारु, सिक, चाहत, प्रीति, इश्क़ु, मुहबत, लगन, चाह, मोहु, लाडु, दुलारु, दोस्ती, श्रद्धा, भक्ती प्रेरकु - प्रेरणा डींदड़ु, चोरींदड़ु, प्रेरित कंदड़ु प्रेरणा - उत्साहु, प्रोत्साहनु, हिमथ अफ़ज़ाई ; जज़्बो, मन उछल ; गुझी सलाह ; तहरीक प्रौढ़ु - बालिग़ु, सामाणलु, सियाणो, शादीअ लाइक़ु ,जुवानीअ खे रसियलु, ‘ऐडल्ट’ फंगु - तख़्तो, पाटियो ; खंभु ; ऐट जो चकरु ; लंगरु जो परु. फंदिणी - नटूंओं, नंहं नचिणो, टरिड़ो इन्सानु ; नंढो फुंदणु. फंदिरु - चालाकु ; कपटी, दोखेबाज़ु, दग़ाबाज़ु फंदु - फाही, सिरकिणी ; ठगी, कपटु ; चालाकी ; प्रपंचु, छलु फंदो - फाही, सिरकिणी, जारु ; कपटु, ठगी, दग़ाबाज़ी फकड़ु - हथफाड़ु, लखलूटु, उडाऊ, पाटू ; सरवेचु, हूलु ; ठहपह चई डींदड़ु फकी - फकु, चूरणु, दवा जो चूरो, कुटियल दवा फकुरो - वाउखो, आडोको, उसाकिरो, पूरीअ तरह न सुकलु फगुणु - फागु, फाल्गुन, होली फड़फोटि - डहकाउ, हिरासु ; थरथलो, टाकोड़ो, डोड़डुक, घबराहट ; उडाई, डीहिड़ो फणि - फणु, नांग जो फहिलियलु मुंहुं ; कुल्हे जी पटी, हंजी ; लग़ड़ / पंतग जी चोटीअ वारी नोक फरजी - बनावटी, नक़ुली, कूड़ो, ख़याली, हथरादू, गै़र-क़ुदिरती फलु - मेवो, फरु ; नतीजो, परिणामु ; लाभु, फ़ाइदो ; इनामु, बक्षीस ; बदिलो, एविज़ो फहिलाउ - पखेड़, पसारो फहिलाणु - पखिड़णु, पसिरणु, वधणु ; टिड़णु ( खंभ ) ; मशहूरी थियणु फाटणु - फाड़िजणु, चाक थियणु ; अंघु अचणु, चीरु अचणु ; डरणु ; खुली पवणु, ज़ाहिर थियणु ; रोदन करणु ; कूकारणु, बाकारणु फाड़णु - चीरणु, चहकु / अंघु डियणु, डारणु ; वढणु, कपणु फार - फाक, टुकरु ( मेवे जो ) ; फरु ( हर जो ) ; टूणो, टोणो ; कामणु, कामिणु ; फ़ालु, सुगुनु, सौणु, शकुनु फासणु - अड़णु, अटिकणु, उलिझणु, फंदे में बंदि थियणु, गिरफ़्तारु थियणु, गपी पवणु, बंधण में पवणु फासाइणु - अटिकाइणु, उलिझाइणु, फंदे में विझणु, बंधण में विझणु, दबणु, अड़ाइणु फासी - फाही, सिरकिणी, सूरी, सूली, मृत्युदंडु फिको - बेसवादी, बेज़ाइके, बेसवादु, अलूणो, लिसो, नीरसु ; पीलो, हैडो ; शर्मिंदो, लजी, खिखो विखो ; झको, हैरानु फिठि - फटकार, फिटकार, धिकारु, लानत फिडो - डिंगो, टेढ़ो, वांको, बांको, विंगो ; खुरडो, पेरनि जो फिडो फिड़ती - फिरी व´ण जी क्रिया, गोही, फेराटी ; रंडक, रुकावट ; थाबो, थेड ; अंगुड़ी, जांठो, फंदो, अड़ी फिरणु - हेडांहुं-होडांहुं घुमणु, सैरु करणु, चकर लगाइणु, चैधारी घुमणु, हलणु, मोटणु, मुड़णु, मटिजणु, बदिलजणु, पाणी न डियणु ( वचन खे ), फिरी बिहणु फिसकणु - तिरिकणु, गिसिकणु, खिस्कणु. फिहिंग - फींग, बूंद, फुड़ी ; छंडो, छट. फीण - फीणु, गजी, झग, झाग, कफ़, झगी. फुंगी - खुंभी ( भाजी ), सुपड़ो, भुंइफोड़ु फुंडणु - फुंडिजणु, फहिलजणु, वधणु ; फूंडि में अचणु, आफुरिजणु फुंदणु - रेशम या सुट जो ठाहियलु नंढो झुमकु, झाबो, झूड़ो ; लगड़ / पतंग जो पुछु फुड़िती - चुस्ती, तेज़ी, तकिड़ाई, फुड़्ताई, खड़ाई, चालाकी फुड़ितु - चुस्तु, तेज़ु, तकिड़ो, खड़ोतड़ो, जलफटाको, झांझिरो, वांउटिरो फुरड़ी - रत गढ़ु, पूंइ ऐं रत सां भरियल गोढ़ी, फोड़ी, फोड़ो फुलवारी - फुलवाड़ी, बाग़ु, बगीचो, गुलशनु, उपवनु फुलारिजणु - फुटणु ; टिड़णु, खुलणु ; बूरिजणु, गुल झलणु, पची पवणु ( वातु ) फुलवंती - विधवा, डनी, डुहागिणि, रन फुलु - गुलु, पुष्पु, फूलु ; चिल्म जो टोपु ; तलवार जो हथिए जो बुंबु ; डंभु ; माहवारी, कपिड़ा, संख, अस्थियूं फुसलाइणु - चापिलूसी करणु, लालचि डियणु, बरग़लाइणु, गुमराहु करणु, बहकाइणु, चट करणु फुहार - फुहारो, फुड़ि-फुड़ि पवणु, फुहारो ; छाटार, लाट, धार ( पाणीअ जी ), सन्ही बूंद फूक - सूटो ( चिल्म / सिगरेट जो ), झूटो ( हवा जो ) ; साह जो तकिड़ो आवाज़ु, शूको ( नांग जो ) ; सीट, फूंड, दमु ; सुसिपुसि ; चूक, चोर, छेड़ ; वात मां ज़ोर सां कढियल हवा फूकणु - जलाइणु, साड़णु ; उडाइणु, लुटाइणु, बर्बादु करणु. फूकिणो - बुदबुदो ; फोफींडो, फुलिणो, उटाटु ; ग़ुबारो. फूटि - मतभेदु, वेरु, अणबणति, बिगाड़ु, विंजोगु ; चीर, डार. फूलु - गुलु, पुष्पु ; दौलत, नाणो फेरफार - फेर घेर, मटसट, तब्दीली, फेरफारु फेरु - भेदु, विचांदरु, तफ़ावतु, फ़रकु, तब्दीलु, फेरफार ; वरु, वकड़ु, डिंग फेहणु - फिहणु, फासाइणु ; कुटणु, चिथणु, धाङोरणु, सख़्तु मार डियणु फोकटु - मुफ़्तु, बेसूदु, अजायो, निकमो ; ख़ाली पीली, नाहक़ु, राह वेंदे, बिना तकिलीफ़ जे फीरु - वाटमारो, डाकू, लुटेरो, लोटू, धाड़ेलु फोरो - ढेरो, सुट जो वेढ़ो फोलहणु - गोलणु, गोल्हणु, जाचणु, वोवड़णु, ढूंढणु, तलाशणु ; खोलणु, ज़ाहिर करणु फ़ंदु - फंदो, फांदो, सिरकिणी ; ठगी, कपटु, दोलाबु ; अटिकल, हिरफ़त फ़क़ति - रुगो, केवल, सिर्फ़ु फ़क़ीरु - जोगी, साधू, बैरागी, वैरागी, संन्यासी, औलिया, पीरु ; भिक्षुकु, बीखारी, भिखारी ; ग़रीबु, निर्धनु, दरिद्रु फ़ज़ीलत - गुणु, ख़ासियत फ़ज़ीहत - बदिनामी, शरमसारी, ख़्वारी ; दुर्दशा, बुरी हालति, अपजसु. फ़नकारु - कलाकारु, दस्तकारु, कारीगरु, चित्रकारु, शिल्पकारु. फ़ना - विनाशु, तबाही, बर्बादी ; नासु, चटु, ख़तमु फ़नु - कला, इल्मु, हुनरु, विद्या, गुणु, ख़ूबी ; चतुराई, होशियारी ; योग्यता ; मकरु, फ़रेबु फ़रमाइणु - चवणु, बयानु करणु ; आज्ञा डियणु, हुकुमु डियणु फ़रमाइशु - आज्ञा, हुकुमु, फ़र्मानु, चवण जी क्रिया फ़रारु - भजी व´ण जी क्रिया, रूपोशु थियण जो कमु फ़रियादी - वादी, मुद्दई, दांहीं, छेकू ; फ़रियादु करण वारो, केसु करण वारो, अरीज़ी कंदड़ु, शिकायत कंदड़ु फ़रियाद - दांहं, शिकायत ; मदद लाइ रड़ि ; डाढाईअ / ज़ुल्म जी दांहं ; मुक़दमो, दावॉ फ़रिश्तो - देवदूतु, गनु, पारखदु, पार्षदु, मलाइकु फ़रेबी - ठगु, कपटी, दोलाबी, धूर्तु, दोखेबाज़ु, मक्कारु, छलियो. फ़रेबु - ठगी, कपटु, दोलाबु, धोखो, दग़ाबाज़ी, मक्कारी, छलु. फ़र्मानु - आज्ञा, शाही हुकुमनामो, राजा जो / सरकारी आदेशु फ़र्शु - विछाणो, ग़ालीचो, फ़रासी, क़ालीनु ; सिरुनि / पथरनि सां बधलु पटु / ज़मीन फ़सादु - झगिड़ो, झेड़ो, टंटो, दंगो, हंगामो, हुल्लड़ु ; बलिवो, बग़ावत ; तकरारु, खललु फ़सानो - कहाणी, क़िसो, कथा, अफ़सानो, ख़याली क़िसो ; कूड़ी कहाणी फ़सुलु - मुंद, मौसम, रुति, ऋतू ; अध्याउ, प्रकरणु, बाबु, अध्याय ; विछोड़ो, जुदाई, विछोड़ो ; पोख, आबादी, लाबारे जो समय फ़ाइदेमंदु - काराइतो, लाभदाइकु ; सफलु फ़ाइदो - लाभु, नफ़ो, मुनाफ़ो, खट्यो, खटियो ; उपयोगु ; तासीरु, प्रभावु फ़ालटू - अजायो, गै़र-ज़रूरी, फ़िज़ूलु, व्यर्थु ; वाधी, वधीक, घुर्ज खां वधीक ; निकमो, बेकारु फ़िकिरु - ख़यालु, वीचारु ; गणिती, चिंता ; परिवाह, ग़र्ज़ ; परेशानी ; ग़मु, दुखु. फ़िकिरो - उपवाक्यु, वडे वाक्य जो हिसो ; शैलीअ जो हिकु टुकरु ; क़ाइदे जो क़लमु. फ़ितूरु - झगिड़ो, रगिड़ो, तकरारु, मामलो ; बग़ावत, विद्रोहु ; डोहु, दग़ा, लुड़ु, हंगामो. फ़िदा - मोहितु, आसक्तु, आशिक़ु फ़िराक़ु - चिंता, फ़िकिरु, सोचु ; तलाशु, खोजु ; विछोड़ो, वियोगु, विरहु फ़िलहालु - मौजूदह वक्तु, मौजूदह हालति फ़ी - में, मंझि, ते, सां, लाइ, मथां, जे ; हर हिक लाइ ; लागु, महिनताणो फ़ुरसत - वांदिकाई, वारिखाई, ख़ाली वक्तु, समय, अवसरु, मौक़ो ; देरि, वेरम फ़ैसिलो - न्याउ, इन्साफ़ु, निबेरो, मुक़दमे में जज जो रायो, फ़तवॉ फ़ौज - लश्करु, पलटन, सेना ; मेड़ाको, टोलो फ़ौजदारु - सरदारु, सेनापती, सिपहसालारु ; पोलीस अधिकारी. फ़ौलादी - रुकाओं ; शक्तिशाली, मज़बूतु ; हट्टो-कट्टो, तगड़ो, ज़ोरदारु. फ़ौलादु - रुकु, इस्पातु, ‘स्टील’ बंजरु - कलिराठी या साहीअ में छडियल ज़मीन, अण पोखियल ज़मीन, वीरानी, वीरानो बंदगी - बान्हप, ग़ुलामी, नौकरी ; पूजा, उपासना, शेवा ; प्रणामु, नमस्कारु बंदरु - समुंड जे किनारे ते जहाज़नि / बेड़ियुनि जे बीहण लाइ जाइ ; बांदरु, भोलिड़ो, लंगूरु, वानरु, भोलो बंदि - अण खुलियलु, पकिड़ियलु, गिरफ़्तारु, कै़दि बंदिगोबी - पनगोबी, पत्तागोबी बंदिश - पाबंदी, रोक, प्रतिबंधु ; योजना, मन्सूबो ; स्वरु, रचना बंदी - क़ैदी, कारावासी ; क़ैदियाणी, दासी, बान्ही ; वही, लेखे-जोखे जो किताबु बंदु - बंदी थियलु, बधलु, रोकियलु ; क़ैदु, जेलु ; बंधनु, बंदिश ; बनो ; संधु ; ज़ंजीर जो कड़ो, मिसरअ् ( कविता जी ), कविता जे कुझु सिटुनि जो मेड़ु बंदोबस्तु - प्रबंधु, व्यवस्था, इंतिजामु, जोड़जकु, ठाहु ; जमीन जी ढल मुकिररु कंदड़ु खातो बकबक - बकवास, झगी, यख़ी बकणु - बेबणु, घणो गाल्हाइणु, बकणु शकणु, यख़ी हणणु, बकझक करणु बकारिणि - फुलारिणि, आरियाणी, गुल विकिणंदड़ स्त्री बखियो - सुईअ सां डिनलु टोपो बखु - बलि, क़ुर्बानी, सदिक़ो ; शिकारु बख़्शीश - इनामु, पुरस्कारु, नज़रानो, भेंट, चंदो, दानु बखेड़ो - झेड़ो, रड़ि वाको, तकिलीफ़ बग़ावत - फ़सादु, बलिवो, ग़दरु, क्रांती, विद्रोहु बचकानो - बचिकानी, बारोतो, तंजणु, बंधणु ; बोकी बचति - पाछी, बक़ाया, बचायल शइ या रक़म, फ़ाइदो, लाभु, मुनाफ़ो बचपनु - बालपणु, नंढिपणु, बाल्यकालु, बचपनो बचाइणु - बचाए रखणु, पासीरो करणु, मेड़णु, पाछी करणु ; रख्या करणु, संभाल करणु ; तारणु, उद्धार करणु, उबारणु, छुटाइणु ; मदद करणु बज़ारी - रवाजी, बदि फ़ज़ीलतो बजि - नंढा ऐं घाटा वार ; बुर ; ऐबु, ओणाई, दुर्गुणु, ख़ामी बटवारो - विरहाङो, विभाजनु, विरहासत बठु - चुल्हो, बठी ; चणा वगे़रह भु´ण लाइ वडी तई ; मचु, आड़ाहु, ढांढु ; ढिगु, ढेरु बड़्छी - बण्छी, भालो, नेज़ो बढ़िया - सुठो, उत्तमु, उमदो, उचो, लज़ीज़ु, ज़ायकेदारु, स्वादिष्टु ; भलो, नेकु, शरीफ़ु बणाइणु - बनाइणु, ठाहिणु, जोड़णु ; भंभुलाइणु, वेसाहणु. बत्ती - डीओ, मेणबती, जोति, दीपकु, रोशिनी, प्रकाशु, वटि. बदनु - शरीरु, सरीरु, काया, देहि, तनु बदि - बुरो, ख़राबु, बुछिड़ो ; किनो, गंदो बदिइन्तज़ामी - अव्यवस्था, बेबंदोबस्ती, अंधाधूंधी, गड़बड़ि. बदिक़िस्मती - बदिनसीबी, कमिनसीबी, निभागु, दुर्भागु. बदिक़िस्मतु - बदिबख़्तु, कमिनसीबु, बदिनसीबु, अभागो, निभागो. बदिचलनु - बदिचालि, विभिचारी, लंपटु, कुकर्मी, भ्रष्टु. बदिज़बानु - गारिगंदु कंदड़ु, फूहड़ु बदितमीज़ु - अणसुधिरियलु, गंवारु, झंगिली, असभ्यु, अशिष्टु. बदिदिमाग़ु - अहंकारी, घमंडी, बदिमिज़ाज़ु, शेख़ीबाज़ु. बदिनसीबी - बदिक़िस्मती, कमिनसीबी, बदिबख़्ती. बदिनामी - गिला, कलंकु, निंदा, ख़्वारी बदिबूइ - बांस, धप, दुर्गन्ध, विगंध बदिमाशी - शैतानी, लुचाई, बदिमिज़ाजी, दुराचारु, लफंगाई बदिमाशु - नीचु, कुकर्मी, लुचो, शैतानु, दुराचारी, लुचु, कपटी, लुंबु बदिमिज़ाजु - ख़राबु सुभाव जो, ग़ुस्सैलु, झगिड़ालू, झगड़ारु, एविणो ; चेड़ाकु, टांडीअ तपिणो, खिजिणो, तीसे खाधो, छितो बदिलो - इंतक़ामु, वेरु ; पासो, तरफ़दारी, वटप ; मोट. बदिशिकिलि - बदसूरतु, कुरूपु, कोझो. बदिहाज़िमो - बदहज़िमी, अजीर्णु, अपचो ; गिरानी बनवासी - बन जो रहिवासी ; लोक-त्यागी, संन्यासी ; परवासी बनाइणु - बणाइणु, ठाहिणु, जोड़णु ; जुड़तू ठाहिणु ; मूर्खु बनाइणु बनावत - बनावट, ठाह-ठूह, अडंबरु ; सिटाउ, जोड़, रचना ; बीहक, घाटु ; डौलु, डोलु ; घाड़ाटो, अडावती कमु बनावती - बनावटी, नक़ुली, कूड़ो, हथिरादू, जुड़्तू बनियो - वापारी, दुकानदारु ; मोदी, बनियां बनु - झंगु, झंगलु, वनु, बेलो, बयाबानु बमिजणु - आफुरजणु ( पेटु ), फूकिजणु, हवा सां भरिजणु, डटिजणु बमु - डाड़, बटाक, फड़बाठ ; डटो, खोटो दिलासो ; रोबु, भभिको, अडंबरु ; आकड़ि, घमंडु, अभिमानु ; साज़ जो थुल्हो ऐं ऊचो आवाज़ु बयानु - वर्णनु, हालु, अहवालु, ज़िकिरु ; इज़िहारु, अभिव्यक्ती ; शाहिदी, ज़बानी ( कोर्ट में ) ; भाषणु, तक़िरीर ; ख़बर, रिपोर्ट बयानो - पेशिगी, सूथी, शाही, सौदे पके करण लाइ अगुवाट डिनल रक़म बयाबानु - झंगु, वीरानो, बरपटु, रिणुपटु, रिणु, उजड़ु प्रदेशु बरक़त - आसीस, फ़ाइदो, धनु, दया, ख़ुशिनसीबी, सभागाई, झझाई, वाधि, विपुलता ; सभागु ; लाभु ; कल्याणु, भलो ; माल / दौलत जी घणाई बरखि़लाफ़ु - उल्टो, विरुद्ध, ना फ़ाइदे में, उबतड़ि बरड़ाटु - वडो टिटु ; बटाक, डाड़, फड़्बाट, हाम बरपा - काइमु कयलु, ठाहियलु, पेरनि ते बीहारयलु, स्थापन/ना ; खड़ो, बरक़रारु बरबंडु - ताक़त वारो, जोशीलो, प्रतापी ; हठीलो बरबादी - नाशु, विनाशु, तबाही, उजड़ता बरबादु - नामु, तबाहु, विनासु, नष्टु, चटु ; नुक़सानु बरसाति - बारिश, मींहुं, वर्षा, बरखा बरात - जञ, हुंडी, चेकु ; पत्रु, ख़तु, चिठी बराबरि - समानु, हिक जहिड़ो, संओं, सिधो, सरीखो ; नेकु, सही, खरो ; योग्य, योग्यु, वाजिबी बराबरी - हिकजहिड़ाई, समानता, सरीखाई बरमेचणु - पाण खे बिए जहिड़ो समुझणु ; हिक जहिड़े हुअण जी दावॉ करणु, तुलना करणु बरी - मुक्तु, आज़ादु, रिहा ; बरपट जो, बयाबानी ; ज़मीनी, ख़ुश्कीअ जो ; बटणनि पवण वारी पटी ; बेगुनाहु, निर्दोषु बवंडरु - वाचूड़ो, सख़्तु तूफ़ानु, आंधी ; झंझटु, बवालु बवासीरु - अश, मोका, ‘पाइल्स’ बसंती - बहार / बसंत जो, बहारी ; हैडो, पीले रंग जो बसमु - भसमु ; सड़णु, जलणु, जली रख थियणु बसि - माठि, चुपु, शांती ; रोक, बंदिश ; अंतु, पुजाणी ; तरसु ! बसु - ठहियो ! माठि ; घणो सारो, पूरो, काफ़ी. बस्ती - वाहणु, गोठिड़ो ; वसंदी, आबादी ; आदमु. बहा - मुल्हु, क़ीमत, दामु, अघु बहादुरु - वीरु, सूरिमो, झूंझारु, पावंगु, कोपो ; दिलेरु, सूरिह्यु, मांझी, निडरु ; पहलवानु बहादुरी - मर्दानग़ी, वीरता, हिम्मत, दिलेरी, पहलवानी बहार - बसन्त रुति, फूलार ; जुवानीअ जो रंगु ; मौज, आनंदु, सूंहं ; ख़ुशी, आनंदु ; रौनक, ताज़गी ; सब्ज़ी, सावक, हरियाली बहालु - पको, क़ाइमु ; दस्तूर मूजिब ; मूल स्थितीअ में ; क़बूल, मान्य, मंज़ूरु ; ठीकु, सही ; सचो बहिष्कारु - बाहिरि कढणु, नेकाली, अस्वीकारु ; वास्तो / सन्बंधु रखण खां इनकारु बही - हिसाबु किताबु लिखण जी बंदी, वही. बहुमतु - घणनि जो रायो, घणाई, ‘मेजारिटी’. बाकु - डपु, भउ, डाउ, डेजु ; अंदेशो बाक़ी - बाकी रहियलु, बचलु, बक़ाया, पाछी ; वधीक ; जटाऊ, दाइमी बाख - पिरिहफुटी, उषःकालु ; उल्लेखु, ज़िकिरु, गाल्हि बाखणु - आखणु, चवणु, कहणु बाखिरी - लोली, कोकी, नंढी मानी ( म. भाकरी = ढोढो ) बाग़वानु - माली, बाग़ाई, माल्ही, आराई बाग़ी - बलिवाई, विद्रोही, बग़ावत कंदड़ु, फ़सादी बाग़ु - बाग़ीचो, गुलशनु, चमनु, गुलिस्तानु, फुलवाड़ी, फूलवाड़ी, उद्यानु ; आतिशबाज़ीअ जो हिकु क़िस्मु बाज़ारी - बज़ारी, बाज़ारू, मामूली ; रवाजी ; गंदो, अश्लीलु ; बाज़ारि सां वास्तो रखंदड़ु ; हालू चालू, आमु ; नीचु, कमीणो ; अणपढ़ियलु, बिगिड़ियलु ; झंगिली बाज़ी - रांदि, खेड, रम्ज़, खेलु ; मज़ो, विंदुर ; दलिबो, ठगी ; हुनुरु, कारीगरी, कला ; गोइ, सरसी ; चालाकी ; शर्त, होड, पणु, दाउ बाज़ीगरु - जादूगरु, मदारी, तमाशो कंदड़ु. बादरंगु - ककिड़ी, काकिड़ी, वंगी, वंगो. बादलु - मेघु, ककरु, विडरु, छमरु, अंगिली. बादिलो - बोदिलो, मचिलो, लाडुलो बादिशाहु - राजा, हाकिमु ; शतरंज जो मुहिरो ; शाहु, सुल्तानु, नरेशु बाधा - अटक, रोक, विघ्नु, दिक़त, संकटु, रुकावट, रंडक बांधु - बंदु, बंधि, मिटीअ जो बनो बानी - वाणी, वचनु ; हिक क़िस्म जो हथियारु ; स्थापकु, पायो / बुनियादु विझंदड़ु बानीकारु - आरंभु कंदड़ु ; अगिवानु, नेता, सूंहों, रहनुमा बानो - खातो ; वेसु, पोशाक ; कपिड़े जी उणाई या पेटो ; रंगु, वर्णु ; घोड़े जे निर्ड़ ते अछो बोल्हु बाबति - बारे में, विषय में, संबंध में, लाइ वास्ते ; विषय ; गाल्हि ; कमु ; विचूर बाबा - पीउ ; साईं ; प्यार जो सडु ; साधूअ या बुढे लाइ शब्दु, ख़ुशामद करण जो शब्दु बावजूदि - इन हूंदे बि, जेतोणीकि, तोणे, अगरचि बास - गंधु, बुइ, बूइ, बांस, छट ; धप, बदिबूइ ; सुगंध, ख़ुश्बूइ ; अगुवाट ख़बर, अगु जाण ; मञिता, स्वीकृती, क़बूलियत ; सुखा, भेटा ; प्रतिज्ञा, वचनु बासणु - स्वीकारणु, स्वीकारु करणु, मञणु, सची करणु ; बुधाइणु, डसणु ; थांउ, बर्तनु, भांडो बिंदिरो - छोटे क़द वारो, जामिड़ो, गठिमुठिड़्यो, मिंधिरो बिंदी - निर्ड़ जो जे़वरु, तिल्कु बिंदू - बूंद, करणु ; बुड़ी, नुक़्तो बिख्यकु - भिक्षुकु, बिखारी, पेनारु, फ़क़ीरु बिख्या - भीख, भीक, पिन, मङ ; दानु बिगाड़णु - नासु करणु, ख़राबु करणु, बरबादु करणु, मिटी करणु ; गुमराह करणु, खारणु, फिटाइणु ; भ्रष्टु करणु ; विञाइणु ; रूपु बदिलाइणु ; धर्म खां फेरणु बिगाड़ो - बिगाड़, ख़राबी ; भ्रष्टता ; फेटारो, ख़ललु ; झेड़ो, विंजोगु, मतभेदु, नासाज़ी बिजिली - विजु, विद्युत, खिंविणि, दामिनी, बिजली ; बिजिलीअ जी रोशिनी बिदाई - मोकिलाणी, विदाई बिनती - वेनती, वेनिती, अर्जु, प्रार्थना, गुज़ारिश, निवेदनु, मिन्थ, नीज़ारी, लीलड़ाटी बियाबानु - बयाबानु, रिणपटु, वीरानो, झंगु, उजड़ु इलाइक़ो बिरह्मणु - ब्राह्मणु, बांभणु ; पुरोहितु बिरादरी - भाइपी, न्याति, आपत्ति, पंहिंजाई ; सागी जाती ; भाईबंदी, मिटी माइटी बिल्कुलु - तमामु, निहायति, पूरनु ; सरासरि ; मूरि, बिनह, हरगिज़, कदाचित, पटीअ, कडहिं बि, हडि बिसातु - लियाकत, ताक़त, वितु ; शतरंज या चैपड़ि जो ख़ानेदारु तख़्तो / कपिड़ो / बोर्डु ; गिल्मु, विछाइण जो टपड़ु बिस्रामु - विश्रामु, आरामु, वेसांहीं, साही, दमु. बीमारी - मर्ज़ु, व्याधि, रोगु, नाचाकाई. बीमारु - रोगी, मरीजु, मांदो, नाचाकु बीहु - बिहु, कंवल गुल जी टुंगिड़नि वारी पाड़ जा खाइण जे कम में ईंदी बाहे, बिस बुख - क्षुधा, खाइण जी इच्छा, बुभुक्षा ; खुंधिया ; लंघणु ; फ़ाक़ो ; तृष्णा, तृष्ना, इच्छा, चाह, चाहना बुख़ारु - तपु, कण्स ; बाफ, उब ; कावड़ि, ग़ुसो ; चिड़, ख़ार. बुख्यो - बुखायलु, बुख्यतु, बुखायो ; हबिछी, डालिटी, बांउठ खाधो. बुज़दिलि - कांइरु, गीदी, डरपोकु, डिजिणो बुज़दिली - कांइरता, कायरता, कुचिराई बुज़ुर्गु - वडो, वडिड़ो ; इज्ज़त जोगो, आदरणीय ; महानु, उत्तमु, श्रेष्ठ ; अनुभवी ; अमीरु, वडो माण्हू बुड़्दानो - ओझिरी, गुजी बुड़्बुंडु - थुल्हो, मतारो ( माण्हू ) ; मज़िबूतु बुतु - पुतिलो, मूर्ती, बोतो, प्रतिमा ; सरीरु, शरीरु, तनु, देहि, बदनु, काया बुनकरु - कोरी जुलाहो, कपिड़ो उणण वारो, विणकरु, जोलाहो ( म. विणकर ) बुनियादी - पीढ़ाइतो, ख़ानदानी ; मौलिक, आरंभिक, शुरूआती ; नींव जो कमु डींदड़ु बुनियादु - पाड़, पीढ़, आधारु, नींव, पायो, जड़ ; वन्सु, वंशु, कुलु बुराई - अवगुण, ऐबु, ओणाई, ख़राबी, खोटु, नुक़्सु, ख़ामी, कलंकु, दुर्गुणु, दोषु, लुचाई ; बदिनामी, निंदा बुरो - बुछिड़ो, ख़राबु, बिगिड़ियलु ; दुष्टु, नीचु ; बदिमाशु, शरारती ; अवगुणी, बेकारु, खोटो, गंदो, रद्दी ; नुक़सानु, अनिष्टु ; मिनो, नक मिनो, नंढे नक वारो बुलंदी - ऊचाई, उताहीं ; वडो दर्जो, औजु, मर्तबो. बुलबुलो - फोटो, पाणीअ जो फूकिणो, बुदबुदो, बोड़ियो. बूंद - फुड़ो, बिन्दू, टेपो, मींहं जी कणी, सन्ही फुड़ि फुड़ि. बूंबु - गोलु चुहिंबदारु डुंडी / बूंबी, गुंबज़ जी चोटी, कुंगिरी. बेअदबी - असभ्यता, गुस्ताख़ी बेअदबु - अशिष्टु, असभ्यु, वडनि जो मानु न रखंदड़ु, गुस्ताख़ु बेआबरू - बेइज्ज़़तो, बेमानो, बेक़दुरु बेइज़ती - अपमानु, अनादरु, निरादरु, तौहीन, अपजसु, तिरस्कारु, मानहानी बेइल्मु - अण पढ़ियलु, अशिक्षितु, निरक्षरु, जाहिलु. बेइंसाफी - अन्याउ, सितमु, ज़ुल्मु, अत्याचारु. बेईमानी - दगाबाज़ी, छलु ; अधर्मु ; कूड़ु बेईमानु - दगाबाज़ु, छलियो ; कूड़ो ; अधर्मी बेकमो - बेकारि, निकमो, कम जे तलाश में हूंदड़ु, बेरोज़गारु. बेक़रारी - बेचैनी, बेआरामी, आंधि मांधि, व्याकुलता, अधीरता. बेक़रारु - बेचैनु, बेआरामु, व्याकुलु, अधीरु बेकसु - निमाणो ; बे अझे बेक़सूरु - बेडोही, निर्दोषु, निष्कंलकु, बेदागु, पाक़-साफ़ु बेकाबू - वस खां बाहिरि बेकायदा - बेक़ाइदे, बेक़ानून, नियम जे विरुद्ध बेकारि - निकमो, वांदो, बेरोज़गारु, निखिमिणो बेकारु - निरर्थकु, अजायो, फ़ालटू, बेकामु, कंहिं न कम जो. बेख़बरु - अणजाणु, अनजानु, नावाक़िफ़ु ; बेसुध, बेहोशु ; जाहिलु. बेख़ौफु - बेडपो, दिलेरु, हिमथ वारो बेचैनु - बेआरामु, बेकरारु, व्याकुलु, सुख फिटो ; तिरितिरियो, बेसबुरु बेज़बानु - गूंगो, ग़रीबु ; ख़ामोशु, लाजवाबु. बेजानि - मुअलु, बिना जानि, अचेतनु, अचेत. बेज़ारु - दुखी ; तंगि, ककि, नाराज़ु ; ख़फ़े बेजोड़ु - अखंडु, यको, अणटुटलु ; लासानी, अमटु ; नाचाकु, बीमारु, नासाज़ु बेठि - चेल्हि, कमरि बेडक - हड़, पोटिलो, बुजिको, पुठारक बेडौलो - बेडोलु, कुरूपु, भद्दो, कोझो, बदिसूरतु बेढंगो - बेतरितीबु, अढंगो ; कुरूपु, बदिशिकिलि ; बेखिरो, बेलछिणो ; बदिचालु, बदिकारु बेताबु - व्याकुलु, बेचैनु, बेक़रारु, परेशानु बेताल/लो - ताल में न गाईंदड़ु, बेसुरो बेदख़लु - हक खां महिरूमु थियलु, नेकाली डिनलु, लोधे कढियलु, थुडियलु बेदर्दु - बेरहमु, बर्बरु, कठोरु, निर्दई ; अण सूराइतो, लागणेहीणु बेदागु - निष्कलंकु, बेऐबु, निर्मलु, साफ़ु, पवित्रु बेदारु - सुजागु, जाग्रतु ; होशियारु, सावधानु, ख़बरदारु. बेफ़िक़िरु - बे ओनो, बेपरिवाहु, निश्चिंतु ; राज़ी, ख़ुशि, संतोषी. बेबसि - लाचारु, परवसि, विवश बेबाकु - निडरु, बेडपो, बेभओ ; दिलेरु, हिमथवारो, साहसी. बेरंग/गो - रंग-रूप खां निरालो ; बेमिसिल, लासानी, बेजोड़ु, युगानो. बेरहमु - सख्तु दिलि, बर्बरु, निर्दई, ज़ालिमु बेरोज़गारु - बेकामु, बेकारि, निकमो ; निखिमिणो, वांदो बेवक़ूफ़ु - मूर्खु, अणजाणु, छसो, अबोझु बेवड़ो - बेलिहाज़ु, बेगुणो, गुणचोरु ; अण सहाईंदो बेवफ़ा - बेशुकुरु, दग़ाबाज़ु, विश्वासघाती, बहुरंगी, फिड़्त्यूं खाईंदड़ु बेवारिसु - बेवारिसो, लावारिसु, निधणिको ; मालिकु, मददगार खां सवाइ बेवाहो - बेवाहु, निधरु, निधणिको ; अवसु, लाचारु, विवश, अधीनु ; बेपनाह ; डुतिड़ियलु बेशकि - ज़रूरु, अवसि, अवश्य. बेशरमाई - निर्लजाई, बेहयाई, निरलज्जता. बेशरमु - निर्लजो, बेहया, बेनको, निर्लजु बेशुकुरु - अहसानफ़रामोशु, कृतघ्नु, गुणचोरु. बेसबबि - अजायो, बिना कारण, अकारण, बेवजह. बेसुधि - बेहोशु, बेख़बरु, बदिहवासु, अचेतु. बेहतरि - बिहतरि, बह्तरि, सुठो, उमदो, वधीक चङो. बेहदि - असीमु, अपारु, अणगणित, बेअंतु बेहया - निर्लजो, बेशरमु बेहयाई - बेशर्मी, बेअदिबी, कमीणाई, कमीनपणो, निर्लजाई बेहालु - व्याकुलु, मुंझियलु, अति, दुखी ; लाचारु ; साणो ; डुतिड़ियलु, डुबिरो ; बर्बादु ; बीमारु, मांदो बेहूदगी - नीचाइप, बदितमीजी, नासमुझी ; हल्किड़ाई, वाहियाति बेहूदो - नीचु, असभ्यु, बदितमीज ; गंवारु, मूर्खु, नासमझु ; वाहियातु, खिल जहिड़ो ; अजायो, सखिणो ; हल्को, नीचु, ओछो बेहोशी - मूर्छा, बेसुर्ती, ग़शी, चेतनाहीनता बेहोशु - मूर्छितु, बेसुध ; बदहवासु, बेखबरु बैठक - विहण जी जाइ, संदुली, ओताक, सुफ़ो, मेड़ जी बैठक, चैकी ; उथ वेह जी कसिरत बैरागी - वैरागी, त्यागी, रमतो फ़क़ीरु बैरानु - वैरानु, वीरानु, उजड़ु, सुञो ; परेशानु, हैरानु बैलु - ढगो, डांदु ; मूर्खु बोतल - शीशो, बाटिली, ‘बॉटल्’ बौछार - वसिकारो, छुल्की, ओहीड़ो, वस बौनो - छोटो ( क़द जो ), बिंदिरो, ठिंगिणो, जामिड़ो, गठिमुठिड़्यो ब्याजु - वियाजु, सूदु, व्याजु ब्रह्ममुहूर्त - प्रभाति, सुबुहु, असुरु, प्रातःकालु, प्रातिकालु, पिरिहफुटी ब्रह्मलोकु - ब्रह्मा / ब्रह्मदेव जे रहण जो स्थानु ; मोख-मुक्तीअ जो हिकु क़िस्मु ब्रह्मवादी - वेदान्ती, अद्वैतवादी, सिर्फ़ु, ब्रह्म जी ई सत्ता मञींदड़ु. ब्रह्मविद्या - ब्रह्मज्ञान जी विद्या, वेदान्तु, अध्यात्मज्ञानु, उपनिषद शास्त्र. ब्रह्मज्ञानी - ब्रह्म निस्बत ज्ञानु हूंदड़ु, अद्वैतवादी ब्रह्मा - जग जो रचींदड़ु, प्रजापती, विधाता, करतारु ; खोपिड़ी, कापारु ब्रह्मांडु - सजो विश्वु, त्रिभुवनु, आकाश मंडलु, सृष्टी, संसारु, क़ाइनात ब्रह्मु - धर्मी ज्ञानु, वेदु ; अखंडु ; कर्ता, परमपिता, परमात्मा, परमेश्वर, परब्रह्मु, प्रभु, प्रभू, चैतन्य, नारायणु ; वेद ; ब्राह्मणु ब्राह्मणु - पंडितु, बांभणु, पंडतु, ब्राह्मण जातीअ जो मनुषु बंगु - बखु, भाकुरु ; वंगु, वरु, वकड़ु ; गोलाई ; वझु, अवसरु, टिणु बंधण - बारोता, तंजण बंधणु - बधणु, वेढ़णु ( रसी ) ; बंदि करणु, रोकणु ; अडणु, ठाहिणु ( मकानु ) ; मुक़ररु करणु ( ढल ) ; रखणु ( शर्त ) ; संधिरो, कमरिबंदु ; नोड़ी, रसी बंधनु - पाबंदी, रोक ; बंधणु, बधण जो साधनु ; क़ैदु ; रचना ; गंढि बंधाणु - वचनु, प्रतिज्ञा ; लागु, मुक़ररु थियलु महिनताणो बंधि - बंधु ; पुलि, फुरि, ‘ब्रिज’, कम चलाऊ पुलि ; नोड़ी, रसी बंधु - ऊन्ही सोढ़ी माथिरी, घारो, खाटो ; कड़, मिटीअ जो बंदु ; रंग खे पको कंदड़ चीज़ बकिरी - पन्हूं, एमिणा, अई, खोडी बखु - भाकुरु, गिराटिड़ी, गिराटिरी ; बांहं जो वकड़ु बखेड़ो - बखेड़ो, झंझटु, झमेलो, टंटो, खिटरागु बगुलो भगतु - बगुलो भगतु, बहुरूपी, ढोंगी, डंभी, पाखंडी बघु - बगुलो ( पखी ) ; पाखंडी / कपटी मनुषु बटाक - डाड़, लबाड़, लाफ, फड़्बाट, हाम बटाटो - पटाटो, बटालू, आलू बटूं - बटुओं, चम / कपिड़े जी नंढिड़ी थेल्ही ( पैसा रखण लाइ ), खीक, हिमयाणी बढ़ - माठि, चिपु, चुपि, ख़ामोशी, सांति बधणु - जकिड़णु, लपेटणु, कशणु, क़ाबू करणु ; वागणु ( घोड़ो या बेड़ी ) ; झलणु, पकिड़णु ; जोटणु ( घोड़ो / ढगो ) ; ठहराइणु ( लागु ) ; ठाहिणु ( बीड़ियूं ) ; रचणु ( कविता ) ; वेढ़णु ( सामानु ) ; चाढ़णु ( पोशु ) बधी - एकता, एको, मेलापु ; उहो अंगु जंहिंखे बिनि सां पूरीअ तरह वंडे सघिजे बनी - खेती ; पोखियल ज़मीन ; पोख करण लाइ ज़मीन बनो - नंढो बंदु ; नंढी भिति ; संधो, हद, सीमा बलरु - नंढो बारु ; बचो ( बिलीअ जो ), पूंगिड़ो ; शींह जो बचो, बठिड़ो बलि - क़ुर्बानी, बलिदानु ; बखु, भोगु बलिदानु - क़ुर्बानी, भोगु ; त्यागु ; न्योछावरु बलिवानु - बली, सघारो, शक्तिशाली ; पराक्रमी, वीरु, बहादुरु, शक्तिमानु बलिहारी - न्योछावरु, निछावरु, क़ुर्बानु बली - बलिवानु, शक्तिमानु, शक्तिशाली, सघारो बलीदो - धणु, वगु ( ढोरनि जो ) बलु - शक्ती, ताक़त, सघ, ज़ोरु बहराड़ी - गोठाणी आबादी, शहर खां बाहिरिएं पासे वारी आबादी, शहर जी पसिगिर्दाई बहरूपी - भिन्न-भिन्न रूप धारणु कंदड़ु ; पाखंडी, कपटी बहि बहि - वाह वाह !, पसंदीअ / ख़ुशीअ जो आवाज़ु ; ख़ुशी, बहारी ; बहिको, चिमको, तिजलो बहूं - बहू, घणो, जाम, झझो बह्कणु - चिमकणु, झलिका डियणु ; सरहो डिसिजणु ; बहारीअ में अचणु बांग - आवाज़ु, पुकार, सडु ; कुकुड़ जो आवाज़ु ; निमाज़ जो सडु बांडो - शोदो, बदिमाशु, लुचु, अठोरी, चुर्टो बांधाणु - बधलु महिनताणो / उजूरो, बंधियाणु, मंज़ूरु कयल नाणे जी रक़म बांधी - बुंडु ; वणु ; पाणी वराईंदड़ु हारी बांधो - शरीरी ठाठु, पिञिरो ( सरीर जे हडनि जो ) ; बुंडो, गंढो ; गडो, भरी ; बंडलु, हड़ ; नंढो बंदु ; जकु, छाब ( मछियुनि फासाइण लाइ ) बांभ - डाइणि, मम, मिम, भोपी, कारी बेडोल पोढ़ी स्त्री बांभणु - ब्राह्मण, ब्रह्मणु, मिसिर, पुरोहित बांहं - बाज़ू, कुल्हे ऐं हथ जे विच वारो हिसो, बांह ; आस्तीन ; माण्हू, माणुहू, जणो, व्यक्ती ; पत्नी ; मङ ; ज़मानत बाइड़ु - ढींगो, भांडो, हुरले या नार जे ढींगे जूं काठियूं बाई - स्त्रीअ लाइ इज़त मान वारो शब्दु, बाई ; सखर / इज़त मान वारी स्त्री ; दासी, नौकरियाणी बाएतालु - शोरु, हुलु, गोड़ु, बखेड़ो, झेड़ो ; गड़बड़ि, मूंझारो, रोलो बाओ - साधू, टिकाणे या मंदर जो संभालींदड़ु, सन्तु बाकारणु - बे बे करणु ( बकिरी ) ; दांहं या रड़ियूं करणु ; डढियां रुअणु ; फाटणु, आक्रोशु करणु बाझों - बाझां, बिना, खांसवाइ, धारां बाटु - डडिरियलु अन्नु ; कण्क जा सन्हा सन्हा टुकर ; बीखारी, फ़क़ीरु ; प्यार में लीनु थियलु मनुषु बाड - सख़्तु ऊंदहि, घुघु, भिंभ, बाट बाडाइणु - लीलाइणु, वेनिती करणु ; दया घुरणु ; रड़णु, बाकारणु ; विरलाप / विलाप करणु ; मिन्थूं मेड़ूं करणु बाड़ - सख़्तु छिक ( बीड़ीअ / चिल्म जी ) ; तांघ ; चूस बाड़ि - वाड़ि, लोढ़ो, पह्यरु बाड़ो - खारो, थोरो लूणियाठो, कसारो बाणी - वाणी, बोलु, वचनु ; भाषा, बोली ; गुरूअ जे मुख मां निकितलु वचनु ; पवित्रु शब्दु ; जादू, मंतरु ; तीरंदाज़ु बाणु - तीरु, कानु, लोरी, सीलो, पीलो, सरु ; अवसरु, वझु, टिणु, सीलो बाताई - बाताणि, हकिड़ाई, अणचिटो गाल्हाउ, बाताड़ बाताड़ - बाताणि, बाताई, हकिड़ाई ; उदासाई, उबाणिकाई ; राड़ो, रोजु बाताड़णु - बाताइणु, हकिड़ाइणु, हटक सां गाल्हाइणु ; उदासु थियणु ; रोअणु, रुअणु बाथ - ज़ोरु डियण जी क्रिया ( वियम महल ), सूर खाइण जी क्रिया बान्हप - बान्हिपो, दासता, ग़ुलामी, गोलिपो बान्हो - दासु, ग़ुलामु, नोकरु, गोलो बाफ - बाष्प, उब, बुख़ारु, ( हिं. भाप ) बाबलु - पिता, पीउ ; काको, चाचो ; वडेरो, गोठ जो वडो, चैधरी ; परियो मुड़्सु बाबाणा - अबाणा, डाडाणा बाबीस - सुधि, प्रेमु, प्यारु ; सिक, उकीर बाबो - काको, चाचो बाराणी - बार जी, बार जहिड़ी, गींगाणी, छोकिराणी ; बालपणु, बालातणु ; बाराणी हलति ; हल्किड़ाई ; बेवकूफ़ी बाराणो - बार जो, बार जहिड़ो, गींगाणो ; पारां नएं जावल बार खे मिलंदड़ कपिड़नि जी भेट बारि - राह, खरो, साफ़ु कयल अन्न जो ढिगु ; ओड़ाहु, खूणी खड ; समुंडु, सागरु ; खारी, खाड़ी, नारि बारु - बालु, बालकु, बचो, गींगो बारोही - सदाईं, नितु, हमेशह, सदा ; सांदहि, लगातारि बालकु - बालु, बारु, बचो बालपणो - बालापणु, बालकपणु, बालातणु, बचपणु, बचपनु. बावंजिरो - बावंजीरो, अण सिधो मुड़ियलु ; डिंगो, फिडो, टेडो, विंगो. बिंदी - बिंदी, बुड़ी, टुबिको ; निरिड़ ते लगाइण जो तिलकु, बिंदी. बिओ - बियो, बियों, बीजो ; धार, अलगि, निरालो ; धारियो, ओपिरो. बिकी - दुकी, बिनि दाणनि वारो तास जो पतो, दुर्री बिचापिड़ो - लूतिड़्यो, छेणाभोरु, खडहरो, खडहरु, लाई चाई कंदड़ु, बई पासा वठंदड़ु, बिकनो, चुग़िलु, बिजिभो बिचितो - गणिती ख़ोरु, दिलि मनु हणंदड़ु, परेशानु, बुडतर में पियलु. बिजु - बीजु, तुख़्मु ; वीर्यु, मनी, वीर्जु ; बुणु, वंशु, नसुलु ; मुख्यु कारणु. बिजिभो - बिचापिड़ो, फिरिणो घिरिणो बिट - बिटु, जुटु, जोड़ो ; ब गडु, अछुटु, जुदा न थियण जो ; बेलासु, सलह्ड़ु बिटो - बि तहो ; बीणो, दुहुरो बिड़्क - भुण्को, थोरो आवाज़ु ; दांहं ; लिख, हव, तिरु, ज़रो बिणिग - ठेंगु, टपो, कुडु, उछांग, छालु बिणिगु - साफ़ु, अछो ; निजु, ख़ालिसु, शुद्ध बितिको - फथिफथि, बेआरामी, बेसबुरी, अधीरता बिदिलियो - बिचित्यो, बिचितो, बुडतर कंदड़ु, दिलि मनु हणंदड़ु, अनिश्चिंतु बिपहरी - मंझंदि, विरांढ, दोपहर बिपुड़ी - बिनि पुड़नि वारी रोटी ; सिप, सिपी, सींपी ; बिनि तहनि वारी बिमुंहों - बिनि मुंहंनि वारो ; बिनि धारुनि वारो बियाई - दोई, खोटि, डंभु, पाखंडु, कपटु बिरंगो - दोरंगो, बिनि रंगनि वारो ; कपटी, पाखंड़ी बिरांघ - बिरहांग, वडी विख, विरांग ; बिसांगी काठी, बिछांग, बियानी. बिर्खु - बिरु, बिर्ड़ु, टुंगु, सोराख़ु, ( हिं. बिल, म. बीळ ). बिलहड़ि - ब गडु, बेल्ह ; बिटु, बेलास, सल्हड़ु बिली - हिकु साहवारो, ‘कैट’ ; मिनी, फूसिणी ; वस्तू पकिड़ण जो हिकु ओज़ारु बिवाटो - बिराहो, दोराहो, बिनि रस्तनि जो मिलण जो हंधु बिसरु - गडो, गाडोड़ु, खारु, खरियलु ; बिनि जुदा जुदा ज़ातियुनि मां पैदा थियलु बिसरो - बिनि तारुनि / धागनि / लढ़ियुनि वारो ; बिज़ातियो. बिसांगु - बिरहांगो, शाख़दारु ; बिनि सांगनि वारो ; बियानो. बिहर - बीहर, बियो भेरो, वरी, पुनः बिहाणु - बिनि सालनि जो नरु जानिवरु, वछेरो ; खोदिड़ो, खोतो, गडह जो नरु फरु बिहार - बीहर, वरी, बियो भेरो बीजो - बियो, बियो को ; निरालो, बीअ तरह जो बीट - सुधि, जाण, ख़बर ; प्रतीती, अहसासु ; जाच बीटणु - बूटणु ; छिके बंदि करणु ; बूच सां बंदि करणु ; चुतू, लौंडो बीड़ो - बटणु ; सगिड़ो ; गानो ; पानु ( खाइण जो ) बीणु - ठूंठि जो मोड़ु ; वकड़ु बुंगु - कचो संगु ; बूरु ; सफ़ा अछो पाणी बुंजो - बंदु, बुंडो ; रोक, बंदिश ; डटो बुंभ - बुंभो, डेढी, चांउठि, घर जो दरिवाज़ो ; लंघु, प्रवेशु बुंभो - बुंभ, चांउठि, डेढी, घर जो प्रवेश-द्वारु ; लंघु बुकी - अन्न जी लप जा पीहण लाइ जंड में विझिजे ; का बि पीठल दवा, फकी ; सुती, दवा ; ग्राहकु, आसामी ; जानिवरनि जे पेरनि सां उडायल मिटी बुघु - बुघू, मोगो, मूर्खु ; भोरिड़ो, सादो सूदो, बालो भोलो. बुजो - बुंजो, बूचु, डटो ; सजो, अछुतो, साबितु, सालिमु, पूरनु. बुझाइणु - विसाइणु ( बाहि ), शांति कराइणु बुझारत - गुझारत, पिरोली, दुराहो, पहेली, वर्ग-पहेली, अखर-पिरोली बुट - घुट, काढ़ो, रुघ ; माठि, शांती, ख़ामोशी ; बेहोशी, बेसुरती ; माठाई ( धंधे जी ) ; थधि आदीअ खां बचण लाइ मथे ऐं कननि खे वेढ़ियलु कपिड़ा, ओचितो बुटणु - वेढ़णु, ढकणु ; बंदि करणु ; बोड़ी करणु ( घिंडिणी ) बुटिजणु - आवाज़ु न करणु ; बंदि थियणु ( सर्दीअ में नकु ) ; घुटिजणु, बूसाटिजणु ; बेहोशु थियणु बुटु - धकु, सदिमो, नुक़्सानु, चोट बुटोः - कननि कपियलु ; कननि भगलु ( थांउ ) ; अणसींगारियलु, बुसो ; लुंडो, पुछ खां सवाइ ; मात्राउनि खां सवाइ ( शब्दु ), छड़ो ( नालो ) बुड़ी - टुबिको, बिंदी, बिंदू, नुक़्तो बुढापो - बुढपणु, बुढपाई, कुराड़प, पीरसनी, पीरी, वृद्धावस्था बुढो - पीरसनु, पोढ़ो, कुराड़ो, झूरु, बिर्धु, वृद्धु बुधणु - सुणणु, कनि करणु, उनाइणु, ध्यानु डियणु ; मञणु, चयो करणु बुधि/बुद्धि - समुझ, जाणण ऐं समुझण जी मानसिक शक्ती, होशु, अक़ुलु ; ज्ञानु, वीचारु ; बुधी, बुद्धी बुधिहीणु/बुद्धिहीणु - मूर्खु, बेअक़़ुलु, जड़ु ; चर्बटु ; मोगो. बुधीजीवी - मनीषी, प्रज्ञावानु, बुद्धिवादी, ‘इंटलेक्चुअल’. बुधू - भूकु, मूर्खु, मूरखु, उल्लू बुरणु - वजणु, वाजटु करणु ; बुधण में अचणु, बुझणु ; दांहूं करणु, कीकणु ; गडणु, टिपणु बुर्को - बुर्कण जी दवा ; चूरो, बूरो बुर्दु - ढगो, बैलु, डांदु बुल्ह - सज़ा ; धमिकी, छिड़्ब बुस - बुट, घुट ; बुटाई, बुसाईं ; सुञ, भींग बुसी - बुटी, जे़वरनि बिना वारी ; चुमी, मिठी, सकर, ‘किस्’ बुसो - कननि कटियलु ; बुटो ( बकरु ) ; बिना गहनि, अण सींगारियलु, बेज़ेबो, बुटो बुहरु - मेड़ु सेड़ु, किनु, कचिरो, गंदु बुहारणु - साफ़ु करणु ; मेड़े कढणु ; बुहारी पाइणु / डियणु बुहारी - वडी बुहारी, झाड़ू, फरियो ; खराटो बूचु - बुंजो, डटो, बुजी बूझ - समुझ, बुद्धी, अक़ुलु बूट - बूटी, सुधी, गोश्त जो टुकरु बूटणु - पूरणु, बंदि करणु बूटो - बूटी, झिट, नंढिड़ो वणु, पौधो ; बूड़ो ; कपिड़े ते भरियलु गुलु बूथु - मुंहु ( नफ़रत विचां ) ; मुंहं जो हेठियों भाङो ( जाड़ीअ वारो ) ; दूनारो, बोंडारो ( सूअर जो ), बूंडारो बूरिजणु - बूरु झलणु, मोरिजणु, फूलारणु बूसाट - बूसटु, घुट, हवा जी बंदिश, घुटन, उकरस ; घोघो, घुटो बूहथु - बेड़ी, नाव, किश्ती, मकिड़ी बूहु - बाझिरीअ जूं खलूं ; बुही, बुरी, डुही बूहो - आपदा, आफ़त, संकटु ; दुर्भागु, कमिनसीबी ; आज़ारु, दुखु, अहंजु. बेकड़ु - वकड़ु, पेचु ; बिनि आङुरियुनि या बिनि शयुनि जे विच वारी विथी. बेकणु - बे बे करणु ; दांहूं करणु, रड़ियूं करणु बेघी - दो तरिफ़ो फ़ाइदो ; वडो लाभु ; गोड़ु, शोरु, लुड़ु ; झेड़ो बेजारणु - बिजारणु, बेजो, बेजारो, रोंबे लाइ पहिरियों भेरो बिजु पोखण जी क्रिया बेडो - निर्नय न थियलु मामलो ; वादु, बहिसु ; भाङो, हिसो ; विर्छ ; बिचित्याई ; ओनो, ओसीड़ो ; परिश्रमु बेड़ियातो - बेड़ीअ वारो, नाखुओं, मलाहु, मुहाणो, मीरबहरु बेडियूं - पेरनि जा ज़ंजीर, नैर, पैकड़ा, ( हिं. बेड़ियां ), वाघु, कड़ियूं, अश्कूलु बेड़ी - नाव, किश्ती, डूंडी, होड़ी, मकिड़ी बेड़ो - वडी बेड़ी, ग़ोराबु ; अटालो, डंबिलो, अम्लो बेर - स्वछिता, प्रकाशु पारि थियण जी स्थिती, पारदर्शिता, पराभासकता, ‘ट्रैन्स्ल्युसन्सी’ बेलास - बिटो, बीणो, दुहरो ; ब गडु, बेलह बेली - नोकरु, चाकरु ; साथी, मददगारु, सहयोगी ; शेवाधारी बेलो - बनु, वनु, झंगलु, झंगु बोइथो - दुंबो, थोथांगु ; बेडोलो ; कुरूपु, बदिशिकिलि बोक - बे बे, बकिरीअ जो आवाज़ु, बेक ; रड़ि, वाको बोकण ु - रड़ि करणु, वाको करणु ; बकर जो बकिरीअ खे लगु करण वक़्ति आवाज़ु करणु ; रड़ि करणु ( बकिरीअ जी ) बोकु - रड़ि, वाको ; बूरु, मोर ; फूहु ( जुवानीअ जो ) ; जुवानीअ जो आरंभु बोघो - बालो भोलो मनुषु, भोरिड़ो इन्सानु बोझो - बोजो, बारु, भारु, वज़नु बोडि - उथल, लेट, बुरहरो, बाढ़, बोड़ि बोड़ां बोड़ - बोडि, उथल, जलमई, लेट, बोड़िबोड़ां बोड़णु - पाणीअ हेठि नियणु, पाणीअ जे सतह खां हेठि खणी वञणु, टुबाइणु, डुबाइणु ; पाणीअ जे उथल करे बोडि करणु बोड़ो - घबिरो, कननि खां थोरो या बिलकुल न बुधंदड़ु ; टेपो ; हुड़बो, टुबी, मुअल आवाज़ वारो ; पाणीअ में बोड़ण जी क्रिया बोरो - वडी गूणि, गोथिरी, वडो थेल्हो, बोरो बोलणु - चवणु ; आलापणु, तंवारणु, गाइणु ; बोली करणु ; गाल्हाइणु ( जिन वरितल माण्हूअ वांगुरु ) बोलाचारी - बातचीत, गुफ़्तो, गाल्हि बोल्हि ; वहिंवारु बोलिड़ियो - फ़क़ीर जो पोइलगु, गडियातु, शिषु ; सुर झलू, बिए जे पुठियां गाल्हाइण / गाइण वारो बोली - उपभाषा, ‘डायलेक्ट’ ; बोल-भाषा ; भाषा ; मिठो आवाज़ु ; बातचीत ; वचनु ; स्वीकृती ; लाति बोलु - वचनु, गुफ़्तो, वाकु, कहिणी, कहणी ; वचनु, वाइदो, अंजामु भंउरु - भंवरु, भ्रमरु, भंविरो, भमरो, भौंरु भंगारु - हिकु मिश्रित धातू ; भगल बर्तन या बियो सामानु ; टुकर टेरा ; निकमियूं भगल शयूं भंगी - झाड़ूवालो, चुहिड़ो ; हरिजनु ; मेहतरु, बालेशाही भंगु - भञकिड़ी, रंडक, विघिनु, विघ्नु ; खुरी, चोरी थियलु मालु मोटाए डियण जो एविज़ो / हरजाणो भंगुरु - भजी पवंदड़ु, टिड़्किणो, जटाउ न कंदड़ु भंजकु - भञंदड़ु, टोड़ण वारो, भाञू, टोड़ीदंड़ु भंडणु - भनणु, रोजु राड़ो, मातमु, विरलापु, रोदनु ; मांधाणु, धम्चरु ; झेड़ो भंडारी - ख़ज़ानची ; भंडारे जो संभालींदड़ु ; भंडारपालु भंडारु - सीधे सामान रखण जी जाइ ; गुदामु, पाइलो, वखारु, भांडो ; दुकानु ; ख़ज़ानो भंडारो - लंगरु, ख़ैराती घरु या मंदर सां लागू रंधिणो ; साधुनि खे खाराइण जो कमु ; सभिनी लाइ मुफ़्त खाधो भंडी - घुर, तक़ाज़ा, ज़ोरु लाइण वारी क्रिया ; धरिणो. भंडु - भटु, मङणहारु, चारणु ; गिक, जिजा, चंबुड़ु. भंभटु - वडो मचु ( बाहि जो ), भभड़ु भंभाड़ु - वडो खंडु, वडो घारो भंभुलाइणु - गुमराहु करणु, भरिमाइणु, भिरमाइणु, विरसाअणु, ठगणु भंभो - निरिड़ ते लटिकंदड़ वारनि जी चग ; सुहिणो, ठाहूको भंभोरिजणु - ठगिजणु ; गुमराहु थियणु ; फुरिजणु भंभोलिजणु - गुमराहु थियणु ; मुंझी वञणु, भरिमाइजणु, ठगिजणु, वेसाहजणु भंवणु - रुलणु, भटिकणु, भिटिकणु, आवारो फिरणु ; ओझड़ वञणु भंवरु - कुनु, भेरु, गिरदाबु, मेड़ु, भमुरु, निकूंजु, अझोर भंवाटी - भांवाटी, भाणि, चकरु, मथे जी फेरी भंवाडोलु - मानसिक दुखु ; खटिरागु, खिटरागु, झंझटु, मथाकुट भंवारु - रोलाकु, टोलाकरु, टुलकाऊ, टोहो, रमतो, पेनांगु, आवारो, आवारा भकुलणु - मेरो करणु, लुड़ाटणु, लोइणु, ख़राबु करणु भकू - मूर्खु, मूरखु, छसो ; डुडु, मुडु, ठुठु ; बेअकुलु, गहेलो, बुद्धिहीणु भगंदरु - विरि, नवासीरु, डिघो सोढ़ीअ नलीअ जहिड़ो फटु, ‘फ़िस्टुला’ भगति - भगिती, पूजा, उपासना ; नचंदे गाईंदे कीर्तनु करण जी हिक रीति / शैली भगतियाणी - पूजारिणि, भगितिणि, भक्तिन भगतु - भक्तु, भगिती / भक्ती कंदड़ु, उपासकु ; साधू ; पुजारी, पूजारी ; श्रद्धालू भगवानु - ईश्वरु, भगवंतु, परमात्मा ; विष्णू ; पूजनीय ऐं आदरणीय पुरुषु भगिती - उपासना, पूजा, श्रद्धा ; भगवान निस्बत प्रेमु या अनुरागु ; शेवा, शेवाटहिल ; विभागु, भाङो भगुओ - गेड़ूअ रतो ( कपिड़ो ), दाछो, गेड़ुओं, कको गाढ़ो भजणु - डुकणु, डोड़णु ; भजी वञणु, फ़रारु थियणु ; टुटणु, भजी पवणु भजनीकु - भजन गाईंदड़ु, भजन-गायकु ; पूजारी भजनु - भगिती-भाव भरियो गीतु, देवता-स्तुती या देव गुण-गानु ; ईश्वर / देवता जो बार-बार स्मरणु ; पूजा, उपासना भजाइणु - डुकाइणु, डोड़ाइणु ; टाकोड़ो विझणु ; लोधे कढणु ; पोइते हटाइणु ; कढी वञणु ( स्त्री ) ; टाहिणु ( पखियुनि खे ) ; चपोल नियणु ( घोड़े खे ) भजिणो - छोहो, तिखो डोड़ंदड़ु ; नोकरीअ तां भजी वेंदड़ु ; गोसिड़ू ; टाकुओं, टिड़्किणो भञकिड़ी - संकटु, फडो, विघिनु / विघ्नु, रंडक ; भंगु, क़ाइदो वगे़रह भञणु भञणी - भञण जी क्रिया ; हलु, उकेलु, उकिलाउ, नेकालु, ज़र्बिणी भञणु - टोड़णु, टुकिरा करणु, भंजनु करणु ; सलणु ( पिरोली ) ; हलु करणु ( हिसाबु ) ; खुलियो करणु, मटाइणु ( नोटु ) ; उलंघनु करणु ; हणणु ( अखि ) ; ज़र्ब / गुणकारु करणु, वराइणु ( किताब जी कुंड ) भटु - विद्वानु ब्राह्मणु ; ब्राह्मणु बीखारी ; गाइणो, चारणु ; होको डींदड़ु पैंचाती टहलियो भटूं - विछूं, वृश्चिकु भडरु - हडनि जो पिञिरो, कंकालु भड़कणु - भड़्की बरणु, जिभी कढणु ; टिड़् टिड़् करणु ; चिमिकणु, धौंकणु, झलिकणु ; जोश में अचणु, डमिरजणु भड़काइणु - तेज़ु करणु ( बाहि ) ; जोशु डियारणु, मचाइणु ; छेड़णु, उभारणु भड़को - भड़्क ( बाहि जी ) ; रोशिनी, तेजु, झलिको भड़भांगु - रिणु, बयाबानु, रिणपटु, बरपटु, वीरानो, सुञ ; उजड़ु, वीरानु, सुञ भड़ाको - धड़ाको, धकाउ ; ओचितो अजब में विझंदड़ गाल्हि भतारु - भ्रतारु, पती, मुड़्सु, कांधु, घोटु ; पालणहारु, रखपालु ; ईश्वरु, डातारु भति - रीति, तरह, तरीक़ो, परि, क़िस्मु, नमूनो, ढंगु, ढब भतु - रधल चांवर / कण्क ; शादीअ वगे़रह जो खाधो ; रब, आश, कांझी भतो - भत्तो, प्रवास-ख़र्चु ; खाधे जो मुक़ररु अंदाज़ु भनणु - मातमु, विरलापु, रोदनु ; तकिरारु, झेड़ो, टिमझणु, झगिड़ो भनु - पनेथु, वडो जारु ( मछियुनि फासाइण जो ) ; चटी, तावणु, टोटो भमणु - भिटिकणु, भटिकणु, अजायो रुलणु, भंवणु, टुलकणु, भ्रमणु, भिरमणु, लुटकणु भयंकरु - भयानकु, डपाइतो, भंवाइतो, भीषणु भयानकु - भयंकरु, भंवाइतो, डपाइतो, भीषणु, डकाईंदड़ु भरझलो - आधारु, टेक, अझो आसिरो ; समर्थकु, पुठिभरू भरणु - पुरि करणु, कनाकनि करणु ; मापणु, मइणु ( अन्नु ) ; वात में विझणु ( गिरहु ), पूराई करणु ( नुक़सान जी ) ; फूकणु ( जोशु ) ; तारि करणु ( बर्तनु ) ; रेशम सां गुलकारी करणु ( कपिड़े ते ) ; सथणु ( मालु ) ; भरती करणु ( खड ) ; लडणु ( बेड़ी ) ; खणणु ( साहु ) ; वेढ़णु ( गीट ) ; लिखी डियणु ( हुंडीअ जी पुठि ) ; कारतूस विझणु ( बंदूक़ में ) ; डियणु, कोठाइणु ( सभा ) ; रजणु, ढाए छडणु ; पिआरणु, अदा करणु ( पैसा ) भरता - भर्तारु, भतारु, पती, मुड़्सु, स्वामी ; सेठि ; पालकु ; ईश्वरु. भरती - भराउ ; बारु, बोजो ; वाधारो ; वाधि ; ज्वार, वडी वीर ; मदद. भरपूरु - तारि, टिमटारु, चिकारि, टुबु, कननि ताईं भरियलु. भरभांडु - सुञो, वीरानु, उजड़ु, फिटलु भरमाइणु - शक में विझणु, भंभुलाइणु, गुमराहु करणु ; भुलाइणु ; ठगणु, डोहणु भरमिजणु - भिरमणु, भंभुलिजणु, गुमराहु थियणु ; शक में पवणु ; अंदेशो करणु, डिजणु भरमी - सन्साई, वहमी, शकी, भ्रमी भरमु - भिरम, भ्रमु, शकु, सन्सो, डपु ; भोलो ; अंधविश्वासु ; माया, ठगिणो रूपु ; भुल, चुक ; नंगु, पति, लज ; नामूसु नामाचारु भरवसो - विश्वासु, भरोसो ; ख़ातिरी, दिलजाइ ; आसिरो, उमेद भराइणु - भरणु जो कमु कराइणु, पूराइणु ; लटाइणु ; पुरि कराइणु ; वठणु ( डंडु ) ; चवाइणु ( क़लमो ) ; कराइणु ( तोबह ) ; मापे सां मापाइणु ( अन्नु ) भराउ - भराई, भरती ; खड वगे़रह खे भरण लाइ मिटी पथर आदि ; चाढ़ु ( पाणीअ जो ) भरि - कपु, कनो, किनारो ; वेझिड़ाई, वेझी चक, नज़दीकी भरी - हड़, गठिड़ी, बुजिको ; गडो ( गाह जो ) ; मथे ते खणी सघण जेतिरो बारु भरु - आधारु, टेक, तड, पुश्ती ; सहारो, तकियो भलामण - पारत, सिफ़ारश, चैचाउ भलारो - मान वारो, नेकु, बुज़ुर्गु ; इज़त-मान वारो ; भलाई कंदड़ु ; सगोरो भलावण्यो - भलावणो, आडतियो, आड़तियो, दलालु, गुमाश्तो. भली - भलीं, पक, अवसि, ज़रूरु, बेशक ; चङो थियो भलीकार - आदरभाउ, आदर-सत्कारु, स्वागतु भली - भलाई, चङाई ; गुणु, ख़ासियत, विशेषता, गणेपाई, ख़ूबी, उत्तमता ; नीलोफ़र ( गुलु ) ; भलो, दयालू, उदारु ; छोहो, तमामु तिखो भवानी - देवी ; पार्वती, शंकर जी पत्नी, गौरी, गिरिजा भविष्य - भविष्यत्, ईंदड़ु, आईंदे जो ; ईंदड़ु वक़्तु, आईंदो ; भावी, लिखियो, तक़दीर ; अगकथी, आगाही भव्य - शाही ; मनोरमु, डिसण में सुंदरु ऐं भारी ; भविष्य में थींदड़ु ; सत्य भसमु - भस्म, रख, छारु, ख़ाक ; भभूत, भभूतु, भभूती, पवित्र रख भसु - भस्म, भसम, रख ; धूड़ि, धुधुड़ि, दज़, लटि, बुसिड़ि ; फहको ( गारियुनि जो ) भांइजणु - डिसिजणु, समुझ में अचणु ; ख़यालु थियणु भांइणु - समुझणु, जाणणु ; लेखणु ; चाहिणु, घुरणु, प्यारु करणु ; अभिमानु, घमंडु ; अहंकारु, आपो भांउटी - भांवाटी, चकरु, भाणि, मथे जी फेरी ; वडाई, अभिमानु भांग - भाङ, सभ खां घटि दर्जे वारी वीर ( समुंड जी ) भांगो - भांघो, सन्ही सुकल काठी, छींभो, छांघो, फींझो भांडो - बासणु, बर्तनु ; वखारु, गोदामु, अन्न जो सामानु रखण जी जाइ ; पिञिरो ( सरीर जो ), कंकालु, भडरु ; ढींगो, नार जो चर्ख़ो भांति - नमूनो, रीति, क़िस्मु, तरह, प्रकारु भांपणु - शिकिलि मां जाचे वठणु ; पछाणणु ; अंदाज़ो लगाए समुझणु भांवाटी - भांउटी, चकरु, भाणि, मथे जी फेरी भाइ - नमूनो, क़िस्मु, प्रकारु, रीति भाई - भाउ, भ्राता, बंधू, बंधू ; साथी ; वाणिए लाइ इज़त जो शब्दु ; माण्हू, शख़्सु भाईचारो - मिटाचारी ; भाईवारी ; पंहिंजाई भाईबंदी - मिटाचारी, मिटी माइटी, मित्रता, दोस्ती ; बिरादरी, जमाइत, आपति भाईवारी - भागीदारी, हिसेदारी, पतीदारी, ‘पार्टनरशिप’ भाउ - भ्राता, बंधु, बंधू ; भावु, भावना, वीचारु ; अर्थु, तात्पर्जु ; श्रद्धा ; प्रेमु ; हावभावु ; स्थिती ; अघु, क़ीमत ; मन-उछल ; वृत्ती भाउराई - भाउरी, बिरादरी, भाईबंदी भाकुरु - बखु, गिराहिटिरी, आग़ोशु, गिराटिड़ी भाखिरी - कोकी, थुल्ही रोटी, ( म. भाकरी ) भागवानु - भाग्यवानु, नसीबदारु ; उदारदिल ; धनवानु, शाहूकारु भागियो - धनवानु, श्रीमंतु, अमीरु भागी - अधिकारी, लाइक़ु, योग्यु भागु - भाग्य, नसीबु, क़िस्मत ; भावी, हिसो, पती, भाङो भाङेरो - भाईवारु, हिसेदारु, भागीदारु भाङो - भागु, भागु, हिसो, वाटो ; टुकरु, जुज़ो ; भाग्य, नसीबु, क़िस्मत ; उजूरो, इनामु ( सबुर जो ) भाज - भाजाई, भाभी, भौजाई, भाउ जी पत्नी भाजि - भाजड़ि, भजण जी क्रिया, भाजुड़, उडाई, पुठिते मोट ; लडपलाण ; टाकोड़ो ; हार, पराजय, शिकस्त भाजी - सब्ज़ी, तरकारी ; माइटनि में विरहाइण लाइ मिठाई आदि भा´ - भाञू, भाञोकड़ु, भञंदड़ु, टोड़ीदड़ु भाठो - लहंदड़ वीर, ओट, आलुड़ु ; वडनि सिङनि वारो ( हरणु आदी ). भाड़ा - फलु, इनामु, अज्रु ( शेवा जो ) ; भाड़ो, मसवाड़, किरायो. भाड़ि - भड़वत, हराम जो पैसो, बदि पेशे जी दलाली ; रिश्वत भाड़ियो - भाड़ी, बदि पेशे जी दलाली कंदड़ु मनुषु, भेटू, भड़ुवो, भाड़ी, धूतो ; कांइरु, कायरु, बुज़दिल भाड़ी - भाड़ियो, भेटू, भड़ुवो, धूतो, बदि पेशे जी दलाली कंदड़ु इन्सानु ; कांइरु भाड़ो - मसवाड़, किरायो ; ढोआणी ; गांइ-मेंहिं खे डिनलु खाधो ; उजूरो, महिनताणो भाणु - पोख लाइ छेणो वगे़रह जेको ज़मीन में विझिजे, जमु, खातरि, ( म. खत, हिं. खाद ), ‘मॅन्युअर’ भाणो - वाड़ो, वथाणु ; जाइ, मकानु, हंधु ; ईश्वर जी इच्छा, रब जी रज़ा भाति - भांति, प्रकारु, नमूनो, क़िस्मु ; रधल चांवर, भतु भाती - कुटुंब जो माण्हू / सदस्यु ; वीसी भाई ; सहवासी, गडु / साणु रहंदड़ु भानु - मंगतो, सुवाली ; लंघो, मङणहारु ; पेनारु, पिन कंदड़ु ; गवयो, गवैयो, जाजिकु ; घरु, मकानु ; आकड़ि, घमंडु ; जाण, समुझ भापणु - तक तोर करणु, अंदाज़ो लगाइणु ; परिखणु ; ताड़णु ; परूड़णु, ( हिं. भाँपना ) भाभड़ु - वडो टुंगु, बिरघलु भाभी - भाजाई, भौजाई, भाउ जी पत्नी भारिया - भार्या, पत्नी, ज़ाल, क़ाइदे सिरि परिणियल स्त्री भारी - गौरो, वज़नदारु ; महानु, वडो ; भयानकु, भवाइतो ; ज़रूरी ; पचण / हज़मु थियण में गौरो, देरि हज़मु भालणु - वीचारु करणु, रिथणु ; कृपा / महिरबानी करणु, थोरो करणु भालु - भलाई, अहसानु, कृपा, वड़ु, थोरो भालो - नेज़ो, बणछी ; डफो भावणु - वणणु, चङो / सुठो लगणु, सेबाइणु भावना - वीचारु, कल्पना, ख़यालु ; इच्छा, चाहना, अभिलाषा ; नियत, विश्वासु, रुची ; सचाई ; स्नेहु, प्यारु भावु - मन जी इच्छा / प्रवृत्ती ; वीचारु, ख़यालु ; रायो, इरादो ; अर्थु, मानॉ, तात्पर्जु ; प्रेमु ; इशारो ; हावभावु ; स्थिती ; रूपु, सूरत ; रुची, शौंकु ; अघु, क़ीमत ; मन उछल ; जज़्बात जो इज़हारु ; श्रद्धा, विश्वासु ; वृत्ती भाविकु - भावुकु, जज़्बाती ; श्रद्धालू ; लहरी ; जोशीलो भावी - होवनहारु, प्रालब्धु ; नसीबु, क़िस्मत ; सिक, उकीर, स्नेहु भाषा - वाणी, ज़बान, बोली ; ‘लैन्ग्वेज’ भास - जाण, समुझ, परूड़, पुरिझ ; सुरति, सुचेती ; अगु जाण, टेट ; ख़बर, इतिलाउ ; प्रकाशु, चमक भासणु - डिसिजणु ; नज़र में अचणु, समुझ में अचणु, महसूसु थियणु ; लगणु भिंजरु - छिंभिरु, ( अखि जी ), पिंबिणी भिंभु - ठेंगु, टपो, कुडु, छलांग, छालु भिंडा - जुंडा, झिंडा, मथे जा नंढा मुंझियल वार. भिक - भिक्क, छिप्प ; कपरु, कपु ; भरि, पासो भिक्षा - बीख, बिख्या, पिन भिचाइणु - संधु संध में मिलाइणु, बिनि शयुनि खे पाण में ठहिकाइणु, फहकाइणु भिजणु - पुसणु, आलो थियणु ; नरमु थियणु ( दिलि ) ; ठरणु ( राति ) भिजाइणु - पुसाइणु, आबणु, आलो करणु ; बोड़णु ( पाणीअ में ) ; नरमु करणु ( दिलि / दिल ) भिझिरो - चर्ख़ो ; ऐटु, अर्टु, भोरो भिटाओ - सामानु सड़ो, मालु असबाबु, मालु मिल्कियत भिट - डिबु, वारीअ जो दड़ो भिटी - भ्रष्टु, अपवित्रु, पलीदु ( माहवारीअ / कपिड़नि सबब ), रजस्वला, ऋतुमती भिणिकणु - झिंगणु, मखियुनि जो खाधे जे शयुनि ते वेहणु या भुण् भण् करे खाधो विञइणु भितरु - फोड़ु, खड़ो, मिटीअ जो गंढो भिति - दीवार, भित्ति, भित्ती ; सहारो, टेक, आधारु. भिनी - प्रभाति, पिरिहफुटी, भींभिरको, ढकी, असुरु. भिनु - भिन्नु, न्यारो, नियारो, धार, अलगि, जुदा, निरालो. भिरंगु - भृंग, भृंगु, भ्रमरु, भंवरो, भमरो भिरमाइणु - गुमराहु करणु, शम में विझणु, भंभुलाइणु, भुलाइणु ; ठगणु, डोहिणु ; भ्रमित करणु भिरमी - वहमी, सन्सई, भ्रमी, शकी भिरमु - भ्रमु, शकु, संदेहु ; डपु, डाउ, भउ ; सन्सो, खोटो ख़यालु ; अंध विश्वासु, भोलो ; ठगी, ठगिणो रूपु ; माया ; भुल, चुक भिरांति - भुल, भ्रांती, चुक ; भ्रमु, खोटो ख़यालु ; शंका, संदेहु ; फिकति ( दोस्तीअ में ), फेटारो ; अणजाणाई ; भ्रमणु, रोलि, पेनि भिरिणी - फिरिणी, चर्ख़ी, फिरमोटी, फेराटी, वंगी भिरिष्टता - भ्रष्टता, अपवित्रता, पलीताई ; बिगाड़ो, बिगाड़ ; रिश्वतख़ोरी भिरिष्टाचारु - भ्रष्टाचारु, अपवित्रता, अशुद्धी ; दुराचारु, बुराई, लांगचोटाई, बुछिड़ाई ; दुष्टता, रिश्वतख़ोरी भिरिष्टु - भ्रष्टु, अपवित्रिु ; पतितु, ; दुष्टु ; लांगछोटो ; पापी ; बुछिड़ो, ख़राबु ; खाऊ, रिश्वतख़ोरु भिरूं - भिरकुटी, भृकुटी, अखि जो मथां कमान जियां वार, ‘आइब्रो’ भींग - सुञ, उजाड़ु, वीरानी ; विनाशु, नासता, बर्बादी, अणहूंदि, सुञाई, कंगालपणो भींगियो - सुञो, सखिणो, कंगालु, डुतिड़ियलु भींभिरको - प्रभात, प्रभाति, पिरिहफुटी, असुरु, ढकी, भेजभिनी भींड - चिमिकंदड़ खंभनि वारी उडामंदड़ टिंडिणी ; टिंडिण जहिड़ो कारो जीतु भींडी - हिक भाजी ; कपिड़े जो टुकरु जो निराड़ वटां मथे खे बधिजे ; टाकोर लाइ नंढी गंढि ; कुंवारपणो, कौमार्य, चीरोबंदि भीचाइणु - लाहिणु ( क़र्ज़ु ) ; भीड़ो डियणु, पीचाइणु ; निपोड़णु, सतु कढणु ; ठहकाए फहकाए बीहारणु भीड़ - पीह, गर्दी, गपागीह, गाहटु ; सोढ़, घुट ; तकिलीफ़, तंगी ; ज़ोरु, भीड़ो भीड़णु - बूटणु, ज़ोर सां बंदि करणु ; भिकेड़णु, भिचाइणु, सोघो करणु. भीती - बुलबुल खे ललचाइण लाइ खाधे जी चीज़, लबु, लालच, चूणो, लालचि. भुंइ - भूंइ, भूमी, ज़मीन, पृथ्वी, धरती ; देसु, देशु ; जगु, दुनिया भुंगी - झूपिड़ी, कखाईं झूपिड़ी, छनो भुंभूरी - भूंभूरी, हिकु उडामंदड़ु जीतु भुचणु - हड़पु थियणु ; हज़मु थियणु ; नासु थियणु भुचु - बऊसु, बुज़ु ; गंवारु ; डिघनि ऐं टिड़ियल-पखिड़ियल वारनि वारो भुटु - फिटलु, डथलु, वीरानु ; नष्टु, तबाहु भुटो - सिटो, संगु, अन्न जो संगु, मकाईअ जो संगु भुडो - फदो, फबो, पबो, बिना डंदनि वारो, सभु डंद भगलु भुणणु - रुलणु, भिटकणु, लुटकणु ; आवारो फिरणु, रमणु ; भ्रमणु भुणिक - भुणिकाट, भुण्कार ; भुणिकार ; झूंगार, कन जी गाल्हि, फुसफुसाहट भुणिकणु - आहिस्तो चवणु ; सुसि पुसि करणु, झूंगारणु ; भूं भूं करणु ; गुंजणु भुणिभुणि - भुणिकाटु, सुसिपुसि, मिणि मिणि ; गाल्हाइण में आहिस्तो ऐं अणचिटो आवाज़ु भुतो - झूनो, पुराणो ; गरियलु, सड़ियलु ; हीणो, निबलु ; झुडो, झूरु ; रदी भुरिणो - भोरू, भुरंदड़ु भुल - चुक, ग़लिती ; डोहु, दोषु ; वेसरि ; ग़लतफ़हमी, भ्रांत-धारणा भूं - भुंर, ज़मीन, भूमी, पटु, धरिती, धरती, पृथ्वी. भूंगी - झूपिड़ी, छनो, कखाईं झूपिड़ी, झुग्गी, झुगी. भूंगो - कचो कखाओं घरु ; छनो, झुगो ; घरु, मकानु. भूंगोलु - भूगोलु, धरतीअ जो गोलु, भूगोलशास्त्रु. भूंभूरी - भुंभूरी, हिकु उडामंदड़ु जीतु भूंविद्या - भूविद्या, भूविज्ञानु, ‘जिऑलॉजी’, भौमिकी, भूगर्भशास्त्रु. भूकु - बसर जे विच वारी सख़्तु डांडी ; मोगो मटरु, डुडु, ठुठु ; अनाड़ी. भूगोलु - भूंगोलु, भूपरिचय, ‘जिऑग्राफी’, भूगोलशास्त्रु, भूवृत्तान्तु भूचु - डिघनि टिड़ियल-पखिड़ियल वारनि वारो मनुषु, झंडूलो ; मस्खिरो, अनाड़ी ; डुडु, ठुठु भूतकालु - गुज़िरियलु वक़्तु, ‘पास्ट टेन्स’ ( व्याकरण में ) भूतख़ानो - संग्रहालय, अजाइबघरु, ‘म्युज़ियम’, कौतुक-भंडारु भूतारिजणु - भूतु / जिनु वठणु, भूत जो हिसाबु थियणु, लगिता थियणु, भूताइजणु भूतारी - जिनु-भूत वरितल जे चरियाइप जो झटिको / लह्रो ; भूतु या जिनु कढंदड़ु, भोपो, ओझा/झो ; पागलु मनुषु भूतु - प्रेतु, पिशाचु, जिनु, अपवित्र आत्मा ; मनुष जो डेजारींदड़ आत्मा ; पंजनि ततनि ( आकाश, वायू, जल, पृथ्वी, अग्नी ) मां को बि हिकु ततु ; वहमु, खोटो ख़यालु ; गुज़िरियलु, अगु थी वियलु भूम - भूमी, भुंइ, भूंइ, धरती, पृथ्वी, ज़मीन ; देसु, देशु ; समुझ, जाण, बूझ ; सुञाणप भूमिका - जगह, हंधु ; मुंढु, दीपाचो, प्रस्तावना ; बुनियादु, पायो ; दर्जो, कक्षा ; हिसो, पार्टु, बहिरो ; कमु, योगदानु ; कामगीरी ; वेसु बदिलाइणु भूमिती - रेखागणित, ‘जामेट्री’, ज्यामिती, रैखिकी भूमी - भूंइ, ज़मीन, धरती, पटु ; देसु, देशु ; समुझ, जाण भूम्यो - ज़मीन खां वाक़ुफ़, सूंहों, राहबरु, मार्गदर्शकु ; तर खां वाकु़फ़ भूरलु - सुहिणो, सुहिणी सूरत वारो ; प्रीतमु, प्रियतमु. भूरी - बुलबुल, हिकु गाईंदड़ु पखी ; कुटी, चूरी, चूरमो. भूरो - अछो, सफे़दु ; गोरो, अछीअ चमिड़ीअ वारो मनुषु भूषणु - गहिणो, आभूषणु, अलंकारु, जे़वरु, गहु ; सींगारु, सजावट, सोभिया ; कपिड़ा, वेसु, पोशाक भूसणु - खुरिड़णु ; मेसारणु, डाहिणु ; गही कढी छडणु भूसो - छाणु, तूहु, बुहु ; बाटु, थुल्हो पीठलु अन्नु ; चवाणो, तरियल दालियुनि वगे़रह जो मिश्रणु, भेल ( म0 भेळ ) भेची - ठहकी फहकी ईंदड़ु ; धोड़ी ; भाईवारु ( रांदि में ) भेज - आलाणि, घिम ; आडकाई, वट भेजणु - मोकिलणु, रवानो करणु, पठणु, ( हिं. भेजना ) भेजभिनी - पिरिहफुटी, असुरु, ढकी, प्रभात, भींभिरको भेजो - मग़ज़ु, मस्तिष्कु, मेजालो, मेजारो ; बुद्धी, मानसिक शक्ती भेट - भेटा, सूखिड़ी, सौग़ात, ‘गिफ़्ट’ ; डखिणा, नज़रानो ; समानता ; बलु, क़ुर्बानी भेटू - भड़वो, दलो, धूतो, भाड़ियो, दलालु भेडी - पबी, तिडी, हेठिएं चप ते वारनि जो मुचो ; कराईअ जो बाहिर निकितलु हडो भेण - भेणु, भगिनी, बहिन, बहन ; साहेड़ी, सखी, सरती भेणपाई - भेणपणो, भेणपो, भेण वारो सन्बंधु ; साहेड़प भेणी - जाइ, जगह, हंधु ; मागु, मंज़िल ; पुजाणी, अंतु ; बुनियादु, पायो, पीढ़ ; आधारु, टेक, सहारो ; वसु, पुजंदी ; वाहर, मदद ; सघ, शक्ती ; पसंदी, अख़्तियारु, मजाल भेदु - भेतु, फ़रक़ु, भिन्नता, अलगता, जुदापणो ; रहस्यु, गुझु राज़ु, अंतु ; अणबणति, निफ़ाक़ु, फिकत ; जाण, सुधि ; बियाई भेदू - भेदी, गुझ जो जाणू, राज़दानु, मांझेरू भेरणु - फेराइणु, घुमाइणु ; हलाइणु भेरु - पासो ; पटिके जो वरु ; डिंग, वरु ; निशानु ; ढेरु, ढिगु ; पोशाक, वेसु ; कुनु, मेड़ु, भमरु भेरो - घुमिरो, दफ़ो, वारो ; दौरु ; चकरु, दौरो भेल - भेलाड़ु, चैपाए माल जी पोख में खाधि ऐं लतड़ भेलणु - पेरनि हेठां लताड़णु ( पोख ) ; बेक़ाइदे पोख खे खाई नुक़्सानु करणु भैंस - मेंहिं, मंझ, तुगी, महिष, महिषी. भोंदू - मूरखु, मूर्खु, छसो ; पाखंडी, ढोंगी. भोंपू - भोंपो, घुघू, ‘साइरन’, ( म. भोंगा ) भोक्ता - भोगण वारो ; भोजन करण वारो ; भोगी भोगणु - माणणु, आनंदु वठणु ; सहणु, सहनु करणु ; लोड़णु ( नतीजो ) ; पाइणु ( नुक़्सानु ) भोगी - भोगण वारो ; सुखी ; विलासी, कामी, अयाशी भोगु - सुख-दुख जो अनुभवु करणु ; दुखु, कष्टु, पीड़ा ; सुखु ; विलासु, संजोगु, संभोगु ; आनंदु, लुत्फ़ु ; देव खे अर्पणु थींदड़ु प्रसादु ; धर्मी पुस्तक जे पाठ खां पोइ थींदड़ धार्मिक विधी ; देहि ; धनु ; भागु भोजनु - रसोई, खाधो, रोटी, मानी, आहारु भोड - डंदनि भगल ज़ाल ; तमामु बुढी ज़ाल भोपो - जिनु कढंदड़ु, ओझो ; टोणा फीणा कंदड़ु ; मांडी, जादूगरु भोरणु - चूरो करणु, भुको करणु ; टुकर टुकर करणु भोरिड़ाई - भोरिड़ाइप, अबोझाई, भोलापन, सिधाई, सादगी, सरलता, बेसमुझी भोरिड़ो - भारो, अबोझु, बालोभोलो, निश्छलु, निष्कपटु, सिधो सादो भोरी - बुलबुल पखी ; कुटी, चूरी, चूरिमो भोरू - भुरदंड़ु, भुरिणो, भुरिकिणो भोलु - भुल, चुक, सह्व ; भउ, डपु, डाउ, डरु ; शकु, संदेहु भोलू - भोलो, बालो भोलो, सिधो सादो, भोरिड़ो, अबोझु ; मूर्खु ; निश्छलु भोलो - भुल, भोलु, चुक, ग़लती, सह्व ; वहमु, शकु, संदेहु ; सन्सो ; भोलिड़ो, बांदरु, वानरु भौंक - बहुक, बाहोड़ ; कुते जो आवाज़ु भौंकणु - भौं भौं करणु, बहणु, बहुकणु, भसणु, कुते जो बोलणु भौंणणु - भवणणु, घुमणु ; रुलणु ; कंहिं वस्तूअ जी गोला में भिटिकणु भौंरिकली - चीकिलो, उभी काठीअ ते चैधारी फिरंदड़ हिक हिक साईं काठी जंहिंजे बिन्ही पासे चढ़ी बार चैधारी फिरंदा आहिन भौंरी - पींघे जी बूंबड़ी, निराड़ ते लटिकंदड़ वारनि जी घुंडी ; भांउटी, चकरु, फेरी ; आकड़ि, वडाई, घमंडु ; सौदाउ, वहमु भौंरु - भ्रमरु, भमरो, भम्रो भौ - भउ, डपु, डाउ, डरु, ख़ौफ़ु भौगोलिक - भूगोल सां वास्तेदारु, भूगोल जो, ‘जिआग्राफिकल’, भूगोल निस्बत भौतिक - पंच महाभूतनि निस्बत ; पंजनि महाभूतनि मां ठहियलु, पार्थिव ; सांसारिक, दुनियवी ; शरीरी ; ऐहिक दुखु भ्रमणु - घुमणु-फिरणु ; फेरी ; अचणु-वञणु ; सफ़रु ; चकरु भ्रममूलकु - भ्रम मां पैदा थींदड़ु, जंहिंजो बुनियादु भ्रमु हुजे भ्रमरु - भौंरो, भंवरु, भमरो, भंवरो भ्रमित - घुमंदड़ु, चकरु खाईंदड़ु भ्रमु - भरमु, मिथ्या ज्ञानु, भ्रांती ; शकु, संदेहु, हिक जो बियो समुझणु ; डपु, डाउ, भउ ; माया, ठगिणो रूपु ; भुल, चुक भ्रमोत्पादकु - भ्रमु पैदा कंदड़ु ; भ्रम में विझंदड़ु ; भ्रमजनकु, भ्रमात्मकु भ्रष्टता - बिगाड़, पलीताई, अपवित्रता ; रिश्वतख़ोरी भ्रष्टाचारी - भ्रष्ट आचरणु कंदड़ु, बुरो वहिंवारु कंदड़ु, रिश्वतख़ोरु ; दुराचारी भ्रष्टाचारु - भ्रष्टु / बुरो वहिंवारु ; दुराचारु ; अपवित्रता, अशुद्धी ; बुराई, बुछिड़ाई, दुष्टता ; रिश्वतख़ोरी भ्रष्टु - बुरो, पतितु, कुमार्गी, दुष्टु ; पापी ; लांगछोटो ; नापाकु, पलीतु ; खाऊ, रिश्वतख़ोरु, भ्रष्टाचारी भ्रांति - भुल, चुक, ग़लती ; भ्रमु, भरमु, खोटो ख़यालु ; शंका, शकु, संदेहु ; उन्मादु, चरियाइप ; चकरु, भांवाटी ; फिकति ; फेटारो ( दोस्तीअ में ) ; अणजाणाई, अज्ञानता ; भ्रमणु, रोलि, पेनि भ्राता - भाउ, बंधू, बंधू, भ्रातृ भ्रातृभावु - भ्रातृत्व, भाउपणो, भाईचारो, भ्रातृ-स्नेहु भ्रामकु - भ्रम में विझंदड़ु, चकराईंदड़ु भ्रूणहत्या - गर्भ में बार खे मारणु, गभ जी हचा भ्रूणु - गभु, गर्भ वारो बारु, गर्भ में हूंदड़ु बचो, संघा, संगा मंगतो - मङणहारु, बीखारी, पेनू, सुवाली, सवाली, भिखारी मंगरु - मांगरमछु, ख़ौफ़नाकु, वडी मछी, वेसरु, ( इं ) ‘व्हेल’ मंगला - मंगिला, प्रभात, पिरिहफुटी, असुरु, सवारो, सवेरो ; पार्वती मंगलाचरणु - मंगल-पाठु, मंगलकारी वेद-मंत्र ; काव्य जो आरंभ में ईश्वर-स्तुतीअ जा छंद मंगलिकु - मंगलीकु, मांगलिकु, मंगलकारी, कल्याणकारी ; नाटक में मंगल-पाठु पढ़ण वारो पात्रु मंगलु - कल्याणु, भलाई, भलो ; शुभ गाल्हि ; आनंदु, ख़ुशी ; मंगल जो ग्रहु / गिरहु ; मंगालो, सिगिरी, अंगीठी ; शुभु, कल्याणकारी ; मंगलवारु मंघी - किंगिरी, ठिकर जी दखी, लोटी मंघु - गवाक्षु, छिति में हवा लाइ लंघु ; चकुओ ( पखी ). मंघो - थूणी, मुनी, काठी ; बिसांगी काठी ; ठिकर जो थांउ. मंजणि - घड़ामंजी, काठ जो खुतलु चैंकठु या ठाठु मंजो - पाटु, संदलु मंज़रु - अखि, नज़र, दृष्टी ; नुमाउ, लक़ाउ, तमाशो, खेलु ; दृश्यु, डेखु, क़ुदिरती, डेखाउ, निज़ारो, नज़ारो ; मुंहुं, चहिरो, मुंहांडो मंज़िल - डाबो, ठिकाणो ; हिक डींहं जो सफ़रु ; घरु, मकानु, दर्जो, हद, मकान जो हिकु तब्क़ो ; लहण जी जाइ मंज़ूरी - इजाज़त, परवानगी, रज़ामंदी, स्वीकृती ; क़बूलियत, बहाली मंज़ूरु - क़बूलि, पसंदि, बहालु, स्वीकृत, स्वीकारु मंझंदि - बिपहरी, माध्यान्ह, विरांढ ; मांझांदो, मंझंदि जी मानी मंझ - मेंहिं, भैंस, तुगी, महिषी. मंझाइतो - गुझो, गुप्त, लिकलु, रहस्यमय. मंझु - गुझु, राज़ु, रहस्यु, भेदु, गुप्त गाल्हि मंडणु - ठाहिणु, जोड़णु, अडणु, उसारणु ; तयारु करणु ; सिटणु, तरतीब डियणु ; पखेड़णु ( जारु ) ; खड़ो करणु ; वसि करणु मंडपु - मांडुओ, पंडालु, शामियानो ; वेडीअ पढ़ण लाइ सींगारियल जाइ मंडलु - गोलु, चकरु, चक्रु ; दाइरो, घेरो ; पिड़ु ( सिज या चंड जो ) ; माड़ीअ वारो उमदो घरु ; समाजु, संघु ; खेलु, तमाशो ; विंदुर, विरूंहं मंडाइणु - मंडिकाइणु, लंगिड़ाइणु, लङाइणु मंडिली - टोली, टोलो ; जथो, समूहु मंडी - बाज़ार, बाज़ारि, गंजु, पेठि, ‘मार्केट’ मंडु - टोणो, फीणो, जादू, मंतरु, चेटकु ; मंडाणि, लङ, लङाई मंडो - लंगिड़ो, लङो, जंघ भगलु ; लंगिड़ाई मंतरु - मंडु, मंत्रु, फीणो, जादू, चेटकु ; आध्यात्मिक सूचना वारो शब्दु, पवित्रु शब्दु मंत्रालय - ‘मिनिस्ट्री’, मंत्री-मंडल कार्यालय, मंत्री परिषद कार्यस्थलु. मंत्री - वज़ीरु ; सलाहकारु, ‘मिनिस्टर’, अमात्य, सचिव. मंत्रीमंडलु - ‘कैबिनेट्’, मंत्री-परिषद मंथनु - विलोड़णु, मथणु, विलोड़ो ; खोजना, खोज, जाचना ; मांधाणी मंदरु - ठाकुर दुआरो, देवालय, मंदिरु ; घरु, मकानु ; महलु. मंदाई - बुछिड़ाई, ख़राबी, बुराई ; अपकारु, हाञी, नुक़सानु. मंदाकिनी - आकाशगंगा, स्वर्ग-गंगा ; पयस्वनी नदी मंदाग्नी - अपचनु, बदिहाज़िमो, अपचु, खाधे हज़मु न थियण जो मर्ज़ु, कोष्ठबद्धता मंदु - ढिलो, सुस्तु, आहिस्तो ; मोगो, कुंदु ; मंधु, मद्य, मदिरा, शराबु मंदो - बुरो, ख़राबु, बुछिड़ो, दुष्टु, पापी मंशा - मनीषा, इच्छा, अभिलाषा ; लाड़ो, झुकाउ मंसूबो - इरादो, नियत ; सोचु, वीचारु ; सिटा, तजिवीज़ ; साज़िश मकनातीसु - चक़मक़ु, चुंबकु, लोहचुबक़ु मकरु - ढोंगु, कूड़ो डेखाउ ; बहानो, मिंहुं, दग़ा, डोहु, कपटु, छलु ; मकर रासि मकरु घेरो - मकरवृत्त, जदी घेरो मक़सदु - लक्षु, मुराद, मतिलबु, नियत, मन्शा ; मानॉ, अर्थु मकानु - घरु, रहण जी जाइ, गृह मकारी - ठगी, दोलाबु, डोहु, द्रोहु, दग़ा, चालबाज़ी. मकारुः ठगु, दग़ाबाज़ु, कपटी, चालबाज़ु, ढबिअरु. मकालु - सिगिरी, मंगालो, मंगलु, कुलु मकिड़ी - बेड़ी, किश्ती, डूंडी ; तिडि, तिडो ; चर्ख़े जो हथियो ; जंड जी काठी मकिरी - ठगु, दग़ाबाज़ु, कपटी मकुड़ो - जांठो ( कुश्तीअ में ), अंगुड़ी, अड़ी ; वडी बेड़ी, बेड़ो ; हुर्ले जी हिक काठी मको - हज़रत महमद जो जनम-स्थानु ; लाभु, फ़ाइदो ; ख़ुशी, मज़ो, आनंदु मक्नो - मस्तु, चरियो, छितो ; दरिंदो, ख़ूनख़्वारु, करालु ( हाथी ) ; कल थिड़ियो ( मनुषु ) मखटू - निखटू, न कमाईंदड़ु ; कमिज़ोरु ( ज़मीन ), निसती मखणु - नवनीतु, मक्खनु, मस्को मखाइणु - हथु हणाइणु ( तेल आदीअ जो ) ; वठाए डियणु ; कमाराइणु, खटाइणु मखि - मक्षिका, मक्षी, मगसु ; मखियुनि जी घणि ; बंदूक़ जे नलीअ ते लगलु लोह जो नंढो दाणो मखीचूसु - कंजूसु, मुठि भीड़ु, चमचूसु, चिंगूसु मखु - लेपु ( तेल, गिह वगे़रह जो ) ; मलम ( लगाइण जी ) मख्यो चखियो - ठह्किणो फह्किणो, छंड फूकियो, सफ़ाईअ वारो मख़्ज़नु - ख़ज़ानो, गुदामु, वखारु ; रसालो, मासिक, मियादी पत्रिका, ‘मैगज़िन’ मख़्सूसु - विशेष, ख़ासु, निरालो, नियारो ; असाधारणु मग़ज़ु - मस्तिष्कु, दिमाग़ु, भेजो ; मेजालो, बुद्धी, अक़ुलु ; गभु, गरु, गोरो मगनु - मघनु, मग्नु ; मश्ग़ूलु, रुधलु, महू ; परसनु, ख़ुशि मगर - मगरि, पर, लेकिन, परंतू, किन्तू मगरु - मगरमछु, वाघू, निहंगु, ‘क्रोकोडाईल’ मग़रूरु - घमंडी, आकड़िखाधो, अभिमानी, अहंकारी, मगु मगसु - मखि, मक्षिका, मक्खी ; कारिड़नि जे खाइण करे घोड़े ते थियलु चुटो मगु - घमंडी, अहंकारी ; नचिणो टपिणो, टपिणो कुडिणो ; अलबेलो, मनमौजी, मस्तु मङ - पिन, बीख, बिख्या, बिखिया ; दानु ; उधारे वठण जी घुर ; सुवालु ; मङियल ( छोकिरी ) मङणहारु - दुहिलारी, दुहिलु वजाए पिन कंदड़ु ; मंगितो, बीखारी मङरु - अग्नी, बाहि, जेरो, अगनि मङिणो - माइटी, सगाई, सगाई मङितो - मंगितो, बीखारी, भिखारी, पेनारु मचणु - थुल्हो थियणु ; ज़ोरु वठणु, ताक़त वठणु ; फूह में अचणु ; रची रास थियणु ; घुरिबल सुगंध डियणु ( खटाणि ) ; जागणु ( झेड़ो ) ; बरणु ( बाहि ) मचाइणु - थुल्हो करणु ; छेड़णु, भड़्काइणु ; जोशु डियारणु ; दुखाइणु, जागाइणु ; वधाइणु ( धंधो ), ज़ोरु वठाइणु ; करणु ( रड़ि ) ; वधाइणु, वेझाइणु ; चोक डियणु ; प्रेरणा डियणु ; शुरूआत करणु ( झेड़े जी ) मचु - भभड़ु, भंभटु, ओलांभो ; इश्क़ / विरह जी बाहि ; अग्नी, बाहि ; गरमी मचुलाइणु - दादलाइणु, कोड निपाइणु, गुस्ताख़ु करणु ; प्यार सां निपाइणु मचुलाई - चिलविलाई, चागिलाई, गुस्ताख़ी, बेअदबी. मछंदरु - मूर्खु, अनाड़ी, मोगो, कुंदु, मोगष्टु ; आकड़िखाधो. मछडु - मछडू, न छडींदड़ु, अणटरु, पको मछरु - मंहों, मच्छरु, मछरनि जो मेड़ु या घणि मछिड़ी - मछिली, नंढी मछी ; ज़री, भरत जो हिकु नमूनो मछिड़ो - मछी, मीन, माही मछिरजणु - मछिरणु, चिड़णु, काविड़जणु, छिड़णु ; हठु करणु मछिली - मछी, मीन, माही, मछिड़ो. मछी - मछिली, मीन, माही, मछिड़ी. मछुओ - नंढी बेड़ी ( जहाज़ जी ), किश्ती मछुणि - शल इएं न थिए !, भगवानु करे !, मतां ! मजनूं - दीवानो ; प्रेम में पागलु ; लैला जो आशिक़ु. मजबूरी - बेवसी, बेबसी, लाचारी, पराधीनता, असमर्थता. मजबूरु - लाचारु, बेवसि, बेवसो, बेवाहो ; निर्बलु, असमर्थु. मजिलस - सभा, मेड़ु ; महफ़िल, कचहिरी, खानो, जुञु मजू - सुस्तु ऐं बेकार इन्सानु ; बेहिमथ इन्सानु, गीदी, बुज़दिल इन्सानु मज़बूतु - पको, सोघो ; सघारो, बलिवानु ; सटाणो, जटादारु मज़मूनु - निबंधु, निबंधु ; मतिलबु, अर्थु, मानॉ ; बयानु ; विषय ; लेखु, कृती ; तात्पर्जु ; गाल्हि, बात मज़हबु - धर्मु, दीनु ; विश्वासु ; पंथु, मतु, संप्रदायु. मज़ाक - सवादु, ज़ाइको ; मज़ो ; खिल चर्चो, हास्य, विनोदु. मज़ाकी - विनोदी, हास्यपूर्ण, खिलाईंदड़ु मज़ार - क़बर ; दरिगाह ; मक़बरो, समाधी मज़ूरी - पोरिह्यो, परिश्रमु, महिनत, कशालो ; पोरिह्ये जो उजूरो, पारिश्रमिक मज़ूरु - पोरिह्यतु, परिश्रमी, कमी, कूली, हमालु मज़ेदारु - सवादी, लज़ीज़ु ; वणंदड़ु, दिलचस्पु, आनंददायकु मज़ो - सवादु, लुत्फ़ु ; भोगु ; रौंशो, ख़ुशी, आनंदु, जशनु ; निज़ारो, डेखु मञणु - स्वीकारणु ; बासणु, सची करणु ; वडो समुझणु ; मानु रखणु, इज़त डियणु ; बजाइ आणणु ; मंज़ूरु करणु ; विश्वासु रखणु मञति - स्वीकृती ; चयो ; संकल्पु, प्रणु, मन्नत ; मान्यता ; आज्ञा ; इज़त, सन्मानु मञतू - पोइलगु, अनुयायी, शिषु, चेलो मञरु - कंडी वण जो बूरु ; कम जो हिकु जे़वरु मञिता - स्वीकृती, मान्यता, क़बूलियत ; आज्ञा, आज्ञा-पालनु ; प्रणु, सुखा ; संकल्पु मञुरी - मंजिरी, डलु, तुलसीअ जे बूटे जो गुलु मट - तब्दील, फेरफार, मटसट मटणु - मटाइणु, हिक डेई बियो वठणु, बदल सदल करणु, वार फेर करणु, बदिलाइणु, फेराइणु मटरु - बटाणो, दालि जो हिकु क़िस्मु, वटाणो ; अणटरु, अमुड़ु, अटलु ; निठरु, होडी, हठी, डिठो मटा - फेर, बदल ; बदिलो ; लाथि, वटो ; मटा सटा, साटो, बदलि सदलि मटाइणु - मटणु, हिकु डेई बियो वठणु, बदल सदल करणु, वार फेर करणु ; बदिलाइणु ; फेराइणु मटिजणु - बदिलिजणु, मट सट थियणु ; काविड़जणु, ग़ुसे थियणु ; फिरी बीहणु मटी - मटिकी, नंढी मटी, दिली मटु - मटिको ; बदिलो, ऐवज़ु ; कीतो ; जोड़ु, सानी ; समान, बराबर, तुलु, तुल्य, जहिड़ो मठघुराई - चावति, ईर्खा, दुश्मनी, दुष्टता मठघुरो - चावती, ईर्खालू, दुष्टु, बुराई कंदड़ु, खौंसाइतो मठधारी - महंतु, बाओ, मठाधीशु मठाणि - अशक्तता, निबलता, कमिज़ोरी, लांझ, शक्तीअ जी कमी मठाधीशु - मठ जो मुख्यु, मठाधीपती, मठधारी मठारणु - नरमु करणु ( लोहु ) ; लसो करणु ; संदरणु ( भूमी ), सिधो करणु ; ठपणु ( हथोड़े सां ) मठियां - कावड़ि, ग़ुसो, क्रोधु मठु - संत जो आश्रमु, मढ़ी ; मिलावती धातू, फेट, कसु, जोड़ो मठो - बुरो, ख़राबु, बुछिड़ो ; मिलावती, फेट पियलु ; मोगो, ढिलो, ( म. मठ्ठ ) ; माठो ( वापारु ) ; कमिज़ोरु, निबलु ; झको ; डुधु ; ढिले नमूने मडहीं - अवसि, अवश्य, ज़रूरु मडी - सामानु सड़ो, टपड़टाड़ी ; टपड़, ओज़ार ; काठ गोदामु ; नाको, घरु मडेऊ - न डींदड़ु, मुठिभीड़ु, कंजूसु, चिंगूसु मढ़णु - जुड़त करणु, पोइणु ; पोचणु ; वाणणु ( खट ) ; चाढ़णु ( पोशु ) ; ज़ोरीअ डियणु ; मथां लगाइणु ( चमिड़ो दुहिल ते ) ; हणणु ( डोहु ) मढ़ी - मठु, संन्यासियुनि जो आस्तानु मढ़ु - मकानु, रहण जी जाइ ; लाशु, मुर्दो ; सुस्तु माण्हू ; बुढो ऐं कमिज़ोरु माण्हू मणि - वासींग नांग मणी ; रतनु, जवाहरु, मणियो मणिको - मणियो, दाणो ; करंघे जो हिकु जोड़ु या गंढु ; निरघटु ; कप जे फर ऐं गंढ जो गनु मणिया - तेजु, प्रकाशु ; सूंहं, सुंदरता ; झगमग, चिलकाटु, भभको ; तिजिलो ; अलौकिक / असाधारण शक्ती मणियो - मणिको, दाणो ; गहु, जे़वरु ; जवाहरात मणी - डांहुं, डे, वटि, पास मतई - पंहिंजे पंथ ते पको, कटरु, कटो, संप्रदाय जी पोइवारी कंदड़ु मतां - घिम, मछुणि, मबादा, मना कंदड़ु शब्दु ; ईश्वर न करे मति - समुझ, बुद्धी, परूड़, पुरिझ ; सलाह, उपदेशु ; राइ, रायो ; वीचारु, ख़यालु मतिलबी - आपस्वार्थी, स्वार्थी, ख़ुदिग़र्ज़ु मतिलबु - मनोरथु, मुराद, मक़्सदु ; अर्थु, मानॉ ; सारु, ततु, तात्पर्जु ; इच्छा, स्वार्थु मतु - धरमु, धर्मु, पंथु ; विश्वासु, अक़ीदो ; राइ, अभिप्राय मतो - मतु, सिद्धांतु ; वीचारु, ख़यालु ; सलाह, विचार-विमर्श मथ - मंथन जी क्रिया, मंथनु, विलोड़ो, झग ; सोचु, वीचारु ; मतु, उपदेशु, नसीहत मथकी - मथगी, वाधू ख़र्चु ; महसूलु, चूंगी, सूंग मथख़र्चु - इत्फ़ाक़ी ख़र्चु, मथकी मथलजो - मथलजु, लज जो खोटो, ढोंगु कंदड़ु, ढोंगी मथां - चोटीअ खां, शुरूअ खां, चोटीअ ते ; अगेई मथांहीं - उताहीं, बुलंदी, ऊचाई ; वडाई, महानता मथाहों - ऊचो, बुलंदु, उताहों ; उत्तमु, श्रेष्ठ ; खां मथे, वधीक मथे, अगिरो मथाकुट - परिश्रमु, सख़्तु महिनत, जफ़ाकशी, संघर्षु, कशालो ; उदमु, पतोड़, गह, हजिणी मथाछिरो - सतहु ; हर वस्तूअ जो बाहिरियों हिसो ; सतही, उछातरो, जहिड़ो तहिड़ो, अधोगाबरो, मथां मथां, बेगरि जो मथार - मथियों पासो ; दर्याह जी मथाछिराई ; किनार ( टकिरी या नदीअ जी ) ; सणाओ वाउ ; नदीअ जे किनारे खां वठी ऊन्हे पाणीअ ताईं नदीअ जो हिसो मथारु - रसे या नोड़ीअ जो वीटो मथियरु - वीरु, जोधो, पहिलवानु, सूरिमो ; अगिवानु, नेता. मथियों - उताहों, ऊचो ; वडो, श्रेष्ठ ; मथे जाणायलु ; सभ खां मथे. मथु - मथियों हिसो, चोटी ; मथो, सिरु ; मथाछिरो, सतहु, सपाटु. मथूं - मथां, मथ खां मथे - मथां ; जे चोट ते ; अगिरो, श्रेष्ठ मथो - सिरु ; सिसी, मुंढी ; चोटी, मथियों हिसो ; मुंढो, अगियाड़ी, सेरांधी ; चोटी ( आङुरि जी ) ; छेड़ो, पछाड़ी ; माहवारी, फुलु, रजोधर्मु मदनु - कामदेवु ; सूरी, सूली, फासी ; छजरीअ खे झले बीहंदड़ या टेको डींदड़ काठी मदत - मदद, सहायता, वाहर मदह - साराह, वाखाण, प्रशंसा, स्तुती ; मदाहु, ईश्वर या गुरूअ वगे़रह जे साराह में लिखियलु गीतु मदहोशी - नशो, ख़ुमार ; बेसुर्ती ; हैरानी मदहोशु - पीतलु, नशे में चूरु, अलूटु ; मतवालो ; मुंझियलु, हैरानु, हको बको ; बे सुर्ति, बेहोशु मदाई - बुराई, अपकारु, ख़राबी, बुछिड़ाई मदारी - बाज़ीगरु ; रिछ या बांदर जो खेलु डेखारींदड़ु मदारु - फेरो, ग्रह जो फिरण / चकर जो मार्गु ( हिं. कक्षा, इं. ऑर्बिट ), दाइरो ; आधारु, आसिरो ; पायो, बुनियादु ; वास्तो, सन्बंधु ; मक्सदु, इरादो ; घेरो, गेल ; विचु, केंद्रु, मर्कज़ु मदाहु - साराह कंदड़ु, प्रशंसा / स्तुती कंदड़ु मदिरा - शराबु, दारूं, मय, सरो, मधु मदो - बुरो, ख़राबु, बुछिड़ो, किनो मधु - शराबु, दारूं, मदिरा, मय ; किनी बांस. मधुरु - मिठो, मेठाज वारो ; सुरीलो. मधुशाला - मयख़ानो, शराबघरु, ‘बार’, ‘पब्’ मध्यमु - विचों, पूरो पुनो, मोचारो, चङेरो, न सुठो न ख़राबु ; मधमु, सरगम जो चाथों या विचों सुरु मध्यस्तु - विचवारो, सरपंचु, अमीनु मध्यानु - माध्याह्न, माध्यान्ह, मंझंदि, बिपहरी. मनघड़ति - मन मां ठाहियलु, निराधार, बेबुनियादु. मनघुरियो - मनपसंद, मन पसंदि, दिलि खे वणंदड़ु. मनठारु - दिलि खे ठारींदड़ु / आरामु डींदड़ु. मनत - मन्नत, सुखा, बास, संकल्पु ; वचनु, प्रतिज्ञा मनमिलाऊ - मिलनसारु, हंसमुखु, खिलमुखु मनमोहनु - मनु खसे वठंदड़ु, सुहिणो, मोहींदड़ु ; श्रीकृष्ण मनमौजी - खिलिणो, पंहिंजे मन जी मौज अनुसार कमु कंदड़ु, ख़ुशिमिज़ाजु मनहुं - छापिरो, छनो, लांढी ; कखनि काननि छिति मनहूसु - निभागो, चंडो ; बुरो, बुछिड़ो, बुछां जहिड़ो मनाइणु - राज़ी करणु, तुसाइणु, ख़ुशि करणु ; मञाइणु, क़बूल कराइणु ; रीझाइणु, परिचाइणु, सरिचाइणु ; मल्हाइणु ( उत्सवु ) ; चट बधणु ; तातिराइणु ; भीड़ूं डियारणु, मनाड़णु मनाड़ - मालिश, महट, रगड़, ज़ोरु, भीड़, चाप ; जाण ; अस्पर्शु मनु - हिंओं, दिलि, दिल ; विवेकु ; लाड़ो, झुकाउ ; वीचारु ; बुद्धी, समुझ ; इच्छा मनुखु - मनुषु, मानुखु, माणुहू, माण्हू, पुरुषु, शख़्सु मनोरंजनु - दिलिविंदुर, विंदुर, विरूंहं, आनंदु मनोवृत्ती - मन जो लाड़ो, मन जी वृत्ती, मनोविकारु, मन जो भावु मनौती - मञिता, स्वीकृती, क़बूलियत ; मन्नत, सुख, बास, देव-पूजा मप - मपु, माप, मइप, कछ मपु - मप, माप ; मौक़ो, वझु, अवसरु मफ़हूमु - समुझ में आयलु ; मन्शा, मुराद, अर्थु, मक़्सदु, इरादो मबादा - मतां, जिम, मछुणि, नजाणा, ईश्वरु न करे. मम - बांभ, कुरूप पोढ़ी स्त्री, डाइणि, जिनिड़ी, भूतिणी. ममणु - झेड़ो, टंटो, झगिड़ो, फ़सादु ममता - ममतु, स्नेहु, प्रेमु ; आपो, अहं, अहंवादु ; फूंड, टांइ, आकड़ि, सखिणो हठु ; डाड़, हाम, बटाक ; माउ जो प्यारु, मोहु, आसक्ती ममात् - मौतु, मृत्यू, मरिणो मया - बाझ, दया, कृपा ; क़्यासु, कहल, तर्सु ; भलाई, महिरबानी ; थोरो, वड़ु मयो - भरियलु, ढावलु ; उठु, चांगो, करहो, तोडो मयो मतारो - डटो मुटो, थुल्हो मतारो, सटरवटरु, मुटको. मरचूठु - कृपणु, कंजूसु, शूमु, चिचीमारु, मुठिभीड़ु, चिंगूसु. मरजानि - प्रवाल, गुणोठी मरणु - चालाणो करणु, मौतु माणणु ; घणो घुरणु, बेहदि चाहिणु ; मोहितु थियणिु ; पाहु थियणु ( बुख में ) ; घटिजणु, दबिजणु ( बुख ) मरसियो - शोक-गीतु, मुअल शख़्स जे गुणनि जो सोज़ भरियो बयानु कंदड़ु गीतु मराइणु - बदिफ़ैली कराइणु, गुई माराइणु, संभोगु कराइणु मरातिबो - दर्जो, पदु ; उहिदो, पदवी ; मानु, शानु, इज़त मरामत - मरमत, दुरुस्ती, संवार, भगल टुटल खे ठीकु करण जी क्रिया मरु - मिटी, मैलु, मेराणि ; कन जो किचिरो ; मिलावती धातू, कसु, फेटि ; भली, भलीं, बेशक, पक, ज़रूरु मर्क - मुश्क, मुस्कुराहट, चपनि जी खिल, पाबोह मर्कज़ु - केंद्रु, विचु ; दुनु ; गोल जो विच वारो टुबिको मर्कणु - पडणु, बटाक हणणु ; फ़खुरु करणु ; फूंडि में भरिजणु ; बटाकी, लबाड़ी मर्दनु - सुठाई, सफ़ाई ; महिटणु, मालिश करणु ; नासु करणु, लताड़णु मर्ज़ी - इच्छा, मन्शा, मनीषा, कामना ; रुची ; पसंदी मर्ज़ु - रोगु, बीमारी, नाचाकाई, अघाई मर्दानगी - पौरुष, मुड़्सी, मर्दी, हिमथ ; दिलेरी, वीरता, मर्दानी मर्दानी - मुड़्सी, मर्दी, हिमथ, दिलेरी, वीरता, मर्दानगी मर्दी - पौरुष, सूरिहाई, वीरता, बहादुरी, दिलेरी ; माण्हपो, इन्सानियत, मानवता ; वीर्य, वीर्ज, ज़ाति ; हिमथ, थूम मर्दु - पुरुषु, शख़्सु ; आदमी, इन्सानु ; मुड़्सु, पती, कांधु, भतारु ; वीरु, दिलेरु मनुषु मर्दुम - मनुषु, इन्सानु, आदमी, माणुहू, माण्हू मलंगु - डिघो थुल्हो मतारो मनुषु ; हिक क़िस्म जो मुसलमान फ़क़ीरु ; बिए जो ख़यालु न रखंदड़ु शख़्सु मलकु - देवदूतु, फ़रिश्तो, पार्खदु मलणु - महटणु, गसणु, माञणु ( बासण ) ; साफ़ु करणु, चिल्काइणु ; मालिश करणु ( घोड़े खे ) ; गोहणु ( अटो ) मलम - फटनि वगे़रह खे लाइण लाइ हिकु चिकणो पदार्थु, तिबो, पलस्तरु मलहणु - पाण पंहिंजी साराह करणु, आत्म-प्रशंसा / स्तुती ; पाण ते मरकणु ; बहादुरी डेखारणु मलहाइणु - विधीअ सां पूरो करणु, मनाइणु ; मशहूरु करणु, वाखाणणु ; नालो कढणु ; साराह कढणु ; नामियारो या जसाइतो कमु करे डेखारणु मलालु - डुखु, दुखु, अफ़सोसु ; उदासाई ; कष्टु, तकिलीफ़, डुखियाई मलिणी - महट, मलण / माञण जो कमु, माञ, गोहिणी मलीदो - चूरी, भोरी ; मलीदा, सतरछी, लज़ीज़ खाधा ; माए वारी मिठाई मलीनु - मेरो, किनो, गंदो, गछेरो ; अपवित्रु, नापाकु मलूकु - सुंदरु, सुहिणो, ठाहूको, ख़ूबसूरत ; नाज़ुकड़ो मलेछु - पलीदु या नापाकु इन्सानु ; काफ़िर, नास्तिक ; लालची इन्सानु ; पेटोड़ी, अघोरी ; झंगिली मनुषु, दुष्टु, नीचु, पापी मलो - गिलाफ या गिलफड़े ते थींदड़ सोजि ; फट-फुरिड़्यूं मल्ह - मल, कुश्ती, ‘रेस्लिंग’ मल्हु - मलु, मल्लु, कुश्तीबाज़ु, ‘रेस्लर’, पह्लवानु मवादु - पदार्थ/र्थु, सामानु ; पीपु, पूंइ ; सामग्री मवाली - नशई, नशो वापुराईंदड़ु ; गुंडो, बदिमाशु मवासु - फ़सादी, बाग़ी ; फिरियलु, हठीलो, होडी, बेहूदो, मग़रूरु, घमंडी. मशहूरी - प्रसिद्धी, ख्याती, नांउ, नालो ; जसु, धाको, नामाचारु, हाक. मशहूरु - प्रसिद्ध, प्रख्यात, नामवरु, हाकारो, नामयारो मशालु - डियाटी, खड़गी ; तमामु वडी बती ; मूओ, कखनि-काननि या अगिड़ियुनि जो मुचो मश्क - पाणीअ भरण लाइ चम जी थेल्ही, पख़ाल, सांदारी, ओई, खली. मश्क़ - वरी वरी लिखण जी क्रिया ; अभ्यासु ; साधना ; इस्तैमालु. मश्किरी - मस्ख़री, ठठोली, मज़ाक, चर्चो, रौंशो मश्ग़ूली - किर्ति, हाज, वगंदी, प्रवृत्ती ; मग्नता, कम में रुधलु हुअणु मस - मुश्किल सां, विर्ले ; अञा मसइलो - मस्लो, सुवालु, प्रश्नु, समस्या ; कठिन गाल्हि मसाणी - मसाणु संभालींदड़ु, मुड़्दा साड़ींदड़ु मसाणु - स्माशानु, शमशानु, स्मशानघाटु, मरघटु, अमरधामु मसालो - मसालिहु, मसालिहो ; शइ शिकिलि, सामग्री मसावत - मसावति, समानता, हिकजहिड़ाई, बराबरी ; समीकरण, ‘इक्वेशन्’ मसीही - ईसाई, ईसा मसीह सां वास्तो रखंदड़ु ; ईसा मसीह जो पोइलगु, किरस्तानु, ख्रिश्चिन मस्को - मखणु, कचो गिहु ; चापलूसी, ख़ुशामद मस्ताई - नशो, ख़ुमारु ; चरियाइप, दीवानगी ; मूर्खता, बेवक़ूफ़ी ; कामु, काम भावना ; मवासी मस्तानो - चरियो, कल थिड़्यो ; नशई, ख़ुमारियलु ; बेफ़िकिरु, आनंदी, निश्चिंतु ; ईश्वर-प्रेमी मस्ती - नशो, खेप, ख़ुमारु, कैफ़ु ; चरियाइप, दीवानगी ; लुचाई, हर्कत, खेचलि, शरारत, शैतानी मस्तु - नशई, पीतलु, खिओ, ख़ुमारियलु ; पागलु, दीवानो ; कामी, शहवती ; सौदाई, ख़फ़क़ानी ; चर्बटु, उन्मत्तु ; घमंडी मस्दरु - मूलु, बुनियादु, असुलु, निकिरण जो हंधु ; क्रिया जो मूल रूपु ( व्याकरण ) मस्लहत - सुठी सलाह ; सुठी नीती / नीति ; भलाई, ख़ूबी महंतु - मठधारी ; टिकाणेदारु, बाओ ; हिंदू साधुनि जो अगवानु, अगिवानु महंदारु - अगवानु, अग में बीठलु, पेशवा, सरदारु, सालारु महंदी - निरान, निणान महंदु - मुंढु, मुहागु, आरंभु, शुरूआत महक - सुगंध, सुरहाणि, ख़ुश्बूइ, हुबकार महट - मह्टो, गह्को, रगिड़ो, मालिश ; चिप, चिथ ; अहंजु, कठिनाई ; नुक़्सानु, हाञी महटणु - घोटणु, रगिड़णु, गहणु ; मलणु ; चिपणु, चिथणु ; चिल्काइणु, मह्टो डियणु ; चीभाटणु महताबी - चंड जहिड़ो, सुहिणो, ख़ूबसूरतु ; आतिशबाज़ीअ जो हिकु क़िस्मु महताबु - चांदनी, चांडोकी, चंड जी रोशनी ; चंडु, चंद्रमा, चंदा. महतो - लेखारी, लिख पढ़ जो कमु कंदड़ु, दीवानु ; आमिलु ; वाणियो. महत्ता - श्रेष्ठता, महानता, उत्तमता, गुरुता, महत्व महत्वु - अहमियत, महत् जो भावु, गुरुता, वडाई, श्रेष्ठता, उत्तमता महदु - निठरु ऐं निकमो मनुषु, हठी ऐं बेकारि शख़्सु ; पींघो, झूलो महदूदु - सीमित, सीमा / हद अंदरि, मर्यादित, ‘लिमिटेड’ ; थोरो, गाण गणियो महफ़िल - मेड़ु, सभा ; मजिलस, कचहिरी, रिहाण. महफ़ूज़ु - सोघो, हथीको, क़ाबू, बेजोखो, सुरक्षित. महबूबु - प्रियतमु, प्रीतमु, दिलबरु साजनु, लालनु महर - मिहिर, महिरबानी, भलाई, कृपा ; दया, बाझ, रहमु ; कहल, क़ियासु, क़्यासु, करुणा महराजु - महाराजा ; ब्राह्मणु, बांभणु ; वडे माण्हूअ लाइ इज़त भरियो शब्दु महराणु - समुंडु, सागरु ; नदी, दरियाहु ; सिंधू नदी. महरी - चढ़ीअ या सुवारीअ जो उठु, भलो उठु. महलः समय, वक़्तु, वेर, वेल महलातु - महलु ; वडो शानदारु घरु, शाही मकानु महलु - महलातु, राजभवनु ; शाही इमारत, अमीराणो घरु ; राणी ; अंतःपुर,ज़नानख़ानो ; जाइ, जगह ; दर्जो, पदु महलो - तकु, घिटी, गिली, शहर जो हिकु हिसो महसूलु - ढल, राउर ; हासिल कयलु ; चूंगी, सूंग ; किरायो, भाड़ो ; ज़कात. महसूसु - अनुभूत, परूड़ियलु, महलूम, सही कयलु ; पधिरो, प्रगट, ज्ञात. महांगु - महांगाई, आकिराई, तेज़ी, अघ जो चाढ़ु महा - वडो, शाही ; उत्तमु, श्रेष्ठ ; नामवरु, नामकठियो, नालेरो, डाढो, तमामु, अति/ती, निहायत महाई - सूरिमो, शूरु, झूंझारु, वडो वीरु ; सरदारु, अगवानु, अगिवानु, महंदारु महाकाव्यु - वीर चरित्र-कथा, ‘एपिक’ महाजनु - महाजणु, वापारी, व्यापारी ; सराफ़ु ; शाहूकारु ; नामवरु मनुषु ; मंडलु, संघु ; जाती, हिंदू जाती ; श्रेष्ठ पुरुषु ; साधू महाड़ - भाड़ो ; घर जी मस्वाड़, किरायो ; माल सामान जो भाड़ो महातमु - माहात्म्य, वडाई ; साराह, स्तुती, प्रशंसा, गुणगानु, वाखाण महात्मा - वडो पहुतलु माण्हू, संतु, गुणवानु पुरुषु, महापुरुषु, उच्चात्मा, महानुभावु महादेवु - शंकर भगवानु, शिवु, देवाधिदेवु महापुरुषु - श्रेष्ठ पुरुषु, महानुभावु, महात्मा, पवित्र पुरुषु, वडो संतु महाभारतु - महर्षी व्यास जो लिखियलु महाकाव्य ग्रंथु ; कौरव-पांडव युद्ध ; वडी लड़ाई / युद्ध ; कोई वडो ग्रंथु महाभारी - तमामु वडो, तमामु भारी / गरी महार - उठ जे नक में थियलु टुंगु या उन जे नाकेलीअ में बधल नोड़ी ; डंदनि जे पाड़ वारो मज़िबूतु हिसो महारत - कुशलत, निपुणता ; क़ाबिलियत, चतुराई ; कारीगरी. महाराजा - राजाउनि जो राजा, सम्राटु, शहनशाहु. महाविद्यालयः ‘कॉलेज’, ऊचे अभ्यास करण जो विद्यालय महावीरु - वडो पराक्रमी मनुषु ; हनुमान ; गौतम बुद्ध ; जैनियुनि जो चोवीहों जिन या तीर्थंकर, महावीर जैन महाशय - महानुभावु, महापुरुषु, महात्मा, वडो माण्हू महासभा - वडी सभा, वडो मेड़ु, अधिवेशनु महिणागोरु - महिणा / ताना डींदड़ु, डोरापा डींदड़ु. महिणो - मिहिणो, तानो, उभालो, तुनको, टोक, चाणकु. महिति - मसीत, मस्जिद, मिहिति महिनत - परिश्रमु, पोरिह्यो, कशालो, जतनु, मिहनत ; पतोड़, गह, हजणी ; मज़ूरी, पोरिह्ये जो उजूरो, पारिश्रमिक महिनताणो - महिनत जो उजूरो, पारिश्रमिक, मज़ूरी, एविज़ो ; डुखियो, कठिन, अठकाठियो महिनती - उद्यमी, उजमी, हडडोखी, जफ़ाकशु महिनो - महीनो, मासु, माहु, ‘मंथ्’ महिमा - वडाई, साराह, वाखाण ; शानु शौकत ; शक्ती, बलु, ज़ोरु ; प्रभावु, महातमु ; प्रतापु, गौरव महिमानु - मिज़ममानु, अतिथी, पाहुनो महिर - मिहिर, भलाई, महिरबानी, दया, बाझ ; क़्यासु, कहल, रहमु महिला - स्त्री, नारी, नेक औरत महीनु - सन्हो, बारीकु, सूक्ष्मु, सूख्यमु, नाज़ुकु, पतलो महीनो - महिनो, मासु, माहु महीपती - महीशु, महीपालु, राजा महू - मह्वु, मगनु, लीनु, तल्लीनु ; एकागरु महेश्वरी - माहेश्वरी, दुर्गा, देवी महेसरु - महेश्वरु, महेसु, महेशु, शंकरु, शिवु, महादेवु महोत्सवु - वडो उत्सवु, जलसो, ‘फ़ेस्टिवल’ महोदय - महाशय, स्वामी ; सुर्गु ; कान्यकुब्ज देशु ; वडे भाग जो उदय मां - आउं, आऊं, मूं ; मंझां, खां, विचां मांइजणु - मापणु, समाइजणु, अंदरि अची वञणु, माइजणु मांग - घुर, तलब, तक़ाज़ा ; सींधि ( वारनि जी ) ; नथ खे झलण लाइ छेति पियल ज़ंजीरी मांगरु - मांगरमछु, ‘व्हील’ मछी मांझांदो - खानो, भोजनु ; मंझंदि जी रसोई, विरांढ ; मंझंदि जो आरामु, थोरे वक़्त लाइ आरामु, घड़ीअ जो सुखु मांझी - वीरु पुरुषु, सूरिमो, झूंझारु, पह्लवानु ; मलाहु, नाखुओं, बेड़ीअ वारो मांडाणु - मलारु, झुड़ु, आकास जी ककरनि सां छांइजण जी हालत मांडाणो - मुंढु, आरंभु, शुरूआत ; पायो, बुनियादु ; पसारो, फहिलाउ, पखेड़ ; बंदोबस्तु, सिटाउ, योजना ; धंधे जो वधाउ ; वडो ठाठु मांडी - मंडु जाणंदड़ु, जादूगरु, फीणाई मांदगी - थकावट, थकु, चैकिड़ो ; अघाई, बीमारी, नाचाकाई ; साणाई मांदि - महंदि, अगियां, अगु में, महंदानु मांदिकाई - थकावट, नाचाकाई, बीमारी मांदो - थकलु, हजियलु, फां, फसु, बीमारु, नाचाकु, अघो ; बेज़ारु, परेशानु ; साणो, बेहोशु मांधाणी - मंधी, मथनी, डुधु विलोड़ण जो साधनु. मांधाणु - लुड़ु, गोड़ु, शोरु ; झगिड़ो, झेड़ो, बखेड़ो. मांसु - मासु, गोश्तु मांहिं - उड़द दालि ; मां, मंझां, खां, वटां माइटी - मिटाचारी, मिटी, रिश्तेदारी ; लागापो, सन्बंधु, नातो, सगाई, सगाई, मङिणो माइटु - मिटु, रिश्तेदारु, सन्बंधी, अज़ीज़ु माइणु - मापणु, अंदरि अचणु, समाइजणु, पूरो पवणु माइलु - लाड़ू, लाड़ो रखंदड़ु ; चाहकु, इच्छुकु, कोडियो, शाइक़ु माई - माउ, माता ; बाई, बाई, स्त्रीअ लाइ इज़त भरियो शब्दु ; सीतला, शीतलादेवी ( माता ), चेचक ; घर में कमु कंदड़ आया माईअपोटो - सोनारो, सुनारु, स्वर्णकारु, तिलागरु माउ - माता, अमड़ि, जीजलि ; पाणी, आबु, नीरु, जलु, जरु माएतो - माइतो, माउ जो ; हिकिड़े पेट जो ( भाउ ) ; सागीअ माउ पर बिए पीउ जो ( बारु ) माएदारु - गरुदारु, गभवारो, सार भरियो ; सधरु, जांठो, जबिरो, सटाणो ; महत्व वारो ; यथार्थु, हक़ीक़ी, सचो पचो माओ - कढ़ियल घाटे खीर जी मिठाई, खवा, खवो ; सारु, ततु ; गरु, असुली मालु ; यथार्थु अस्तित्वु ; हिकु पसारिको वखरु माक - ओस, ओस कण, माट, विल्ह, शबनम ; लुड़ाटु, धुंधु, कोहीड़ो, घिम, आलाणि माकड़ि - मकड़नि जो वलरु / टोलो, रूहु, ओरि ; किउलियुनि जो मेड़ु माखी - मध, मधु, मधू, शहदु, शहद मागहीं - इन्हीअ जाइ ते, इन्हीअ लाइ, तांकि, बदिरां, बजाइ ; मूरिगो, बिनह, बिलकुल न ; कडहिं बि, बिलकुल मागु - मार्गु, रस्तो ; जाइ, मकानु, ठिकाणो, मंज़ल, मुक़ामु ; रहण जो हंधु ; वतनु, देसु, साणेहु माचि - थेल्हि, दोंब, दोंबि,मोटापो माचु - फ़क़ीरु, पेनू, पेनारु, बीखारी ; गाइणो माछांगु - लुड़ु, शोरु, गोड़ु, हुलु, धम्चरु, कोलाहलु, मांधाणु माजिरा - माज़िरां, आफ़त, अपदा ; निभागु ; बुराई माज़ी - गुज़िरियलु, थी चुकलु, अगूणो ; भूतकालु ( व्याकरण में ) माञणु - गही या महिटे साफ़ु करणु ( बर्तन ), उजारणु, चिल्काइणु ; मले साफ़ु करणु ( हिं. माँजना ) माञू - मञींदड़ु, चएवानु, आज्ञाकारी माट - माक, ओस, विल्ह ; आलाणि, घिम ; आशीर्वाद, आसीस ; भलाई, उपकारु माटी - मटु, मटिको, माटो ; ठिकर जो वडो थांउ जंहिं ते पला मारींदड़ु मुहाणो पलनि मारण या फासाइण वक़्ति तरंदो आहे माटेतो - माटेजो, लगो, वेगो, हिक पीउ ऐं बिनि माइरुनि वारो बारु. माठि - चुपि, सांति, ख़ामोशी ; बुट, गुप्चुपि ; चिपु ! चुप् ! बस् ! माठीणाई - सांतीकाई, माठि, ठहर माठीणो - सांतीको, मौनी, मौनु, ख़ामोशु, थोरो गाल्हाऊ ; धीरे, आरासिते, आहिस्ते माठो - मंदो, झको ; थोरी गप वारो ; अस्थिर, बेज़ोरु ; बिना वहुकिरे वारो. माड़ि - माड़ी, घर जो मथियों तबक़ो ; सहायता, मदद ; भलाई, उपकारु. माणिकी - अखि जो विचों कारो हिसो, पुतिली, वनी ; अछनि चिटनि वारी मेंहिं. माणिकु - लालु, चूनी, याक़ूतु ; डाहो इन्सानु, गुणवानु पुरुषु माणु - अन्न भरण जो साधनु ; मापण जो साधनु, मापो ; वडाई, घमंडु ; टांइ, पाणु पडाइणु ; माणो, नखि़रो, नाज़ु, लाडु माणो - प्रेम जी बाज़ी, नखि़रो, नाज़ु माण्हिपाई - माण्हिपो, मानवता, इन्सानियत, भलमानसाई ; परोपकारु ; सभ्यता, तहिज़ीब ; फ़ज़ीलत माण्हू - माणुहू, माड़िहू, मनुषु, मानुखु, इन्सानु ; शख़्सु माण्हूथुड़ो - बिंदिरो, जामिड़ो ; अखि जी पुतिली, माणिकी, वनी मातमु - मातामु, शोकु, मरण जो दुखु ; रोजु राड़ो, रोदनु, विरलापु, सूइ, सियापो माता - माउ, अमड़ि, जीजलि ; सीतला ( बीमारी ), चेचकु, देवी माति - मातृ, माता, माउ, जीजलि मातु - शह खाधलु, हारायलु ; अधीनु, ताबअ् ; नासु, नष्टु, फ़ना मातिरा - मात्रा, स्वर जी निशानी ( देवनागरी अखरमाला में ), स्वरु, सुरु ; अंदाज़ु, वज़नु, ‘डोस्’ माथरि - माथिरी, वादी, पहाड़नि जे विच वारी ज़मीन, ‘व्हैली’ मादि - ज़नानो, ज़ालाणो ; मादी, नारी, स्त्री, औरत, महिला मादी - स्त्री, ज़ाल, औरत ; भौतिक पदार्थ जो ठहियलु ; शरीरी, देहधारी, देहिधारी ; जड़ु ; दुनियवी, सांसारिक मादो - जड़ु पदार्थु, उहा वस्तू जा महिसूस थी सघे ; सामग्री ; शक्ती, सघ, ताक़त, लियाक़त ; बुद्धी ; समरथी, सामथ्र्य मानवारो - इज़त भरियो, आबिरूदारु, मान्यवरु, सखरु माना - मानियूं, रोटियूं, रोटला मानाॅ - अर्थु, मतिलबु ; मन्शा, मुराद, मक़्सदु ; कारणु, सबबु ; यथार्थु, हक़ीक़त मानाइतो - मान वारो, आबिरूदारु, शानाइतो मानारिथु - मानु, इज़त, आबिरू मानी - रोटी ( फुलको, ढोढो आदि ), खाधो, भोजनु, रसोई मानु - इज़त, आबिरू, आदरभाउ ; लिहाज़ु, मुरवत ; दबदबो माप - मापु, मापो, मइप, भरप ; मापण जो साधनु ; कछ, काछो ; माणु, पैमानो, पइमानो, प्रमाणु मापकु - मापो, माणु ; सर्वेरु, ‘सर्वे’ कंदड़ु, पैमाश वारो मापणु - माप करणु, कछणु ; मअणु ; समाइजणु, अंदरि अचणु ; में जाइ मिलणु, मापे अचणु, पूरो थी अचणु माफ़ी - क्षमा, खिम्या, उसिराणि ; रिआयत, छूटि ( ढल जी ) ; रिहाई, छोटिको, मुक्ती माम - इशारो, संकेतु ; ख़बर, डसु, सलाह, रिथ, तजिवीज़ ; गुझु, राज़ु ; मनीषा, मन जी इच्छा ; गुझारत, पिरोली मामिता - ममता, माउ जो प्यारु ; मोहु, आसक्ती ; स्नेहु, प्यारु मामिरू - कमु कारि, हाज, गाल्हि ; कारोबारु, धंधो, वहिंवारु ; झगिड़ो, झेड़ो ; गुझु, राज़ु ; आपदा, मुसीबत, संकटु ; अटिकल, रम्ज़ माया - ब्रह्मांडु रचण वारी आदि शक्ती, ईश्वरी शक्ती, प्रकृती ; ठगिणो रूपु ; कूड़ो ख़यालु ; कपटु, दोलाबु ; रंग रूपु ; लीला ; अविद्या, भरमु ; दुनियवी पदार्थ ; स्नेहु, ममता ; धनु दौलत ; रचना जो कारणु मायावी - मिथ्या, कूड़ो, ख़याली ; ठगिणो, वहिमी मायूसी - निरासाई, निराशा, उदासाई मायूसु - निरासु, निराशु, उदासु ; बेदिल, वेगाणो मायो - सतु, सारु ; दौलत ; शइ, पदार्थु, मालु सामानु ; पूंजी, मूड़ी मार - सज़ा, सेखत ; फेह, डाङोर, चिल्ह ; आदत, हेर ( तमाक वगे़रह जी ), कोताही, कमी ( अक़ुल जी ) मारणु - सज़ा डियणु ; धकु हणणु ; सटणु, कुटणु, ठोकणु ; कुहणु, ख़ूनु करणु, साहु कढणु ; वस में रखणु ( मनु ) ; तइ करणु, झागणु ( मुफ़ासिलो ) ; कमाइणु, लसो करणु, रङणु ( चमिड़ो ) ; चूरो करणु ( धातू ) ; पकिड़णु, फासाइणु ( पखी ) ; दबाइणु ( बुख ) ; कलणु ( मिटी ) मारि! - अड़े !, बलें बलें !, ख़ुशी / अजब जो इज़िहारु कंदड़ु शब्दु मारि भेणी - मारि मंझां !, कहिड़ी न अचिरज जी गाल्हि !, हणु त सही ! मारियो - मार डिनी ; डिंगो, खेटाई, मुओ ; दब कढण वक़्ति कंहिंखे खे चवण जो शब्दु मारु - चमिड़े तां वारु लाहिण जी क्रिया ; वारनि लाहिण जो मसालो ; धकु ; ज़ोरु / ताक़त ( बंदूक़ जी ) मारू - मारींदड़ु, क़ातिलु ; घाती, मौतमारु ; प्रीतमु, पिरीं ; हिक रागिणीअ जा नालो ; मालु चारींदड़ु ; झांगी, झंग जो रहिवासी मारो - चूनालो, राज़े जे कम जो हिकु ओज़ारु, करणी ; वाड़, लोढ़ो ; गोलियुनि छोड़ण लाइ भिति में कयलु टुंगिड़ो / गुड़्खी. मार्को - पगिड़ी रसम ( हिंदूअ जे मौत ते टिएं डींहुं थींदड़ ) ; सभा, माण्हुनि जो मेड़ु ; शादी वगे़रह ते खाइण पीअण जी मजलिस माल - माल्ह, हुर्ले जे ढेंगे ते चाढ़ियल इर्ड़ियुनि सां गंढियल बिनि नोड़नि जूं लढ़ूं जिनि ते पाणी कढण लाइ किंगिरियूं बधिबियूं आहिनि ; टंगणि माला - माल्हा, मणिकनि जो हारु ; स्मरिणी, जप माल्हा ; हारु, फूलमाल्हा, गुलनि जी कंठी, गजिरो मालामालु - भरियलु, टिमटारु ; शाहूकारु, धनवानु, साओ, निहालु मालिकु - धणी, स्वामी, नाथु ; ईश्वरु ; पती, मुड़्सु मालिदारु - माल वारो, धनवानु ; मवेशीअ जो मालिकु, भागियो, चैपाए माल जो मालिकु मालिश - मालशि, महट, महिटण जी क्रिया, रगड़ ; सूट, आ़ ; चम्पी ; ओजरु, चिल्को माली - माल्ही ; मिल्कियत, जाइदाद ; आर्थिक मालु - सामानु, टपड़टाड़ी ; धनु, दौलत, मिल्कियत ; माली, जाइदाद ; वखर, सौदागिरीअ जूं शयूं ; क़ीमती चीज़ूं ; चैपायो मालु, मवेशी, ढोर ढगा ; क़ीमती / सुवादी खाधो / ताम ; असुली हक़ीक़त मालूमु - मअ्लूमु, जातलु, पधिरो, ज़ाहिरु माल्हा - माला, मणिकनि जो हारु, हारु ; स्मरणी, जपमाल्हा, गुलनि जी माला / हारु ; गजिरो माल्ही - माली, गुलनि वारो, गुल पोखो, बाग़बानु, आराई माशूक़ु - मअ्शूक़ु, जंहिंते कोई आशिक़ु हुजे, महबूबु, पिरीं, प्रियतमु, प्रीतमु, साजनु मासिकु - माहिवारी, रतु, कपिड़ा, हैज़ु ; माहियानो, मासिक पत्रिका मासु - मांसु, गोश्तु ; मेवे वगे़रह जो अंदिरियों हिसो, गरु मासूमु - निर्दोशु, बेगुनाहु, अबहमु ; भोरिड़ो, बालो भोलो, निष्कपटु मास्तरु - अध्यापकु, ‘टीचर्’, ओझो, सिख्या डींदड़ु माहिताबु - माहु, चंडु, चंद्रमा, चंद्रु माहियड़ु - डोधी, खीरु मखणु विकिणंदड़ु ; कंजूसु, कृपणु, चिंगूसु माहियत - ततु, सारु ; हक़ीक़त, कै़फियत ; जाण, ज्ञानु ; सुञाणप, वाक़ुफ़ियत, परिचय, डेठि ; स्थिती, हालत माहियानो - महिने जो पघारु, वेतनु ; मासिक, माहिवारु माहिरु - गुणी, हुनरमंदु, कारीगरु ; निपुणु, होशियारु ; भड़ु, कुशलु ; उस्तादु, चतुरु इन्सानु माहिरू - चंड जे मुंहं वारो, प्रियतमु, दिलबरु, प्रीतमु. माहिलु - गडियलु, गंढियलु, गाडुड़ु साडुड़ु. माहिवारी - मासिक धर्मु, रजोधर्मु, कपिड़ा, रतु, हैज़ु. माहिवारु - माहियानो, महिने जो, मासिक माही - प्रीतमु, दिलबरु, प्रियतमु, जानी, जानिबु, साजनु माहु - चंडु, चंद्रमा, चंद्रु, चंदरु मिंथ - वेनिती, निमाणी, वेनिती, विनंती, आज़ी, नीज़ारी, लीराटी मिंधिरो - छोटो, जामिड़ो, बिंदिरो, ठेंगू, बुटको मिंहाइणु - ढोंगु करणु, बहानो करणु, गेगु मिलाइणु, छलु तिर्कटु करणु ; ढोंग करे ठगणु मिंहुं - बहानो, ढोंगु, गेगु, मिखिरु, तीतालु मिआणु - मियाणु, तलवार जो खोखो, खिप, थेक मिक़दारु - अंदाज़ु, शुमारु ; क़दु, आकारु ; वज़नु, तोर ; गुंजाइश, डेघि वेकरि ऐं ऊचाई ; पखेड़, फहिलाउ, एराज़ी ; जथो ; थोल्हि मिखिरु - मकरु, मिकिरु, ढोंगु, कूड़ो डेखाउ ; बहानो, मिंहुं ; दग़ा, ठगी, कपटु, छलु मिखु - पाहु, मिञु, गोरो, मग़ज़ु, गुदो, शइ जो अंदिरियों हिसो मिजाज़ु - मजाज़ु, वडाई, आकड़ि, घमंडु मिज़ाजु - सुभाउ, स्वभावु ; घमंडु, वडाई, अभिमानु, आकड़ि मिज़िमानु - महिमानु, अतिथी, पाहुनो ; दावती, मुलाक़ाती मिटाइणु - मेटणु, डाहिणु, मेसारणु ; लाहिणु ( उञ ) ; दबाइणु, शांति करणु ; रोकणु, बंदि करणु मिटिजणु - मिटणु, डहणु, मेसारिजणु ; दबिजणु, शांति थियणु, लहणु ( उञ ) मिटी - मृतिका, धूड़ि, डसड़ि, दज़, रई ; मैलु, मरु, गंदु, किनु, चीकी मिटी ; माइटी, सगाई मिटी माइटी - रिश्तेदारी, सगाई मिटु - माइटु, रिश्तेदारु, अज़ीज़ु ; गिटो, गिलु मिठ - मेठाजु, मिठासु, मधुरता मिठणु - मिठलु, लुडणु, पिपणु ; प्रीतमु, जानी मिठाणि - मेठाजु, मधुरता, शीरीनी, मिठासु. मिठासु - मिठाणु, मेठाजु, मेठ, मधुरता मिठिड़ी - मिठी, चुमी, चसी, सकर ; जूअरि जो हिकु क़िस्मु मिठिड़ो - प्यारो, पिरीं, साजनु ; आशिक़ु, प्रेमी मिठी - चुमी, चसी, मिठिड़ी, सकर मिठू - तोतो, चतूं मिठो - मधुरु, मेठाज वारो ; मिठो गाल्हाईंदड़ु ; कोमलु, कूंआरो ; प्यारो मिड़ई - मिड़ियोई, सभु, कुलु, मिड़ेई मिड़णु - मिड़णु, गडु थियणु, गडिजणु ; मुखामेलो थियणु ; घाटो थियणु ( रसु ) ; खीरु थियणु, डभणु ; बंदि थियणु, पूरिजणु ( फटु ) ; सथिजणु, गाहटु थियणु ; मिली व´णु, हलु थियणु मितिरु - मित्रु, दोस्तु, यारु ; सजणु, घणघुरो मितेरो - चिभिड़ु ( भाजीअ जो क़िस्मु ) ; क़द जो छोटो इन्सानु, मिंधिरो, जामिड़ो मित्रु - दोस्तु, यारु, मितिरु ; सजणु, घणघुरो मिथ्या - कूड़ो, खोटो, ख़याली, काल्पनिक ; वहमु, कूड़ो ख़यालु, ठगिणो रूपु, कूड़ु, झूठु, असत्य मिनाइणु - नक मां गाल्हाइणु, घुणाइणु, घुणो गाल्हाइणु मिन्टु - खिनु, साइत ; सठि सेकंडनि जो समय मिन्नथ - मिन्थ, वेनिती, नीज़ारी मिम - कारो रिछु मिमिणो - मिंढिणो, सिप जहिड़ो, मथलजो, अंदर जो खुंडो मियानु - मिआणु, तलवार जो खोखो, खिप, थेक. मिरूं - पसूं, झंगिली जानिवरु, पशू, हैवानु ; सूअरु. मिरूंपणो - पसूंअपणो, पशुता, वहिशीपणो, हैवानियत. मिर्गतृष्णा - रुञ, मरूथलु, मारूथलु, मृगमरीचका. मिर्गी मिर्गु - मिरघु, हरणु, आहू, रोझु मिलणु - हासिल थियणु, पलइ पवणु, सरणु ; गडिजण, भिरणु ; मिली हिक थियणु ; गरी हिकु थियणु ; गडिजाणी थियणु, ठह्कणु ; मेलु खाइणु ; गाडुड़ु साडुड़ु थियणु मिलति - प्राप्ती, हासिलात ; लाभु, फ़ाइदो ; बधी ; साज़िश मिलाइणु - गडाइणु, भिड़ाइणु ; मुक़ाबिलो कराइणु ; मुलाक़ात कराइणु ; शामिल करणु ; गंढे छडणु ; हिकु करणु ; मिलाए बीहारणु ; ठीकु ठाकु करणु ; सुञाणप कराइणु ; भेटणु, लाए डिसणु मिलावतः - मिलावट, मिलौनी ; मिलावती धातू, फेटि, कसु मिसालु - उदाहरणु ; नमूनो ; दृष्टांतु ; हिकजहिड़ाई ; बराबरी ; औखाण ; पहाको, कहावत ; आखाणी, वार्ता मिसिलि - जीअं, वांगुरु, वांगियां, जहिड़ो मिसिलु - चवणी, पहाको, आखाणी, कहाणी मींढ - पेचु, वकड़ु, वरु ; आवाज़ु, सुरु ; तार वारे साज़ जूं तारूं ढिलियूं करण जी क्रिया मींहुं - वर्षा, बरखा, बरसात, बारिश मीउ - मुहाणो, माछी मीक - दांहं, रोजु, रुअणु, राड़ो ; बाशे पखीअ जो आवाज़ु मीकणु - दांहूं करणु, रुअणु, रड़णु मीज़ानु - साहिमी, ताराज़ी, कांटो ; जोड़ु ( हिसाबनि में ), कुलु जोड़ु मीठु - मिठासु, मेठाजु मीतु - मित्रु, मितिरु, दोस्तु, सजणु, साथी, घणघुरो मीन - मछी, मछली, माही ; हिक रासि जो नालो मीनु - मीना, काशी, हिकु नीरो पथरु ; चांदीअ वगे़रह ते चाढ़ण जो शीशे जहिड़ो हिकु पदार्थु मीरास - वर्सो ; मुअल माण्हूअ जी छडियल मिल्कियत ; वर्से में मिलियल जाइदाद मीरासी - गाईंदड़ु, गवैयो, कलवंतु, रागी, गाइकु, गायकु ; लंघो, मङणहारु ; गाईंदड़नि वजाईंदड़नि जी हिक ज़ाती ; वर्से में मिलियलु मीरु - अमीरु, सरदारु ; अगिवानु, नेता ; नवाबनि / अमीरनि खे मिलंदड़ु लक़बु ; ख़ानदानी इन्सानु ; वडो माण्हू ; बादिशाहु ( तास जे पतनि में) मीरुबहरु - नाखुंओ, मलाहु, ख़लासी, जहाज़ी मुंड - रोक, बंदिश ; मुहुर जो निशानु ; ठपो, ठप्पो, छाप ; मंतर सां कंहिंखे हिक हंधि जमाए छडण जी क्रिया मुंडणु - पूरणु, बंदि करणु ; रोकणु, झलणु ; टुंबणु ; मोहिणु, जादू विझणु ; मथो कूड़णु ; फासाइणु ; हणणु ( मुहुर ) मुंढाइतो - अवाइली, बुनियादी ; प्राचीन मुंढी - मथो, सिरु ; सिसी, सिरी मुंढु - अगियाड़ी, आरंभु, शुरूआत ; अगियों हिसो, मुहगु ; मुहागु, भूमिका, प्रस्तावना, दीबाचो ; मूलु, असुलु, बुनियादु ; सिद्धांतु, मतो ; चोटी, मथु ; मुख्यु, वडो, विशेष मुंढो - मुंहुं, सिरु ; ज़मीन वगे़रह जो छेड़ो ; कुल्हो ; मुडो, लमो मुंध - सुंदरी ; कामिनी, कामिणी, गुजरि ; स्त्री, औरत मुंशी - लेखारी, ‘क्लार्कु’, कारकुन ; सुठो लेखकु ; निबन्धकारु मुंहांडो - मुंहुं, चहिरो, शिकिलि ; बाहिरियों डेखु, रोशु मुंहांमुंहिं - कननि ताईं, टिमटारु ; रूबरू, सम्मुख, आमुहूं सामुहूं मुंहुं - चहिरो, शिकिलि, सूरत, रूपु ; मुखु, वातु मुक - मुठि ; ठौंशो, घूंसो, (म. ठोसा ) मुक़ाबिलो - ओचिती मुलाक़ात ; विरोधु ; भेट, तुलना ; वाद विवादु ; चटाभेटी ; लड़ाई मुक़ामु - तरिसण जी जाइ, वेसाही, डाबो ; ठिकाणो, मंज़िलगाह ; आस्तानो, मकानु, जाइ ; दर्जो, जगह मुकिटु - मुकुटु ( घोट जो ) ; ताजु ; कलंगी, तुरो, चोटी मुक्तू - झझो, जाम ; बहू, बहू, रेल छेल, घणो, ढंढें ढेर ; हिंदी / संस्कृत / देवनागरीअ जो उहो अखरु, जेको ‘अ’ या ज़बर जे उचार वारो हुजे मुखामुखी - मुंहां मुंहिं, सम्मुखु, सन्मुखु, रूबरू मुखामेलो - गडिजाणी, मेलापु, मुलाक़ात मुखी - सरपंचु, मुखिया, चैधरी, अगिवानु, परियो मुड़्सु मुखु - मुंहुं ; वातु मुखुड़ी - मुखिरी, कली मुख्य - मुख्यु, वडो, प्रधानु, श्रेष्ठ मुग्धु - मोहितु ; मंडियलु, जादू विधलु मुटिकु - मुकुटु, मुगुटु ; ताजु, छटु, छत्र ; कलंगी, तुरो मुटु - मूत्रु, पेशाबु मुडु - मोगो, ठुठु, कुंदु, मोगो मटरु ; बुद्धिहीणु ; लमो, मुडो मुडो - लमो, बिना धार वारो ; कुंदु, मोगो मुड़णु - वरणु, डिंगो थियणु ; बाज़ि अचणु ; दूरि रहणु, पोइते मोटणु, हटणु ; हार मञणु, पेशि पवणु ; छिजणु, घटिजणु ( पाणीअ जो ) ; लहणु ( तपु ) ; फिरी व´णु ; मोच पवणु, मरोटो अचणु ; ग़ुसो लहणु मुड़् - लाशु, मढ़ु, मैथु, मइथु, मुर्दो, प्राणी मुड़्सी - मुर्सी, दिलेरी, पौरुष, मर्दानगी, हिमथ, थूम मुड़्सु - पती, घरवारो, कांधु, वरु, घोटु, भतारु, भ्रतारु ; वीरु, दिलेरु ; मड़्दु, मर्दु ; मनुषु, इन्सानु, शख़्सु मुदरु - होडी, हठी, ज़िदी, निठरु ; अमुड़ु, मटरु ; अटलु मुदिरा - मुद्रा, मुहुर, छाप ; मुद्रिका, रुपयो, सिक्को ; गोरखपंथी जोगियुनि जे कननि जो कुंढलु ; हठयोग में विशेष क़िस्मनि जी शरीरी रचना मुधु - मूरखु, मूर्खु, मतिहीणु, गहेलो मुनाइणु - मुंडाइणु, कूड़ाइणु, लहराइणु ( वार ), सीरप कराइणु, पाकी घुमाराइणु मुनारो - क़ुबो, मीनारु ; सिरुनि / पथरनि जो हिकु ऊचो थंभो मुनासिबु - उचित, वाजिब, ठीकु, दुरुस्तु, योग्य मुनी - ऋषी, रिषी, ज्ञानी, ग्यानी, संन्यासी, लोक-त्यागी ; थूणी, काठी ; भाणु, वाड़ो ( रिढुनि लाइ ) ; मुडी, लमी, कुंद मुनीबु - मुनीमु, गुमाश्तो ; भलावणो मुनो - पौणो, चोथों हिसो घटि ; मुडो, लमो मुबारक - वाधाई, अभिनंदन ; आसीस, आशीर्वाद ; शुभ समाचारु मुबाहिसो - वादविवादु, बहिसु, वाक्युद्ध मुब्तला - फाथलु, अड़ियलु, मुंझियलु, घेरियलु, वकोड़ियलु मुमताज़ु - चूंडियलु ; आदरणीय, मान्यवरु ; नामकठियो, सखरु ; उत्तमु मुर्क - मुश्क, मुस्कुराहट, पाबोह, चपनि जी खिल मुर्दारु - मरी वियलु जानिवरु, ढूंढु ; लाशु, मुर्दो ; लोथ ; सुस्तु इन्सानु ; मलीनु, अपवित्रु ; नियम बाह्य मुर्दो - लाशु, मुड़्दो, मढ़ु, मैथु ; ढूंढु ; मुरदारु, गोश्तु मुर्शिदु - धर्मी रहबरु ; गुरू ; पीरु ; हादी, हिदायत कंदड़ु मुर्सी - मुड़्सी, दिलेरी, मर्दानगी, पौरुष, हिमथ, थूम, मर्दी ; वीर्य, वीर्जु मुर्सु - मुड़्सु, पुरुषु, मर्दु, माणुहू ; पती, भतारु, कांधु मुला - विद्वानु, आलिमु ; मस्जिद में नमाज़ पढ़ंदड़ु ऐं बांग डींदड़ु ; बारनि खे पढ़ाईंदड़ु ; वटां, खां, कनां मुलाक़ात - मेलापु, गडिजाणी ; मौखिक परीक्षा ; पहचान, वाक़ुफ़ियत मुलाहिज़ो - लिहाज़ु, मुरवत ; ध्यानु, नज़र, जाचना. मुलम्मो - सोनो पाणी ( चाढ़णु ) ; क़लई ; बाहिरियों डेखु. मुलि - वेझो, जे भरिसां, सां, साणु ; वटि मुल्कु - देसु, डेहु ; राजु, बादशाहत, राजाई ; वतनु, साणेहु ; इलाइक़ो, रियासत मुल्हाइतो - क़ीमती, मूल्यवानु, अमुल्हु, अनमोलु ; मुल्हि गिधलु मुल्हु - मूल्य, दामु, क़ीमत, बहा, अघु मुशाइरो - शाइरनि जो गडिजी शैरु पढ़ण जी क्रिया ; कवि-सम्मेलन मुशाबिहत - समानता, हिकजहिड़ाई ; तुलना, भेट ; शिकिलि मुश्क - मुस्कुराहट, मुर्क ; कस्तूरी, खथूरी, ख़स्तूरी ; गोश्त जो टुकरु मुश्कणु - मुर्कणु, मुस्कुराइणु, पोबोहणु मुश्किलात - औखाई, डुखियाई, कठिनाई ; संकटु, मुसीबत मुश्किलु - अहंजो, डुखियो, कठिनु, अहंडु, ओलो, इलोलो ; दिक़त, तकिलीफ़, अहंजाई मुश्ति - मुठि, मुक ; ठौंशो, गूसो, घूंसो मुश्तिज़नी - हथ रसु, हस्त मैथुन, मुठि हणण जी क्रिया. मुसाइणु - सख़्तु तकिलीफ़ में विझणु ; नासु / नष्टु करणु मूं - मां, मंझां, खां ; आउं, मां मूंझ - मूंझि, आंधमांधि, बेआरामी, बेचैनी ; चिंता, गणिती, फ़िकिरु ; हिंयांअ ते बारु, घबराहट ; परेशानी, अस्वस्थता मूंझारो - परेशानी, जंजलु, रोलो ; गड़बड़, घमसानु ; गंडु गोड़ु, घोटालो मूजिबि - अनुसार, मुताबिक़, सारू, पटांदड़ मूड़ी - जूड़ी ( भाजीअ जी ), झूड़ी ; पूंजी, मूल रक़म मूड़ो - वडी हड़, गठिड़ी ; सरनि जी ठाहियल बैठक ; शादीअ वगे़रह जे मौक़े ते डिनल सौग़ात / भेट मूढ़ु - मूरखु, मोगो ; आंडनि जी बीमारी ( ढोरनि में ) मूनो - गोडो, जोटो ; ऐट जो हिकु पुर्ज़ो मूरत - शिकिलि, सूरत ; रूपु, आकारु ; मूर्ती, चित्रु, पुतिलो ; डेखु मूरिखु - मूरखु, मूर्खु, छसो, बेवक़ ूफ़ु, अयाणो मूरिछा - मूर्छा, बेहोशी, मर्छागती, ढकरु ; मोगाई ; विसाम, घेरटु मूरिधन्य - मूर्धन्य, मूर्दा / तारूंअ मां उचारु थियल / कयल ( ऋ, , ट, ठ, ढ, ण, र, ष ध्वनियूं ) मूर्ती - पुतिलो ; आकारु, रूपु, प्रतिमा, चित्रु मूशु - मूषकु, मूषु, कूओ, चूहो, घरधणी मूसटु - कूड़ो / खोटो बहानो, मिखिरु मूलु - बुनियादु, पीढ़, पायो ; पाड़, जड़ ; बुणु, वंशु, वन्सु, नसुलु ; मूड़ी, पूंजी ; सिद्धांतु, मतो ; मुंढु, मुंहुं, मुहगु ; असुली, बुनियादी, मौलिक मृत्यू - मौतु, जीवन जो अंतु मेघु - ककरु, बादलु ; वर्षा, बरखा, बरसात, मींहुं ; मलारु, झुड़ु ; हिक राग जो नालो मेंढो - वारनि जी गुत, चोटी ; वार, ज़ुल्फ़, चड़ो, सगी, मेंढी. मेंबरु - सभासदु ; चूंडिजी आयलु शख़्सु ; भाती ( घर जो ). मेंहिं - भैंस, तुगी, मंझ मेख़ - किली, कोको मेघु - मेंघु, ककरु, बादलु ; बरसात, मींहुं ; मलारु, झुड़ु ; हिक राग जो नालो मेचणु - मअणु, मापणु, माप करणु ; कछणु मेचो - माप, मापो ; कछ, काछो मेटणु - डाहिणु, मेसारणु ; खुर्ड़णु ; विसारणु, भुलाए छडणु ; लाहिणु ( दुखु ) ; छडाइणु ( फटु ) ; गंढिणी करणु ( उणण में ) ; मेटु लाइणु ( लिङनि ते ) मेड़ाइणु - कचिरो कढाइणु, बुहारी पाराइणु, सफ़ाई कराइणु ; घोड़ीअ वगे़रह ते उन जो नरु चढ़ाइणु मेड़ाको - मेड़ु, अंबूहु, गोड़ु, गाहटु ; फ़सादी मेड़ु ; गड़ा गंजा, लुच, लफ़ंगा मेड़ु - मेड़ाको, भीड़, अंबूहु, पीह ; सभा ; घाटाई ; लिबेसु ( खाधे में ) ; कुनु ( नदी, समुंड में ), भेर, भमर, निकूंज, भंवरु, पाणीअ जो चकरु मेड़ो - मेलो ; मेलापु, गडिजाणी ; सन्बंधु ; सीड़, बुहर, गडु थियलु कचिरो मेरो - मिटीअ हाणो, गंदी, किनो, ख़राबु मेलणु - मिलाइणु, गडिजाइणु, गडिजाणी कराइणु मेलापी - मिलिणो, मिलनसारु मेलु - मित्रता, दोस्ती ; मेलापु, गडिजाणी ; डेठ, सुञाणप ; लाड़ो ; लागापो, सन्बंधु ; बणति, साज़ु ; मिलावत ; मिलनसारी ; मिटी, गंदु, किचिरो, कचिरो ; वही, दुकान जे हिसाब किताब जो चोपड़ो मेलु जोलु - मेलापु ; प्रीति, प्यारु ; बधी, एकता, एको ; लहवचुड़ मेलो - मेलापु, गडिजाणी ; मेड़ो, देव-दर्शन या उत्सव लाइ कठो थियलु माण्हुनि जो मेड़ु / समुदाय मेषु - घेटो, दुंबो, ‘रैम’, ‘रॅम’ ; मेखु ( रासि ) मेस - इच्छा, अभिलाषा ; सिक, उकीर ; डाझ, हिर्सु ; काम वासना, मनोविकारु मेसारणु - डाहिणु, मेटणु ; उघी छडणु ; भुलाए / विसारे छडणु ( दिलि तां ). मै/मइ - मदिरा, दारूं, शराबु, मय मैज़िबानी - महिमानदारी, महिमानी, महिमाननवाज़ी, आतिथ्य ; दावत, खानो, भोजु मैज़िबानु - यजमानु, महिमान जो आदरभावु कंदड़ु मैथु - मइथु, लाशु, मुर्दो, मुड़्दो, प्राणी मैथुन - संभोगु, रति-क्रीड़ा, समागमु, भोगु विषय, स्त्री-सन्बंधु मैपु - मइप, माप, मापो ; माणु, भरप मैराजु - हली चली, रीति रिवाजु, रीति रस्म, सिरिश्तो, रिवाजु मैलु - मरु, मिटी, गंदु, किनु मोइणु - वकोड़णु, वराइणु, मरोटणु, हथनि सां लोइणु, लुबोड़णु ; सण्भु विझी मिलाइणु / गोहिणु मोक - पाणीअ जी उथल, जालारो, जामु पाणी ; बनीअ खे वाहन रस्ते डिनलु पाणी ; पाणीअ हेठि आयल बनी ; जामु, झझो, बहूं मोकल - अनुमती, इजाज़त, छूटी, छुट्टी मोकिरो - वेकिरो, चैड़ो ; कुशादो, विस्तृत मोकिलणु - पठणु, रवानो करणु ; चाढ़णु ( लश्करु ) मोकिलाइणु - वञण जी आज्ञा वठणु, ‘चङो’, ‘हलां थो’, ‘आसिरो राम जो’ वगे़रह चवणु मोकिलाणी - किथां रवानो थियण जी आज्ञा, वञण जी अनुमती, प्रस्थानु, रुख़्सत मोको - बवासीरु, गुदिया में पैदा थींदड़ गोढ़ी मोक्षु - मोखु, मुक्ती, छोटिकारो, मृत्यू ; जीवात्मा जो जनम-मरण जे बंधन खां मुक्त थियणु, निवृत्ती ; बिलोभेणी, बंदोबस्तु मोखणु - एविज़ो डेई गिरवीअ मां छडाइणु, एविज़ो वठी का शइ छडणु, छडाइणु ; आज़ादु करणु ; थोरो लाहिणु, ऋण-मुक्त थियणु, पाणु मोखणु ; जसाइतो कमु करणु मोखु - मोक्षु, मुक्ती, छोटिकारो, मृत्यू ; निवृत्ती ; बिलो भेणी. मोगो - बुद्धिहीणु, मंदबुद्धि/द्धी ; विसूड़ो, वाइड़ो ; कुंदु. मोच - मोड़, लचक, हडे जे मुड़ण जी हालत मोचाराई - सूंहं, सुंदरता, ठाहूकाई, पूराई, पुनाई. मोचारो - सुहिणो, सुंदरु, ठाहूको ; श्रेष्ठु, उत्तमु ; पूरो पुनो. मोचिड़ो - जूतो, पादरु, खलो मोची - सोची, चमारु, चम जो कमु कंदड़ु मोडो - बेसिङो ; उठु, डाघो, तोडो, जांघो मोड़णु - झुकाइणु, निवाइणु, मरोटणु, वकोड़णु ; रुख़ु बदिलाइणु ; वटणु ( नोड़ी ) ; लाहिणु ( हठ तां ) मोड़ी - मोगी ; माठी, थधी, मंदी ( बाज़ारि ) मोती - मौक्तिक, सिप मां निकिरंदड़ु रतनु, पाणियठु. मोथो - मोगो, जड़ु ; आरिसी, आलिसी, सुस्तु, मोधनु. मोदी - किराणा दुकानदारु ; अनाज जो वापारी ; भंडारी. मोधनु - मोगो, बुद्धिहीणु ; बेहिमथ, लांझो, लेलहरु मोरमु - सन्ही पहणी, सन्हिड़ा पथर, काकिरी, ककिरी, पथिरी मोरिचो - क़िले जे चैधारी खोटियल खाही, ख़ंदक़ु ; मारो, खिड़की, गिखी ( क़िले में ) ; उहा सेना जा मोरिचे ते लड़ाई करे मोरियाणु - कटु, कसु, ज़ंगु, मुरचो मोरी - नाली, गुझी कसी ; पाणीअ जे अंदाज़ या वहक खे घटि वधि न थियणु न डियण लाइ रखियलु दरु या गिड़खी ; हिक मछीअ जो क़िस्मु ; हिकु जे़वरु मोरु - मयूरु ( पखी ), कारायलु मोहजालु - मोह-जारु, संसारी बंधन / मोहु, आसक्ती मोहणु - मोहितु करणु, वसि करणु, वस में करणु ; मनु लुभाइणु, दिलि हरणु ; जादू विझणु, मंडणु मोहभंगु - अज्ञान-निवारण, अज्ञान खां मुक्ती ; मोहु दूरि थियणु मोहिणो - मोहींदड़ु, मनोहरु, अति सुंदरु मोहिनी - आकर्षणु, छिक, कशिश, कशशि, कशिशि ; मंडु, जादू ; जादूगरिणि, ( हिं. जादूगरनी ) मोहु - प्रेमु, प्यारु ; आसक्ती ; ममता ; भ्रमु, भरमु, भ्रांति ; माया ; मंडु, मंतरु ; लालचि, लालच मौक़अ - मौक़ो, वझु, अवसरु, टिणु ; हालत ; जाइ, हंधु मौक़ूफ़ु - बरखास्त कयलु ; नौकरीअ मां कढी छडियलु ; निलंबित कयलु ; देरि विधलु, प्रलंबित ; मुह्मलु कयलु मौज - लहर, छोली, तरंग, झरी, ओसाम ; रीचकु, बुदबुदो, जुजकी ; जज़्बो, जोशु ; बहारी, मज़ो ; बुख़ुदी, तल्लीनता मौजूदु - हाज़िरु, क़ाइमु, उपस्थित ; रूबरू, सामुहूं ; तयारु, मुयसरु, उपलब्ध मौनु - चुपु, चिपु, माठि, ख़ामोशु ; ध्यानु ऐं एकागरता मौला - मालिकु, स्वामी, धणी ; ईश्वरु, ख़ुदा मौलिकता - मौलिक / असुलोको हुअण जी स्थिती, ‘ओरिजिनॅलिटी’ मौलिकु - नओं, नवीन ; मूल-सन्बंधी, असुलोको मौसम - मुंद, ऋतु, रुति, तुड़ ; फ़सुलु. मौसमी - मुंदाइतो, महिलाइतो, वेलाइतो. म्यान - मियाणु, खिप, थेक, तलवार जो खोखो. म्युज़ियमु - संग्रहालय, अजाइबघरु म्लेछु - मलेछु, नापाक / अपवित्रु इन्सानु ; काफ़िरु, नास्तिकु ; पेटोड़ी, लालची इन्सानु ; अघोरी, झंगली ; दुष्टु, नीचु, पापी ; वर्णाश्रम खां रहित जातियूं यंतरु - यंत्रु, तंत्रशास्त्र अनुसार ठहियलु कोष्ठकु ; ओज़ारु, हथियारु यंत्रणा - दुखु, कष्टु, वेदना, क्लेशु, दर्दु, सूरु, पीड़ा यकि - हिकु, एक, अकेलो यक़ीनु - विश्वासु, भरोसो, ऐतिबारु, श्रद्धा यको - सजो, सारो, समूरो ; अकेलो, छड़ो ; अजोड़ु, अमिट, लासानी ; एको, हिक दाणे वारो पतो ( तास में ) यक्तहो - हिक तहो, सन्हो, पतलो यक्दम - हिकदम, बिना देरि, पउन सटि, फ़ौरन यक्ष्मा - क्षय रोगु, तपेदिक, ‘टी.बी.’, सिल्ह यक्सरु - बिल्कुल, तमामु ; मथे खां पेरनि ताईं ; मुंढ खां पछाड़ीअ ताईं यक्सानु - हिकजहिड़ो, सागियो, बराबर, समान यख़ी - बक बक, बकवास ; डाड़, लबाड़, फड़ ्बाट, हाम यगु - यज्ञु, यग्यु, हवनु ; बलिदान जी विधीअ सिरि क्रिया ; लोक-कल्याण लाइ आत्म बलिदानु ; परमार्थु, परोपकारु यजमानु - यज्ञु कंदड़ु ; महिमाननवाज़ु, मेज़बानु ; सहायकु, मदद कंदड़ु यज्ञु - यग्यु, हवनु ; ( डि. ‘यगु’ ) यज्ञोपवीत - जणियो, जण्यो, जनोई, जनेऊ, यज्ञसूत्रु यटिली - गपोड़ी, ज़टिली, बंडलबाज़ु यटु - गपोड़ो, गपाटो, ज़टु, बंडलु, कूड़ी गाल्हि यटो - थुल्हो, दुंबो ; जांठो, जबिरो यति - छंद में बीहण जी जाइ ; सलाह ; शब्दु, लफ़्ज़ु यती - सन्यासी, तपस्वी, जती यतीमु - अनाथु, छोरो, लावारिसु यथा - जहिड़ो, जीअं ; जहिडी़अ तरह, जे मूजिब यथार्थवादी - हक़ीक़तवादी, वास्तववादी, ‘रिअलिस्टिक’ यथार्थु - सचो, हक़ीक़ी, वास्तविक, ‘रिअल्’ ; सचो पचो ; सचु पचु यथाशक्ती - शक्तीअ अनुसार, वस आहर यमु - यम देवता, मृत्यूअ जो देवता ; इंद्रिय-निग्रह, यम, इंद्रियुनि ते ज़ाब्तो यशु - जसु, सोभ, जीत, सफलता ; नामूसु, नामाचारु, हाक ; इज़त, आबिरू ; मज़ो, ज़ाइक़ो यहूदी - ज्यू,ज्यूइश, ज्यू धर्म जो माणुहू या - अथवा, कि याक़ूतु - याक़ूदु, लालु, माणिकु, चूनी याचकु - जाजकु, घुरंदड़ु, मंगतो, पेनू ; फ़क़ीरु, बिखारी ; याचना कदंड़ु यातिरा - यात्रा, तीर्थ भेटण जो धार्मिक सफ़रु, जातिरा, जत्रा, जात्रा ; तीर्थु, तीर्थाटनु ; सफ़रु यातिरी - जातिरी, तीर्थवासी, तीर्थ भेटींदड़ु ; मुसाफ़िरु यात्रा - जातिरी, जात्रा, तीर्थ भेटण जो धार्मिक सफ़रु, तीर्थाटनु यात्री - जातिरी, तीर्थ भेटींदड़ु, तीर्थवासी ; मुसाफ़िरु यादाश्त - स्मरण-शक्ती ; फ़हिरस्त, चिठो, यादि डियारण जो चिठो यादि - स्मरणु, हाफ़िज़ो ; सार, सारूणी, संभार, यादिगीरी यादिगारु - स्मारकु ; यादि में रहण जहिड़ी वस्तू ; निशानी, उहा वस्तू जा हिकु बिए खे निशानीअ तौरु डिए यादिगीरी - स्मरण-शक्ती, यादि शक्ती ; सार, संभार, सारूणी यादी - यादाश्त, नूंध, सूची, फ़हिरस्त यानी - अर्थात्, तात्पर्जु, मतिलबु यानु - विमानु, आकाशयानु, हवाई जहाज़ु ; वाहनु, वाहणु, रथु, सवारी यारानी - यारी, दोस्ती, मित्रता, मैत्री, स्नेहु ; संगति ; प्रेमु, प्यारु यारी - दोस्ती, यारानी, मित्रता ; सहायता, मदद यारु - मित्रु, दोस्तु ; प्रेमी, आशिक़ु ; प्रीतमु, प्रियतमु, उपपती, चघु ; वाहरू, मददगारु, सहायकु युक्ती - अटिकल, अटिकलबाज़ी, चतुराई ; रिथ, तजिवीज़ ; प्रपंचु, साज़िश, मन्सूबो ; लुचाई, हरकतबाज़ी ; कारीगरी युगांतरु - बियो समय या युगु, बियो ज़मानो युगानो - यगानो, निरालो ; लासानी, बेजोड़ु ; अकेलो युगु - जुगु, ज़मानो ; काल / समय जो हिक़ु डिघो पैमानो — युग चारि आहिनि सत्य, त्रेता, द्वापर, कलि ; बारहंनि वरिह्यनि जो समय ; युग्म, जोड़ी ; मिथुन युद्ध - संग्रामु, लड़ाई, जंगि, रणु ; मारामारी, झगिड़ो युवकु - युवा, जुवानु, जवानु ; गभिरू, लासियारु ; सिपाही ; नौनिहालु, 16 खां 35 सालनि जो मनुषु युवा - युवकु, जुवानु, जवानु ; सिपाही ; गभिरू योगदानु - डिनल मदद ; भागु, हिसो ; कारगर कमु योगी - जोगी, योग द्वारा ‘सिद्धि’ हासिल कयलु मनुषु ; तपस्वी ; आत्मज्ञानी ; शिवु, महादेवु योगु - मेलापु, मेलु, संयोगु, संगमु ; शुभु समय ; ध्यानु ; प्रेमु, स्नेहु ; दोखो, छलु ; धनु ; लाभु योगेश्वरु - योगीश्वरु, योगीशु, सिद्धु, तपस्वी योग्य - लाइक़ु, जोगो, गुणवानु ; उचित, श्रेष्ठ ; विद्वानु ; आदरणीय योग्यता - लियाक़त, क्षमता, क़ाबिलियत, पात्रता ; श्रेष्ठता ; गुणु, ख़ूबी ; मर्यादा ; सामथ्र्य, प्रतिष्ठा योद्धा - जोधो, वीरु, सूरिमो, सिपाही, लड़ाको, वेढ़ू, झूंझारु यौन - लैंगिक, योनि-संबंधी, जननेंद्रिय-विषयक, स्त्री-पुरुष निस्बत, ‘सेक्स्युअल’ रंकु - ग़रीबु, निर्धनु, कंगालु, मिस्कीनु ; बेवसि, लाचारु, बदिनसीबु ; दीनु, निमाणो ; बिखारी, बेखारी, पेनू, फ़क़ीरु रंगणु - रङणु, रंगु डियणु ; रंगु चाढ़णु रंगरूटु - ‘रिक्रूट’, कंहिं संस्था में नएं सिरि भरती थियलु ; सेखिराटु ; नओं सिपाही रंगरेज़ ु - रंगु डींदड़ु ; खुहिंबाई ; नीरोटी, नीरो रंगु चाढ़ींदड़ु रंगीली - क´िरी, रन, वेश्या, वेसवां, कस्बिणि, गणिका, रंडी, कुल्टा रंगीलो - भाड़ियो, भेटू, धूतो, विचकुटियो, भड़ुवो ; अयाशु ; भभिकेदारु, ख़ुशिमिज़ाजु, खिलमुखु ; रंगबिरंगी रंगु - रङु, वर्णु, वरनु ; रंगु डियण जो सामानु ; ढंगु, रीति ; क़िस्मु, प्रकारु ; मज़ो, आनंदु, ख़ुशी ; चिटु, नक़्शु ; सूंहं, सोभिया, शोभा ; विंदुर, रंजनु, विरूंहं ; चमत्कारु, करिश्मो ; अटिकलबाज़ी ; खिल चर्चो ; ठगी, दोलाबु ; कला, हुनरु ; फलु, नतीजो ; उत्साहु ; तेजु, चमक ; डेखाउ, ठठु ; हावभावु ; नशो, कैफ़ु ; आनंदोत्सवु रंगुरूपु - मुंहुं मुंहांडो, शिकिलि शबीह ; डेखु वेखु रंजाइणु - डुखाइणु, आज़ारणु, नाराज़ु करणु ; काविड़ाइणु, चेड़ाइणु रंजि - काविड़ियलु, डमिरियलु, नाराज़ु ; हलाखु, परेशानु, तंगि रंजु - कावड़ि, ग़ुसो ; नाराज़पो ; दुखु, शोकु ; पीड़ा, अज़ाबु ; सोढ़, लाचारी हालत ; हलाखी, कष्टु रंजूरी - दुखु, शोकु, दर्दु, सूरु ; डुखोयलु बीमारु रंडक - रंडो, रुकावट, विघिनु, विघ्नु, संकटु, अटक, रोक, झल, छेडक रंडणु - रंडाइणु, रोकणु, पलणु, अटिकाइणु, विघ्नु विझणु रंडिजणु - रोकिजणु, अटिकणु रंडी - वेश्या, वेसवां, कञिरी, गणिका ; ज़ाल, स्त्री, औरत रंडो - रंडक, रुकावट, अटक रंढो - थुल्हो खहुरो धागो ; सगो, टगो रंदणु - रंदो हणणु, रंदे सां छिलणु ; परिखण लाइ क़ीमती धातुनि खे टुंगु करणु, खंडणु करणु ; टकण ( रुपए जी किनार ) रंदु - रस्तो, वाट, पथु, मार्गु ; पेर जो नीशानु, पेरो, पद-चिह्नु ; खंडनु रंधणु - बाहि जे तव ते तयारु करणु ( खाधो ) ; उबारे / भुञी / पचाए तयारु करणु रंधिणो - रंधण जी जाइ, खरांडो, रसोईघरु, रसोड़ो, ‘किचन’ रंबो - खुर्पो, गाहु कढण / ज़मीन खोटण जो ओज़ारु, खुर्पी रंभ - ढिक, गांइं / मेंहिं जो आवाज़ु ; रड़ि, रांभाटु, वडो आवाज़ु, बोकु. रंभणु - ढिकणु, टडणु ; रड़णु, रांभाटु करणु ; बाकारणु, रींह / दांहं करणु रंवाइणु - उकिलाइणु, नेकालु करणु, पूरो करणु, निबेरो करणु रइ - ठीकु, सही, दुरुस्तु ; मस्तु, सुठो ; राइ, वीचारु ; कटकूट रइन - रैन, राति, रात्रि, तुगी, निशा, रजनी रइयत - प्रजा, जनता, लोकु रइसु - प्रधानु, अगवानु, अगिवानु, सरदारु, हाकिमु ; वडेरो, चङो मुड़्सु रई - डस, लस, दज़, घोड़े वगे़रह जे डोड़ण सां उथंदड़ धुधिड़ि रउ - वहमु, पूरु, रीचकु ; जुजिकी ; स्नेहु, प्यारु ; नाज़ु, नखि़रो ; टालमटूल, घोड़े जी हिक चालि, रलो ; दज़, धूड़ि ; धार ( तरार जी ) ; लटु ( नदीअ जी ) रउन - पहिरो, चैंकी ; पहिरे वारे जी फेरी रक़म - शइ ; संख्या ; अंगु, आंकिड़ो ; नमूनो, बिन्स ; नंगु, दागीनो ; मूड़ी, पूंजी, नाणो रक़ीबु - शत्रू, दुश्मनु, वेरी ; रख्यकु, रक्षकु, रक्शकु ; चढ़त कंदड़ु ; प्रेमिका जो बियो प्रेमी रकु - कठिनु, सख़्तु, डाढो ; निर्दई, पथरदिल, कठोरु हिर्दयी रक्तु - रतु, लहू, लोहू रक्षा - रक्षा, बचाउ, हिफ़ाज़त ; तावीज़ु, ताइथु रक़्सु - नृत्य, नाचु, ‘डान्स’ रख - भस्म, भसम, विभूती, ख़ाक, छार, फुलहारु, फु़ल्हियारु, फुल्हियरु रखणहारु - रख्यकु, रक्षकु ; राखा, बचाइण वारो रखणी - रखूणी, लिहाज़ु, सांगो ; अदबु, इज़त, मानु ; सावधानी रखणु - रखी छडणु, धरणु ; सांढणु ; विझणु ; पेशि करणु ; पूरी करणु ( दिलि ) ; लगाइणु ( मुल्हु ) ; विहारणु ( सुरेति ) ; बधणु ( शर्त ) ; हणणु ( इल्ज़ामु ) ; बिहारणु ( नौकरु ) ; हथ में हुअणु ; करणु ( नज़रबंदि ) ; मुह्मलु करणु रखपालु - रखवालु, राखो, निगहबानु रखिड़ी - राखी, रक्षा रग - नस, नाड़ि, नाड़ी ; लिकलु रायो. रगड़ - गहिको, घोटो, महिटो. रगड़ाई - टंटाई, झेड़ाकारु रगड़ो - टंटो, झेड़ो रगिड़णु - मह्टणु, गहणु ; मा´णु ( हिं. माँजना ), मलणु ; घोटणु, घर्ड़णु रगुनिटुटो - संधनि सड़ियो, सुस्तु, आलिसी, टोटी रङणु - रंगु डियणु, रंगु लगाइणु ; चिटणु ; रंगु चाढ़णु ; कचे चमिड़े खे पको करणु ; कमाइणु ; मारणु रङाइणु - रंगु डियारणु, रंगु लगाराइणु, रंगु चाढ़ाइणु रङिजणु - रंगु चढ़णु, रंगीनु थियणु, रंग में बुडणु रङु - रंगु, वर्णु, वरनु ; रङण जो सामानु ; बुर्श सां लगाइण वारो रंगु ; चिटसाली रचणु - रिथणु, रिथे छडणु ; ठाहिणु, जोड़णु, रचना करणु ; उपाइणु, निर्माणु / पैदा करणु ; ईजाद करणु ; खोज / निर्माणु करणु रचना - बनावत, ठाहु ; निर्माणु, सृजनु, उत्पत्ती ; नईं तजिवीज़ ; कविता / कहाणी, निबंधु आदि रछा - रक्षा, रख्या, रिछा, बचाउ, हिफ़ाज़त ; ओट, समर्थनु, हिमायत रछी - धातूअ में टंुगु करण जो ओज़ारु ; मेंहिं, भैंसि, भैंस, तुगी, मंझ रछु - मछी फासण जो जारु, बर्तनु, थांउ, बर्तणु, कोरियुनि जो हिकु ओज़ारु रज - धूड़ि, मिटी, रउ, दज़ ; पाणी ; पापु ; पुष्प-परागु ; रितू, ऋतू ; रजोगुणु ; ऋतुदर्शनु, ज़ालाणी, हैज़ु, माहवारी रजनी - राति, रात्रि, रैन, तगी, लैल रजवाड़ो - राजाई रियासत, नंढी देसी रियासत ; राजु, राज्य. रजसु - रजोगुणु, रजस् ( आपो, लोभु, तृष्ना, वासना आदि ). रजो - रजोगुणु ; जज़्बात ऐं फुड़्तीअ वारो गुणु रजोगुणु - राजस्, सत्त्व-रज-तम गुणनि मां बियों गुणु, भोगु-विलासु आदि रज - हिर्सु, डाझ ; विषय-वासना, हवसु ; मोहु रजिवाड़ो - राजाई हुकूमत, राजु ; वेश्यालय, चकुलो, वेश्याघरु रजु - ढउ, तृप्ती, जोगेरु ; ढावलु, तृप्तु, रजो कजो रझणु - रझिजणु, बाहि जे तव ते रझिजी तयारु थियणु ; कढ़णु ( काढ़े में ) ; गरमीअ में पचणु ; खामणु, पचणु ( अंदर में ) ; पोसिरणु, खिजणु ; बाफिजणु ; गरणु, सड़णु ; किनो थियणु रट - वरी वरी चवणु, दुहिराउ ( गाल्हाइजण जो ) रटणु - चवणु, कहणु ; सागी गाल्हि वरी यादि करणु या चवणु ( हिं. रटना ) रटी - वाकु, वाणी रडु - होडी, हठी, ज़िदी, अहंडु, अणोठो, निठरु ; मूरखु, मूर्खु रड़णु - रुअणु, मीकणु, निनणु ; रड़ि करणु, फाटणु ; वावेला करणु, रुअणु पिटणु ; कूकारणु, बाकारणु ; गजणु, गुड़णु रड़ि - दांहं, कूक, बोकु, वाको रड़िकणु - चाबा डियणु ; चबे खाइणु ; खाई व´णु ; आवाज़ु करे खाइणु रण - युद्ध, संग्रामु, युद्धि, जंगि, लड़ाई रणखेत्रु - युद्धस्थलु, लड़ाईअ जो मैदानु रणभूमी - रण-क्षेत्रु, रण खेतरु, युद्ध-स्थलु, लड़ाईअ जो मैदानु, रिणभूमी. रतचूसु - रतु चूसींदड़ु / पीअंदड़ु ; फोरू घटो ; रिश्वतख़ोरु, रुश्वतख़ोरु. रतनु - जवाहरु, हिक क़िस्म जो क़ीमती पथरु रतपौणाई - रतु जी कमी / घटिताई, रक्तहीनता, रक्तक्षय, ‘अॅनिमिआ’ रतबोड़ - सूरी, पेचिश, संग्रहणी, ‘डिसेंट्री’. रतवर्नो - रत जे रंग जहिड़ो, गाढ़ो, रक्त-वर्णी. रतानणु - रक्त-चंदनु, गाढ़ो चंदनु, गाढ़ो सिरखंडु रतिड़ी - लाल जूअर जो हिकु क़िस्मु ; तिरीअ / तिलीअ जी सोजि, बर्हालु, हियांचो, बर्हलु रती - रत्ती, गुंजा, मासे जो अठों हिसो ( वज़नु ) ; कुछु, की, कुझु ; ज़रो, अणू ; सुभागु, ख़ुशनसीबी ; भोगु, स्त्री-पुरुष जो वहिंवारु ; सघ, ज़ोरु ; गहिरो सन्बंधु ; मोहु, आसक्ती ; आनंदु ; मेलापु ; संभोगु, मैथुन ; कामदेव जी स्त्री रतु - रक्त, लोहू, लहू, ख़ूनु ; मुंहं जी रौनक़, लालाई ; सघ, शक्ती ; संतान ; ताज़गी ; माइटी रतोल - क़िरमिज़ी, गूढ़ो / घाटो लालु ; रंगु डिनलु कमिरो ; पींघो, हिंदोरो रथवानु - सारथी, रथु हलाईंदड़ु, सूतु, अधिरथु रदु - रदुक़दु, खंडनु ; ज़बानी तकरारु, बहिसु रदुक़दु - बहिसु मुबाहिसो, वादविवादु, दलीलबाज़ी ; विरोधु, तकरारु रधणु - रंधणु, बाहि जा तउ या गरमी डेई तयारु करणु ( खाधो ), उबारे / भुञी / पचाए तयारु करणु रन - विधवा, फुलावंती, डुहागिणि ; रंडी, कञीरी, वेश्या, वेसवां, कुलटा रनड़ि - विधवा, डनी, फुलावंती रनड़ु - फुलावंतो, डनियलु, वांढियो रफ़्तार - चालि, हलणी, टोर ; वेगु, तेज़ी, तिख, गती, छोहु रबीउ - वसंत ऋतू, बहार जी मुंद ; रबी, बहार जो फ़सुलु ; बहार में पची लहंदड़ु अनु / अन्नु रबु - मालिकु, धणी ; पालणहारु ; ईश्वरु, भगवानु रब - पिछ, आश, चांवरनि जो भतु रम - भाजि, भाजुड़, उडाई ; कूचु, रवानगी रमणीकु - सुंदरु, सुहिणो, मनोहरु, आनंददायकु रमणु - घुमणु, फिरणु ; रुलणु, भिटिकणु, भटिकणु ; वञणु, रवानो थियणु ; चकर हणणु ; हलंदो रहणु ; समाइजणु, फहिलिजणु, परोसणु, स्त्री-पुरुष वारो नातो हुअणु ; अंदरि रहणु, व्यापकु हुअणु रमतो - रोलू, आवारो, आवारा ; व्यापकु, रमी रहियलु ; घोमू, रोलाकरु रमाइणु - वञणु डियणु ; रवानो करणु ; भजाइणु, डोड़ाइणु ; चोरीअ भजाइणु ; लमाइणु, तगाइणु ; खेडाइणु, रांदि कराइणु रमालु - रमली, रमल जो हिसाबु जाणाईंदड़ु, अगकथियूं कंदड़ु, फ़ालिची, फ़ालग़ो रमिणी - रमणी, सुंदरु स्त्री, मोहिणी स्त्री, सुंदरी, मुंध, कामिनी, गुजर रम्ज़ - मेछ, अखि जो इशारो ; अटिकल, तजिवीज़, हिकमत ; तेज़फ़हमी ; भेदु, राज़ु, रहस्यु ; पिरोली, गुझारत ; किनायो, हवालो रलणु - मिलणु, गडिजणु ; ठहणु, मिली वञणु. रलियो - लिखियो, क़िस्मत, भावी ; नसीब में आयलु. रलो - रउ, घोड़े जो बिना लोडे वारो पंधु रवणु - मौज मजे़ सां घुमणु ; घुमणु फिरणु ; ख़ुशि गुज़ारणु ; ठञेग टपा डियणु रवां - जारी, वहंदड़ु ; चालू, हलंदड़ु, प्रचलित रवाजी - आमु, चालू, मामूली, साधारणु, सामान्य, दस्तूरी. रवाज़ी - रियाई, पखपाती, पक्षपाती ; लिहाज़ी, रिआयती. रवाजु - रीति, रस्म, रसम, दस्तूरु, प्रथा, हली चली. रवानगी - नेकालु, जावक, बाहिर वञण जी क्रिया रवानी - वहुक, लस, फ़र् फ़र् ( शब्दनि जी ) ; प्रवाहु, धारा प्रवाहु ; तेज़ी रवियो - रीति, रस्म, रसम ; वर्ताउ, हलति ; हलिणी चलिणी ; सिरिश्तो, दस्तूरु ; ढंगु रवी - रवि, सिजु, सूरजु, सूरिजु रश्क़ु - रीस, हसदु, ईर्खा, ईर्षा, साड़ु रसणु - पहुचणु, पहुतो थियणु, सहिड़णु, पजणु ; पचणु ( मेवो ), तयारु / रासि थियणु, रसिजणु रसना - जिभ, जिह्वा, जिव्हा ; चश्को, सवादु ; रसु ; लास, लिपेट रसाइणु - पहुचाइणु, पुजाइणु, पहुतो करणु ; पूरो /रासि करणु ; उमाणणु, मोकिलणु ; निबाहिणु, सुठी हलति हलणु ; राज़ी रखणु रसाइतो - रसीलो, सवादी, लज़ीज़ु ; रस भरियो, रसु वारो, घण रसो रसाई - पहुच, पुजंदी रसाऊ - रसाकारु, तोड़ु पुजाईंदड़ु ; राज़ी करे सघंदड़ु ; बरजस्तो ; पहुच वारो, हलंदीअ वारो रसायनु - धातू-उपधातुनि जी भसम / भस्म ; उहा दवा जंहिंसां मनुषु बुढो या बीमारु न थिए ; पदार्थनि जे तत्त्वनि जो ज्ञानु, ‘केमिस्ट्री’ रसिजणु - रसणु, पचणु ( मेवो ) ; पूरो थियणु, सिद्ध थियणु रसी - नोड़ी, डोरी ; लज रसीद - पहुच जी चिठी, पहुच, पावती, पहुच-पावती रसीदो - पहुतलु ; रसियलु, पको, सामायलु ; ईश्वर जे रंग में रतलु. रसीलो - रसाइतो, सवादी, लज़ीज़ु, रस भरियो, रसु वारो, घण रसो. रसो - नोड़ु, वाझु, थुल्हो वटियलु डोरो रसोई - भोजनु, रधलु खाधो, मानी, रोटी रसोयो - राधाऊ, रांधो, बोरची रहंड - रुहुंडो, रहड़, रांबूटो रहंत - शांती, धीरजु ; सहंजाई, सहूलियत ; सुखु, चैनु, आरामु, मौज ; आसूदगी रह - रह्, रस्तो, वाट, मार्गु, राह रहज़नु - वाटहारो, फोरू, राह-लुटेरो रहड़ - रुहुंड, रहंड, रुहुंडो ; उबहराई ; छिड़्ब, डेंब, दब रहड़णु - रुहंडा पाइणु, नुहंडणु ; का गाल्हि बेपरिवाहीअ सां करणु ; छल / डोह सां बिए जो मालु हथि करणु ; किना अखर लिखणु ; रंडा रहड़णु ; मखियूं मारणु रहड़ो - तकड़ि, उतावलि, हैबरि, हइबरि, उबहराई ; रहड़, रुहुंडो रहणु - निवास करणु, वासो करणु, वसणु ; घारणु, गुज़ारणु ; तरिसणु, टिकणु ; दमु पटणु ; जटाउ करणु ; बची पवणु ; जीअणु ; चालू रहणु ; रमणु, रांदि करणु ; बाज़ि अचणु, पासो करणु रहति - सूधी चालि, सुठी हलति ; सुठो लछणु, सदाचारु. रहतिवानु - सुलछिणो, सुधातूरो, शाइस्तो, सदाचारी रहनुमाई - रहबरी, मार्गदर्शनु, सूंहंप, अगवाई, अगिवाई. रहबरु - रहनुमा, मार्गदर्शकु, सूंहों रहमत - कृपा, बाझ, महिर ; वड़ु, उपकारु, अहसानु ; कहल, दया, आरामु ; शांती रहमु - रह्मु, दया, महिर, मिहिर, कृपा, बाझ, करुणा ; क़्यासु, क़ियासु ; कहल, तर्सु ; भलाई, महिरबानी रहरीति - रीति-रस्म, हली चली, रवाजु, रिवाजु, दस्तूरु, प्रथा. रहसणु - आनंद में अचणु, सरहो थियणु ; ख़ुशी मनाइणु. रहसु - खिल ख़ुशी, मज़ो, आनंदु, मौज, भोगु ; रहस्यु, राज़ु. रहस्यु - राज़ु, गुझु. रहस्यु, भेदु रहाइणु - तर्साइणु, तरिसाइणु, टिकाइणु ; सुठी हलति हलणु, रसाइणु रहाइश - रहिणी, रहण जी हालत / स्थिती ; रहण जो हंधु, मकानु, घरु, निवासु ; ठिकाणो, आस्तानो रहाकू - रहवासी, रहिवासी, वेठलु, रहंदड़ु रहाश - रहाशत, निवासु, मकानु, रहण जो हंधु, घरु रहिड़ू - दोखेबाज़ु, धोकेबाज़ु, धोपाई, वेसाहघातु कंदड़ु, विश्वासघाती रहिणी - रहाइश ; रहण जो ढंगु ; हलति चलति ; उथणु वेहणु ; लछण ; जीवनु, ज़िंदगी रहिति - रहित, खां परे, वंचित, महरूमु, ख़ाली, सखिणो. रहितिवानु - सुलछिणो, सुधातूरो, शीलवानु, शाइस्तो. रहिदादी - बेइंतिज़ामी, विगोड़ु ; डाढु, सबराई ; रूंग में, मथां रहू - रहवासी, रहिवासी, रहाकू, रहंदड़ु रहो - भाजीअ जी पटिड़ी रसु, शुरवो रांइणु - साफ़ु करणु ( अन्नु ) ; रूअणु, रोइणु ; राज़ी थियणु ; परिचणु, पर्चणु, सर्चणु ; ख़ुशीअ जे मौक़े ते माण्हुनि जे मथां रंगु छटणु रांउटी - नंढो तंबू, ख़ीमो रांझनु - रांझो, हीर जो प्रेमी ; पिरीं, प्रीतमु, साजनु. रांदि - रमति, बाज़ी, खेड, रौंशो, तमाशो, विंदुर. रांदीकरु - रांदीगरु, खिलाड़ी, खेडारी रांदीको - खेडूणो, खेलूणो, रम्किड़ो. रांधाऊ - रांधो, रसोयो, बोरची, ‘कूक्’. रांबाहु - सूअर जी दर्द भरी दांहं ; रेहाड़. रांभाटु - रंभ, वडी, रड़ि, बोकु राइ - रायो, मतु ; इच्छा, मर्ज़ी ; रिथ, सलाह ; वीचारु, ख़्यालु, ख़यालु ; उपदेशु ; ठहराउ राइजु - रवाज में आयलु, जारी, चालू, प्रचलित, हलंदड़ु राई - अहुरि ; रेती, वारी, रेगि ; सोन ऐं टामे जो मिलावती धातू ; दागु, दाग़ु, वघार ( दाल वगे़रह में विझण लाइ ) राउ - राजा, रावु ; राजकुमारु राउरु - ढल, महसूलु, ज़कात राओ - थुल्ही रेती, मोरमु, सन्ही ककिरी राकसी - राकिसी, दईत जहिड़ो, असुरी, आसुरी राकासु - दईतु, दइतु, दैतु, देवु, जिनु, भूतु, भेड़ु ; बदिसूरत प्राणी, राक्षसु राकिसियाणी - भूतिणी, जिनिड़ी, राकिसी, राक्षसी राकेटु - अग्निबाणु, हवाई यानु, ‘रॉकेट्’, क्षेपणास्त्रु राखो - रखपालु, रख्यकु, संभालीदंड़ु, करलाहू ; पहिरेदारु, चैकीदारु रागणु - लिंबणु, लेपणु रागाई - रागी, रागींदड़ु, गवयो, गवैयो, गायकु, गाइकु रागु - प्रेमु, प्रीति, स्नेहु ; ईर्खा, ईर्षा, साड़ु, हसदु ; पीड़ा, कष्टु ; कंहिं प्रिय वस्तूअ खे प्रापति करण जी इच्छा ; संसारी सुखनि जी चाहत / चाहना ; आसक्ती, मोहु ; लोभु, लालच ; गानो, सुरु, आलापु, तान, लइ, वणंदड़ु आवाज़ु रागुरूपु - नाचु गानो, रमत गमत, ख़ुशियूं, मज़ा, विलासु राजकुलु - राजवंशु, राजाई कुटुंबु राजक्रांती - राज्यक्रांती, सियासी इन्क़लाबु राजतिलकु - राज्य-अभिषेक, राजगदी मिलण जो उत्सवु, ताजपोशी राजदूतु - राजा जो एलिची, कंहिं राजा या देश डांहुं मोकिलियलु ख़ास अधिकारी, ‘एम्बेसेडर’ राजमार्गु - राजपथु, शाही रस्तो / सड़क ; वेकिरो ऐं वडो रस्तो. राजवंशी - राजाई वंश / कुल जो, बादिशाही घराणे जो. राज-विद्रोहु - राज-द्रोहु, बग़ावत, ग़दरु राजा - राइ, भूपती, नृप, अधिपती, बादिशाहु, नरेशु ; प्रिय, पती, सुंदरु राजाई - राजु, साहिबी, बादिशाही, हुकूमत राजेश्वरु - राजा, नरेश, बादिशाहु, भूपती, राजराजेशु ; महाराजा राजडोही - नमकहरामी, ग़दारी, ग़द्दारी, देशद्रोहु, बग़ावत, कृतघ्नता. राजनीति - धर्म-शास्त्रु ; क़ानूनु ; राजा जा शासन-नियम, राजु हलाइण जी कला. राजपूतु - राज-पुत्रु, राजकुमारु, राजा जो पुटु ; राजपूताना में खत्रियुनि जो वंशु रजियो - राजा, नरेशु, राजधणी, भूपती, राज जो मालिकु राजमहलु - राज – भवनु, राज – सदनु, राज – मंदिर, राज – लोकु, राज – प्रासादु राजु महाजणु - प्रजा, रइयत, जनता, हिक ई देश जा माण्हू – लोक राजो - राजा, नरेशु, भूपती, बादिशाहु राज़दारु - हमराज़ु, हालभाई, गुझुभाई, वफ़ादारु दोस्तु रांज़िपो - रज़ामंदी, मर्ज़ी; इच्छा, स्वीकृती ; पसंदी ; संतोषु राज़ी - ख़शि, आनंदी, ; संतुष्ट ; इच्छुक, ख्वाहिशमंदु ; तयारु, हाज़िरु राज़ु - गुझु, रहस्यु, भेदु, मंझु, अंतु, विचु, पेटु, सुरु राठोड़ु - राजपूतनि जी हिक जाती – ज़ाति ; जांठो इस्नानु, मज़बूतु शख़्सु राड़ि - राड़ो, रड़ि, दांहं, चीख़ ; रूं रूं, सांदहि रोइण – रूअण जी हालत ; गर्जना, गजकार, गजिकार राति - रात्रि, रात, तुगी रातोको - राति जो, गुज़िरियल राति जो, राति विच में थींदड़ु ; रातूणो राधणु - पोखणु, बिजु छटणु, वलणु ; खेती करणु, पोख करणु राधा - राधिका, वृषभानु-पुत्री ऐं श्रीकृष्ण-प्रिया ; प्रेमु, प्रीति. राधावल्लभु - राधा-कांतु, राधास्वामी, राधा-कंतु, श्रीकृष्ण, राधावरु. रान - सथर, टंग जो गोडे खां मथियों हिसो राफो - गप, चिक, गारो रामपटी - ठगी, दोलाबु, दग़ा, छलु, कपटु रामबाणु - अचूक, अणगुस चीज़, हिक टिक, कारगरु ; तुर्त असरु कंदड़ अमोघ औषधि, लाभदायक / अचूक दवा रामरसु - श्रीराम जे भगितीअ जो आनंदु ; लूणु, नमक, नमकु, निमकु, नूनु रामाइणु - ‘रामायण’ महर्षी वाल्मीकि जो रचियलु आदिकाव्यु ; ‘रामचरितमानस’ ( तुलसीदास जो ) ; दुखदायक कहाणी ; वधाउ कयल गाल्हि ; कठिन कमु रामाणु - रामाणो, कठिनाई, डुखियाई, तकिलीफ़ ; निभागु झगिड़ो ; रोजु राड़ो, रोदनु, क्रंदनु ; लड़ाई, युद्ध, युद्धि रामु - श्रीरामचंद्र ; भगवानु, ईश्वरु ; परशुराम, बलराम रायो - राइ, मतु ; वीचारु, ख़यालु, ख़्यालु ; इच्छा, ख़्वाहिश रावतु - वडेरो, पांडपु ; घोड़े सुवारु ; सरदारु, नंढो राजा ; बहादुरु ; सामंतु रावु - राजा ; राजकुमारु राष्ट्र - राष्ट्र, देशु, मुल्कु ; राजु, राज्य ; प्रजा, जनता, रइयत राष्ट्रीय - राष्ट्र – सन्बंधी, राष्ट्र सां लागापेदारु, राष्ट्र जो ; पंहिंजे देस जो रासाड़ो - घण अखराई, विस्तारु, डेघि, काढ रासि - राशि, ‘ज़ोडैक साइन’ ; कृष्ण ऐं गोपियुनि जो गोल में थींदडु नाचु – नृत्यु ; माल मिल्कियत, जाइदाद ; मूरु ऐं व्याज जी गडियल रक़म ; पूरो, तयारु, सिद्ध; ठीकु, दुरुस्तु ; भूशिर, समुंड अंदरि वेंदड़ु ज़मीन जो सोढ़ो – डिघो हिसो रास्ता - साजो (हथु) ; ठीकु, सही, उचित ; सचो, ईममानदारु ; संओं, सिधो, सरल रास्ती - सचाई, सुपति, ईमानदारी राह - राहु, रस्तो, मार्गु, पथु ; सड़क, वाट, दगु राहगीरु - मुसाफ़िरु, सैलानी, यात्रिक, पांधी, पांधीअड़ो, प्रवासी राहज़नु - रहज़नु, फोरू, वाटमारो राहनुमाई - रहनुमाई, रहबरी, मार्गदर्शनु राह रस्म - राहरसम, रसम रवाजु, मर्यादा, मर्जाता, हली चली राहत - ख़ुशी, सरहाई, प्रसन्नता ; आरामु, आसाइश, चैनु ; आसूदगी, सुखु, शांती ; महिनत खां छोटिकारो राहि - खरो, साफ़ु थियल अनाज जो ढिगु राहिवारु - जंगी घोड़ो, ताज़ी घोड़ो ; लस ई लस पंधि हलण वारो घोड़ो राही - वाटहड़ू, पांधीअड़ो, प्रवासी, यात्रिक, मुसाफ़िरु रिंघ - दांहं, शिकायत ; रोदनु, आक्रोशु, रोजु ; रोसामो, तीसो ; ख़फ़ो रिंडु - घटो, वडी जूंअ, टोलरु, भुर्भटु, बोडु, चाणो रिंदी - मस्ती, कैफ़ु ; बेख़ुदी, बेहोशी ; रिंद जो कमु रिंदु - शराबी, नशई, कैफ़ी ; आध्यात्मिक प्रेम में मस्तु ; दुराचारी, अयाशु, आवारा, आवारो रिआई - रिआयत कंदडु, पखपाती, बि अखियो ; पाखंडी, कपटी रिआउ - पास ख़ातिरी, तरफ़दारी, वटप ; पाखंडु, कपटु, डंभु रिआयत - रियाउ, तरफ़दारी, पास ख़ातिरी, पखपातु, पक्षपातु ; भलाई ; छडति, छूटि, मुरक्त (अघ में) रिक्त - रंडक, फडो ; तकिलीफूं आडो आणे रुकावट विझण जी क्रिया रिकाबी - रिकेबी ; पुडु ; बिना कननि वारी थाल्ही रिक्शकु - रक्षकु, रख्यकु, बचाउ कंदडु; मुरबी, सरपरस्तु, संभालीदंडु रिखी - रिषी, ऋषी, सालिकु ; ज्ञानी पुरुष ; मंत्र – द्रष्टा ; तपस्वी रिख्या - रिक्षा (वाहणु); रक्षा, रिछा, रछा, बचाउ ; ओट, पनाह रिग - रिगति, चुहिटी पवंदडु इन्सानु ; न छड़ींदडु डिंगो बारु ; जिजा, गिक ; खेटाई बालकु रिजणु - आउटणु, गरणु, पघिरणु, पटिड़ो थियणु ; पाणीअ सां आलो थियणु ; भिजणु, पुसणु रिजाइणु - गारणु, पघारणु, पाण्यठ जे सूरत में आवणु ; पाणी डियणु, रेजु डियणु रिढ - घेटी, मेष रिढ़णु - सुरणु, चुरणु, आहिस्ते हलणु ; रेढ़ियूं पाइणु, गिसिरणु रिणभूमी - रणभूमी, लड़ाईअ जो मैदानु रिणु - रिणुपटु, मरूभूमी, बयाबानु, रेगिस्तानु ; रिणभूमी, लड़ाईअ जो मैदानु ; ईज़ाउ ; धकु, रिणो ; विनाशु ; बुराई ; डियणो, क़र्ज़ु रिणुपुटु - रिणु, बयाबानु, मरूभूमी, रेगिस्तानु ; सु´, वेरानो रिथ - रिथा, तजिवीज़, सिट, योजना ; सोचु वीचारु ; पहु डहु ; कथ, अंदाज़ो रिथणु - रिथ रिथणु ; सोचु वीचारु करणु ; गणगोत करणु ; इरादो करणु ; सिट सिटणु ; तजिवीज़ करणु ; सलाह करणु ; अंदाज़ो करणु रिथनामो - विज्ञापनु, संस्था वगे़रह जी जाण डींदड़ु नामो रिदो - रिजियो, गरियो, पिघिल्यो ; हिर्दो, हींओं, घटु रिधि - रिधी, ऋद्धी, वाधारो, चढ़ती ; समृद्धी, आबादी, सम्पत्ती, धनु-दौलत रिप - रिपु, रिपू, शत्रू, दुश्मनु, वेरी ; आपदा, संकटु, मुसीबत रिपोर्ताज - लिखियल जाण, अहिवालु, वृत्तांतु, बयानु ; घटनाउनि जे वर्णनु करण जी शैली, ‘रिपोर्ताज’ (reportage) रिब - बक बक, बकवास ; डाड़, लबाड़, फड़्बाट, हाम रिमझिम - रिमिझिम, फुड़ि फुड़ि, सन्हों मींहु, बूंदाबांदी ; वणंदडु आवाजू, मौज मज़ो, बहारी रियाज़त - महिनत, जफ़ाकशी ; व्यवस्था, इंतिज़ामु ; संयमु, ज़ाब्तो ; स्वयं नियंत्रण; तपस्या, जपु तपु, देहि दमनु रिली - रिल्ही, गोदिड़ी, गोधड़ी रिवाजु - रवाजु, रीति, रसम, रस्म, प्रथा, दस्तरू, हली चली रिवायत - डंदकथा, कहाणी, कंहींजी चयल गाल्हि ; इतिहासु ; विश्वासु ; रवासु आदि जो हिक पीढ़िअ खां बीअ पीढ़ीअ खे मिलंदो अचे रिश्तो - नातो, सन्बंधु, लागापो ; माइटी रिषी - ऋषी, सालिकु ; तपस्वी ; ज्ञानी पुरुष ; मंत्र – द्रष्टा रिह्मु - गर्भ – स्थानु, बचेदानी, कुड़िहि, कोथ रिहाई - मुक्ती, आज़ादी, छोटाकारो, आजाई, बंध – मुक्तता रींग - रींगटु, रींगाटु, रीं रीं, कननि खे न वणंदड़ु आवाज़ु रींगो - बार जे रोइण जो आवाज़ु, झुणि झुणि, सांदहि राड़ो, कंझिको रीउ - शोकु, ग़मु, गूंदरु ; रियाउ, पासख़ातिरी, लिहाज़ु रीचकु - पूरु, जुजिकी, वहमु, लहिरो रीचिकी - रीचकखाधो, पूरालो, लहिरी रीझ - आनंदु, मज़ो, ख़ुशी ; विंदुर, विरूंहं, विनोदु, गमति ; पसंदी ; मंज़ ूरी रीझणु - राज़ी थियणु, ख़ुशि थियणु ; ठही व´णु, पर्चणु रीड़ - बहिसु ; रदिबदल ; झेड़ो, झगिड़ो रीड़ाइणु - सताइणु, पाए खणणु, खणी डियणु, उचाइणु, सिरु खाइणु ; काविड़ाइणु रीड़ारो - बहिसु कंदड़ु, बहिसियो, विवादी रीताइतो - रवाजी, दस्तूरी, पारंपरिक ; मामूली ; रवाज अनुसार रीति - रवाजु, प्रथा, दस्तूरु ; ढंगु, नमूनो रीस - रचनात्मक नमूने नक़ुलु ; बराबरी, बराबरी करण जी इच्छा ; ईर्खा, हसदु, बिए जे भाग ते अरहाई रीसाइणु - रीस करणु ; बराबरी करण जी कोशिश करणु ; कुल्हो हणणु रीसामणु - बिए जे भाग ते अरहो थियणु ; रचनात्मक नमूने नक़ुलु करणु ; गै़रत अचणु रीसारो - रचनात्मक नमूने नक़ुलु कंदड़ु ; ईर्खालू, ईर्षालू, रीस कंदड़ु रीह - बादी, टिट फूस ; पवनु, हवा, वाउ रुंकणु - कंझणु, कुर्कणु, किण्कणु, चिंघणु रुंग - रूंग, वाजिबी मिले उन खां वधीक जी घुर रुंबणु - हिक हंधां पटे सलो बिए हंधि लगाइणु ; ज़मीन पोरी करणु ; गुड करणु ; बूटे जे पाड़ुनि खे साफ़ु करणु रुंभ - रुंभो, बुट, घुट, उकिरस, हवा जे बंदि थियण जी हालत ; मश्ग़ूली, कम में लगी व´ण जी हालत रुंभाइणु - कम में लगाइणु, मश्ग़ूलु रखणु रुंड - वाइदे ते डिनलु क़र्ज़ु ; उहो क़र्ज़ु जंहिंजो वाइदे मूजिब मोटाए डियण जो वक़्तु भरिजी आयो हुजे रुंडु - काठ जो थुल्हो टुकरु ; बुंडु, दोगी रुंडो - मुडो, लमो, कुंदु ; आङुरियुनि भगलु ; रूंडो, हथ खां सवाइ रुअणु - रोदनु मचाइणु, निनणु, रड़णु, गोढ़ा गाड़णु, शोकु करणु, वावेला मचाइणु रुआरणु - रोदन में विझणु ; अफ़सोस में विझणु ; ( हिं. रुलाना ) रुइ - दशा, हालत, स्थिती ; मुंहुं, चहिरो, शिकिलि ; इच्छा, ख़्वाहिश ; ख़ुशी, आनंदु, मज़ो रुइणो - थोरीअ थोरीअ गाल्हि में रुई डींदड़ु / शिकायत कंदड़ु ; रुअंदड़ु ; शिकायत कंदड़ु ; कंजूसु माण्हू / माणुहू रुइदादि - दशा, हालत, स्थिती रुकु - पोलादु, फ़ौलादु, ‘स्टील’ रुखाई - रुखाणि, थधाई, बेरुखी ; बेपरिवाही, बेदर्दी ; बेलिहाज़ाई ; अभोगाई, अण्भाई, अणिभाई, शुष्कता रुख़ु - मुंहुं, चहिरो ; गिटो, गिलु ; पासो, पहलू ; लाड़ो ; ख़यालु ; हाथी ( शतरंज में ) रुख़्नो - खंडु, खंडकु, घारो ; अटक, रंडक, विघ्नु, विघिनु, रंडो ; फूटि, फेटाड़ो रुख़्सत - इजाज़त, अनुमती, मन्ज़ूरी, परवानगी ; मोकल, छुट्टी ; मोकिलाणी, विदाई ; बरतर्फ़ी, नौकरीअ खां जवाबु रुगुणो - रुगूणो, रुगो, निलो, फ़क़ति रुगोई - सिर्फ़ु, मात्र, फ़क़ति रुगो - फ़क़ति, केवल, मात्र ; निसोरो, निजो ; ख़ासु रुगो पुगो - सिर्फ़ु, फ़क़ति, महज़, छढ़ो रुघ - घुट, बुट, हवा बंदि हुअण जी हालत, उहमो, उकरस रुघारो - रुघाइतो, घुटाइतो, काढ़ाइतो, हवा खां बंदि रुच - रुचि, रुची, इच्छा, ख़्वाहिश ; शौंक़ु, चाहु, दिलचस्पी ; वणति ; मज़ो, सवादु ; वडो आनंदु ; सिक, उकीर रुचणु - वणणु, भाइ पवणु, आउड़णु ( म. आवड़णे ) ; राज़ी थियणु, ख़ुशि थियणु रुजूअ् - लाड़ो रखंदड़ु ; अगियां रखियलु, पेशि कयलु ; बिए डांहुं इशारो कयलु रुजूआत - लाड़ो ; हवालो ; पेशि करण जो कमु ; अगियां रखण जी क्रिया ; अदालत में अपील, अर्ज़ी, आवेदनु रुझणु - रुधलु / मगनु रहणु, रुंभिजणु रुञ - मरूथलु, मरुस्थलु, रेगिस्तानु, मृगतृष्ना ; सुञ, वीरानी रुणि झुणि - मिठो आवाज़ु, वणंदड़ वाणी ; गाल्हि बोल्हि, बातचीति, गपशपु रुतबो - मर्तबो, दर्जो, पदवी ; वडाई, शानु ; सभागु, सफलता रुति - ऋतू, मुंद, मौसम, तुड़ि ; हवा जी हालत ; हैज़ु, ऋतुदानु, माहवारी, फुलु, ज़ालाणी रुतिदानु - ऋतुदानु, माहवारी, फुलु, ज़ालाणी, हैज़ु रुपो - चांदी, सीम, ‘सिल्वर’ रुबु - रसु ; घाटो शरबतु रुभणु - रुधलु रहणु, मगनु / मश्गूलु रहणु रुभाइणु - कम में लगाइणु, रुधलु रखणु रुहिड़ी - पहणी, लसो पथरु रुही - थधि, सीउ ; झुड़ाली हवा रूंग - रुंग, वाजिबी मिले उन खां वधीक जी घुर रूंगाटु - रूं रूं, चर्ख़े जो आवाज़ु रूंझो - चुंझो, जंहिंजे पिंबिणियुनि जा वार खुथल या गुमु हुजनि रूंडो - टुंडो, ठूंठो, जंहिंजा हथ कपियल हुजनि रूं रूं - रींगो, बार जे रुअण जो आवाज़ु रूअणु - रुअणु, निनणु, रड़णु, रोदनु मचाइणु ; गोढ़ा गाड़णु ; शोकु करणु ; वावेला लाइणु रूअत - सूरत, शिकिलि, चहिरो ; गडिजाणी, मुलाक़ात ; डेखाउ, निज़ारो ; दर्शनु, दीदारु ; तमाशो, लक़ाउ रूइ - मुंहुं, चहिरो ; सतहु, मथाछिरो ; बज़ारि जो रुख़ु रूड़ो - चङो, सुठो, नेकु, उमदो, शुभु रूदादि - अखियुनि डिठो अहवालु, हालु अहवालु ; रूबकार ; बयानु ; वाक़ो, घटना रूपकु - नाटकु, नाटक जो हिकु क़िस्मु ; रूपक कथा ; दृष्टांतु ; हिकु अलंकारु रूपरेखा - आकारु जाणाईंदड़ लीक, ख़ाको, रूप-रेषा ; थोरो वर्णनु ; बनावत रूपवंतु - रूपवानु, सोभियावानु, सुहिणो, सुंदरु रूपांतरु - रूपु परिवर्तनु, कायापलटु ; अनुवादु, तर्जुमो रूपु - सूरत, शिकिलि, आकारु ; सूंहं, सुंदरता, शोभा, सोभ्या, सोभिया रूबकार रूबरू थियल गाल्हि, हक़ीक़त ; फ़र्मानु, लिखियलु हुकुमु ; दशा, हालत. - रूबरू थियल गाल्हि, हक़ीक़त ; फर्मानु, लिखियलु हुकुमु ; दशा, हालत रूबकारी क़ाइदे जी कारवाई, कारगुज़ारी. - क़ाइदे जो कारवाई, कारगुड़ारी रूबरूः - सामुहूं, अगियां, मुंहांमुंहिं रूया - सुपने में डिठल वस्तू, काल्पनिक चीज़ ; खोटो डेखाउ ; छाया, अणचिटी रोशिनी, आभासु रूहानियत - अध्यात्मु, आध्यात्मिकता रूहानी - आध्यात्मिक, आत्मिक रूहु - आत्मा, जीउ, जानि, प्राण, साहु, श्वासु, सत्, जीवात्मा रे - बिना, खां सवाइ, धारां, बाझूं, बिन, सिवाइ, सिवाय ; अड़े !, हेडे ! रेख - रेखा, रेषा ; डंदनि खे सूंहं तौर वेढ़ियल तार रेखा - रेषा, लीक, लकीर रेखाचित्रु - शब्द-चित्रु, ‘स्केच’. रेगि - रेती, वारी, पहाड़ जो भुको रेगिस्तानु - रिणपटु, मरूभूमी, वारियासो, बयाबानु रेघिड़ी - धाधर, चट, लालच, लबु रेचयो - बेचयो ; अणकोठियो रेजणु - खेड़ण खां अगु ज़मीन खे पाणी डियणु, सिंचनु, सिंचाई रेजालो - बदिज़बानु, ज़बान जो गंदो, अश्लीलु, फ़ाहिशु ; बेशरमु, निर्लजो रेजु - रेजो, खेड़ण खां अगु ज़मीन खे डिनलु पाणी, सिंचाई रेज़िकी - छोटक विकिरो, छोटिकू, छूटिकू, परचूनी ; थोरे थोरे अंदाज़ में रेज़िश - ज़ुकामु, सर्दी, लेसु ; नज़्लो रेटणु - भुल ढकणु, अखिबूट करणु ; लेखे में न आणणु ; रदि करणु, अस्वीकारु करणु रेटु - नदीअ जी छडियल ज़मीन ; कचे जी ज़मनी ; विकिरु, लस ( पाणीअ में बुडलु रेतीअ जो दड़ो ) रेडाई - डिंगाई, हरकत, शैतानी, खेचलि, ऐथिराई रेडाढ़ियो - खुसिरो, बिना डाढ़ीअ रेडो - हरकती, लुचो, डिंगो, शैतानु, ऐथिरो, टेड़ो, खोटो ; बेईमानु रेढारु - मेषमालु, धनारु, रिढूं चारींदड़ु / धारींदड़ु / रखंदड़ु रेढ़णु - सेरणु, सिर्काइणु, खिसेड़णु ; परे करणु ; बिए हंधि खणी व´णु ; हिक पासे करणु रेढ़ी - रेढ़ो, सिर्को ; बांबिड़ो रेणी - पाणीअ जी उथल, लेट, बोडि रेति - रेती, वारी, रेगि, बालू, रेणुका रेबणु - लालिचाइणु, धुतणु, धुतारणु ; रीझाइणु, पर्चाइणु, मोहिणु ; फुसलाइणु, बर्ग़िलाइणु ; पापु करण लाइ छेड़णु ; ग़लति राह ते वठी व´ण रेबी - धुतिरु, लालिचाईंदड़ु ; प्रपंची, तेरहंतालो रेबु - धुतार, लालच, लालचि, चट रेबारो - क़ासिदु, पारापो ; संदेशु पहुचाईंदड़ु रेमुल्हो - अमोलु, मुफ़्त, उहेंईं, बिना पैसे रेल - लेट, पाणीअ जी उथल ; रेलगाडी, आगगाडी ; गोदड़ु, साए गाह जी ज़मीन, तलु, वेधरु, टेकरु, वल्हारु रेलछेल - झझो, ढंढें ढेर रेलणु - मथां वहणु ; उथिली पवणु, पल्टणु, पलिटणु ; बोडि करणु ; पुसाए भतु करणु रेलो - नहर, धार, वहक, प्रवाहु ; लाड़ो ; मुटु, मूत्रु, पेशाबु ; छिक, छिकी रेशमु - पटु, सिल्क रेशु - घावु, घाउ, ज़ख़मु, फटु ; ज़ख़म मां निकिरंदड़ु गंदु, पूंइ, रोगु रेशो - फट मां निकिरंदड़ु गंदु, पूंइं, रोगु ; तंदु, तांदूरो, अंब आदीअ मां टिमंदड़ु घाटो पाणी रेहणु - रेण सां गंढणु, टांको हणी गंढणु, धातूअ जे टुकर सां गंढणु रेहाड़ - गर्जना ( शींहं जी ), गजिगोड़, गज्कार रेहु - रेण, रेणी, टांको, धातूअ खे गंढण लाइ गरण जहिड़ी मिलावती धातू रैन - राति, रात्रि, निशा, रजनी, तुगी रैयत - रइयत, प्रजा, जनता, देश जा माण्हू रोंबो - रुंब, रोत, विहराजु, पोख जा सला हिक हंधां कढी / पटे बिए हंधि लगाइणु रोअणु - रुअणु, रूअणु, रड़णु, निठणु, रोदनु मचाइणु, शोकु करणु रोक - रंडक, रुकावट, झल, पाबंदी, बंधनु, नियंत्रणु, ज़ाब्तो, मनअ् ; रोकिड़ो, नक़दु, नक़्दु रोकड़ि - नक़दी ; सोन चांदीअ जा सिका, हाज़िरु पैसा रोकड़ियो - ख़ज़ांची, ‘कैशियर’. रोगी - रोगाइतो ; बीमारु, नाचाक़ु. रोगु - बीमारी, मर्ज़ु ; पूंइ, गंदु. रोग़नु - सण्भु, तेलु, गिहु ; वार्निश रोग़िनी - सण्भो, तेलवारो, चिकिणो ; वार्निशी रोज़गारु - नोकिरी, नौकरी ; धंधो, किर्ति, कारोबारु ; गुज़रानु ; समय, समो, वक़्तु ; युगु, ज़मानो रोज़नामचो - रोज़नामो, डायरी, डाइरी ; वापारियुनि जी वही रोज़ुमरह - हर रोज़ु, डिहाणे रोज़मेलु - रोज़ानी आमदनीअ रोकड़ि ऐं डे वठु जो किताबु या वही रोज़ानो - रोज़ु मरह जो ; डिहाड़े, डिहारे, हर रोज़ु रोज़ी - आजीविका, रोज़ानो खाधो, गुज़रानु रोज़ु - डींहुं, वारु, तिथि ; डींहं जी मज़ूरी, रोज़ीनो ; डिहाड़े, हररोज़ु रोज़ो - विर्तु, व्रतु, उपवासु ; रोज़े जो डींहुं रोटिलो - थुल्ही मानी, ढोढो रोटी - मानी, रोटली ; आजीविका, गुज़रानु रोटु - थुल्ही रोटी ; देवताउनि खे भेट तौर डियण लाइ मिठी रोटी रोठो - डाढो, सख़्तु, भजण में कठिनु रोडि - ठोढ़ि, गंजाणि, टाल, गंजि, टक्कल रोड़णु - लाहिणु, जुदा करणु ; छुटणु ; पटणु, टोड़णु ; छिनणु रोत - रुंब, रोंबो, विहराजु, सलो हिक हंधां कढी बिए हंधि हणण जी क्रिया रोथ - थुल्ही गोलु चीज़ ; ज़मीन में गडु पोखियल बिजनि या बूटनि जो थोरो अंदाज़ु रोदनु - रोजु, राड़ो, क्रंदनु, मातमु रोदो - आंडो, घिचो ; कमान जी तार / तंदु, ज़िहु, नारो, प्रत्यंचा, धनुष जी डोरि रोबु - रुअ्बु, डपु, दहशत, डया ; धाको रोलणु - रुलाइणु, भिटकाइणु ; ध्यानु न डियणु ; रखिड़ाइणु, अध में छडे डियणु रोलु - रोलाकु, रोलू, टोलाकारु, पेनांगु, रोह रुलियो रोलो - मूंझारो, गड़बड़ ; विगोड़ु, अंधुधुंधु ; गोड़ु, बेइंतिज़ामी ; डुफेड़ु ; जंजलु, परेशानी रोशनी - रोशिनी, रोशिनाई, प्रकाशु, सोझिरो, उजालो, जोति. रोशनु - प्रकाशित ; तेजस्वी, चिमिकंदड़ु ; प्रसिद्ध, पधिरो रोशु - मुंहांडो, चहिरो, शिकिलि ; चहिरे जो भागु / भाङो. रोसामो - रोसु, अणबणति ; तीसो, आटो, नाराज़गी रोसु - रोसामो, अणबणति, रुसण जी क्रिया ; आटो, तीसो रोसू - रुसिणो, तीसिरु ; एविणो, तपिणो रोही - ओज़ारनि खे तिखे करण जो पथरु ; दवाउनि वगे़रह घोटण जी कूंडी ; सिराणि, ओज़ार खे तिखो कंदड़ु गोलु फिरंदड़ु पथरु ; बालक जे जनम खां पोइ सतें डींहं ते थींदड़ शुद्धीअ जी विधी रोहीलो - डूंगरियो, पहाड़ी माण्हू / माणुहू ; हिक क़िस्म जो गेरो ; पहाड़ी, जाबिलू रोहु - पहाड़ु, पर्बतु ; टकिरी ; ओरि, मकड़नि जो मेड़ु ; क्रोधु, कावड़ि रौनक - रंगु, रूपु ; सूंहं, सुंदरता, शोभा, सोभिया / सोभ्या ; धमा, जलवो, भभिको ; मज़ो, आनंदु, मौज ; ताज़गी ; चमक, तिजिलो ; सुंदरु निज़ारो रौंशाई - ख़ुशिमिज़ाजु इन्सानु, चर्चाई, मस्खि़रो रौंशाओ - खिल जहिड़ो, हास्यास्पद ; ख़ुशि जीअड़ो, अलबेलो रौंशो - रहसो, आनंदु, भोगु, खिल ख़ुशी, विंदुर, विरूंहं ; मस्खि़री, ठठो ; तमाशो, गमति लंउं - लिंव, प्रेमु, प्रीति, प्यारु ; भक्ति-भावु ; विश्वासु, निष्ठा ; सांदहि वीचारु लंका - श्रीलंका ; सुवर्णनगरी लंगरु - नातारी, बिली, जहाज या बेड़े खे किनारे सां बधण जो ओज़ारु ; धर्माऊ खाधो खाराइण जी जाइ ; दानु लंगु - लंगिड़ो, मंडो, लङो लंगोटु - लंगोटो, लांगोटी, चोतो, काछोटी लंगोताड़ाई - विभिचारु, व्यभिचारु, बदिचलनी, स्त्री-पुरुष जो अजोगो सन्बंधु लंगो ताड़ो - विभिचारी, व्यभिचारी, आचार-भ्रष्टु, बदिचलन, परस्त्रीगामी, कामी लंघणु - पारि करणु, उकिरणु ( नदी ) ; हलणु ; गुज़िरणु, पसार थियणु ; उपवासु, बुख, फ़ाक़ो लंघु - अंदरि-बाहिर अचण-व´ण जो रस्तो, बुंभो ; रस्तो, वाट ; लांघो, पेरें पंधि नदी पारि करण जो हंधु लंघो - दुहिलारी, मङणहारु ; मंगतो, मीरासी ; निर्लजो इन्सानु ; गुसाख़ु ; दुहिलारी पखी लंडी - बदिचलन स्त्री, विभिचारिणि, छिनाल लंडो - विभिचारी / व्यभिचारी पुरुषु, लफ़गु, बदिचलन इन्सानु लंपटु - दुराचारी, कामी, व्यभिचारी, लांगो छोटो, लांडारो ; लोठियो, चटु, वियलु लंबूसु - डिघो, ऊचो, क़दावरु, लंबो लवंदु - शिक्षा / तइलीम ( घोड़े जी ) ; जे़रिबंदु ; घोड़े जे मथे खे हेठि रखण लाइ अगियुनि टंगुनि विचां लंघाए टंग सां बधण जो पटो लंवाइणु - नटाइणु, गुसाइणु ; ध्यानु न डियणु लइ - लै, लाइ, कारणि, जे वास्ते, कातरि लई - साहेड़ी, सहेली ; कंहिं बि स्त्रीअ खे सडण लाइ प्यार भरियो शब्दु ; लेई, चंबुड़ाइण लाइ लिगिलिगदारु वस्तू लकड़ि - लकुड़ु, सन्हियूं वढियल काठियूं, डिघा टारा लकड़िकोटु - लकड़ाईं अड़, मोरचाबंदी लक़बु - खि़ताबु ; इज़त जो नालो, साराह या गिला जो नालो लक़ाउ - दर्शनु, दीदारु ; तमाशो ; चहिरो, शिकिलि ; दृश्य, वणंदड़ु निज़ारो लकिड़ी - काठी ; लठि, छढ़ि, छढ़ी, सोटी ; सत्ता. लकिलकिः टीटीहरु ( पखी ), टीटीहर पखीअ जो आवाज़ु. लकु - कमरि, चेल्हि, बेठि ; घाटी, दरो, ‘व्हॅली’ लको - अंतर्गोलु, गोल जे अंदिरिएं हिसे वांगुरु अंदरि डिंघो ( कांचु ) ; उभ जे रूप वारो, गगनाकारु लख - सुधि, समाउ, ख़बर, जाण ; सुजागी, सुचेती ; समुझ, सुर्ति ; चिह्नु, चिन्हु, निशानु लखणु - जाण हासिल करणु, मइलूम करणु ; जाचणु ; समुझणु. लखाइणु - जाणाइणु, डेखारणु ; पधिरो करणु ; डसणु. लखापती - लखपती, दौलतमंदु, लक्षाधीशु लाखिणो - लाखीणो, लख मुल्ह जो, लख जो ; श्रेष्ठु, उत्तमु, गुणवानु लगनि - प्रवृत्ती, रुची, धुनि ; लौं, स्नेहु, लंउ, प्रेमु, चाहु ; लीनु, मगनु, मह्व, महू लगनु - सिज जो रासि में प्रवेशु ऐं उन प्रवेश जी घड़ी ; शुभु महूरतु, शुभु घड़ी ; विवाह जी विधी ; विवाहु, व्यांहु, विहांउ लगामु - लग़ामु, वाग लग्न - लगनु, शुभु महूरतु, विहांअ जो समय / डींहुं ; शादी, विहांउ लग - लगि, प्यारु, मुहबत, महबत ; स्नेहु ; चाहत लगणु - छुहाउ थियणु ; लागापो / वास्तो हुअणु ; अहसासु थियणु ; घुलणु ( हवा जो ) ; फासणु, अड़णु ( दिलि ) ; पेट सां थियणु ( मादी ) ; पाड़ हणणु ( बूटो ) ; रुंभी वञणु ( कम में ) ; खुपी व´णु ( कोको ) ; विचुड़णु ( बाहि ) ; मिलणु ( वझु ) ; बीहणु ( नौकिरीअ में ) ; खुखणु, समुझ में अचणु, शुरू थियणु ( लड़ाई ) ; टकिरिजणु ; महसूस थियणु ( उ´, बुख ) ; वजणु ( बजा ) ; असरु थियणु ( डींहं जो ) ; रसणु ( चोट ) ; सड़णु ( तरो ) ; खुलणु ( भागु ) ; बूटिजणु, बंदि थियणु ( अखि ) ; दाग़ी थियणु ( फलु ) ; जागणु ( जुजिकी ) ; असरु करणु ( दवा ). लगलु - गंढियलु ; दाग़ियलु ; पुठियां पियलु ; पाण में विढ़ियलु लगाइणु - चंबुड़ाइणु, चुहिटाइणु ; जोड़णु, शामिल करणु ; गंढणु, मिलाइणु ; खुपाइणु, खोड़णु ( किलो ) ; पोखणु ( सलो ) ; बधणु ( दिलि / शर्त ) ; मढ़णु ( डोहु ) ; करणु ( घेरो ) ; डियणु ( जोड़ु ) ; रखण ( मलम ) ; वजाइणु ( घिंडु ) ; पाइणु ( सुरमो ) ; हणणु ( चती ) ; बधणु ( ढल ) लगातार - निरंतर, हिक लस, सांदहि हलंदड़ु लगाराइणु - बिए जे मार्फ़त लगाइणु / गंढाइणु लगु - नर-मादीअ जो पाण में जातीय मेलापु ; संजोगु, संभोगु गांढापो ; विस्तारु ( व्याकरणु ) लगो - माटेजो, वेगो ; असरु कयो. लगोलगि - लागीतो, दंगई, कुल्हो कुल्हे सां. लङाइणु - लंगिड़ाइणु, मंडिकाइणु लङो - लंगिड़ो, मंडो ; अधो, बीमारु ; बुछिड़ो, ख़राबु लङो - भेरो, दफ़ो, घुमिरो लछणु - ललु, अफ़ालु, हलति, उथिणी विहिणी ; निशानी, लक्षणु, गुणु. लछिमी - लक्ष्मी, श्री, धन दौलत, संपत्ती ; विष्णु भगवान जी पत्नी. लजाः लज्जा, लज, शरमु लजावंती - लाजवंती, शरमबूटी लजावानु - लजारो, शर्मीलो, संकोची, लजवंदु लज - लजा, लज्जा, शरमु, संकोचु ; इज़त, पति, आबरू, पैज, पइज ; हाक, जसु लजाइणु - शर्माइणु, लजी करणु लजारो - शर्मीलो, लजावानु, लजवंदु, संकोची लजिजणु - लज अचणु, शर्माइजणु लजी - शर्मिंदो, फिको, सिखो, विखो, लज्जित लट - धूड़ि, डसड़, दज़, रई लटणु - मिटी विझणु, पूरणु ; दफ़नु करणु लटाको - मूंझारो, गड़िबड़ि ; व्याकुलता ; डुखियाई, कठिनाई, खटिरागु, खिटिपिटि लटिकणु - लड़िकणु, टंगिजणु, टंगियो रहणु ; लटिकिणो, लुडिणो लटिकाइणु - लड़िकाइणु, टंगणु ; फासी डियणु, फासीअ ते चाढ़णु लटिको - मंतरु, मंडु, फीणो, टोणो ; मसख़री, मश्किरी ; हथचालाकी, बाज़ी ; ख़ुशीअ जो लहरो ; ठगी, कपटु, दग़ा लटु - रउ, कांप, वहंदड़ नदीअ वगे़रह जे पाणीअ जी तरो वरितल मिटी वगे़रह लटो - कपिड़ो, वस्त्र, वस्त्रु, वस्तरु, चीरु लठि - लकिड़ी, सोटी, छढ़ी, काठी ; लकुणु, बांठो लठिड़ियो - चोबदारु, छड़ीदारु लड - हिक हंधां बिए हंधि वञण जी क्रिया, लाडाणो, सांगु ; बोझो, बोजो, लडो, बारु ; काठियुनि जी भरी लडणु - लडे वञणु, हिक हंधां बिए हंधि वञणु, कूचु करणु ; भजी वञणु ; उसहणु, रवानो थियणु ; ताकणु, भरणु ; भरती करणु लडाइणु - टपड़ बधाइणु, नेकाली डियणु, उथारे छडणु लडाई - लुचिपणु, लुचाई ; भ्रष्टता, दुराचारु ; ख़र्चणु खाइणु, ऐशु करणु लडो - बारु, भारु, वज़नु, मालु सामानु ; टोलो, समूहु लड़ - लढ़, सर, मोतियुनि जो मढ़ियलु धागो ; माल्हा ; गुरु, सर ( नोड़ीअ जी ) ; क़तार, सिफ़ ; सिलसिलो ; जुजिकी, बुदबुदो ; आसिरो, भरोसो ; आधारु, टेक ; डिघी काठी, लकिड़ो लड़को - छोकरु, नींगरु ; पुटु, पुत्रु, पुत्रु लड़णु - विढ़णु, झगिड़णु ; युद्ध करणु ; लुडणु, कंबणु ; लटिकणु, लड़्कणु ; वरणु, संएं रस्ते तां फिरणु ; पुठिते हटणु ; हटी व´णु ; लहणु शुरू करणु ( सिज जो ) ; मुड़णु ( पाछा ) ; हिक पासे लेटणु ; मुड़णु, पासो करणु लड़ाइणु - वेढ़ाइणु, झगिड़ाइणु, टकिराइणु लड़ाई - झगिड़ो, झेड़ो, तकिरारु ; युद्ध, जंगि ; चटाभेटी, स्पर्धा लड़िकणु - लटिकणु, टंगियो रहणु लड़िकाइणु - लटिकाइणु, टंगणु ; फासीअ ते चाढ़णु लड़्लड़ि - धोडो, धूण ; बकबक, बकवास लढ़ - सर, मोतियुनि जो मढ़ियलु धागो, लड़ ; माल्हा ; गुरु, सर ( नोड़ीअ जी ) ; क़तार, सिफ़ ; सिलसिलो ; टेक, आधारु ; भरोसो ; लकिड़ो, छढ़ लढ़वचुड़ - वहिंवारु, डेती लेती, डे वठु ; गहिराइप, घाइली माइली लढ़ी - सन्हो लकिड़ो ; सर, लढ़ लढ़ो - पूरु ( नदीअ जो ), पाणीअ जो चाढ़ु ; झटिको, लह्रो ; डिघो लकिड़ो लत - टंग, जंघ ; पेरु, पांउ, पांवु, पगु ; पुस्ती ( घोड़े जी ) ; इट ( गडह जी ) ; पेरु ( इन्सान जो ) ; रसी, नोड़ी लतड़ - लताड़, लतोड़, लतुनि डियण या पेरनि हेठां लताड़ण जी क्रिया लताइणु - पेरनि हेठां आणणु ; पेरनि सां चीथाड़णु लतोड़णु लतिरु - लतूं हणंदड़ु, इटिरु लतीफ़ ु - सूख्यमु, सूक्ष्मु, बारीकु ; नाज़ुकु, नफ़ीसु ; अणलभु, दुर्लभु ; सुठो, उमदो ; सवादी ; दयावानु लथपथ - लह पह, अटा पटा, आजा पाजा, पाड़ झाड़ लथलु - घटि थियलु, घटियलु ( पाणी ) ; घटिजी वियलु ( सरीर में ) ; कढी छडियलु ( बिरादरीअ मां ) लथे पथे - सभु गाल्हियूं वठिबियूं त, आखि़र, आख़रि लथो - आथमियो, उलहियो, अस्तु थियो ( सिजु ) लप - मुठि, चंगुल, चरूं, कुझु झलण लाइ हथ जी सुसियल तिरी ; सुसियल तिरीअ में मापण जेतिरो अंदाज़ु लपाट - चमाट, थफ, चाट, चंबो लपी - डारो, डडिरियल कण्क / कणिक ; गुड़ ऐं गिह जी ठहियल हिक शइ लपेटणु - वेढ़णु, वलेटणु, तहु करणु ; वटणु, कुंजा करणु ; समेटणु, बंदि करणु ; वराइणु ( लांगूं ) ; बेकिड़णु, पाइणु ( दरु ) लपो - ज़मीन में कोडरि हणण जी क्रिया ; खोटण महिल हिक ई वारे सां कोडरि में आयल मिटी लपोड़ - डाड़, लबाड़, लाफ़, फड़बाट, बंडलु ; गप शप, गपु शपु लपोड़ी - डाड़ी, लबाड़ी, फड़बाटी, बटाकी, बंडलबाज़ु. लफणु - लफि लफि करणु, लटिकणु, लुड़णु ; पुठियां पवणु. लबः थुक, पिक, फीणी, कफ़ु, ओगाड़ लबणु - रुश्वत डियणु, लालिचाइणु ; बंदूक़ जे नलीअ में बारूदु भरणु ; छोड़ण लाइ तयारु रखणु ( बंदूक़ ) ; पाऊडरु लाहिणु ( कंहिं शइ खे ) लबातो - लबादो, डिघो कोटु ; कुड़्तो लबालबु - टिमटारु, टिमिटारु, कनाकनि, तारातूरु, चिकारि. लबिरु - लबी, रुश्वतखाऊ ; पैसे जो पुटु ; रुश्वती, रुश्वतख़ोरु. लबीबु - मिठो, मधुरु ; सियाणो, बुद्धिवानु ; प्यारो, दिलबरु लबु - चपु, होठु, होंठु ; रुश्वत, वढी ; किनारो, कंधी ; लालच, लालसा ; बंदूक़ में बारूदु भरण जी क्रिया लबूसी - ख़ुशामदड़ियो, चापलूसु लबाड़ - डाड़, बटाक, फड़बाट ; बकवास, बक बक ; वधाउ. लबाड़चटो - लबड़चटो, लबाड़ी, डाड़ी ; बकवादी, बकवाती, बातिरु. लबाड़ी - डाड़ी, फड़बाटी, बकबकियो लबोथबो - तंगि गुज़रानु, ग़रीबाणो गुज़रु, आकासी विर्तु लभणु - मिलणु, हासिल थियणु, हथि अचणु, पिड़dपणु, पिड़ि पवणु. लभिण - मिलण जहिड़ो, उपलब्ध थियण जहिड़ो, हासिल थियण जहिड़ो. लभु - हासिलात, प्राप्ती ; उपरासो, लाभु, फ़ाइदो लभ्धकु - लुब्धक, लुब्धकु, तारा मंडल जो हिकु बेहदि तेजवानु तारो, शिकारी लमणु - पखीअ जो हवा में लटिकंदो रहणु ; तंबणु, गुंजारणु ; लामारो डियणु, झटु हणणु ; लटिकणु, लड़िकणु ; मुड़णु, निमणु, झुकणु लमाइणु - लमु डियणु, सन्ही चोरी करणु, चोरीअ खिसिकाइणु लमु - थेड़, ओसिरो, टपो लमो - मुडो, बिना धार वारो, कुंदु ; गठलु ( सिको ) ललित - सुंदरु, सुहिणो, प्यारो, मनोहरु, मनोरम ललिता - सुंदर स्त्री, रमणी ; राधा जी हिक साहेड़ी ; हिक छंद जो नालो लश्करी - फ़ौजी, जंगी, सेना-सन्बंधी, सेना निस्बत लश्करु - सेना, कटकु, फ़ौज, दलु ; छावणी, सेना जो पड़ावु ; ख़लासी लस - झुड़ु, रुसी, कारा घाटा ककर ; विकिरु, आली ऐं फेफी ज़मीन, चोरु गप ; सिधी संई ज़मीन ; बेअंतु, बेशुमारु ; सिंधु जो ओलह पासे वारो प्रदेशु लसणि - लसूणु, लहसुन, थूम लसाइणु - लसो करणु, घुंज लाहिणु ; संदिरणु, संईं सिधी करणु ; लसो लगणु लसाई - लसाणि, लस, बराबरी ; बाहिरीं सफ़ाई ऐं चिल्को. लसिड़ू - लसूटु, गभिरू, नौजवानु, लासियारु, नौनिहालु. लसो - बिना खहुराण वारो ; बिना वारनि वारो लसोटु - लसिड़ू, गभिरू, नौनिहालु, नौजवानु, लासियारु लस्ती - लज़ती, सवादी, सुवादी, मजे़दारु लहंदो - लाही, लेट, लाड़ लहकणु - बरणु, जलणु, जिभी कढणु ; पजिरणु, विजुरणु लहकारिजणु - शरीर में हपाइजणु ; साणो थियणु ( शरीर में ) ; लही वञणु ( शरीर में ) लहणणु - डांहुं लहणो निकिरणु ; ( खे ) डियणो हुअणु लहणियातु - क़र्ज़ु घुरंदड़ु ; घोट जो माइटु ; लहणेदारु लहणु - हेठि अचणु, उतिरणु ; टिकणु, तरिसणु ( होटल में ) ; उलहणु, अस्तु थियणु (सिजु ) ; साफ़ु थियणु ( हिसाबु ) ; गरणु, हपामणु ( सरीर में ) ; हेठि थियणु ( निड़ीअ मां ) ; छुटणु ( बीमारी ) ; छिजणु ( पाणी ) ; काओ खाइणु, हटिजणु, मुड़णु ( बुख़ारु ), सिझणु, पड़्पणु ; हेठि उछिलणु ( पतो ) ; मुल्हु हुअणु ; निकिरणु ( नियाति / जातीअ मां ) लहणेदारु - लहणियातु, क़र्ज़ु घुरंदड़ु लहणो - डियणो, क़र्ज़ु लहप - हलप ( रांदि में ), हलण या उछिलण जो वारो लह पह - लहु पहु, लथ पथ, अटा मटा, पाड़ झाड़ लहर - छोली, तरंग, झरी, ओसाम, हिलोर ; भावु, जज़्बो ; मन मौज ; उमंगु, हर्षु ; रीचकु, पूरु ; मौज, आनंदु ; महक लहर बहर - आनंदु, ख़ुशी ; सुभागु, संपदा, धुन, संपत्ती ; सफलता लहराइणु - लारहाइणु, लहराइणु, हेठि रखाइणु ( बारु ) ; कूड़ाइणु, कतिराइणु ( वार ) ; छोलियूं मारणु, छलिकणु लहराइतो - पूरालो, रीचिकी, लहिरी, ख़ुश्की, मनमौजी लहरी - पूरालो, मनमौजी ; जोशीलो, जज़्बाती लहरो - लर्ज़िश, कंपन, गति ( संगीत में ) ; हर्षु, रोमांचु ; पुलुकु ( ख़ुशीअ जो ) ; वणंदड़ु आवाज़ु ; पूरु, बुदबुदो ; जोशु ( बीमारीअ जो ) लहलहाइणु - भड़्कणु, जिभी कढणु लहस - बाहि जो सेकु, तउ, जर लहसाइणु - लहसणु ; लहस डियणु, साड़णु, जलाइणु लहु - लाही, उतारु ; पाणीअ जे घटिजण जी हालत ; दिशा, डिस, तर्फ़ु ; सहंजु, सेवंज, सहूलियत लहुचढ़ु - हेठिमथाहीं, वहिंवारु ; प्रेमु, प्यारु लहुवचुड़ - लहुवेचड़ु, वहिंवारु ; डेती लेती ; घाइली माइली, वाक़ुफ़ियत लांअ - अवगुणु, ऐबु, वीक, घटिताई ; कलंकु, दाग़ु ; विवाह में घोट कुंआरि जे मथनि मिलाइण जी विधी ; शादीअ में ब्राह्मण तर्फां कयल विधी लांग - सथरुनि विचां धोतीअ वगे़रह जो वरायलु छेड़ो ; बिनि टंगुनि जे सथरुनि जे विचवारो हिसो लांगोटी - लंगोटी, काछोटी, चोतो, चोतियो लांघाऊ - वाटहड़ू, राहगीरु, मुसाफ़िरु, प्रवासी ; लंघण जहिड़ो ; विचों वहु ; पूरो पुनो, मध्यमु लांघो - तांघी जाइ जितां नदी वगे़रह पारि करे सघिजे ; लंघण जो रस्तो ; पाणीअ में प्यादल / पैदल व´ण जो रस्तो ; तांघो, पारि करण जहिड़ो लांच - रुश्वत ; वढी, चेल्हिकी, कमरबंदु ; तयारी लांचणु - कशणु ( कमरि ) ; बधणु ( संधिरो ) ; खंजणु, वराइणु ( पाचा ) ; तयारी करणु ( सफ़र लाइ ) ; गोल्हणु, ढूंढणु लांझ - कमिज़ोरी, निबलता, अशक्तता ; मूर्छा, ग़शी, बेहोशी ; सुस्ती, गामोड़ लांडारो - लफ़ंगु, विभिचारी, व्यभिचारी ; कामी ; अश्लीलु लांढ - क़तार, पंक्ती, पंगति ; डेघि, लंबाई ; ईंघ, विस्तारु ; लंबो, डिघो ; डेघारो, काढारो ; विस्तारी, डेघि कंदड़ु लांढी - कची झूपिड़ी, मनहुं, छनो, छापरो लांबड़ु - बदिमाशु, लुचु, अठोरी, रोलाकु, पेनांगु ; बेशरमु ऐं बगै़रत इन्सानु लाइ - वास्ते, कारणि, काणि लाइक़ी - योग्यता, जोगाई, लियाक़त लाइक़ु - योग्य, योग्यु, ललाइतो, गुणवानु, खराइतो ; नेकु, सखरु. लाइणु - लगाइणु, हणणु, मखणु ; खुपाइणु ( ध्यानु ) ; मिलाइणु ; रुंभाइणु. लाइलाजु - लादवा ; असाध्य लाई - फ़सुलु लुणण / कटण जो उजूरो ; चिकी, चिक्की, मिठाई लाई चाई - झेड़े छेड़ण जो कमु ; निंदा, गिला ; बिचापिड़ाई, लूतिबारि लाउ - सवादु, सुवादु, मज़ो, ज़ाइक़ो ; आदत ; कमु ; लई ( वणु ) लाऊं - मथामेड़, शादीअ में घोट कुंवारि जे मथनि मिलाइण जी क्रिया लाओ - लए जे वण सां वास्तेदारु ; मुडो, लमो ; कसो, ऊणो ; नंढो, लाठो ; ख़राबु, बुछिड़ो ; कमीणो, कुछो ; धारियलु ( तितिरु ) ; मुल्हियो ( पखी ) लाकड़ि - सन्हियूं वढियल काठियूं, लकड़ि, गाहणु. लाकना - मात्रा, मात्रा, मात्राऊं, स्वर जूं मात्राऊं, ऐराबां. लाकुड़ियो - काठाओं, काठ जो लाकुरि - लाकूं, खां वठी लाकूं - लाकुरि, खां वठी लाखिड़ो - उरड़ी, माता हिकु क़िस्मु लाखी - लाख जो ; लाख सां रङियलु ; लखनि वारो ; लाख जो रंगु ; लाख सां रङियलु चमिड़ो लाग - लागि, लाड़ो, मेलु ; इच्छा, ख़्वाहिश ; प्यारु, स्नेहु ; मित्रता, दोस्ती ; दुश्मनी ; ईर्खा, साड़ु ; मुल्हु, क़ीमत लागाऊ - गंढियलु, जोड़ियलु, निस्बती लागाणो - लगिणी, लगणी, मोहु, ममता ; मित्रता, दोस्ती ; सुञणप, ओरिखाण, ओरख, ( म. ओळख ), परिचय लागापो - सन्बंधु, नातो, गांढापो ; माइटी लागीतो - वेझो, गडियलु, दंगई, भरि वारो ; सांदहि लगातार, निरंतर लागु - शादीअ जहिड़नि मौक़नि ते मङणहारनि वगे़रह खे मिलंदड़ बख़्शीश ; मुक़ररु थियल पघार खां मथे मिलंदड़ रक़म, वर्सु ; मुक़ररु थियल रक़म जा घोट-कुंवारि जा माइट ऐं मित्र शादीअ जे मौक़े ते डियनि लागू - वास्तो रखंदड़ु, सन्बंधु रखंदड़ु, लगण जहिड़ो. लागेदारु - जंहिंखे लागु वगे़रह वठण जो हक़ु हुजे ; रिश्तेदारु. लागो - लागु, दस्तूरी, बालाई उपति, वर्सु लाचारी - बेबसी, विवशता ; अणहूंदि, तंगी लाचारु - बेवसि, विवश ; मुहिताजु, काणियारो ; कंगालु, ग़रीबु ; निधणिको, निधरु ; अधीनु, अबालो ; मजिबूरु लाज - लज, लजा, लज्जा, शरमु ; इज़त, मानु लाजवंती - पवित्रु, पाकदामनु, जती, निष्कपटु ; लजारो ; छुईमुई ( बूटो ) लाजवाबु - चुपि, माठि, ख़ामोशु, मुंहुंबंदि ; जवाबु डेई न सघंदड़ु ; मौनु ; निरुत्त्र ; बेमिसिल, लासानी, अनुपम, बेजोड़ु लाजू - नोड़, रसा, रस्सा लाज़वालु - अबिनासी, अविनाशी, अनश्वरु, शाश्वत लाज़िमी - अनिवार्य, ज़रूरी, अणटरु, अवसि लाज़िमु - उचित, वाजिब, ज़रूरी लाट - शालो, शअ्लो, शोलो, जिभी ( बाहि या बतीअ जी ) ; किर्णो, तिर्विरो ( सिज जो ) ; धार, सेढ़ ( पाणीअ जी ) ; भागियो, खीरु डुहण जो बर्तनु लाटणि - पुठीअ जो कंडो, करंघो, फती ; काम, शहतीरु, डिघी काठी लाटी - नाकेली, उठ जे नास में महार बधण लाइ पियलु काठीअ जो टुकरु लाटूं - लाटुंओ, भमरिड़ो, वडी फिरिणी. लाठा - नंढाई, छोटाई, बिंदिराई. लाठेरो - लाठेरिड़ो, थोरो नंढो / लाठो. लाठो - नंढो, छोटो, बिंदिरो, जामिड़ो लाडणि - लडो, हिक हंधा बिए हंधि पहुचाइण जो सामानु / क्रिया. लाडु - चगिलाई, अंगलु आरो ; चुमाचटी, नाज़ु नखि़रो, प्यारु. लाडूणो - बारु, बोझो, भारु, वज़नु लाडो - घोटु, वनो, वरु ; शादीअ जो गीतु, विवाह-गीतु लाड़ - लाही, उतारु, उतरणि लाड़णु - फेराइणु, वराइणु, मोड़णु ; लेटाइणु ; टंगणु, लटिकाइणु ; जुदा करणु ( ककिड़ा कपह मां ) लाड़ाऊ - लहंदड़ु, लहणवारो ( सिजु ) ; घटिजंदड़ु लाड़िओं - झुकियलु, लार वारो लाड़ी - अगिड़ी, थिगिड़ी, चीउट, लीड़, चीवट ; कपिड़ो ; सिंधु जे हेठिएं भाङे ‘लाड़’ जो ; ‘लाड़’ जो रहाकू लाड़ू - झगिड़ाई, टंटाई ; हिक पासे लहण वारो ( सिजु ) लाड़ो - झुकाउ, रुखु, लेट, माइलु थियण जी हालत लाढ़ी - लाही, ढार, उतरणि लाण - बदिनामी, कूड़ो ठिकरु ; दाग़ु, टिको, कलंकु, कलंगु लाति - मिठी बोली ( पखियुनि जी ), कलखु, मधुरु स्वरु ; वेचारा, नक़ुलु, अहल लातिरु - मधुर-मिठी बोली बोलींदड़ु ; वेचारा डींदड़ु, अहलिय लाथि - कट ( हिसाब में ), काटकूट ; वटो, छडति लाधि - लभण / मिलण जी क्रिया, प्राप्ती, हासिलात, मिलति लानत - लअ्नत, फटिकार, धिकारु, थुक बुजो ; सरापु, शापु, पारातो लापो - उजूरो, एविज़ो ; ठीको, इजार पटो ; बालाई उपति ; ज़मीन आबादु करण जे बदिले ज़मींदारनि खे मिलंदड़ रक़म लाभाइतो - लाभदाइकु, लाभदायकु, फ़ाइदेवारो ; सजायो, सकार्थो, गरो व्याजख़ोरु लाभिरु - व्याजखाऊ, सूदख़ोरु, लाभु हासिल कंदड़ु. लाभु - फ़ाइदो, लब्धि/धी, प्राप्ती ; व्याजु, सूदु, नफ़ो. लाभुख़ोरु - व्याजखाऊ ; लाभु / फ़ाइदो ई हासिल कंदड़ु लाम - टारी, शाख़ ; डेघि, लंबाई ( ज़मीन मापण जे हालत में ) ; चंगुलु ; अझो, आसिरो ; कामदेव जो तीरु ; ‘स्टेªचर’ ( अस्पताल में ) लामारो - झपो, वालारो, झटु ; हवा में मथे लटिकंदो रहण जी क्रिया ; लाह वारो, लेटियलु ; डिंगो, बावंजिरो लार - घिंड जे पोलार में लटिकंदड़ु लुडिकिणो, घिंड जी जिभ ; चाश जी तार. लारहाइणु - लहराइणु ; हेठि रखाइणु ( बारु ) ; कूड़ाइणु / कतिराइणु ( वार ). लाराइणु - तिखो कराइणु ( चाकूं आदि ) ; छेरो डियारणु ; जानिवर खे मेड़ाइणु, लगु कराइणु लालच - लालचि, लालुचि, लालिचि, लोभु, धन-तृष्ना लालनु - प्यारो इन्सानु, साजनु, पिरीं, लुडणु लालसा - लोभु, इच्छा, अभिलाषा, अबिलाखा, चाहु ; उत्कंठा लालाई - लालिमा, गाढ़ाणि लालिची - लोभी, हबिली, ताकाऊ, लालची, लोलुप लालिमा - लालाई, गाढ़ाणि लालु - माणिकु ; अति प्यारो इन्सानु, लुडणु ; तास जे पतनि में हिक रंग जो नालो, पानु ; गाढ़ो ; उमदो ; सुंदरु लावहारो - लहिवारो, पाणीअ जे प्रवाह सां वहंदड़ु / लुढंदड़ु ; तंगि हालु, अबालो लाविरो - नंढो पालियलु तितिरु ; तमामु नंढो, खीर पियाकु लाशु - लाशो, मढ़ु, मुड़्दो, शवु, मइथु लासड़ु - लसो, चिमिकंदड़ु, चिम्कंदड़ु ; बिना कंडे. लासिड़याटु - लासियारु, गभिरू, नौजवानु, नौनिहालु. लाहिणी - फटिकार, बेइज़ती, अपमानु लाहिणु - हेठि आणणु, उतारणु ( कपिड़ा ) ; रोड़णु ( पन ) ; दर्जो घटाइणु ; कटणु ( वार ) ; लुणणु, कटणु ( फ़सुलु ) ; वढणु ( सिसी ) ; डियणु, बाहिर कढणु ( आना ) ; डाहिणु ( छिति ) ; चुकतू करणु ( हिसाबु ) ; घटाइणु, कमि करणु ( पैसा ) ; पूरी करणु ( सुखा ) ; मिटाइणु ( उञ ) ; अदा करणु ( क़र्ज़ु ) ; छुटाइणु ( बीमारी ) ; पूरो करणु ( कमु ) ; कढी छडणु ( नियाति मां ) ; मेटणु, विसारणु ( दिलि तां ) ; शांति करणु लाहिरू - तरण जो साधनु, तरि, मडु लाही - हेठाहीं, ढार, उतारु, उतरण लाहु - लाही, हेठाहीं, उतारु ; लेट, लाड़ ; पाणीअ जो घटाड़ो ; उछल, टपु ( जानिवर जो ) ; खुती, खुति ( वण जी ) ; ऐबु, ओणाई, विड ; भुल, चुक, ख़ता लाहू - गोल्हींदड़ु, गोल्हे कढंदड़ु, घोरू लाहूकड़ु - लाहीअ वारो, लेटियलु, ढार वारो लाहूती - ‘लाहूत’ जे मंज़िल ते पहुतलु ; जोगियुनि जो हिकु क़िस्मु ; रिषी, ऋषी, लोक त्यागी ; ईश्वर में लइलीनु थियलु साधकु लिंगु - शंकर जी पिंडी, लिंगाकारु मूर्ती ; इंद्रिय, मर्दाणो उज़िवो, घंटो ; जिन्स ( व्याकरण में ), जाती लिंजु - ऊणाई, कमी, घटिताई ; घुर्ज, ज़रूरत, लोड़. लिंडु - लेंडो, सख़्तु काकूसु ; आग, रांदि में जीत या हार. लिंबणु - लेपणु, लेपु लगाइणु, रागो डियणु लिंव - लिव, चीढ़ु, लिगिलिगि, लिबीसु लिआको - लीओ, लियाको, झाती लिक - लिकण जी क्रिया, छिप लिकणु - छिपणु, ओट में थियणु, आड में थियणु ; ओझलु थियणु लिकाइणु - छिपाइणु, गुझो रखणु, ढके छडणु, छबटु करणु, गुमु करणु ; तलु करणु, लमाए वञणु लिख - पलु, खिनु, साइत, दमु ; हव, ज़रो, तमामु थोरो हिसो लिखणु - लिखाई करणु, अंकित / चित्रितु करणु, अखरनि सां रचना करणु ; नूंधणु लिखति - लिखियत, हथ अखर ; पत्रु, पत्रु, ख़तु लिखपढ़ - लिखावत, लिखावट, पत्र-व्यवहारु, पत्रु वहिंवारु लिखाइणु - बिए खां लिकण जो कमु कराइणु, ( हिं. लिखवाना ) लिखावट - लिखावत, लिखति ; माल जो तलबनामो ; लेखु ; लिपी ; लिखाई, लिखण जी शैली लिगिलिगि - लिव, चीढ़ु, जमुर, लिबीसु लिगिलिगिदारु - लिगिलिगियो, चिकनो, लेसदारु, लेसिदारु लिङ - उज़िवा, अवयव, अंग ; तपु, बुखारु लिङु - अंगु, उज़िवो, अवयवु लिचक - लिचकाणि, मुड़ण जी ख़ासियत लिचिकणु - मुड़णु, वरु खाइणु ; लुडणु, धुडणु, लर्ज़ाइणु लिचिकदारु - लिचिकेदारु, लिचक वारो, मुडंदड़ु लिछ - कुछु, की, ज़रो, हव लिडि - घोड़े या हाथीअ वगे़रह जो छेणो / विष्टा लिड़ाइणु - लीलाइणु, वेनिती करणु ; गिचीअ में पलवु / पलउ पाइणु, लिड़ाइणु, नीज़ारी करणु लितो - लिंबियो, लेपियो लिथोड़णु - थाफोड़ा हणणु, लेथिड़ियूं पाइणु लिपी - लिखावट, लिखियल अखर / वर्ण-चिह्न, अखर लिखण जी रीति या शैली, ‘स्क्रिप्ट’ लिफ - फुलिणो, फूकिणो, फोफींडो ; घुब ; रोगी फूकिणो लिफोटी - गोदिड़ी, सवड़ि, रज़ाई लिबासु - पोशाक, कपिड़ा ; रूपु, शिकिलि ; डेखु वेखु, टीपटाप, खोटो दीदारी वेसु. लिमणु - कर मोड़णु ऐं ओबासियूं डियणु ; लेटियो रहणु, टिलणु ; लमंदो लुडंदो हलणु. लियाक़त - योग्यता, प्रवीणता, क़ाबिलियत ; गुणु, ख़ासियत, लछणु लिलाऊ - जिनु, भूतु ; लिलू ; बारनि खे डेजारण जो शब्दु, हाऊ लिवः - चीढ़ु, लिगिलिगि, लिबीसु, चिकासु लिसो - बेसवादी, अलूणो, फिको लिहाज़ु - परिवाह ; शरमु, लज, लज्जा ; अदबु, मुरवत ; ध्यानु, ख़यालु ; इज़त, आबिरू लिहो - सिरिणि या बाज़ जो हिकु क़िस्मु ; मित्रता, दोस्ती ; जाण पछाण, सुञाणप ; कलंकु, दाग़ु, चिटो, ऐबु लींघ - अगिड़ी, लीड़, थिगिड़ी लींघाइतो - बदिनामु, दाग़ियलु लींघो - अखि जे हेठां छपर ते सुरिमे सां कयलु निशानु / लीको ; आरपारि पातल लीक ; कलंकु, टिको, दाग़ु लींझु - सन्हो, पतिलो, बारीकु, सूख्यमु, सूक्ष्मु, धागे जो अणवटियलु हिसो लीओ - लियाको, झाती लीक - लकीर, रेखा, रेषा, सिट, लेटी ; पंक्ती ; पटो, पटी लीकणु - लीक / लीकूं पाइणु, रेखणु. लीकाओं - लीकुनि वारो, पटापटी. लीको - लीक, रेखा, रेषा, लेटी, लकीर. लीटो - लीको, लकीर, सिट लीड़ - अगिड़ी, थिगिड़ी, पुराणी, अगिड़ी. लीड़िरु - छिनलु फाटलु ; लींघूं लींघूं, लीड़ूं लीड़ूं. लीनु - तलीनु, तल्लीनु, मगनु, रुधलु, महू, मह्व लीला - मनोरंजक कार्यु ; विहारु ; क्रीड़ा, रांदि ; प्रेम-विनोदु ; खेलु ; चरित्रु ; मनोरंजन लाइ ईश्वर जे अवतारनि जो अभिनय ; प्रेम जूं रांदियूं ; चमत्कारी खेलु / रांदि ; चमत्कारु, करामत, चिमित्कारु लीलाइणु - वेनिती करणु ; लीलिड़ाइणु, गिचीअ में पलउ पाइणु लीह - लज, लज्जा, शरमु लुअं - लुंअं, रोमु, सरीर जो सन्हों बारीकु वारु ; रग लंुगु - लिंगु, शंकर जी पिंडी, शिव-लिंगु लुंबु - लफ़ंगु, रोड रोलियो, लांबड़ु, बदिमाशु ; कुंआरो, छड़ो छांडु ; निधणिको ; ग़रीबु लुअरु - सूअर जो खीरु ; धाइकु फरु ; हिक सामूंडी मछी लुक - लुख, झोलो, गरम हवा लुकी - निर्घट जे हेठां खड लुचाई - लुचियाई, लुचिपणु, बदिमाशी ; हरकत, ऐथिराई, खौंस, छेड़ख़ानी लुचाणो - लुचिको, लुचाईअ वारो लुचु - बदिमाशु, शोदो, अठूरी, कालींघो, चुर्टो लुचो - बदिमाशु, अठूरी, लुचु, बदिमाशु, हरकती, अइथिरो, कारमुंहों लुछ - लुछिको, फथिको, बेचैनी, अस्वस्थता लुछणु - फथिकणु, पेचु खाइणु ; लोछ लगणु ; बेआराम बणिजणु ; सूर सबबि हेठि मथे थियणु ; पीड़िजणु, तकिलीफ़ सहणु / भोगणु लुझणु - फथिकणु, तड़िपणु, सूर वगे़रह जे करे उथिलणु पुथिलणु, बेआरामु बणिजणु, पीड़ा / वेदना भोगणु, तकिलीफ़ सहणु लुटणु - फुरणु, खसणु ; उडारणु ( पैसो ), अजायो ख़र्चु करणु लुटाइणु - फुराइणु, खसणु ; उडाइणु ( पैसो ) ; ख़र्चे खाई खपाए छडणु. लुटाऊ - उडाउ, उडाऊ, पाटू ; सख़ी / दानी पुरुषु ; लुटेरो, फोरू, डाकू, धाड़ेलु. लुटि लुटिको - नाज़ु नखि़रो, चागु, चखनु ; ताल ; मिठियूं गाल्हियूं ; नज़ाकत ; जुवानीअ जो फूहु ; नज़ाकत भरी चाल / चालि लुडणु - झोला खाइणु, झूलणु ; घिड़णु, आथिड़ंदो अचणु ; दिलि हणणु ; बुडणु तरणु ; पपणु, मिठणु, प्रीतमु, लालणु लुडाइणु - नचाइणु टपाइणु, कोडाइणु, खेज कराइणु ( बार खे ) लुड़ाटणु - मेरो करणु, लुड़णु लुड़ाटिजणु - मेरो थियणु, भुकिलणु, धुंधुजणु लुड़ाटु - मेराणि, पाणीअ जे मेरे हुअण जी हालत ; धुंधु, ग़ुबारु ; कोहीड़ो, डूंगरु लुड़ु - शोरु, आवाज़ु, हुलु, माछांगु लुड़ ्की - सुर्की, ढुकु लुड़्कु - गोढ़ो आंसू, अश्कु लुड़्को - छोकिरो, छोकरु, नींगरु ; पुटु, पुत्रु, पुत्रु लुड़णु - मेरो करणु, लुड़ाटणु लुढ़णु - पाणीअ जे वहुकिरे में वही व´णु ; डही पवणु ( बीमार जो ) लुणणु - लाबारो विझणु, पकलु फ़सु वढणु ; कटणु, कपणु लुणेज - घुर्ज, ज़रूरत, खपु, आवश्यकता ; इच्छा, ख़्वाहिश लुतिड़णु - लेथिड़णु, लेट पेट करणु ( पाणी या मिटीअ में ) ; लेथिड़ियूं पाइणु लुपिरी - लेपु, पलस्तरु, अटे ऐं दवाउनि जो गडियलु सीरो. लुप्तु - गुप्त, गुप्तु, गुझो, ज़ाहिर न थियलु ; अंतर्धानु, अदृश्य. लुब्धु - मोहितु, मुग्धु ; तन-मन जी सुधि विसारयिलु लुफंगु - रोलू, पेनांगु, आवारो ; बदिमाशु, गुंडो ; दुराचारी, चरित्रहीणु लुबु - लाबारो, लुणण जी क्रिया लुबणु - लाबारो पवणु, लुणिजणु, लुबुजणु, कपिजणु लुब - झगोड़, झगोड़ण जी क्रिया, हथु विझी खाधो ख़राबु करण जी क्रिया ; डोरापो, महिणो, छिड ़ ्ब लुबणु - हथ जे आङुरियुनि सां ख़राबु करणु, बिगाड़णु, झुगणु, लुबाइणु, लुबिड़णु, लिबोड़णु लुभाइणु - लुब्ध करणु, मोहिणु ; लालचि / लोभु करणु ; रीझणु ; तन मन जी सुधि विसारणु लुर - तकिड़ो, तिखो, तेज़ु, छोहो लुलु - थुल्ही रोटी, डगड़ु, रोटिलो ; अनाड़ी ; नामुरादु इन्सानु लुसु - खुसु, खुसिरो, बिना वारनि वारो ; बेपरु, बिना परनि वारो ; बेमू लुहरु - लोहारु, लुहरु, आहंगरु, लोह जो कमु कंदड़ु. लूं - लुंअ, रोमु, रीह, सरीर जो नंढो ऐं सन्हो वारु. लूंगी - लुंगी, गोडि लूंझ - घणो शौक़ु, ख़फ़्त, चाहु, लोरी ; फ़िकिरु, ख़यालु, ख़्यालु लूंबड़ु - लूमड़ु, लूकड़ु ( जानिवरु ) ; लुचु, कपटी, मकारु लूइ - निवासु, रहिवासु, रहण जो हंधु, निवास-स्थानु ; आशिक़ जो गोठु ; दुनिया, संसारु लूकड़ु - लूमड़ु, लूंबड़ु ; डिघो पतिलो इन्सानु लूगिड़ो - कपिड़ो, लटो, वस्त्रु, वस्त्रु लूणणु - लूणु डियणु, लूणु बुर्कणु, लूणु विझणु, लूणाइणु. लूणाटिजणु - लूणु लगणु ; उदासु थियणु, पिरोटिजणु. लूणाठियो - लूण वारो, नमकीनु, निमकीनु, खारो लूणिजणु - लूणु लगणु ; उदासुस थियणु, पिरोटिजणु ; मुंहुं लहणु लूणी - गणिती, चिंता, झोरी, फ़िकिरु, झोराणो, झोरी लूणु - लवणु, नमकु, निमकु, मीठु, मीठो ( म. मीठ ), राम रसु लूत - डुखु, ग़मु, दुखु ; सूरु, दर्दु ; बेआरामी, बेचैनी लूतिड़ियो - चुग़िलु, बिकनो, हर देगी चमचो ; छेणाभोरु, हुर्चुड़्यो ; झगिड़ाई, खडहरो, खडहरु लूतिबारि - चुग़िलख़ोरी, चुग़िलपाई, लाई चाई ; हरकतबाज़ी लूनारी - लूणु ठाहींदड़ु ; लूण जो कमु कंदड़ु, नूनारी. लूनारु - लूण-खाणि ; लूणु पैदा कंदड़ ज़मीन, नूनारि. लूनि - तंदु ( कपिड़े जी ), डही लूपणु - लुटणु, फुरणु, खसे वठणु लूमड़ु - लूकड़ु, लूंबड़ु ( जानिवरु ) ; कपटी, लुचु, मकारु लूलाटु - लूलाटी, लीलिराटी, वेनिती, आज़ी लूलु - पागलु, मूर्खु इन्सानु लूलो - टुंडो, रूंडो, हथनि खां जडो ( इन्सानु ) लूसणु - लह्सणु, तवु डियणु, लूहणु, जराटणु ; साड़णु, जलाइणु लूसाट - जर, बाहि जो तवु, जर लूसाटणु - लहस डियणु, जराटणु ; जलाइणु, साड़णु लूह - टपो, छालु ; काह, हमिलो, हलां, धूकधूकां लेंडो - लिंडु, सुकलु ऐं सख़्तु काकूसु लेओ - लीओ, झाती लेकिन - मगर, पर, परंतू, न त लेखकु - लिखंदड़ु, रचनाकारु, ग्रंथकारु, लिपिकारु, रचयिता ; मुंशी लेखणि - क़लमु, लिखण जो साधनु, किल्क, पेन लेखणु - शुमारणु, गणणु ; भांइणु, आदरु करणु ; समुझणु ; ध्यानु डियणु, परिवाह करणु लेखनी - क़लमु, लिखण जो साधनु, पेन लेखनु - लेखन, लिखण जी कला / विद्या ; अखर लिखण जी क्रिया ; लिखण जो कमु लेखु - लिखियल अखर, लिखियत, लिखाई, लिखावट, रचना लेखारी - लिखण वारो, मुन्शी, मुंशी, हिसाबी लेखे - जे भेट में, ख़याल में लेखो - शुमारु, गाणेटो ; ख़यालु, क़यासु, वीचारु ; खंधो, पेटो, खातो ; गणति ; समुझ ; हिसाबु-किताबु ; अनुमानु लेट - बोडि, उथल ; झुकाउ, लाड़ो, रुख़ु लेटणि - गिस्कणि, गिस्कण लाइ ढार वारो तख़्तो ; चर्ख़े जो हिकु ओज़ारु लेटणु - लेथिड़णु, लेट पेट करणु ; सिधो पवणु ; सुम्हणु ; अहिलणु, टेक डियणु ; उथल करणु ; हिक क़िस्म जो कबूतरु लेटाइणु - उल्टाइणु, ऊंधो करणु ; निमाइणु, झुकाइणु, सुम्हारणु लेटाओं - लाहीअ वारो, झुकाअ वारो लेटिड़ी - उथल पुथल, लेट पेट लेडूणो - गडह जे छेणे जो चाणो, घोड़े जे छेणे जो गोढ़ो लेड़िपिआई - बदिमाशी, लुचाई, लोठियाई लेड़िपीउ - बदिमाशु, लुचु, लोठियो, अठोरी, चुर्टो, वियलु लेड़ो - डटो, बूचु, बुंजो ; उठु, चांगो, करहो ; सुस्तु, आलिसी ; मूरखु, बेवक़ूफ़ु लेती - वठण जी क्रिया, मिलण जी क्रिया लेती डेती - डे वठु ; वहीवाट, वाहिपो, वहिंवारु, लढ़ वचुड़ु लेथिड़णु - लेथिड़ियूं पाइणु, पट ते उथल पुथल करणु लेथिड़ी - लेट पेट, उथल पुथल ( पट ते, धूड़ि में ). लेपु - मलम, मखु, पलस्तरु ; लेपो, लिंब ; लेपु छेपु. लेपुछेपुः लेपु, पलीताई, नापाकी, अपवित्रता, भ्रष्टता. लेपो - पोथो, चैंको, मिटीअ ऐं छेणे जो रागो लेबी - ठगु, ढबियरु, नीचु इन्सानु लेसूड़ो - गेदूड़ो ( मेवो ) लेसु - सर्दी, ज़ुकामु, नज़्लो लेलो - छेलिड़ो, बकिरीअ जो नरु फरु लेल्हड़ु - लेलहरु, सुस्तु ऐं निकमो इन्सानु ; लांझो, निसतो, उदासु लै - लइ, लीनु, मगनु, मग्न, तल्लीनु लोइणु - आलो करणु, पुसाइणु ( अटो वगे़रह ) ; ख़राबु करणु ; महिणा डियणु ; रङणु, रंगु चाढ़णु ; फासाइणु, अड़ाइणु ; इज़त लाहिणु, अपमानु करणु लोउ - कुलु, कुटुंबु, घराणो, वंशु, वन्शु ; जाती, कौ़म. लोक कथा लोकप्रिय - लोकनि में प्यारो, सर्वप्रिय, मशहूरु. लोकमाता - लक्ष्मी, लछिमी, देवी, रमा, कमला. लोकशाही - प्रजातंत्रु, लोकतंत्रु, जनतंत्रु, ‘डेमॉक्रसी’. लोकसभा - ‘हाऊस ऑफ़ पीपल्’, राजसभा लोककथा - लोक कहाणी ; गाल्हि, ‘फ़ोक टेल्’ लोकपती - ब्रह्मा, इंद्र देवता, वरुण देवता, कुबेरु, राजा. लोकपालु - लोकपालाकु लोकतंत्रु - लोकशाही, प्रजातंत्र, जन-तंत्र, ‘डेमॉक्रसी’. लोकाचारी - लोक-वहिंवारु, लोकाचारु, समाज जो वहिंवारु, दुनिया जो वर्ताउ लोकाणो - लोकनि जो, जातीय लोकिकु - लोक निस्बत, लोक सां वास्तेदारु, सांसारिक, संसारी, दुनियवी, लौकिकु लोकु - संसारु, दुनिया, जगतु ; प्रदेशु ; स्थानु ; समाजु ; प्राणी, माणुहू ; भूमी ; भू-लोकु, धरती ; प्रजा लोकोक्ती - चवणी, पहाको लोधो - लोढ़े में बिर्घलु / टुंगु ; घटिताई ; कमिज़ोरु / पतिलो हिसो लोटू - लुटेरो, फोरू, डाकू ; उडाउ, उडाऊ, हथफाड़ु, चटू. लोठियो - बेशरमु, निर्लजो, लुसु ; लुचु, बदिमाशु. लोच - लोचि, गोला, तलाश, वोड़ ; इच्छा, ख़्वाहिश लोचणु - गोल्हणु, जाचणु, ढूंढणु, तलाशणु, वोड़णु ; सध करणु, चाहिणु लोछ - लोछो, बेआरामी, फथिको, आंधि मांधि ; पीड़ा, तकिलीफ़ लोड - हलण जो ढंगु, नज़ाकत भरी चालि ; लोडो लोडणु - लोडा डियणु, झूलाइणु, धोडणु लोडी - डोली ; पींघो, हिंदोरो लोडो - धोडो, झूलो ; ओचितो नुक़्सानु ( वापार में ) ; बीमारीअ जी सट ; तंदुरुस्तीअ में बिगाड़ो लोड़ - घुर्ज, खपु, ज़रूरत ; इच्छा, ख़्वाहिश लोड़णु - फलु भोगणु ( कर्मनि जो ) ; कीतो लोड़णु, भोगणु, सहन करणु लोड़ाइणु - भोगाइणु, सहनु कराइणु, तकिलीफ़ डियारणु. लोड़ाऊ - लोड़ाओ, फोरू, लोटू, धाड़ेलु ; हिक रागिणी. लोढ़ - लोढ़ि, लठि ( लोही पटे वारी ) ; सौंटो, धुको लोढ़णु - पाणीअ में उछिलाइणु / छडे डियणु / वहाइणु ; पाड़ऊं पटणु लोढ़ाऊ - नंढी टकिरी, दड़ो, डनो, मडु ; तुरहो. लोढ़ो - ढंगरनि जी वाड़, पेहरु, पह्यरु ; पनाह. लोधणु - तड़े कढणु, हकाले कढणु लोयो - पिनोड़ो, अटे जो चाणो लोरी - चिंता, फ़िकिरु, गणिती ; बेआरामी, बेचैनी ; ताति, पचर ; लाड़ो ; तांघ, तेज़ु इच्छा ; तीरु, बाणु, सरु, कानु लोरो - नीचु, कमीणो, हलकटु लोली - ओराणो, ओलाणो, बार खे सुम्हारण / शांति कराइण जो गीतु, ( हिं. लोरी ) लोली - थुल्ही मिठी रोटी लोहू - रतु, रक्त, ख़ूनु लौंकि लौंकि - बक बक, अजाई यख़ी, बड़्बड़ि, बकवास, लौंको लौंको - लगातार ध्यानु ; प्रेमु ; मोहु ; बक बक, यख़ी लौंकोलाइणु - बक बक करणु, यख़ी हणणु, की जो की गाल्हाइणु लौंडो - चुतू, बदिफै़ली कराईंदड़ु छोकिरो लौंदिड़ी - लौणो, अखि जे बाहिरिएं छेड़े ऐं वारनि जे विच वारो निर्ड़ जो हिसो लौकिकु - लोक जो, संसारी, दुनियवी, सांसारिक, लोक सां वास्तेदारु लौणो - लौंदिड़ी ; लौंदिड़ीअ जा वार लौड़ो - लनु, पुरुष जननेंद्रिय, ललो ; मर्दाणो मख़्सूसु उज़िवो वंउ - परे, दूरि, दूर वंउरो - टकु, वटिणो, ऐट जो पुर्ज़ो ; कुंदी ( लकुण जी ) ; कीरु, किलु वंको - बांको, बहादुरु, झूंझारु, पहिलवानु, पह्लवानु वंग - कमान, दरिवाज़े जे मथां सिरुनि जो ठहियलु अधु गोलु ; जांठो, अड़ी ( मल्ह में ) ; दुडि वारो हडो ; फीथे जो बाहिरियों हिसो वंगणु - चैपाए जानिवर खे रसीअ सां बधणु ( पोंयुनि टंगुनि में ), ढंगणु, डांवणु विझणु वकोड़ - वकड़ु, वराको, वटु, वेढ़ो वकोड़णु - वराए वञणु, घेरो करणु, वेढ़णु, लपेटणु ; मुंझाइणु, गुंडाइणु वक़्तु - समय, समो, कालु, टाणो ; अर्सो, मुदो, मुदत ; युगु, ज़मानो ; वझु, मौक़ो, अवसरु ; वांदिकाई, फ़ुरसत ; नौबत, वारो ; मौसम, मुंद ; आपदा, मुसीबत वखरु - वखरी, विक्रे जो मालु, मालु, सामानु ; सौदो ; जिन्स वखारु - गुदामु, गोदामु, भांडो, पाइलो वगंदी - कमु, किर्ति, हाज, मश्ग़ूली वगंध - दुर्गंध, बदिबूइ, धप ; कमीनो इन्सानु वगड़ो - वक़्तु, टाणो, समो ( राति जो ) वगणु - वजणु, आवाज़ु करणु ; लगणु, फह्कणु ; विढ़णु, झगिड़णु ; कमु करणु, हाज करणु ; संपर्क में अचणु, मिलणु वगरु - वलरु ( पखियुनि जो ) ; खेरि ( रिढुनि जी ) ; धणु, संघरु, गलो, टोली वगु - साथु, काफ़िलो, सागो, उठनि जी क़तार ; बलीदो, धणु ( चैपाए माल जो ) ; टोलो, वडो कुटुंबु वघार - दागु, राई, दाग़ु वचुड़ - चंबुड़, चुह्ट ; भंडी, तक़ाज़ा वचुड़णु - चंबुड़णु, चुह्टणु ; भंडी लाइणु, ज़ोरु लाइणु ; लगणु ; झलणु, पकिड़णु ; लीलाइणु, मिन्थ करणु वचुड़ालु - रलो, रउ, घोड़े जी तेज़ु पर लस ई लस चालि वचनु - वाणी ; बोलु ; वाक्यु ; कथनु, उक्ती ; शब्दु ; धर्मी पुस्तक मां कुझु पढ़ण जी क्रिया ; क़ौलु ; अददु ( व्याकरण में ) वछातु - वापारी, व्यापारी, सौदागरु वछि - पाडी, मेंहिंजो बचो / फरु वछेरो - बिहाणु, नंढो घोड़ो ; घोड़े जो नरु फरु, खोदिड़ो वजहु - वजह, कारणु, सबबु, वजिहु ; रीति, तरीक़ो ; मुंहुं, सूरत ; मजू़री, उजूरो ; पघारु ; तरफ़ु, पासो ; वसीलो ; पैसा, रोकड़ि वजूदु - अस्तित्वु, हस्ती ; जीवनु, ज़िंदगी ; सरीरु ; उत्पत्ती, पैदाइश, शक्ती, ताक़त, सघ ; सत्ता ; सारु, निचोड़ु वज्र - वज्रु, बजरु, इंद्रदेवता जो हथियारु ; बिजली ; हीरो ; भालो, फ़ौलादु ; दृढ़, कठोरु, भीषणु वजणु - वगणु, बुरणु, आवाज़ु करणु ; घिण्कणु, खुड़्कणु, ठुड़कणु वजाइणु - वाइणु, आवाज़ु कराइणु ; आवाज़ु कढणु ( साज़ वगै़रह मां ), बुराइणु ; हणणु, फह्काइणु ( धकु ) ; घुमाइणु, फेराइणु ( तलवार ) वझाइतो - महलाइतो, वक़्ताइतो वझु - अवसरु, मौक़ो ; उपाउ, बिलो, तजिवीज़ ; नमूनो, रीति, ढंगु, प्रकारु ; सझु, वार, वलु, टिणु, साजी, वारो वञणु - रवानो थियणु, उसहणु, राही थियणु ; स्थलांतर करणु, स्थानांतर करणु ; गुमु थियणु ; लंघणु, गुज़रु करणु ; ख़राबु थियणु वट - मंुद जी पहिरीं पैदाइश ( मेवो वगे़रह ), चमत्कारु, किनि फ़कीरनि / साधुनि जी करामती शक्ती ; आलाणि, घिम वटणु - वटु / वकड़ु डियणु, वकोड़णु, मोड़णु, मरोड़णु ; पिराइणु, प्रापति करणु ; गुथणु, गुंधणु, चुणणु ; पुसाइणु, आलो करणु ; मीनारणु, वेढ़णु ( सिढ़ु ) वटप - पासख़ातिरी, तरफ़दारी, पक्षपातु, रियाउ वटविणिस - नईं शइ ; सूखिड़ी पाखिड़ी वटहड़ु - वटहड़ो, वटु, तोर जो साधनु ; तोरो, धड़ो वटां - खां, मां, कनां वटाइणु - वटु डियारणु, वकुड़ाइणु ; पढ़ाइणु ( धागो ) ; मटाइणु, बदिलाइणु ; हासिल कराइणु ; फ़ाइदो डियारणु वटाइतो - घिमियलु, आलो, पुसियलु, तरि वटाउ - लाभु, नफ़ो, खटियो ; वटो, लाथि वटि - बाती ( डीए जी ) ; पटी ( ज़ख़मु भरण लाइ ) ; कंहिं बि वस्तूअ जो किनारो ; भरिसां, वेझो, नज़िदीक ; साणु, गडु वटिपी - पक्षपाती, पखपाती, तरफ़दारु, रियाई, बि अखियो वटी - कटोरी, तसिरी ; खोटो वटु वटु - तोरो, धड़ो, तोर करण लाइ धातूअ जो साधनु ; वरु, वकड़ु, मोड़ु ; आंटी, पेचु ( पेट में ) वटूं - वटां, खां वटो - कटोरो ; नकु-कनु टोपण खां पोइ उन में विझण जो वटियलु धागो ; वटाउ, लाथि वटोर - मेड़ण जो कमु, मेड़, कठु, संग्रहु वटोरणु - मेड़णु, कठो करणु, संग्रहु करणु, गडु करणु वटोहड़ु - कोबो, धमकु, पथरनि / भितरनि भ´ण जो ओज़ारु वठणु - हथ में झलणु, पकिड़णु ; हथि करणु, क़ब्जे़ में करणु ; गिन्हणु, ख़रीद करणु ; माणणु ( मज़ो ) ; पाइणु वठाराइणु - झलाइणु, पकिड़ाइणु ; मदद कराइणु ; वठाइणु, बिए जे द्वारा वठी डियणु वठु - झल, पकड़ ; आपदा, आफ़त वठुपुजु - अजाई तकड़ि, हंगतिर्कान, ताहूत, जल्दाई, उतावलि वडउं - वडाई, घमंडु, आकड़ि, अभिमानु वडको - मुखो, चैधरी, पर्यो मुड़्सु ; वडो, बुज़ुर्गु वडगुरदाई - उदारता, कुशाददिली ; बुर्द्बारी, सहनशीलता, सबुरु वडघराणो - कुलीनु ; ख़ानदानु ; उच्च वंशु वडपणो - वडपण, वडतिणु वडफ - वडुफ, सौ़फ, बड़ी सौंप, वर्याड़ी वडभागी - भागवानु, भाग्यवानु, ख़ुशिनसीबु वडमाण्हपाई - वडमाणुहपाई, वडमाण्हपी, ऊचो दर्जो, बुज़ुर्गी वडवर - प्रौढ़ / बालिग़ु छोकिरी, शादीअ लाइक़ु कन्या ; सामाणल, बालिगु, प्रौढ़ वडवातो - घण गाल्हाऊ, यख़ी हणंदड़ु, वातु कढंदड़ु. वडांदिरो - वडो, उत्तमु, श्रेष्ठु ; डाढो, ज़ोरदारु. वडा - अबा डाडा वडाइतो - उचित, लाइक़ु ; उत्तमु, श्रेष्ठ ; सुठो, गुणाइतो ; उपकारी वडाई - वडु, कुशादिगी, विशालता ; महानता, बुज़ुर्गी ; उत्तमता, उचाई, वडाणि ; घमंडु, आकड़ि, अभिमानु ; बटाक, डाड़, हाम वडाणु - घनु, घणु, वडो भारी हथोड़ो, मारतोलु वडु - कुशादिगी, विशालता, वडाई ; वडो, कुशादो, विशालु वडेरो - मुखी, चैधरी, पर्यो मुड़ ्सु, बुज़ुर्गु ; की क़दुरु वडो वडो - महानु, उत्तमु, श्रेष्ठु ; विशालु, कुशादो ; जुंगु, पर्बत जेडो, भारी, गरो ; शाही ; क़दावरु ; शानदारु ; मुख्यु, मशहूरु, नामवरु, धनवानु, शाहूकारु ; मथे, वडो ( दर्जे में ) ; बुढो, बुज़ुर्ग ; विशेषु ; गंभीरु वडो डींहुं - डिणु, त्यौहारु, तिहाड़ो, पिर्भु, जशनु, उत्सवु वडो वेलो - पिरिहफुटी, भेज भिनी, असुरु. वडो सडु - वडी रड़ि, वाको ; बांग, अज़ान. वड़णु - अंदरि घिड़णु, प्रवेशु करणु. वड़ाइतो - लाइक़ु, योग्य, जोगो, जोगि वड़ु - लछणु, अफ़ालु, खिस ; मर्यादा ; लाइक़ी, योग्यता ; भलाई, अहसानु, थोरो ; उचित, मुनासिबु वड़ो - दालि जी तरियल टिकी ; लाई ; गुड़ मां ठहियलु थुल्हो कड़कु पापड़ु वड़ोल - पुछा गाछा, जाच, तपास ; बुधी / बुद्धी, समुझ वड़्कणु - भिटिकणु, अजायो रुलणु वड़्काइणु - नज़र रखणु, अखि रखणु ; संभाल लहणु वढी - चम जी रसी, वर्तु, कशो, सेटु, दुवालु वढु - टुको, चीरु ; चकु ( विवेक जो ) वणंदड़ु - मनोहरु, मनमोहकु, मनपसंदि, दिलकशु ; हंसमुखु, खिलमुखु वणट - बिगाड़ु, बिगाड़ो, ख़राबी, ख़राबु करण जी क्रिया वणणु - आउड़णु ( म. आवड़णे ), पसंदि अचणु, भाइ पवणु. वणति - पसंदी ; चाहु, इच्छा ; प्यारु, प्रेमु ; पहति, मेलु. वणनाइणु - समुझाइणु, खोले बुधाइणु, जाणाइणु ; वर्णन करणु. वणाउ - वणाहु, घणा वण, वण-टिण वणिकार - वणनि जी छांव, वणनि जो झुमटु / मेड़ु. वणिजणु - वापारु करणु ; मुल्हु गिन्हणु ; गिन्हणु, ख़रीद करणु. वणिजारो - वापारी, व्यापारी, सौदागरु वणिजु - वापारु, व्यापारु, सौदो, वखरु वणिराइ - रस्ते जो पासनि जा वण ; घणनि वणनि वारो हंधु वतनु - देसु, देशु ; साणेहु, जनमभूमी, जन्मभूमी वतीरो - रीति, रवाजु ; वर्ताउ, हलति वत्सलु - स्नेही, सनेही, प्यारो ; भलो, नेकु, दयावानु, बाझारो वथाणु - जाइ, मकानु ; वाड़ो, भाणु, चैपाए माल जे बीहारण जी जाइ वथु - वस्तू, शह, चीज़ ; अमानत, धरावत ; लछणु, ललु ; सतु, सघ, समरथी ; दमु, शक्ती वधंतु - वधंदु, वधंदड़ु ; साऊ, आबादि ; फरंदड़ु फुलंदड़ु ; फूह में ईंदड़ु ; सभागो वधंदो - संबाणु, सबाणु, अर्थु, खीरु जमाईंदड़ु वस्तू वधाइणु - वडो करणु, विस्तारणु, पखेड़णु ; सरसाइणु, वाधारो आणणु ; पसारणु, फह्लाइणु ; डिघेरणु ; वधाउ करणु ; चिपणु ( धातू ) ; लाहिणु ( पग ) वधाई - वाधाई, खीर, अभिनंदन वधाउ - वाधि, इज़ाफ़ो ; विस्तारु, डेघि ; फह्लाउ, पखेड़ ; उठाउ वधि - घणो वधीक, जामु वधिक - वधीक, सर्सु, घणो, फाल्टू ; घणि, झझाई वधीक - झझो, घणो, वाधू, बियो बि वन - नंढी बेड़ी, बतेलो ; तुरहो, मडु, टलो वनी - लाडी, कुंआरि, कुंवारि ; पुतिली, माणिकी ( अखि जी ) वनु - बनु, झंगु, बेलो, झंगलु वनो - वनहड़ो, लाडो, घोटु, बनिरो, वरु, पती, मुड़्सु वप्राशु - खपति, खापो, उपयोगु ; ख़र्चु वफ़ा - निष्ठा, श्रद्धा, नमक हलाली, सचाई. वफ़ादारु - निष्ठावानु, सचो, श्रद्धालू, वचन ते पूरो. वबा - कालरा ( बीमारी ) ; महामारी ( प्लेग ) वबालु - रोगु, बीमारी, मर्ज़ु ; आपदा, आफ़त, आज़ारु, मुसीबत ; सज़ा ; पीड़ा ; निभागु ; पिट, पारातो, सरापु, शापु वरणु - मिलणु, हासिल थियणु, सरणु वरणमाला - वर्णमाला, अखरमाला, आईवेटा, ‘अल्फाबेट’ वर्नहु - सूरिमो, बहादुरु, कूपो वरनु - रंगु ; अखर, वर्णु, ‘वॉवेल्’ ; रूपु, सूरत ; वरणु, ज़ाति, जाती, नियाति, तब्क़ो, वर्णु वरनुहीनु - रंगहीनु ; जातीअ या बिरादरीअ मां निकितलु वराइणु - फेरणु, फेराइणु, मोड़णु ; झुकाइणु, निवाइणु ; मोटाइणु, वापस करणु ; बंदि करणु ( दरिवाज़ो ), बेकिड़णु ; बीणाइणु ( कपिड़ो ) ; बीणो करणु ; वकोड़णु, वराए व´णु ; घेरणु, व´ी पकिड़णु ; वेढ़णु, लपेटणु ; रदि करणु वराइती - वर या मुड़्स वारी, परिणियल, विवाहित वराइतो - पेचिदारु, इंगिड़विंगिड़ि, वरारो, नांगवारु, नागमोड़ी ; गाडिड़ु साडिड़ु ; छोटिकू, पर्चूणि, रेज़िकी ; वारे या साहीअ मंे छडियलु वराए - वरी, बीहर, बियो भेरो, पुनः वराको - वकड़ु, वरु, आकेड़ो वराणि - सर्सी, वाधारो ; आबादी, आसूदगी, समृद्धी वराणी - वरंदी, जवाबु, उत्तरु वरि - फेरो, मोट वरिखा - वर्खा, वर्षा, मींहुं, बरसाति वरिजाइणु - वर्जाइणु, वरी वरी पुछणु, मोटाए चवणु ; डोरापो डियणु ; सिद्ध / साबित करणु वरिताइणु - विराहिणु, वंडणु ; विर्छणु, फांडणु, हिसा करणु ; वापराइणु ; इस्तैमालु करणु ; पर्छणु ( खाधो ) ; रहाइणु ; ठाहिणु वरियामु - वर्यामु, वीरु पुरुषु, सूरिहयु, झूंझारु, जोधो, गोधो, कोपो, जस्वलु वरिसी - वर्सी, बारहंमासी, पुण्यतिथी वरिसो - वर्सो, मरी वयल जो मालु ; वारिस खे मिलंदड़ मिल्कियत / अधिकारु आदी, मीरास, तर्की ; पीउ डाडे खां वर्से में मिलियल मिल्कियत वरिहु - वरिह्यु, वर्षु, सालु वरिह्योको - वार्षिक, सालियानो, बारहंमाहों वरी - बीहर, मोटी, बियो भेरो वरु - घोटु, लाडो ; मुड़्सु, पती, कांधु, भतारु ; ‘वारो’ जो अर्थु जाणाईंदड़ हिक पछाड़ी ( जीअं - ‘हुनरवरु’ = हुनर वारो ) ; मनपंसदि वस्तू, दिलि घुरी चीज़ ; वरदानु ; आशीर्वाद ; भगवान / देव या संत वगे़रह वटां मिलियल भेट या आशीर्वाद वगे़रह वरुणु - वरणु देवता, जल देवता, पाणीअ जो देवता, वरुणदेवु, झूलेलालु वरो - पञर, काठ जी डिघी लकिड़ी वर्क़ु - पतो, पनु, वण जो पनु ; किताब जो पनो ; सोन-चांदीअ जी तमामु सन्ही पनी वर्खा - वर्षा, वर्षा, बरसाति, मींहुं वर्ज - वरजस, वरजीस, रीति, रस्म, रसम, प्रथा ; मर्यादा ; जोगाई, योग्यता, सेबाजु ; किफ़ायत ; मुहावरो वर्ज्य - वज्र्य, त्याज्य, त्यागण जोगो ; मना कयलु, रोक विधलु वर्णमाला - वर्णमाला, अखरमाला, आईवेटा, ‘अल्फाबेट्’ वर्णु - वर्णु, रंगु ; जन-समूहु जो विभागु ; अखरु ; भेदु, क़िस्मु, प्रकारु वर्तमानु - वर्तमानु, उपस्थित, हाज़िरु, विद्यमानु ; आधुनिक ; चालू, हलंदड़ु ; हालु ( व्याकरण में ), ‘प्रेज़ेट’, क्रिया जो हिकु कालु ; समाचारु वर्तांतु - वृत्तांतु, समाचारु, ख़बर, अहिवालु, अह्वालु, वर्णनु ; कहाणी, आखाणी वर्तारो - वर्ताउ, हलति, वर्तावु, बर्तावु ; रहणे जो ढंगु वर्तु - वढी, चम जी रसी, वाढि ; चमिड़े जो पटो वर्नाइणु - जाणाइणु, खोले बुधाइणु, समुझाइणु ; ध्यानु डियणु, बुधणु वर्नु - वरणु, वर्णु, जाती, ज़ाति, नियाति ; वर्णाश्रम धर्म जे चइनि तब्कनि मां हिक़ु वर्यामु - वीरु पुरुषु, सूरिह्यु, जसोलु, जोधो, झूंझारु, गोधो, कोपो वर्षा - वर्षा, बर्खा, मींहुं, बरसाति वर्र्षु - वर्षु, वरिह्यु, सालु वर्स - वर्सा, वर्सा, लागु, लापो, बालाई उपति ; उजूरो, सूखिड़ी वर्सणु - नवाज़िजणु ; हिमथअफ़ज़ाई थियणु ; प्रोत्साहनु मिलणु, उत्तेजनु मिलणु ; बालाई उपति थियणु वर्साइणु - नवाज़णु, हथु रखणु, हिमायत / समर्थनु करणु ; उत्तेजनु डियणु ; मुक़ररु पघार खां सवाइ बख़्शीश डियणु वर्साजु - सूरवीरु, सूरिह्यु, सूरिमो, बहादुरु वर्सी - वरिसी, बारहंमासी, पुण्यतिथी वर्सो - वरिसो, मरी वयल जो मालु, वारिस खे मिलंदड़ मिल्कियत या अधिकारु वगे़रह, मीरास, तर्को ; वडनि खां वर्से में मिलियल जाइदाद वर्हियोको - वार्षिक, सालियानो, बारहंमाहों वर्हियोवर्हि - हर सालि, सालि ब सालि वलि - लता ; अनाज जे कपियल संगनि जो ढेरु ; सहायता, मदद वली - ईश्वर / ख़ुदा खे वेझो पहुतलु पुरुषु ; संतु, महात्मा, औलियाउ, संभालींदड़ु, राखो ; धणी, मालिकु वलु - वझु, अवसरु, मौक़ो ; अटिकल, रम्ज़, खेडबाज़ी ; दग़ा, कपटु, खोटि वलुछलु - मकरु, ठगी, चालाकी, अटिकल ; फंदु छंदु वलेटणु - तहु करणु, लपेटणु, वेढ़णु वल्वलो - हलचलु ; गोड़ु, शोरु, हुलु, हंगामो ; उत्साहु, उमंगु ; जोशु ; आतुरता ; तड़फ, तमामु घणो शौक़ु वल्हो - मुड़्सु, पती, घोटु, भतारु ; पिरीं, प्रीतमु, साजनु ; वलो, कायो, कांचु, शीशो, पटी, पचर वसंउ - वसउं, वसंदी, वसियलु हंधु, वसी, बस्ती वसंदी - बस्ती, वसियलु हंधु, आबादी ; वाहणु, नंढिड़ो गोठु ; भलु, सुफलता, आबादी वस - वर्षा, बरसाति, बरसात, मींहुं ; वसिकारो, मींहुं पवण जी क्रिया ; सावक, सब्ज़ी ; पोख वसणु - वरिसणु, बरिसणु, बरसाति पवणु ; आबादि थियणु ; वधणु वेझणु ; फड़्कणु ( झंडो ) वसाइणु - आबादि कराइणु, बसाइणु, सुधारणु, सरसब्ज़ु करणु ; डियणु ( गारियूं ) ; उछिलाइणु, उछिलणु ( पथरु ) ; वसिकारो करणु वसि - हथ हेठि, वस में, वश ; चएवानु, विनम्र वसिकारो - वस्कारो, ओहीड़ो, छुल्की ( मींहं जी ), वस, बौछार वसियलु - आबादि, साओ, सरसब्ज़ु वसीउ - वेकिरो, कुशादो, विशालु, विस्तृत वसीको - हथ हेठि ; वस या सत्ता में ; तयारु, हकियो; मुहिताजु, अधीनु वसीलु - वसीलो, उपाउ, ज़रीओ ; सहारो, आसिरो ; कारणु, सबबु ; समर्थनु, हिमायत ; सहायता, मदद वसु - शक्ती, बलु ; जतनु, कोशिश ; पहुच ; हीलो, खेडबाज़ी ; इच्छा. वसूलु - हासिलाति, मिलति ; ओगड़ि, अगाड़ी ; जो कुझु मिलियलु हुजे. वस्तरुः वस्त्रु, कपिड़ो, लटो, वेसु ; कपिड़ा, लटा, वगा वस्ती - बस्ती, आबादी, वसउं, वसंउ, वसंदी वस्तु - वस्तू, शइ, पदारथु, पदार्थु, वथु वस्फ़ - साराह, प्रशंसा ; गुणु, विशेषता, ख़ूबी, ख़ासियत ; वर्णनु, बयानु ; पछाण, पह्चान ; निशानु ; कमालु, हुनरु ; जौहरु ; ततु, असुलु, समुझाणी वस्लु - गडिजाणी, मुलाक़ात ; प्रियतम सां मिलण जी क्रिया, मेलापु, मिलन वहंदिड़ो - वहंदो, तिखो, तकिड़ो, जल्दु वहंदड़ु - चालू, प्रवाहमानु, प्रवाही ; वहू वहणाई - वाहण / गोठ जो रहंदड़ु, गोठाणो, गामड़ियो वहणु - बिना बीहक जे अगिते वधणु ( पाणी वगे़रह ) ; ( मां ) बाहिर निकिरणु, टिमणु, चिकणु ( फुरिड़ीअ जो ) ; हलणु ( चकीअ जो ) ; गड़णु ( गोढ़ा ) ; गहणु, पोरिह्यो करणु ; गुज़िरंदो व´णु ; वाहणु, गोठु, बस्ती, वसी ; समुंडु, नदी ; बेड़ी वह्दत - वहिदत, हेकिड़ाई, एकत्व, एकता, एकतत्त्व ; एकेश्वरवादु. वहदानियत - वहिदानियत, एकत्व, हेकिड़ाई ; एकेश्वरवादु. वहमी - रीचकी, पूरालो, लहिरी ; वहमु कंदड़ु वहमु - शकु, संदेहु, शंका ; भरमु, भ्रमु, मिथ्या धारणा, कूड़ो संदेहु ; पूरु, रीचकु. वहलूरु - दुखी, परेशानु ; अधीरु, बेसबुरु ; ककि, बेज़ारु ; उदासु, वेगाणो ; निधरु. वहलो - तकिड़ो, तिखो, जल्दु, तुर्तु, ठहपह, झटिपटि वहाइणु - वहणु डियणु ; जारी रखणु ; ओतणु ( म. ओतणे ), पर्टणु ; कढणु ; हलाइणु ( क़लमु ) ; रहिड़े वठणु ; हणी कढणु, फहिकाइणु ( धकु ) ; गाड़णु ( गोढ़ा ) ; सख़्तु पोरिह्यो कराइणु ; खणणु ( पाण ते ) वहिंवारु - वाहिपो, वहीवाट ( म. वहिवाट ), लहवचुड़ ; डे वठु जो रस्तो / सन्बंधु ; रीति, रवाजु ; वापारु, धंधो ; हलति, वर्ताउ ; कारोबारु ; हिसाबु किताबु ; सचो, सही, ठीकु ; हिक जहिड़ो, सरीखो, समान ; लथ पथ, चुकतू वहिटु - को बि सुवारीअ जो प्राणी ( घोड़ो, उठु वगे़रह ). वहिदत - हेकिड़ाई, एकत्व, एकतत्त्व ; एकेश्वरवादु. वही - बंदी, चोपड़ो, हिसाबु किताबु लिखण जो किताबु. वहीणो - अधीनु, वसि, मुह्ताजु वहीवाट - लिख पढ़, लिखावत ; आम रस्तो ; वाहिपो वहिंवारु ( म. वहीवाट ) वहु - प्रकारु, नमूनो, क़िस्मु ; वहुक, वहुकिरो ; पाणीअ जी तिख, सीर ; विहु, विखु, विष, ज़हरु ; मछलीअ जी चर्बी ; सण्भु, सणिभु, चर्बी वहुड़ो - जुवानु बैलु / डांदु ; ख़सी कयलु बैलु ; धनवानु, शाहूकारु वहुर - वाहर, मदद, सहायता ; समर्थनु, हिमायत वहू - वधू, नुंहं, बहू ; बारु ढोईंदड़ु, कमु कंदड़ु, पोरिह्यो कंदड़ु. वांउटिरो - चुस्तु, फुड़्तु, चालाकु, खड़ोतड़ो, जल फटाको. वांउटो - बांउटो, झंडो, ध्वजु वांकणु - लुडंदो लमंदो हलणु ; धुडिके सां हलणु, थिर्ड़ाइणु. वांगी - साहवारो, प्राणी ; मनुषु, पहर, माणुहू, माण्हू. वांगुरु - जियां, तरह, वांगे, मिसिलि वांगूड़ो - गुतियल वारनि जो चोटो, अंबाड़ो, अंबोड़ो वांज - नेकाली, बर्तर्फ़ी, अलगता, कढी छडण जी क्रिया ; नज़रअंदाज़ी वांजणु - कढी छडणु ; अलगि करणु ; नज़रअंदाज़ु करणु, ध्यान ते न आणणु वांजियो - छडे डिनलु ; नज़रअंदाज़ु कयलु, ध्यान ते न आंदलु. वांझ - संढि, बांझ, वांझोटी, बारु जणण लाइ असमर्थु स्त्री. वांढि - वीरानु हंधु, सुनसानु जाइ, अकेली जाइ वांढो - कुंआरो, कुंवारो, छड़ो छांडु ; फुलावंतो, जंहिंखे बारु बचो न हुजे वांदो - सखिणो, ख़ाली ; निकमो, निखिमिणो ; बेकारि, बेरोज़गारु वांधो - दांहं, रड़ि, वाको ; शिकायत ; विरोधु ; रंडक, रुकावट, बाधा ; झगिड़ो, तकिरारु ; मतभेदु ; ऐतिराज़ु वांहणु - वाहणु, वस्ती, बस्ती, वसी ; गोठु, गामु ; बेड़ी, किश्ती, नाव वाइ - अफ़सोस ! हाइ हाइ ! छी छी ! ; नंढी खुही, बावड़ी वाइड़ाई - मोगाई, विसाई वाइड़ो - मोगो, मुंझियलु, विसो ; मूरखु, मूर्खु, बेवक़ूफ़ु ; बुद्धिहीणु ; हको बको, चकित ; बेहोशु, मूर्छित वाइविकिरि - छुड़िविखिड़ि, पखिड़ियलु, तितरबितर ; रुलंदड़ु, आवारो ; बेवसि एं बेज़बानु वाई - वाणी, गाल्हाइण जी शक्ती, वचनु, सुख़नु ; बातचीत, संवादु, गुफ़्तगू ; वाउ, वायू, वात ; संधनि जो सूरु ; बादीअ सबबि बेहोशी ; आदत, इलत ; शइर / शैर जो हिकु क़िस्मु वाईगोलो - पेट जो वटु, पेट सूरु, वायूगोलो वाउंठ - सुधि, ख़बर, जाच, गोल्हा, तलाश ; यटु शटु, गपुशपु वाउ - वायू, हवा, पवनु ; वात, बादी, टिटु फूस ; वाच, तूफ़ानु, वाचूड़ो ; चैपाए माल जी हिक बीमारी वाउल - हवा जे करे पोख खे थियलु नुक़्सानु, साड़ु ; पारूथाई ; बेहोशी ; विफिलण जी हालत ; घोड़े जे गोडनि जे संधनि जी बीमारी वाक़फ़ियत - जाण पछाण, सुञणप, डेठि वेठि, मुहाखिड़ी, सह वाक - हर्गिज़, मूरि, असुलु, पटीअ, कडहिं बि, बिल्कुल, कदापि / पी वाकणु - गाल्हाइणु, गाल्हि बोल्हि करणु ; वाको करणु, बोकु फाड़णु वाकिफ़ु - वाक़ुफ़ु, सुञतलु, जाण पछाण वारो, परिचित, सही ; जाणू ; अनुभवी ; सचेतु, ख़बरदारु वाकिरु - वाका कंदड़ु, बोकिरु, रड़ि कंदड़ु वाकु - वाक्, वाणी, शब्दु ; वाक्यु, जुमिलो ; चवणी, चविणी, बोलु ; शक्ती, समरथी, ताकत ; वसु, पुजंदी ; अंजामु, इक़िरारु ; चोटु ( नीलाम में ), डियणी कयल क़ीमत वाकुछेदु - तर्कीब ( व्याकरण में ), वाक्य-विश्लेषणु, पद-छेदनु, विश्लेषणु ; पद-परिचय वाको - रड़ि, बोकु ; वडो आवाज़ु, कूक, कीह, दांहं, कीक, चीख़ वाक्य - वाक्यु, जुमिलो, पद-समूहु, शब्द-समूहु वाखाण - साराह, प्रशंसा, स्तुती, गुणगानु वाखाणणु - साराहिणु, प्रशंसा करणु, स्तुती करणु, गुण गाइणु. वाखारी - वातडारी, वातराधी, वातेरी, बकबकी ( स्त्री ). वाखारो - वडवातियो, वातराधो, बकबकियो वाग - महार ( उठ जी ) ; लगामु, लग़ामु ( घोड़े जो ) ; बधाणि, दलील, डोरि ( बधण लाइ ) वागणु - बेड़ी किनारे सां बधणु ; बधणु, पाढ़णु ( घोड़ो ), डिघ करणु ; रसीअ द्वारां गंढणु ( बिनि जानिवरनि खे ) वागू - वागो, वाघू, मगरु वाघु - बाघु, शींहुं ; निअरु, नइरु, ज़ंजीरु, बेड़ियूं, पेरकड़ी/ड़्यूं, पैकर ; महाबली, भारी, जुंगु वाघू - वागू, मगरु, वागो वाच - वाचूड़ो, झक, तूफ़ानु, आंधी, निखुटी ; वाचनु, पाठु, पढ़णी, पढ़िणी ; घड़ी, समय जाणाईंदड़ु साधनु वाचणु - पढ़णु, वाचन करणु वाचन - पढ़ण जी क्रिया, ‘रीडिंग’ ; पाठु करणु वाचा - वाणी ; वाक्यु ; शब्दु ; वचनु ; प्रतिज्ञा ; क़ौलु, अंजामु, वाइदो वाचिरु - तूफ़ानी, वाचूड़े वारो, खहिरु ; आकिरो ( समुंडु ) वाचूड़ो - वाचूलो, ज़ोरदारु तूफ़ानु, उधाणु. वाछ - वात जो छेड़ो, चपनि सां ठहियल कुंड. वाछिरु - वडियुनि वाछुनि वारो मनुषु वाजिबु - वाजिबी, उचित, मुनासिब, ठीकु, सही ; ज़रूरी, आवश्यक वाजेरू - वाजो वजाईंदड़ु, गवैयो, गायकु ; चारणु, मङणहारु वाजो - बाजो, वजाइण जो हिकु साधनु ; दुहिल या नग़ारे वजण जो आवाज़ु, दसु ; ठकाठूकी वाझाइणु - निहारणु, वाझु विझणु, तकणु ; हीला हलाइणु, उपाउ गोल्हणु ; सिकणु, उकासणु ; हिर्सु करणु ; इंतिज़ारु करणु ; झातियूं विझणु वाझु - तक, घूर ; वझु, अवसरु ; उपाउ, तजिवीज़ ; थुल्हो रसो, नोड़ु, मज़िबूतु रसी वाझो - ओझो, शिक्षकु, हिंदू अध्यापकु वाट - रस्तो, पथु, मार्गु, मार्गु ; पेचिरो, दगु ; गसु ; ढंगु, तरीक़ो, रीति ; लंघु, गुज़रु, समुझाइण जी रीति, ( म. वाट ) वाटणु - वंडणु, फांडणु, विरहासत करणु, हिसा करणु वाटाइतो - रस्ते मूजिब ; रीताइतो वाटो - भाङो, भागु, हिसो, पती वाडकु - वतरु ; उहा सिधी लीक जा पूरिविछोट पासे शिकिलि जूं सामुहूं वारियूं कुंडूं पाण में मिलाए ; डकु, ताड़ी ( दर जी ) वाडणि - तांघ, खट जे उणति खे छिके ऐं सीटाए बीहारींदड़ नोड़ी वाड़णु - मेड़णु, कठो करणु, गडु करणु वाड़ि - लोढ़ो, पेहरु, पह्यरु, पनाह वाड़ी - भाजियुनि जी बनी ; बाग़ु ; संतानु, औलादु ; कंहिं जातीअ जे रहण जो आम मकानु वाड़ु - वंउणु, कपह जो बूटो ; गारि जो शब्दु वाड़ो - ( ढोरनि लाइ ) वथाणु, भाणु ; अनेक कुटुंबनि जे रहण जी हिक इमारत / मकान वाढि - वर्तु, चम जी रसी, वढी ; नोड़ी, रसो वाढो - डखणु, सुतारु, सुथारु, सूटहड़ु. वाढोड़णु - घाइणु, फाड़ु विझणु, घायलु करणु. वाढोड़िया - घायलु, फटियलु, ज़ख़्मी. वाढोड़ु - घाउ, घावु ; फटु, ज़ख़मु ; वढु, टुको वाणिको - वाणिए जो, वापारीअ जो, बनिये जो ; वाणिया ज़ाति जो वाणियाणी - वायाणी, वाणिया जातीअ जी स्त्री, हिंदूयाणी, हिंदिणि वाणियो - हिंदू दुकानदारु / वापारी, बनियो, महतो वाणी - जिह्वा, जिव्हा, जिभ ; मुख सां चयल शब्द, बोली, भाषा ; गाल्हाइण जी शक्ती ; चवणी, चविणी, सुख़नु ; सरस्वती वातराधो - वडवातो, वातोड़ियो, बकबकियो ; अणवणंदड़ु गाल्हाईंदड़ु. वातु - मुखु, मुंहुं, बूथु ; संवादु, गुफ़्तगू, गाल्हि बोल्हि ; बक बक, बकवास. वातूणो - मौखिक, ज़बानी वातोड़ियो - बकबकियो, घणो गाल्हाईंदड़ु वादी - बहिसु कंदड़ु, तकिरारी ; फ़र्यादी, मुद्दई, दांहीं ; कंहिं विशेष ‘वाद’ जो पोइलगु वादु - बहिसु, तकिरारु, वाक्युद्ध, वाग्युद्ध ; कंहिं ख़ासु मत जी पोइलगी ; विवादु, तर्क़ु ; दलीलु ; उसूलु वादुविवादु - बहिसु मुबाहिसो, पाण में सुवालु जवाबु. वाधाई - अभिनंदन ; शुभु समाचारु ; जंड जी बुकी. वाधारे - वधीक, अधिक, ज़्यादह वाधाणो - वाधाई, अभिनंदन ; डोइलो, काठ जी डोई. वाधारो - उन्नती, तरक़ी, चाढ़ो ; सर्सी, सुधारो ; लाभु, फ़ाइदो ; ओसराणि, विकासु वाधि - झझाई, घणाई ; ओसरि, ओसराणि, वाधारो, सर्सी ; तरक़ी वाधी - वाधे सां, ख़रीदी अघ खां मथे वाधू - तमामु घणो, वधीक, ज़्यादह ; बियो बि ( हिसाबनि में ), अधिक ; जोड़ जी निशानी . (+) वाधो - लाभु, फ़ाइदो ; वाधारो, सर्सी, विकासु वापसि - मोटी, वरी ; पोइते ; मोटी आयलु / ईंदड़ु ; अस्वीकारु कयलु वापसी - मोट, मोटण / मोटाइण जी क्रिया ; वापसि वरण जी क्रिया ; मोटंदड़ु वापारी - व्यापारी, वणिजारो, वण्जारो, सौदागरु, धंधोड़ी. वापारु - व्यापारु, वणिजु, वण्जु, सौदागरी, धंधो. वापिरणु - वापिरजणु, कम में अचणु, खपणु, ख़र्चिजणु वापिराइणु - कम में आणणु, कतबु लाइणु ; खाइणु खपाइणु, खर्चणु ; इस्तैमालु करणु वाफणु - विफिलणु, निंड में गाल्हाइणु ; बकणु, बेहूदो गाल्हाइणु. वामनु - नंढे क़द वारो, जामिड़ो, मिंधिरो, ठिंगिणो, बौनो ; विष्णू. वाममार्गु - हिकु तांत्रिक मतु, तामसी वृत्तीअ वारनि जो मार्गु. वामाचारी - वाम-मार्गी, तांत्रिक मत जो पोइलगु वामु - खाबो, डाओ ; उल्टो, विरोधी ; खलु, कपटी, नीचु, दुष्टु ; तांत्रिक मार्गु / संप्रदाय वायू - वाउ, हवा, पवनु ; बदिहाज़िमो, वात, गैस जी तकिलीफ़ वायूमंडलु - वातावरणु, माहोलु वार - घुमिरो, फेरो, वारो ; वेल, वेर ; वेरम, देरि, विलंबु ; भेटा, नज़िरानो ; बलि ; घोर ; वांदिकाई, फ़ुर्सत ; काह, आक्रमणु, हमिलो, उलर ; सैरु, गश्तु ; पलु, खिनु ; विथी ; साराह जो गीतु वारणु - चुकतू करणु ( रक़म ), भरे छडणु ; रोकणु, पलणु ; घोरे घुमाइणु ; क़ुर्बानु करणु ; वालारणु, हदूं वधाइणु ; वाउरणु, हवा डियणु ; बंदि करणु ; मल्हाइणु, मनाइणु ; रखणु ; चूंडणु, पसंदि करणु ; पंहिंजो करणु ; खां परे रहणु ; मोटाइणु, वापसि करणु वाराइणु - वाउखाइणु, हवा में सुकाइणु / खुलियो रखणु वारिसनामो - वसीअतनामो, वसियतनामो, मृत्युपत्रु, इच्छापत्रु वारिसु - राखो, मददगारु, वाहरू ; उत्तराधिकारी, कंहिंजे मरण खां पोइ जेको संदुसि संपत्तीअ जो स्वामी बणिजे वारी - रेती, रेग, बालू ; वारो, नौबत वारु - केशु, केश, मू, ( हिं. बाल ) ; डींहुं, दिन, दिवस, तिथि ; रोक, मना ; दरु, दरिवाज़ो वारूंवार - बार बार, बारंबार, वरी वरी वारो - भेरो, दफ़ो, घुमिरो, नौबत ; समय, टाणो, वक़्तु ; वझु, मौक़ो, अवसरु ; नारू ( मर्ज़ु ) ; समो, अर्सो, ज़मानो ; राजु, साहिबी वार्ता - वार्ता, वृत्तांतु, समाचारु, ख़बर ; कहाणी, कथा, आखाणी ; घटना, प्रसंगु ; शुभु समाचारु ; गद्य, नसुरु वार्तालापु - वार्तालापु, संवादु, गुफ़्तगू, बातचीत, गाल्हि बोल्हि वार्ताहारु - वार्ताहारु, संवाददाता, ख़ाबिरु वालारणु - वधाइणु ( सीमा ) ; रोके वेहणु ; ( में ) रहणु ; क़ब्ज़ो वठणु, लीका कढी पंहिंजो करणु ; चूंडणु, पसंदि करणु वालारो - लामारो, झपो, झटु ( पखीअ जो ) ; गोही, गोथनाथु, नटाउ ; वझु, मौक़ो, टिणु वाली - संभालींदड़ु, राखो, निगहबानु ; धणी, मालिकु ; सरदारु, हाकिमु वावेला - राड़ो, रोजु राड़ो, रोदनु, आक्रोशु, बाकरकुटो, क्रंदनु, विलापु ; हाइ हाइ ! अफ़सोसु ! वाह - वाट, राह, रस्तो, दगु, पेचिरो ; ओट, अझो, आसिरो ; वझु, मौक़ो, अवसरु, टिणु ; उपाउ, वसीलो, ज़रीओ वाहणु - वाहु, नहर ; बेड़ी, दंगी, किश्ती ; गोठु, गामु ; बस्ती, वसंदी ; गाडी, सुवारीअ जो साधनु वाह वाह - आफ़्रीन ! शाबास !, जसु, नालो, हाक वाहपु - संभाल, निगहबानी, निहार ; पहिरो, चैंकी ; पहिरे जो उजूरो. वाहर - सहायता, मदद ; आसिरो, उमेद ; बचाउ, रख्या, रक्षा. वाहिणु - वहाइणु, सख़्तु कमु वठणु, पोरिह्यो कराइणु वाहिपो - वहिंवारु, व्यवहारु, लड़्हवचुड़, डे वठु ; रवाजु, रीति, रसम ; खापो, उपयोगु, इस्तैमालु वाही - नाली, कसी, गठि, वेध, मोरी वाहु - नहिर, नहर, कड़्यो, नियाणु ; वाही, नाली वाहुड़ु - वाहु, नियाणु, नहिर वाहुरू - सहायकु, मददगारु, साथी, हमराहु ; समर्थकु ; रक्षकु, रख्यकु वाहो - वाहु, कड़्यो, नहिर ; हिक क़िस्म जो गाहु. वाह्याति - बेहूदगी, फस्तो, गबड़ि शबड़ि ; हल्काई, मूर्खता. विंग - उणाई, ख़ामी, ऐबु, डेठि, कमी विंगासणु - सींगारणु, सजाइणु, बिराजणु विंगु - वरु, वकड़ु, डिंगु, वटु, वंगु. विंगो - फिडो, टेढ़ो, डिंगो, टूरो. विंझणी - छेणी, टाकिणी ; रंबी विंझारु - हीरनि-मोतियुनि खे सलु कंदड़ु इन्सानु ; जवाहर फ़रोशु, जौहरी विंठिजणु - ख़राबु थियणु, खरिजी पवणु, निबिरजी वञणु. विंढो - सुट जो ढेरो, धागनि जो ढेरो ; मुंझियल वारनि जो मुचो. विंदुर - विरूंह, रिहाण, रीझ, विनोदु विंदुरणु - रिहाण करणु ; रीझणु, विंदुर करणु. विंदुराइणु - विरूंहणु, रीझाइणु, ख़ुशि करणु. विंध - मोतियुनि में सलु / सोराख़ु करण जो कमु. विअमु - वियमु, बार जणण जो कमु, प्रसूती विअर्थु - अजायो, अकार्थो, बेकारु, निकमो ; ख़ाली, सखिणो, निष्फलु ; नाहक़ु, ख़ाली पीली ; सारहीनु, अर्थहीनु विउट - कट, कटाई ( कपिड़े जी ) विउड़ी - बावड़ी, खूही, नंढो खूहु, ( म. विहीर ) विकाउ - क़बूलियत ; हुंडीअ पुठियां सही करे क़बूलु करण जी हालत विकाऊ - वेकू, वेकाओ, विकामण वारो विकारी - बदिलियलु, रूपांतरित ; हाञीकारकु, ख़राबु, बुरो ; क्रोधु आदी मनोविकारनि वारो ; उहो शब्दु जंहिं में लिंग वचन आदी में रूप-विकारु थिए. विकारु - बिगाड़ो, ख़राबी, बुराई, हाञी, ऊणाई ; फेरफार, परिवर्तनु ; बीमारी, रोगु, मर्ज़ु विकासी - विकसित ; विकासु कंदड़ु ; टिड़ंदड़ु ( गुलु ) विकासु - वाधारो, ओसरि, वाधि ; प्रगती, तरक़ी, उन्नती ; टिड़णु, फूलणु विकिणणु - पैसनि ते डियणु, विकिरो / विक्रो करणु विकिरु - वारीअ जो बंदु या भिति ; लस. विकिविकि - कुरि कुरि, झुणि झुणि. विकिरो - विक्रो, खापो ; हलाउ, नेकालु विकुरु - फ़िकिरु, चिंता, अंदेशो, उडिको ; ओनो, इंतिज़ारु ; परेशानी विकृती - बिगिड़ियलु रूपु ; विकारु, ख़राबी, बिगाड़ु ; रोगु, बीमारी ; परिणामु ; परिवर्तनु ; मूल धातूअ मां बिगिड़ी करे ठहियलु शब्दु विख - क़दमु, पेरु, गाम ; चालि, रफ़्तार ; पंधु, टोर ; वाधारे लाइ उपाउ. विखिराइणु - विछोड़णु, जुदा करणु ; विराहिणु, वारणु, हिसा करणु. विखिराई - उछाट, छुड़्विछुड़ ; जुदाई विखिरु - विषैलो, ज़ह्री, ज़हिरी, ज़हरनाकु, ज़हरदारु ; वडियूं विखूं भरींदड़ु विखिर्जणु - विछुड़णु, धार धार थियणु, जुदा थियणु विखु - विष, विषु, विहु, ज़हरु विखेरणु - खिंडेरणु, छुड़्विछुड़ करणु, विखेड़णु विगत - गुज़िरियलु, पोयों विग्यानु - डि. ‘विज्ञानु’ विगोड़ु - गोड़ु, शोरु, बखेड़ो ; मूंझारो, रोलो ; अंधु धुंधु, बादिशाहगर्दी विघिरणु - रिजणु, पघिर्जणु, पिघिलजणु, गरणु ; रुअणु, दुखी थियणु ; विर्गणु, पखिड़णु ( रोगी फूकिणो ) विघे - जे करे, जे कारण. विचकुटियो - अमीनु, टियाकुडु, टिआकुरु, टिआकुडु ; दलालु ; भेटू, भड़ुवो, भड़ओ विचलित - अस्थिरु, अथिरु, चंचलु ;गुमराहु ; व्याकुलु ; बेचैनु ; घबिरायलु विचवाहू - निष्पक्षु-निर्पखु मनुषु ; टिआकुरु, अमीनु, मध्यस्थु, तटस्थु विचां - विच मां ; विचाईं, विचाहों विचांईं - विचाहों, विचां, विच मां विचांदरु - विचांदरु, विछोटी, विथी ; संधो ; तफ़ावतु, फ़रक़ु, अंतर विचारकु - विचारु कंदड़ु, सोचींदड़ु ; निर्नय कंदडु ; वीचारवानु ; जजु, न्यायाधीशु विचारु - वीचारु, सोचु, ध्यानु, ख़यालु, ख़ियालु ; भावु, भावना ; निर्नय, फ़ैसिलो ; मतु, रायो, राइ ; साञाह विचित्रु - अद्भुत, अजीबु, विलक्षणु ; अनोखो, निरालो ; अनेक रंगनि वारो. विचिरणु - काविड़जणु, डमिर्जणु, मठियां लगणु, चिड़णु, ग़ुसे थियणु, नाराज़ु थियणु. विचु - केंद्रु, मर्कज़ु ; विथी, विछोटी, छेटी ; वसीलो, ज़रीओ, साधनु ; सघ, ताक़त ; गझु, राज़ु ; दर्मियानी, नुक़्तो ; दुनु विचूर - विचूड़ु, तफ़्सीलु, विवरणु, ब्यौरो ; विस्तृत समुझाणी. विचों - विच वारो, मध्यमु, विचथिरो, विचतिरो, पूरो पुनो. विचो - आधारु, टेक, बीरम जो आधार-बिंदू, आलंबु, ‘फ़ुल्क्रम्’. विचोलो - दर्मियानी, विचों, मध्यमु ; संध जो विचों हिसो. विच्थिरो विछांइणु - विछाइणु, पथारणु, पथेरणु ; पखेड़णु, फह्लाइणु, फहिलाइणु, पसारणु विछुड़णु - अलगि थियणु, परे थियणु ; वियोगु / जुदाई थियणु विछोटी - अंतर्, अंतरु, मुफ़ासिलो ; विथी, छेटी ; संधो, वेछो ; साही, वांदिकाई विछोड़णु - जुदा करणु, धार करणु, अलगि करणु ; विखेड़णु विछोड़ो - जुदाई, वियोगु, विरहु, फोड़ाई, बिरहु ; छुड़्विछुड़, उछाट, विखुराई विजय - विजइ, जइ, सोभ, फ़तह, फ़तिह, जीत, सफलता. विजयी - सोभारो, फ़तहमंदु, सफलु, कामियाबु, विजेता. विजेता - विजयी, सोभारो, सफलु, जीत हासिल कयलु विज्ञानी - कंहिं विशेष विषय जो जाणू ; वडो विद्वानु ; वैज्ञानिकु, ‘साइंटिस्ट’ विज्ञानु - पदार्थ-ज्ञानु ; वस्तु-विज्ञानु / शास्त्रु ; संसारी शयुनि जो ज्ञानु ; विद्या ; ‘साइंस; बद्धुी ; होशु ; अंतर्ज्ञानु विचकुटियो - अमीनु, टियाकुड़ु, टिआकुरु, टिआकुड़ु ; दलालु ; भेटू, भड़ुवो, भड़ुओ विचलित - अस्थिरु, अथिरु, चंचलु ; गुमराहु ; व्याकुलु ; बेचैनु ; घबिरायलु. विचवाहू - निष्पक्षु / निर्पखु मनुषु ; टिआकुरु, अमीनु, मध्यस्थु, तटस्थु. विचां - विच मां ; विचाईं, विचाहों विचांईं - विचाहों, विचां, विच मां विचांदरु - वीचांदरु, विछोटी, विथी ; संधो ; तफ़ावतु, फ़रक़ु, अंतर विचारकु - वीचारु कंदड़ु, सोचींदड़ु ; निर्नय कंदड़ु ; वीचारवानु ; जजु, न्यायाधीशु विचारु - वीचारु, सोचु, ध्यानु, ख़यालु, खि़यालु ; भावु, भावना ; निर्नय, फ़ैसिलो ; मतु, रायो, राइ ; साञह विजा - विद्या ; विज्ञानु, ‘साइंस’ ; बुद्धी ;विद्वत्ता ; जाण, परूड़, ज्ञानु, ग्यानु. विजु - विद्युत, खिंविण, दामिनी, बिजली, बिजिली ; ओचिती आपदा / संकटु. विजुरणु - बरणु ; खामणु, पजिरणु ; पोसिरणु, साड़ में सड़णु विझणु - दाखि़ल करणु, अंदरि करणु ; में रखणु ; लाहिणु, ओतणु ; छपाए पधिरो करणु ( समाचारपत्र में ) ; पूरणु, बंदि करणु ( कोठीअ में ) विझुलणु - दुखु करणु, गणितीअ में गरणु, झोरीअ में झुरणु, गरणु ; मांदो थियणु ; कंझणु, कुर्कणु ; रोइणु विञाइणु - बिगाड़णु, ख़राबु करणु ; खोहिणु, गंवाइणु, गुमु करणु ; उडाइणु, विअर्थु करणु ( पैसो ) ; नासु करणु, चटु करणु विञाऊ - गुमु कंदड़ु ; पाटू, उडाउ ; ज़ियानुकारु विटारणु - जूठारणु, पलीतु करणु, अपवित्रु करणु ( म. विटाळणे ), मुंहुं विझी ख़राबु करणु विटिर्जणु - भ्रष्टु थियणु, अपवित्रु थियणु ; ख़राबु थियणु ( खाधो ) ; नियात मां निकिरणु विटुड़णु - फाटी पवणु, फुटु फुटु थियणु ( खीर जो ), दिगु दिगु थियणु विड - दोषु, ऐबु, ऊणाई, ख़ामी, विंग, डेठि विडाइतो - दोषपूर्ण, ऐबाइतो, ऐबदारु ; ऐब कढंदड़ु, ख़ामियूं कढंदड़ु विडुरिजणु - काविड़िजणु, ग़ुसे थियणु. विडुरु - ककरु, बादलु, मेघु, मेंघु. विडूण - कावड़ि, ग़ुसो, डमरु, क्रोधु. विडोहु - निर्दोषता, बेगुनाही विढ़णु - झगिड़णु, लड़णु, तकिरारु करणु ; छंड कढणु, धमिकी चाढ़णु. विणो - वेणु, गारि, गाली ; चीर, फाड़ु ; फटु, ज़खमु, घावु ( दिलि जो ). विण्स - गुमराही, उल्टी राह विण्साइणु - विण्साइणु, भुलाइणु, गुमराहु करणु, फुसिलाइणु वितिरो - वधीक बह्तरि ; तमामु, घणो, झझो, गपलु, घणो सारो. वितिविति - तकड़ि, उतावलि, फथिको, बेआरामी, लोछ. वितिवितियो - तकिड़ो, उबाहरो, फथिफथियो, टर्ड़ो वितु - शक्ती, ताक़त, वसु, पुजंदी ; बाड़ी, गिरांठि ( म. वीत ) वितो - निकमो, बेकार, अजायो विथाफणु - वांदो / निखिमिणो वेहणु, आलिसु / सुस्ती करणु / थियणु विथि - विथी, विछोटी, साही ; अंतरु, फ़र्क़ु ; फासिलो, मुफ़ासिलो ; जुदाई ; ख़ालु विथिर्जणु - किनो थियणु बिगिड़णु. विदेशी - परदेसी, परडेही, विलायती. विदेशु - परदेसु, धारियो देशु विद्या - इल्मु, शिक्षा वगे़रह द्वारां प्रापति ज्ञानु ; विज्ञानु, साइंस ; बुद्धी विद्यारथी - छात्रु, विद्या पढ़ण वारो, शिषु, अभ्यासी. विद्यावानु - विद्वानु, ज्ञानी, पंडितु, विद्यावंतु, ज्ञानवानु. विद्वत्ता - पंडिताई, पांडित्य, विद्वानपणो विद्वानु - पंडितु, ज्ञानी, विद्यावानु, ज्ञानवानु, ग्यानी विधवा - विद्वा, फुलावंती ; डुहागिणि, डनी, पती-विहीन विधाता - सृष्टी रचण वारो, ब्रह्मा, विरंचि/ची, परमात्मा, विर्धाता विधानु - कंहिं कार्य जी विधी ; प्रबंधु, आयोजनु ; रीति ; रचना ; उपाउ ; संविधानु, जोड़जकु, ‘काॅन्स्टियूशन’ विधि - विधी, रीति, ढंगु ; व्यवस्था, योजना ; ऊणाई ; अपवित्रता विधिड़्यो - विधि सबब अपवित्रु थियलु विधी - विधि, कंहिं कार्य जी रीति, तरीक़ो, ढंगु ; व्यवस्था, योजना विनाशु - विनासु, नाशु, बर्बादी, तबाही, नासु विनोदी - आनंदी, खिल मश्किरी कंदड़ु ; खिलाईंदड़ु, मज़ाक़ी, हास्यपूर्ण. विनोदु - परिहासु, खिल मश्किरी, हास्य, हंसी, प्रसन्नता, आमोद-प्रमोदु. विपति - विपदा, आपदा, आफ़त, संकटु, मुसीबत विप्राशु - वप्राशु, खापो, खपति, उपयोगु ; ख़र्चु विफलता - असफलता, निष्फलता, व्यर्थता, नाकामियाबी विफिलणु - निंड में गाल्हाइणु ; अजायो बकणु ; बेहूदो गाल्हाइणु ; पंहिंजे लेखे गाल्हाइणु विभक्ती - विभागु, अलगिपणो, अलगावु ; कारकनि जा चिन्ह / संबंधसूचक प्रत्यय या शब्द, हालत ( व्याकरण में ) विभा - कांती, प्रकाशु, शोभा, किर्णो विभाकरु - प्रभाकरु, सिजु, सूरिजु ; चंडु ; अग्नी, आगि ; राजा. विभागु - भाङो, हिसो ; अंशु, अन्सु ; अध्याउ, अध्यायु ; कार्यक्षेत्रु विभाजन - विराहिण जी क्रिया ; विर्हाङो ; विरहासत, विर्छ विभिचारु - व्यभिचारु, बदिचलनी, स्त्री-पुरुष जो नाजाइज़ु सन्बंधु ; बुरो आचार व्यवहारु विभूती - वृद्धी-समृद्धी, बहबूदी, ऐश्वर्यु, धनु-संपत्ती ; रख, भस्म ; महिमा, महानता ; अठ सिद्धियूं ; अलौकिक शक्ती ; महान आत्मा विभूषणु - भूषणु, अलंकारु, गहिणो ; शोभा, सूंहं विभूषित - अलंकृत, गहिणनि सां सुशोभित ; सुठनि गुणनि वगे़रह सहित. विमर्शु - परामर्शु, कंहिं विषय ते वीचारु, विवेचनु ; समीक्षा, आलोचना ; परिख. विमाणु - वायु-यानु, हवाई जहाज़ु ; उडंद खटोली विमासु - गणिती, चिंता ; डुखु, अफ़सोसु ; हलाखी, तकिलीफ़ विमुक्ती - मुक्ती, छोटिकारो, रिहाई ; मोखु, मोक्षु विमुख - मुखहीनु ; कंहिं गाल्हि खां मुंहुं फेरियलु / मोड़ियलु ; निवृत्त ; महिरूमु ; असफलु, निराशु ; उदासीनु विमोचन - मुक्त करणु, छडणु, छडाइणु ; बंधनु खोलणु, गंढि खोलणु ( किताब जी महूरत महिल ), प्रकाशनु ( किताब जो ) ; रिहाई विमोहु - मोहु ; अज्ञानु ; भरमु, भ्रमु ; मोहितु थियणु, आसक्ती वियाजु - व्याजु, सूदु वियामणु - वियमु करणु, बारु जणणु वियारु - रांदि, रमति, खेलु, मज़ो ; तानो, डोरापो, महिणो. वियोगी - विरही, बिरही, पत्नी / प्रिया खां परे हूंदड़ु, विछुड़ियलु. वियोगु - विछोड़ो, विरहु, बिरहु, जुदाई, पृथकता विरउ - खाधे जो मुक़ररु भतो ; हिक वेले जो अनु, आजीविका लाइ मिलंदड़ु भतो, क़ूतु विरक्ती - वैरागु, विरागु ; उदासीनता ; प्रेम जो अभावु ; अप्रसन्नता विरक्तु - वैरागी, बैरागी ; उदासीनु ; अप्रसन्नु ; विमुखु ; त्यागी विरल - दूरि-दूरि, परे परे ; दुर्लभु ; निर्जनु ; थोरो, अल्प ; विर्लो ; शून्य विरह - विर्छ, फांडणी विरहासत - विर्हाङो, विर्छ ; हिसो, भाङो, वाटो विरहिणी - विरहिनी, वियोगिनी, प्रिय / प्रीतम / पतीअ खां जुदा थियल, प्रिय-हीनु विरही - वियोगी, बिरही, प्रिया-हीनु विरहु - विछोड़ो, बिरहु ; प्रिय जी जुदाई ; जुदाईअ जो दर्दु विरांड - असुरु, प्रभात, पिरिहफुटी, ढकी विरांढ - मंझंदि, बिपहरी, बिपह्री ; मांझांदो, मंझंदि जी मानी विराहिणु - वंडणु, वाटणु, विर्छणु ; फांडणु ; कपणु, जुदा करणु, हिसा करणु विरिमणु - विर्मणु, बीहणु, तर्सणु, देरि करणु ; गेसिराइणु, ढिल करणु ; थमणु, रोकिजणु विरुद्ध - उबतड़ि, उल्टो, बर्खि़लाफ़ु ; विपरीत, प्रतिकूल विरूह - विरूंहं, दिलबह्लाउ, रूहरिहाण, मनोरंजनु. विरोधाभासु - विरोध जो आभासु, हिकु अलंकारु, ‘पैरॉडॉक्स’ विरोधी - विरोधु कंदड़ु, आडो ईंदड़ु ; बर्खि़लाफ़ु ; वेरी, शत्रू, दुश्मनु. विरोधु - मुख़ालिफ़त ; शत्रुता, वेरु, दुश्मनी ; उल्टी स्थिती. विर्चणु - थकिजणु, खुहिजणु ; हलाखु थियणु ; चिड़णु, ग़ुसे थियणु. विर्चाणी - थकावट, थकु, मांदिगी ; बेज़ारी, नाराज़गी विर्छणु - वंडणु, विराहिणु ; फांडणु, हिसा करणु ; चूंड करणु ( उणण में ) विर्ड़ाइणु - ठगणु, वेसाहणु, डोहणु, दग़ा करणु, फुस्लाइणु विर्ति - ब्राह्मण जो लागु, दक्षिणा, डखिणा विर्ती - वृत्ती, मन जो लाड़ो, चित्त जो स्वभावु / सुभाउ ; वर्ताउ, हलति ; आजीविका, रोज़ी ; सुभाउ, प्रकृती ; नाटक में वर्णन जी रीति / शैली विर्तु - उपवासु, व्रतु ; नियमु ; दृढ़ संकल्पु ; अनुष्ठानु विर्धाता - विधाता, सृष्टी रचण वारो, ब्रह्मा, विरंचि / विरंची, परमात्मा विर्धि - वृद्ध, बुढो, पीरसनु, कुराड़ो, झूरु, झूड़ु. विर्लाई - कमी, अणाठ, काबट, तंगी, अभावु. विर्ले - कडहीं कडहीं, कडहिं कडहिं विर्लो - विरल, दुर्लभु, कोई कोई, अणलभु ; असाधारणु ; घटि, थोरो विर्स - चुक, भुल, ग़ल्ती, वडी भुल ; गुमराही विर्सणु - भुल / चुक थियणु ; गुमराहु थियणु ; जुदा थियणु विर्सपति - बृहस्पतीअ जो डींहुं, विस्पति, गुरुवार ; सौरमंडल / सूर्यमंडल जो पंजों ग्रहु, बृहस्पती ; महाविद्वानु विलंबु - देरि, अवेर, चिर्कु, गेसरि विलक्षणु - विचित्रु, अनोखो ; असाधारणु, अद्भुत, लासानी विलगः - अलगि, जुदा, पृथक्, भिन्न. विललाई - कुलछणु ; बेअदबी. विललो - बेखिरो, कुलछिणो, बअदबु विलहः - विल्ह, माट, शबनम, ओस ; डाढी थधि ; घिमियल हवा विलहो - विल्हो, विल्लो, सुञे, सखिणो, कंगालु, ग़रीबु ; घुर्जाऊ, मुहिताजु ; कंजूसु, शूमु विलाइतु - विलातु, विदेशु, परदेसु, परडेहु, धारियो देसु विलापु - विर्लापु, रोइणु, क्रंदनु, आक्रोशु, रोदनु विलारण - वालारणु, वधाइणु ( सीमाऊं ) ; रोके वेहणु ; ( में ) रहणु ; क़ब्ज़ो वठणु, लीका कढी पंहिंजो करणु ; चूंडणु, पसंदि करणु विलोड़णु - झुगणु, झगोड़णु, डहीअ में मांधाणी फेरणु विलोड़ो - विलोलो, विलोड़, झुग ; पेचु, पेट जो वकड़ु ; फड़ि फड़ि, अशांती विल्टणु - फेरो खाइणु, थाबो खाइणु ; लेटणु, बाज़ेलियूं खाइणु. विल्ह - विल्ह, शबनम, ओस, माट ; घिमियल हवा ; डाढी थधि. विवरु - छेदु, छिद्रु, टुंगु, सोराख़ु, बिरु ; गुफ़ा, ग़ुफ़ा विवरणु - स्पष्टीकरणु, व्याख्या, समुझाणी ; भाष्य ; विवेचनु, वर्णनु, बयानु ; टीका, शरह विवश - बेवसि, मजबूरु, असमरथु, लाचारु, पराधीनु विवादु - बहिसु, वाक्-युद्ध, शास्त्रार्थु, झगिड़ो, कलहु ; मुक़दमेबाज़ी विवाहु - व्यांहुं, शादी, लगनु, लग्नु विविध - अनेक क़िस्मनि जो, गूनागूनी विवेकी - विवेकवानु, ज्ञानी, समझदारु, डाहो, चतुरु ; बुद्धिमानु ; न्यायशीलु, न्यायी विवेकु - चङे-मठे जी पछाण या ज्ञानु, सद् असद् ज्ञान जी मानसिक शक्ती ; ज्ञानु ; वीचारु, समुझ, बुद्धी विवेचकु - वीचारवानु, बुद्धिमानु, मीमांसकु विवेचना - विवेचनु ; मीमांसा, सत्य-असत्य जी परिख ; निर्नय विशारदु - निपुणु, माहिरु, जाणू, पंडितु विशालता - महानता, विस्तारु ; कुशादिगी विशालु - विस्तृत ; शाही, तमामु वडो, वसीउ, बृहत् ; सुंदरु. विशिष्टता - विशेषता, ख़ासियत, विलक्षणता, श्रेष्ठता. विशुद्ध - बिल्कुल शुद्ध, साफ़ु, साफ़ु सुथिरो ; सचु, सचो विशेषता - ख़ासियत, ख़ास गुणु ; असाधारणता ; अधिकता ; प्रधानता विशेषु - ख़ासु, साधारण खां परे या वधीक ; अंतरु, फ़रक़ु, भेदु ; पदार्थु, वस्तू ; अनोखाई, विचित्रता विशेषणु - गुणु, ख़ासियत, सिफ़त, ‘एड्जेक्टिव’ ( व्याकरण में ) विशेष्य - नाम / संज्ञा बाबत वधीक जाण डींदड़ु शब्दु, उहो नामु / संज्ञा जंहिंसां विशेषणु / सिफ़त लगो ; विशेषणु जंहिं शब्द जो गुणु डेखारे उहो शब्दु विश् - प्रजा, रैयत, जनता विश्रांत - विश्रांत, थकलु, मांदो विश्रांती - विश्रांती, विश्रामु, आरामु ; साही, वेसांहीं विश्रामु - विश्रामु, आरामु, विश्रांती ; साही, वेसांहीं विश्लेषणु - पृथक्करणु, पृथक् / अलगि करण जी क्रिया ; छंड छाण, छांट ; तर्कीब ( व्याकरण में ) विश्वंभरु - परमेश्वरु, विष्णू, विष्णु भगवानु ; हिकु उपनिषदु विश्व - विश्वु, समूरो ब्रह्मांडु, जगतु, संसारु ; चोडहंनि लोकनि जो समूहु ; समूरो, सारो ; सभ जो ; शरीरु विश्वकर्मा - ब्रह्मा, परमेश्वरु ; सूरिजु, सिजु ; शिवजी, महादेवु ; लोहारु ; वाढो विश्वनाथु - महादेवु, शंकरु ; विष्णु भगवानु, विश्वेश्वरु विश्वविद्यालय - सभिनी विद्याउनि जी शिक्षा डींदड़ु विद्यालय, ‘यूनिवर्सिटी’, विद्यापीठ विश्वव्यापी - परमेश्वरु, भगवानु ; विभू, जेको सारे संसार में व्यापियलु हुजे, सर्वव्यापकु विश्वस्त - विश्वस्तरीय, विश्वास जोगो, विश्वासी ; न्यासी, ‘ट्रस्टी’. विश्वात्मा - ब्रह्मा ; परमेश्वरु ; विष्णु, विष्णू ; शंकरु. विश्वासघाती - वेसाहघाती, बेईमानु विश्वासी - विश्वासनीय, विश्वास जोगो, वेसहु करण जोगो, भरोसेमंदु, वेसासी विश्वासु - वेसहु, वेसाहु, वेसासु, भरोसो, भर्वसो. विश्वेश्वरु - विश्वेशु, परमेश्वरु, विश्वनाथु, महादेवु, शंकरु. विष - विषु ; विखु, विहु, ज़हरु, गरलु विषम - असमानु, बराबर / समानु न हूंदड़ु, असम, अतुल्य ; इकी ( संख्या ) ; डुखियो, कठिनु ; उबतड़ि, विरुद्ध, विरुधि ; संकटु, आपदा, बावंजिरो, घटि वधि ; भयानकु, भयंकरु विषमता - असमता, विरोधु ; वेरु, शत्रुता, दुश्मनी, अणबणति विषय - जंहिंते कुझु वीचारु करे सघिजे, ‘सब्जेक्ट’ ; निबंधु ; संजोगु, मैथुन ; कर्म इंद्रियुनि जा कम / कार्य ; संपत्ती, वडो राजु ; भोगु-विलासु, वासना ; प्रसंगु, प्रकरणु विषयी - कामी, विलासी, विषय-वासना / भोग-विलास में लगलु, अयाशी ; धनवानु, अमीरु ; कामदेवु विषादु - दुखु, शोकु, रंजु विषुव - विसुव, ‘इक्विनॉक्स’, डींहं राति जे बरोबरीअ वारो समय विषुवत्रेखा - भूमध्यरेखा, ‘इक्वेटर्’, भू चकरु, ख़तइस्तिवा विष्कंभक - विष्कंभ, विस्तारु ; विघ्न, विघ्नु, बाधा, रुकावट, भारतीय नाटक जे अंक जो हिकु क़िस्मु विष्टा - विष्ठा, गूंहुं, काकूसु विस - विस्मय, अचिरजु, अजबु, तपिरसु, नवाई विसर्गु - विसर्ग, त्यागु, दानु, डियणु विसर्जनु - परित्यागु, छडे डियणु ; मोकिलाइणु ; समाप्ती ; देवता जी मूर्ती आदि जल में बोड़णु ; देवता खे वरी पंहिंजे स्थान ते व´ण जी प्रार्थना / वेनिती करणु. विसाइणु - उझाइणु, गुलु करणु ( रोशिनी, बाहि ) ; टारणु ; बंदि करणु ; निहोड़णु ; बेहोशु करणु विसाई - मोगाई, वाइड़ाई, हैरानी ; बेहोशी विसाणो - उझियो, गुलु थियो ; सुस्तु, आलिसी ; थोरनि सालनि लाइ साही डिनल ज़मीन विसाम - साणाई, बेहोशी, मूर्छा, मूर्छागती, बेहोशी ; हीणाई, निबलता विसामणु - उझामणु ( डीओ ), गुलु थियणु ; साणो थियणु, बेहोशु थियणु, निबलु थियणु विसारणु - भुलाइणु, ( हिं. भुलाना ), दिलि तां लाहिणु, छडे डियणु विस़ालु - मेलापु, गडिजाणी ; प्रेमियुनि जो मिलनु ; वह्दत में फ़ना थी वञण जी हालत ; संजोगु, संभोगु विसिरणु - भुलिजी व´णु, दिलि तां लहणु. विसिहणु - वेसाहु रखणु, विश्वासु रखणु. विसिहरु - विखिरु, ज़ह्री, विषाक्त, विषैलो. विसु - विश्वु, सृष्टी, ब्रह्मांडु, संसारु, जगतु विसूड़ाई - निश्छलता, निर्छलता, साफ़ुदिली ; वेसरि विसो - मोगो, मुंझियलु, बाइड़ो ; बेहोशु, मूर्छितु विस्तारु - फहिलाउ, पखेड़, विशालता, कुशादिगी ; वधाउ, डेघि, उपटार, पसारो. विस्तृत - विस्तार वारो, विशालु, कुशादो, फहिलियलु, वसीउ ; वधाअ / उपटार वारो. विस्पति - बृहस्पति, गुरुवार, विर्हस्पति विस्फोटु - फाटु, ज़ोर सां फाटण जी क्रिया ; ज्वालामुखीअ जो फाटणु विस्मय - विस्मइ, अचिरजु, हैरत, तपिरसु, अजीबु विस्वासु - विश्वासु, वेसहु, वेसाहु विस्विसि - विस्विसो, शकु, संदेहु ; भरमु, भ्रमु, सन्सो ; डपु, डाउ, भउ ; अविश्वासु विहक - विहणी, बैठक विहणु - जाइ वठणो, गुई खोडणु ; सुवारु थियणु ( घोड़े ते ) ; रहणु, टिकणु ; गुज़ारणु ; दाखि़ल थियणु ( स्कूल में ) विहर - रोत, रुंब, रोंबो, विहराजु विहांउ - विवाहु, शादी, परिणो विहारणु - घारणु, काटणु, गुज़ारणु ( राति मजे़ सां ) ; मुल्हु गिन्हणु, ख़रीद करणु. विहाऊ - ख़रीद्दारु, सौदागरु ; पिरिहफुटी, बाख, असुरु ; सुबुह वारो तारो. विहागु - विहागिड़ो, हिक रागिणीअ जो नालो विहाणी - पिरिहफुटी, प्रभात, असुरु विहाणो - सिराणो, तकियो ; तुलु विहाणो ; गादी, गदी विहामणु - लंघे वञणु, गुज़िरणु ( राति ), कटिजणु विहारणु - वेहण जी जाइ डियणु ; खुपाइणु, लगाइणु, जड़णु ; आरो कराइणु ; थाफणु, गादीअ ते विहारणु, स्थापनु करणु ; जमाइणु ( दिलि ते ) ; पोखणु ; रखणु ( सुरेति ) ; जमाइणु ( मिटी ) ; दाखि़लु करणु ( स्कूल में ), विहारे छडणु, शादी न कराइणु ; परिणियल नियाणी घर में विहारणु विहारु - घुमणु घतणु ; क्रीड़ा, रांदि ; संभोगु, रति-क्रीड़ा, बोधी साधुनि जे रहण जो घरु विहारो - व्यापारी, वणिजारो, वण्जारो, सौदागरु ; अटिकल वीह ( 20 ) विहिंजणु - स्नानु करणु, स्नानु करणु, नाहिणु ( हिं. नहाना ) विहिणी - विहणु, विहण जो ढंगु विहिरु - विखिरु, ज़हिरी, ज़हरदारु, विषैलो विहिरो - आरामघरु, आरामु करण जी जाइ ; विश्रामु, साही विहीन - बिना, खां सवाइ, रहित, बिगरि विहु - विखु, ज़हरु, विषु विहुर - समुझाणी ; तफ़्सीलु विहुरणु - काविड़जणु, डमिरिजणु ; छोहु छंडणु ; ग़ुसो करणु विह्कणु - खीरु सुकाए व´णु, खीरु सुकी व´णु ( गांइ-मेंहिं जो ) ; खीरु डियणु बंदि करणु वींझणु - वधणु, वधणु वीझणु, फलणु फुलणु ; विकासु थियणु, आबादि थियणु वींझारु - विंझारु, हीरनि-मोतियुनि में सलु कंदड़ु ; हीरनि-मोतियुनि जो पारिखू ; जौहरी, जवाहरी वींटी - मुंडी, अंगूठी, मुद्रिका ; छलो वीअ - वीउ, गाह सां छांयलु मैदानु, चरागाहु वीअर - विहीर, नंढी खूही, बावड़ी ; पाणी कढण लाइ नदीअ जे पेट में खोटियल खड वीक - ऊणाई, ख़ामी, विड, ऐबु वीकिरु - विडाई, विडाइतो ; बियनि जूं विडूं / ख़ामियूं कढंदड़ु. वीचारणु - सोचणु, वीचारु करणु ; कल्पना करणु ; अक़ुलु डोड़ाइणु. वीचारवानु - सियाणो, गाणू, दूरांदेशु, विचारवंतु वीचारु - सोचु, ख़यालु, ध्यानु ; राइ, रायो ; साञह, बियनि लाइ वीचारु वीचाणु - ध्यान सां जाचणु, खोले बुधाइणु ; समुझाइणु वीझणु - वींझणु, वधणु, वधणु वीझणु, फलणु फुलणु वीटणु - हारणु, ढोरणु ; फहिलाइणु, पखेड़णु, विखेरणु, खिंडेरणु ; लपेटणु, वेढ़णु वीणु - नालाइक़ु इन्सानु, नीचु इन्सानु, कसीरकु इन्सानु वीमो - साहसु, जोखमु ; ‘इन्शुअरन्स्’ वीयतु - बुडलु, ग़रकु ; गुमु, विञयलु वीर - सिज या चंड जे कशिश सबब समुंड में थींदड़ु पाणीअ जो चाढ़ु, भर्ती, वडी वीर ( हाइ टाईड् ) ; आलुड़, भाङ, नंढी वीर ( लो टाईड् ) वीरगती - शहादत, रणभूमीअ में मरण सां वीरनि खे मिलंदड़ श्रेष्ठ गती वीरता - शूरता, बहादुरी, निडरता, दिलेरी, सूरिह्याई वीरभूमी - वीरनि जी जनमभूमी ; रणभूमी, लड़ाईअ जो मैदानु ; उहा पृथ्वी जिते वीर ई पैदा थींदा आहिनि वीराणो - सूरिह्याईअ, बहादुराणो, वीरोचित. वीरानु - वैरानु, सुञो, उजड़ु, ग़ैरि आबादि वीरी - विहीर, नंढी खूही, वेअरि, बावड़ी वीरु - शूरु, सूरिह्यु, बहादुरु, निडर पुरुषु, जोधो, वेढ़ू ; जिनु, भूतु, राकासु, देवु वीर्य - मनी, वीय्र्य, वीर्जु, शुक्र ; पराक्रमु, शक्ती, बलु. वीर्यवानु - शक्तिवानु, बलिवानु, बलवानु, पराक्रमी. वीलो - हबछ, बांउठ ; आंडनि जो सूरु, पेट जो सूरु वीसी - खाधो, ख़ोराक ; हिक वेले खाधे जी रक़म, खाधे जो ख़र्चु वूइ - रड़ि, वाको, कूक, दांहं वूइणु - रड़णु, कूकणु ; बाकारणु, फाटणु वेर - मुंद, मौसम ; महिल, वक़्तु, समय, समो, टाणो ; अवेर, देरि, विलंबु वृंद - समूहु, मेड़ु, समुदाय वृंदा - तुलसी ; राधा जो उपनामु वृक्ष - विर्खु, वणु, पेड़ु, झाड़ु, विटपु वृत्त - चरित्रु ; समाचारु, ख़बर, वृत्तांतु, हालु ; आजीविका, रोज़गारु, वार्णिक छंदु ; मंडलु, गोलु एराज़ी वृत्तांतु - समाचारु, ख़बर, अह्वालु, वर्णनु ; कहाणी, आखाणी वृत्ती - विर्ती, मन जो लाड़ो, चित्त जो सुभाउ ; वर्ताउ, हलति ; रोज़ी, आजीविका ; प्रकृती, सुभाउ ; नाटक में वर्णन जी रीति / शैली वृद्ध - बिर्धि, बुढो, पीरसनु, कुराड़ो, झूरु ; अनुभवी, विद्वानु वृद्धाश्रमु - बुढा आश्रमु, ‘एल्डर्स होम’ वृद्धी - विर्धी, वाधारी, वाधि, तरक़ी वृष - बैलु, डांदु ; सांडु ; श्रीकृष्ण ; बीं रासि वृषभ - बैलु, डांदु ; सांडु ; श्रेष्ठ पुरुषु वृष्टी - वसिकारो, वस ; वर्षा, बरसाति, बारिश, मींहुं वृहस्पती - बृहस्पती, देव-गुरू बृहस्पती ; जीवु ; नंवनि ग्रहनि मां पंजों ग्रहु वेकरि - वेकिराई, वेकिराणि, चैड़ाई, मोकिराणि. वेकिराणि - वेकरि, वेकिराई, मोकरि, चैड़ाई. वेकिरो - मोकिरो, चैड़ो ; विशालु, कुशादो वेगु - पेट जो सूरु, वीलो ; रफ़्तार, गती, तेज़ी, तिख ; वहक, धार, सीर, प्रवाहु. वेगाणो - परदेसी, परदेशी ; धारियो, ओपिरो ; निधणिको, निधरु, अनाथु ; उदासु. वेगियो - विदेशी, परदेसी ; धारियो वेचणु - विकिणणु, विक्रो करणु वेचांदरु - अंतरु, विछोटी, विथी, फ़ासिलो ; संधो ; तफ़ावतु, फ़रक़ु वेचारो - अहलु, नक़ुलु ; बेवसि, लाचारु, अधीनु ; निभागो ; असहाइ, असहाय ; पराधीनु वेचो - टियाकुरु, विचवाहू ; पक्षपालकु वेछूं - परेशानु, दुखी, मुंझियलु ; खिखो विखो. वेछो - विथी, विछोटी ; तफ़ावतु, फ़र्क़ु, अंतरु. वेजु - वैदु ; हकीमु, तबीबु वेझाई - वेझिड़ाई, नज़दीकी, निकटता वेझिड़ो - वेझो, नज़दीक़ु, ओडो, निकट वेझो - वेझिड़ो, नज़दीकु, ओडो, निकट वेठ - वेहणी, विहणी, वेहक, विहक ; घरु, मकानु वेठणु - बारदानो, मालु भरण लाइ / वेढ़ण लाइ कपिड़ो या सिजातो वेठूड़ो - तराखिड़ो, चिप्थरो वेडी - वेदी, शुभ कार्य / धर्म-कार्य लाइ ठाहियल ऊंची भूमी ; हिंदू विवाह में ब्राह्मण जा उचारियल शब्द वेढ़णु - वकोड़णु, लपेटणु ; घेरो करणु, चैधारी वराए व´णु ; वीटो करणु, तहु करणु वेढ़ाइणु - लड़ाइणु, झगिड़ाइणु, वेढ़ि कराइणु. वेढ़ाकु - झगिड़ाई, टंटाई, जंगावरु ; लड़ाकु, वेढ़ू. वेढ़ाको - वणनि जो झुमकु, खोढ़ो, झमटु वेढ़ि - वणनि जो घाटो झुमटो, आराड़ो, सलो, जुहो वेढ़ी - ढेरी, फोरी ( सुट जी ) ; झूड़ी ( डंदणनि जी ) ; वेढ़ी ( धाणनि जी ) वेढ़ु - घेरो, वकोड़ ; वणनि जो झुमटु / झमिटो वेढ़ू - झगिड़ाई, झेड़ाकु, झेड़ाकारु ; जोधो, वीरु पुरुषु वेढ़ो - पाड़ो, शहर जो हिसो, मह्लो, तकु ; वीटो, ढेरो, फोरो ; लोढ़ो, वाड़ ; सिढ़ु बधण जो रसो ; स्प्रिंगु ( वाच जो ) वेढ़हीचो - सागिए वेढ़े / मह्ले जो रहाकू, वेड़ेचो ; देहाती, गोठाणो, वाह्णी वेणु - वचनु, सुख़नु ; महिणो, डोरापो ; गारि, अपशब्दु वेतनु - पघारु, पघार, तन्ख़्वाह वेतालु - वैतालु, पिशाचु, भूतु ; भाटु, चारणु वेदना - पीड़ा, वेदनु, व्यथा, दर्दु वेदांतु - वेदनि जा आख़रीनि भाङा, उपनिषद वेदी - शुभ कार्य / धर्म-कार्य लाइ ठाहियल ऊंची भूमी वेदु - आध्यात्मिक या धर्मी विषय जो ठीकु ज्ञानु, श्रुति/ती, भारत जे आर्यनि जा मुख्य धर्मी ग्रंथ वेध - बरसाति जे पाणीअ जे नेकाल लाइ ठहियल नाली ; कसी, मोरी ; ऊन्ही सोढ़ी माथिरी ; खाटो, घारो ; नुक़सानु, घाटो वेधन - सूरु, दर्दु, वेदना ; तकिलीफ़, दुखु, डुखियाई ; हालत ; शोकु, डुखु वेधु - टुंगु, सोराख़ु, सलु ; विंध, विंझ वेनती - वेनिती, मिंथ, लीलड़ाटी, प्रार्थना, बिनती, निवेदनु वेर - वेलो, समो, समय, वक़्तु, टाणो, महिल ; मुंद, मौसम ; अवेर, देरि, चिर्कु वेरी - शत्रू, दुश्मनु वेरु - शत्रुता, दुश्मनी ; साड़ु, हसदु, ईर्खा ; बदिलो, इंतिक़ामु वेरू - वेरवठू, खारी ; खुंडो, कीनेख़ोरु वेल - महिल, वक़्तु, समो, समय ; अवसरु, वझु, मौक़ो. वेलणि - गनरि, कछोराड़ी, कछ या चडे में निकितल गोढ़ी. वेलो - वेल, समय, वक़्तु, टाणो ; खानो, रोटी ; देरि, अवेर. वेल्हाई - बेकारी, सुस्ती ; सखिणाई, वांदिकाई वेश्या - कञिरी, रंडी, कुल्टा, कसबिणि, गणिका, ‘प्रॉस्टिटयूट’, ‘सेक्स वर्कर’ वेश्यागामी - रंडीबाज़ु, विभिचारी, व्यभिचारी वेष - वेशु, वेसु, वस्त्र, कपिड़ा, वगो ; घरु, मकानु वेसरि - विसूड़ाई, विसिरण / ध्यान में न रखण जी स्थिती, विस्मरणु वेसांदि - विश्रामु, विस्रामु, आरामु ; सांति, शांती, सांतीकाई ; वेसाहीं, वांदिकाई, ढाबो, मंज़िल वेसांहो - वेसांहीं, साही पटण जी जाइ, मंज़िल, ढाबो ; विंदुर, विरूंहं, विनोदु ; आराम जो वक़्तु, खुणो ; आराम-घरु, असाइशो वेसाविसूड़ो - विश्वासी, विश्वासजोगो ; ईमानदारु, निष्कपटु, सुपतियो. वेसासी - विश्वासी, भरोसे जहिड़ो ; श्रद्धालू, शर्धालू ; वचन ते पूरो. वेसाहणु - विसहणु, विश्वासु रखणु ; मञणु ; ठगणु, डोहणु, फुस्लाइणु वेसाहुघाती - विश्वासघाती, बेईमानु, नमकहरामु. वेसाहुघातु - विश्वासघातु, बेईमानी, डोहु, नमकहरामी. वेसिलो - वेसिड़ियो, वेसिड़्यो, विसूड़ो ; बेपरिवाहु. वेसु - वेशु, भेसु, पोशाक, लिबासु ; कपिड़ा, वगो, बेखु वेसुधारी - बियो को वेसु पाईंदड़ु, नटु, कलाकारु, अभिनेता वेहारणु - जाइ डियणु ( वेहण / विहण लाइ ), विहारणु ; जड़णु, खुपाइणु ; सिंघासन ते विहारणु, थाफणु ; पोखणु ; रखणु ( सुरेति ) वैकुंठु - सुर्गु, विष्णु-लोकु ; विष्णु, विष्णू वैखरी - वाग्देवी, सरस्वती ; वाणी, वाक्शक्ति/क्ती ; गंभीरु ऐं साफ़ु स्वरु / आवाज़ु वैज्ञानिकु - विज्ञान शास्त्र जो पूरन जाणू, ‘साइंटिस्ट’, विज्ञानी ; निपुणु ; प्रवीणु, माहिरु, चतुरु वैतालु - वेतालु, पिशाचु, भूतु ; भाटु, चारणु वैदर्भी - रुक्मिणी ; दमयंती ; मधुरु अखरनि द्वारा मधुरु रचना लिखण जी हिक काव्य शैली वैदिक - वेदनि जो पूरन ज्ञाता / जाणू ; वेदनि में लिखियल अनुसार कार्य करण वारो ; वेद जो, वेद निस्बत, वेद-सन्बंधी वैदु - वेदु, हकीमु, वैद्य, चिकित्सकु, आयुर्वेद अनुसार इलाजु कंदड़ु. वैदेही - सीता, जानकी, विदेह राजा जी कन्या, विदेह-नंदिनी वैधानिक - प्रतापी, धनवानु, वडे ऐश्वर्य वारो, वैभववानु. वैभवु - विधान-सन्बंधी, संविधान अनुसार, ‘कॉन्स्टियूशनल’. वैभवशाली वैरागु - त्यागु, विरक्ती, संन्यासु, संसार जो त्यागु वैरानु - वीरानु, उजड़ु, सुञे, अरउ, ग़ैरिआबादि वैवाहिक - विवाह-सन्बंधी, शादीअ निस्बत, शादीअ जो, विवाह जी / जो वैशु - वैश्य, चइनि वर्णनि मां हिकु ; वापारी, व्यापारी, वणिजारो वैशेषिक - छहनि दर्शन शास्त्रनि मां महर्षी कणाद जो रचियलु दर्शनशास्त्रु ; विज्ञान-शास्त्रु ; पदार्थ-विद्या ; औलूक्य-दर्शन ; वैशेषिक दर्शन खे म´ींदड़ु वैश्य - वैशु, चइनि वर्णनि मां हिकु ; वापारी, वणिजारो वैश्या - वेश्या, वेसवां, कञिरी, रंडी, गणिका, ‘प्रॉस्टिटयूट’, ‘सेक्स वर्कर’ वैष्णवी - विष्णु-शक्ति/क्ती ; लक्ष्मी ; तुलसी ; दुर्गा ; गंगा वो - ओ !, अड़े !, हाइ !, अफ़सोसु ! वो - ओ !, अड़े !, हाइ ! वोकणु - रड़ि करणु, दांहं करणु, वाको करणु, कूकणु, बाकणु. वौंको - बांको, वीरु, बहादुरु, सूरिह्यु ; हठीलो ; अभिमानी. वौंटणु - लुडणु, लह्राइणु ; फड़्कणु ( झंडो ) वौंटी - झंडी, धजा, वांउटी, मर्वल वौड़णु - वोड़णु, गोल्हणु, फोल्हणु, ढूंढणु, तलाशणु, तपास / जाच करणु व्यंजना - इज़िहारु करण जी शक्ती ; शब्द जी उहा शक्ती जंहिंसां उन शब्द जे सामान्य अर्थ खे छडे विशेषु / मख़्सूसु अर्थु ज़ाहिरु थिए व्यंजनु - ज़ाहिरु / प्रकटु थियण जो भावु या क्रिया ; विशेष भोजनु ; सुठो भोजनु / खाधो ; हर्फ़ु, हर्फ़ु सहीह्, ‘कॉन्सोनंट’ ; अंगु, अवयवु व्यक्त - ज़ाहिरु, प्रकट ; साफ़ु, स्पष्ट. व्यथा - पीड़ा, वेदना, क्लेशु ; दुखु, कष्टु. व्यथित - दुखी, पीड़ित ; दुखित, दुखी व्यभिचारी - विभिचारी, बदिचलन, आचार-भ्रष्टु, परस्त्रीगामी व्यभिचारु - बदिचलनी, अनैतिक संजोगु, नाजाइज़ु स्त्री-पुरुष सन्बंधु व्यर्थु - अजायो, निरर्थक, अर्थहीनु ; बेफ़ाइदे ; नाहक़ु, अकार्थो ; सखिणो, निष्फलु व्यवसाय - पेशो, धंधो ; कमु-धंधो ; आजीविका ; रोज़गारु ; व्यापारु, कारोबारु. व्यवस्था - इंतिज़ामु, प्रबंधु, बंदोबस्तु ; सिरिश्तो, निश्चित, रीति-नीति. व्यवस्थापकु - प्रबंधकु, इंतिज़ामु कंदड़ु, प्रबंध-कर्ता, नियम सां कमु हलाईंदड़ु, ‘मैनेजर’ व्यवहारु - वहिंवारु, वर्ताउ, डे वठु ; वाहिपो, वहीवाट, लहुवचुड़ ; रीति, रवाजु ; कारोबारु, हिसाबु किताबु ; मुक़दमो, विवादु व्यसनु - आदत, इलत, बुरी आदत व्याकरणु - ग्रामरु, ‘ग्रामर’, शब्दशास्त्रु व्याकुलता - मूंझारो, हैरानी, विकलता ; उदासाई व्याकुलु - मुंझियलु, हैरानु ; उदासु, परेशानु, तंगि ; घबिरायलु व्याख्यानु - भाषणु, तक़िरीर ; टीका, शरह, कंहिं विषय जी विवेचना / समुझाणी व्याघ्रु - वाघु, बाघु, शींहुं, शेरु व्याजु - सूदु, ‘इंटरेस्ट’ ; देरि, विलंबु ; लाभु ; विघ्नु व्याधी - व्यथा, रोगु, बीमारी, मरज़ु ; झंझटु, बखेड़ो ; विपत्ती, मुसीबत व्याधु - शिकारी, निषादु, मारी, आहेड़ी व्यापकु - आच्छादकु, सभिनी हंधि फहिलियलु ; वसीउ, विस्तृत ; हर पदार्थ जे अंदरि बाहरि हाज़िरु / हूंदड़ु व्यापकु - व्यापकु हुअणु, फहिलणु, व्याप्त हुअणु ; कंहिं शइ जे अंदरि-बाहरि फह्लिजणु / मौजूदु हुअणु ; ढकणु, आच्छादित करणु ; असरु करणु व्यापारी - वापारी, वणिजारो, वण्जारो, सौदागरु, कारोबारी, वछातु. व्यापारु - वापारु, धंधो, व्यवसायु, कारोबारु, वणिजु, सौदागिरी व्यापी - व्यापकु, हर हंधि हाज़िरु, जिति किथि समायलु व्यायामु - कसिरत, वर्ज़िश, कस्रत ; परिश्रमु व्यावहारिकु - वहिंवारी, वहिंवार निस्बत, वहिंवार-शास्त्र अनुसार ; हिसाब मूजिब व्यास - व्यास मुनी ; प्रवचनु कंदड़ु ; क़तुरु ( गोल जो ), ‘डाय्मीटर्’ व्यासपीठु - प्रवचनकार जो आसनु, मंचु, ‘स्टेज’, प्रचार-थल्हो ; पोथी रखण जी मंजी व्युत्पत्ती - विउत्पत्ती, उत्पत्ती-स्थानु, उद्गमु ; कंहिं पदार्थ जो मूलु / बुनियादु ; शब्द जो मूलु / बुनियादु, ‘एटिमाॅलाॅजी’, शब्द जो मूल रूपु जंहिं मां उहो ठहियो आहे व्यूहु - समूहु, मेड़ाको ; बनावत, रचना ; सेना, फ़ौज ; युद्ध में रचियल सेना जी मख़्सूस रचना व्योमु - उभु, आकासु, गगनु, आसमानु व्रज - व´ण जी क्रिया, गमन ; समूहु, वृंदु ; श्रीकृष्ण जो लीला-क्षेत्रु ; मथुरा जो आस-पास जो इलाइक़ो / खेत्रु व्रती - विर्तु रखंदड़ु, उपवासु कंदड़ु ; ब्रह्मचारी ; कोई संकल्पु कंदड़ु व्रतु - नियमु, दृढ़ संकल्पु ; उपवासु, विर्तु, लंघणु ; अनुष्ठानु व्राचड़ - ब्राचड़, 8 खां 11 हीं शताब्दीअ ताईं सिंधु प्रदेश जी प्राचीन भाषा ( अपभ्रंश जो हिकु प्रकारु ) ; पैशाचिक भाषा जो हिकु रूपु शंकर - शंकरु, शिवु, महादेव, कैलाशपती, शंभू ; शंकराचार्य ; शुभ कर्ता, कल्याणु कंदड़ु शंकरा - शंकरी, पार्वती, गौरी, गिरिजा शंका - शकु, संदेहु, आशंका ; भउ, डपु, डरु, अंदेशो शंकू - किली ; खूंटी ; किलु ; बरछी, भालो ; कामदेव ; शिव ; संखु ; डह लख किरोड़ ( संख्या ) शंखधरु - विष्णु, विष्णू, विष्नू ; श्रीकृष्ण शंख ध्वनि - शंख-ध्वनी, संख जो शब्दु / आवाज़ु, शंखनादु शंखिनी - शंखपुष्पी ; मुख जी नाड़ी ; सिप, सींपी ; हिक देवी ; स्त्रियुनि जे चइनि क़िस्मनि मां हिक शंखु - संखु ( हिं. घोंघा, कंबु / कंबू ) ; हिकु सौ निख्ब ( संख्या ) ; हाथीअ जी लौंदिड़ी ; शंखासुर शकासु ; 9 निधियुनि मां हिक शंभू - शंकर, शंकरु, शिव, महादेव, कैलाशपती शइरु - शैरु, कविता, नज़्मु ; बैतु ; छंदु शऊरु - शहूरु, समुझ, बुद्धी, जाण, परूड़ ; सियाणप, चतुराई ; उत्तमता ; लछण, सुठियूं आदतूं ; ललु, खिरु ; उथणु वेहणु शकरि - खंडु, चीनी ; मिठी शइ शकाओं - शकाइतो, शकी, संशय / संदेह वारो ; विस्विसियो शकिजणु - शकणु, शकु अचणु, शकु थियणु, गुमानु पवणु. शकी - अविश्वासी, विस्विसियो ; शंकाजनकु, शकाइतो शकु - शंका, संदेहु, गुमानु ; भरमु, भ्रमु ; अविश्वासु ; राजा शक्तिवाहन जो हलायलु संबतु शक्तिमानु - शक्तिशाली, बलिवानु, बलवानु, सघारो शक्तिशाली - शक्तिमानु, बलवानु, सघारो, बली शख़्सियत - व्यक्तित्व, व्यक्तिमत्व ; मानवता, इन्सानियत, माण्हपो ; भलमानसाई ; शानु, दर्जो, रोबु ; ‘पर्सनॅलिटी’ शख़्सी - व्यक्तिगत, वैयक्तिक, ज़ाती, ‘पर्सनल’ शख़्सु - व्यक्ति, व्यक्ती, जणो, पुरुषु, आदमी, माण्हू, माणुहू, ‘पर्सन्’ शगुनु - सुठो सौणु, शकुन, शुभ-अशुभ सूचक निशानी / चिन्हु शठ - शठु, ठगु, धूर्तु, चालाकु, बदिमाशु, दुष्टु ; मूरखु, मूर्खु शत - सौ ; सेकिड़ो, सौ संख्या ( 100 ) शतकु - शताब्दी, सदी ; सेकिड़ो ; हिक जहिड़ियुनि शयुनि जो समूहु ; ‘संचुरी’ शतरंज - शतरंजि, बुद्धिबलु ( रांदि ) शतरंजी - सतरंजी, फ्रासु, फ़रासी, सोटी गिल्मु शताब्दी - सदी, शती, ‘सेंचुरी’, सौ सालनि जो समो / समय शत्रुता - दुश्मनी, वेरु, वेरु-भावु शत्रू - दुश्मनु, वेरी शनास - शनासी, जाण पछाण, सुञण, सुञणप शनिस्चरु - शनिवारु, छंछरु ; शनी, छंछरु ( ग्रहु ) शनी - छंछरु ( ग्रहु ) ; दुर्भागु, बदिक़िस्मत ; दुष्टु ; अमंगलु, बुरो शपथ - क़समु, सौगंध, क़ौलु, वचनु शफ़ा - शिफ़ा, सिहतयाबी, सखराई शफ़ाख़ानो - दवाख़ानो, औषधालय, अस्पताल. शफ़ाफ़ु - शफ़ाफ़ी, पारदर्शकु ; बिल्कुल साफ़ु, ऊजलु. शबनम - ओस, माट, माक, राति जी आलाणि. शबाबु - यौवनु, जोभनु, गभिरूपण, जुवानी शबु - गुझु, राज़ु, भेदु ; पर्दो, पटलु ; इज़त, आबरू, आबिरू शब्दकोशु - लुग़त, ‘डिक्शनरी’ शब्द चित्रु - रेखा-चित्रु, ‘स्केच’, शब्दी-चित्रु, लफ़्ज़ी तस्वीर शब्दभेदी - फ़क़ति शब्द जे आधार ते दिशा जाणी निशानो चुटींदड़ु ; दशरथ, अर्जुन शब्द शास्त्रु - व्याकरणु, शब्द आदीअ जो विवेचनु कंदड़ु शास्त्रु शब्दार्थु - शब्द जो अर्थु, लफ़्ज़ जी मानाॅ शब्दु - लफ़्जु, ‘वर्ड’ ; ध्वनि, ध्वनी, आवाज़ु ; वचनु, बाणी ; चवणी ; बोलु ; भजनु शम - मुक्ती, मोक्षु, मोखु ; शांती ; उपचारु ; संजमु, ज़ाब्तो ; खिम्या, कविता में शान्त-रस जो स्थायी भावु शमन - शांती ; दमन, दमनु, दबाइणु ; हिंसा ; यज्ञ में पसूं-बलिदानु शमशानु - स्मशानु, मसाणु, मसणु शमशेरि - तलवार, तरार, खड़्गु शमा - शमअ्, मेणबती, मोमबत्ती शमु - ठाहु, मेलापु ; प्रीति, प्रेमु ; संयमु, संजमु ; शमा. शम्सु - सिजु, सूरिजु, सूर्यु, रवी, रवि, प्रभाकरु. शयनकक्षु - सुम्हण जो कमिरो, ‘बेडरूम’ शय्या - शैया, खट, पलंगु ; हंधु, बिस्तिरो शरण - शरनि, सरनि, रख्या, संभाल ; अझो, पनाह, आसिरो, ओट. शरणागतु - शरणार्थी, शरनार्थी, शरणि में आयलु इन्सानु ; शिषु, दासु. शरत - शरद ऋतू, सीअ / थधि जी मुंद, असू ऐं कतीअ जे महीने वारी मुंद. शरन डि. ‘शरण’ शरनाई - शहनाई, तूतारी शरनार्थी - शरणार्थी, शरणागतु, शरणि में आयलु इन्सानु शरमबूटी - लाजवंती, लज्जालू, छुईमुई ( बूटी ) शरमसारु - शर्मिंदो, लजी, लज्जित, फिको, खिखो विखो, शर्मिंदो शरमाइजणु - लजी थियणु, लज्जित थियणु ; कंधु हेठि करणु शरमाइणु - लजी करणु, लजाइणु, शर्मिंदो करणु शरमाऊ - शरमालू, लजारो ; संकोची, संकोचु / हिजाबु कंदड़ु शरमु - लज, लज्जा, हयाउ ; संकोचु, लिहाज़ु शराफ़त - सज्जनता, सौजन्य, भलमानसी ; सभ्यता, शिष्टता ; कुलीनता शराबु - मदिरा, सुरा, मधु, मद्य, दारूं शरारत - बुराई, बुछिड़ाई ; हर्कत, खेचिलि, डिंगाइप, लुचाई, बदिमाशी शरारती - शरीरु, लुचो, हर्कती, खेचिलो, डिंगो ; बुछिड़ो, बदिमाशु शरीकु - भागीदारु, हिसेदारु ; रिश्तेदारु, नातेदारु ; साथी, हमराहु ; शामिलु, गंढियलु शरीफ़ु - कुलीनु, ख़ानदानी ; सभ्यु, सज्जनु ; पवित्रु ; उत्तमु. शरीरी - सरीरी, शारीरिक, बदनी, देहि जो, कायिक. शरीरु - सरीरु, तनु, बदनु, देहि, काया शरु - तीरु, बाणु शर्त - दाउ, बाज़ी, होड, पणु शर्तु - क़ौलु, क़रारु, क़रारु बोली ; डोड़ शर्फ़ ु - इज़त, आबिरू ; पदु, दर्जो ; श्रेष्ठता, महानता, वडाई ; जसु शल - शाल ; हूंद !, ईश्वरु करे ! ; काश ! मान ! शलु - निसतो, मांदो ; हडनि सुकलु शव - लाशु, मुर्दो, प्रेतु. शशि - चंडु, चंद्रु, चांदु, चंद्रमा. शशिकला - चंड जी कला. शशी - चंडु, चंद्रु, चंद्रमा, चांदु शस्त्रक्रिया - जराहीअ जो कमु, ‘ऑपरेशन’ शस्त्रु - हथियारु, हथ में खणी मारण जो हथियारु ; कार्जु सिद्ध करण जो हिकु उपाउ शहंशाही - बादिशाही, राजाई, शाहाणो ; साम्राज्य, राजु, सल्तनत शहंशाहु - महाराजा, सम्राटु शह - हर, शिकस्त, पराजय ; रोक ( शतरंज में ). शहज़ादो - राजकुमारु, कुंवरु, राजा जो पुटु. शहद - माखी, मधु, पुष्प-रस शहनाई - शरनाई, तूतारी शहरु - नगरु, वडो गांवु, ‘सिटी’ शहादत - बलिदानु ; गवाही, शाहिदी ; प्रमाणु, साबिती, सवूतु शहीदु - हुतात्मा, चङे कम लाइ मरी सिरु डींदड़ु ; धर्मयुद्ध में प्राणी डींदड़ु, धरमवीरु. शांति - सांति, माठि, चुपु, ख़ामोशी ; सांतीको, माठीणो, ख़मोशु, चुपि, चुपु, चिपु. शांती - सांति, माठि, थांहर शाइकु - चाहकु, शौक़ीनु, कोडियो शाइरी - शैरु रचण जी कला, कविता, काव्यु शाइरु - शैरु रचींदड़ु, कवी शाख़ - टारी, लाम ; नहिर, वाहु, नारो ; भागु, हिसो शाखा - टारी, डाली, लाम ; प्रकारु, क़िस्मु ; विभागु, हिसो ; कंहिं वस्तूअ जा प्रकार शादु - ख़ुशि, सरहो, बहारु, जीअड़ो शानदारु - आलीशानु, भभिकेदारु, रौनकदारु, सोभियावानु, उत्तमु शानाइतो - शाहाणो, रोबदारु, तूमानी शानु - इज़त, आबिरू, मानु ; दबदबो, भभिको, डया ; नामाचारु, नेकी शाम - सांझी, संझा, संध्या ; अझो, पनाह, शरणि, शरनि शामिलु - वास्तो रखंदड़ु ; मिलियलु, गडियलु, जुड़ियलु ; जोड़ियलु ; सम्मिलित शायअ् - शाया, प्रकाशित, पधिरो, ज़ाहिरु, छपियलु शायदि - कदाचित, मुमकिन आहे त, जेकुसि, मछुणि, नजाणा शाल - शल !, धणी करे त !, मान !, हूंदा !, काश ! ; ओनी / रेशमी चादर, लोई ; ढकण लाइ ओनी वस्त्रु शाला - घरु, गृह, आलय, मकानु, स्थानु ; स्कूलु, पाठशाला, नारीशाला शासकु - शासनु करण वारो, हाकिमु ; राजु करण वारो, राजा, शासनकर्ता, राज संचालकु ; सज़ा / डंडु डींदड़ु शासन - हुकूमत, राजु ; आदेशु, आज्ञा, हुकुमु ; अधिकार-पत्रु ; सज़ा, डंडु शास्त्री - शास्त्रज्ञ, शास्त्रनि जो जाणू ; ज्ञानी, धर्मशास्त्र जो जाणू, पंडितु, शास्त्रवेत्ता शास्त्रु - मनुष जे भलाईअ ऐं ज़ाब्ते लाइ लिखियल धर्मी या सिख्या-ग्रंथ ; कंहिं विशेष विषय जो पूरन ज्ञानु, विज्ञानु शाहंशाहु - शहंशाहु, महाराजा, सम्राटु शाहकारु - सभ खां वडो कमु ; वडे में वडो कारनामो ; औखो कमु. शाहाणो - शानाइतो, रोबदारु ; बादिशाही, राजाई, हाकिमाणो. शाहिदी - साख, साक्ष, गुवाही, गवाही ; साबिती, प्रमाणु शाहिदु - साखी, साक्षी, साक्षीदारु, गुवाहु, गवाहु, औगाहु शाहींगु - लुचु, बदिमाशु ; ठगु, चुर्टो, चोरु ; कोई माणुहू शाही - राजु, हुकूमत, राजाई, साहिबी, बादिशाही ; सूथी, बयानो ; बदिमाशु, लुचु, शोदो ; चुर्टो, चोरु ; मसु, स्याही ; शाहूकारी ; तमामु वडो, भारी शाहु - बादिशाहु, मुस्लिम हाकिमु ; राजा ( शतरंज में ) ; मुसलमान फ़कीरनि जो हिकु लक़बु ; वडो, भारी, महानु शाहूकारु - धनवानु, दौलतमंदु, टकनि वारो ; सराफ़ु, शराफ़ु शिंगरफ़ु - सिंधुरु, हिंगलू शिंघु - सिंघु, सिंगु, शींहुं, शेरु, शार्दूलु, सार्दूलु ; वीरु, सूरिमो शिकंजो - भीड़ो, दाबु डियण जो ओज़ारु ; सज़ा डियण जो हिकु प्राचीनु यंत्रु शिकस्त - हार, पराजय, शह ; निष्फलता शिकायत - दांहं, फ़रियादु ; डोरापो, मयार ; विलापु, विर्लापु, रोदनु ; बीमारी, रोगु, मर्ज़ु शिकारी - मारी, आहेड़ी, आखेटकु, आहेरी शिकारु - आहेड़ो, आखेटु, मृगया, भक्ष्य पसूं, मारियलु जीवु ; बखु, भोगु ; शिकारगाहु, शिकार जी जाइ शिकिलि - सूरत, मूरत, मुंहांडो, मुंहुं, चहिरो, बूथु शिक्षकु - अध्यापकु, सेखारींदड़ु, मास्तरु, ओझो शिक्षा - सेखारण जी क्रिया, पढ़ाई, तइलीम, तैलीम, सिख्या ; उपदेशु, विद्या ; ज्ञानु ; सज़ा, डंडु शिक्षार्थी - विद्यार्थी, तइलीम हासिल कंदड़ु, पढ़ाई कंदड़ु, विद्या-अभ्यासी शिक्षालय - विद्यालय, पाठशाला, स्कूलु शिथिलता - ढिलाई, ढराई ; आलिसु, आरिसु, सुस्ती ; थकावट शिद्दत - शिद्द, होडु, निठराइप, धोडि, ज़िदु ; अजायो वादविवादु, बहिसु ; सख़्ती, ज़ोरावरी, डाढु ; डुखियाई, तकिलीफ़ ; ज़ोरु, दबाउ शिद्दती - शिदी, निठरु, होडी, ज़िदी ; वादी, वादविवादु कंदड़ु शिरोमणी - सिर / मथे जो मणी, मुकुटु ; श्रेष्ठ पुरुषु ; नेता, अगिवानु शिरु - सिरु, मथो, मस्तकु, शीशु ; शिखरु, चोटी ; जिनु भूतु ; बुछिड़ाई, ख़राबी शिला - पाषाणु, पथरु ; छिप्प, चट्टान ; शिलाजीत शिलोकु - श्लोकु, सलोकु ; अनुष्टुप छंदु ; संस्कृत जो को बि पद्यु शिल्प - शिल्पु, दस्तकारी, कारीगरी, हथ सां का शइ ठाहिण जी कला शिव - शंकरु, महादेव, शंभू ; कल्याणु, मंगलु, कुशल ; जलु, पाणी ; मोखु, मोक्षु ; परमेश्वरु ; शिवरात्री, महाशिवरात्री शिवा - पार्वती, दुर्गा, गिरिजा ; मोखु, मुक्ती शिवानी - पार्वती, दुर्गा शिवालो - शिव-मंदिरु, शंकर जो मंदरु ; देवालय ; मंदरु, शिवालय शिविर - शिबिरु, तंबू, डेरो, डेरो, ख़ेमो ; सेना जी छावणी ; किलो, कोटु, गढ़ु ; ‘कॅम्प’, ‘कैम्प’ शिवु - शंकरु, महादेवु, शंभू शिशू - नंढिड़ो, बालकु, किको, किकिड़ो शिश्नु - पुरुष-लिंगु, लनु, मर्दानो मख़्सूसु उज़िवो, पुरुष जननेंद्रिय, लौड़ो, ललो. शिषु - शिष्यु, चेलो ; उपदेशु / शिक्षा / सिख्या प्रापति करण जोगो ; विद्यार्थी. शिष्टाचारु - सुठी उथिणी वेहिणी, नेकु लछण, भलमानसी, आदरु सन्मानु ; नम्रता, निमाणाई ; सभ्य वहिंवारु ; माण्हपो शींहुं - सिंघु, सिंगु, शेरु, शार्दूलु, सार्दूलु. शीकिजणु - बह्सणु, ग़ुसे में डंदनि खे भीड़णु. शीको - अजाई वडाई, सखिणी सीट ; लाडु, नखि़रो शीख़ - सीख़, लोह जी थुल्ही तार ; सराई, सुंबो, धरी शलाका ; खड़ह, खड़हु ( कुकुड़ जो ), कुकुड़ जे पेर जे पुठियां बाहिर निकतलु हिसो शीघ्रता - जल्दी, तकड़ि, फुड़्ती शीत - शीतलु, सीतलु, थधो ; सर्दी, थधि, सीउ शीतलता - सीतलता, थधाणि ; सर्दी, थधि शीतला - सीतला, माता ( बीमारी ), माई, चेचकु, देवी शीतलु - सीतलु, थधो, सर्दु शीदी - हब्शी ; कारो माणुहू शीरी - मेठाजु, मधुरता ; सवादु, मज़ो, ज़ाइक़ो शीर्ष - सिरु, मथो ; मुंहुंड़ु ; चोटी ; सिरो शीर्षकु - चोटी, सिरु, मस्तकु ; सिरो, मथियों पासो ; मथारो, उन्वानु, ‘टाइटल्’, ‘हेडिंग’ शीलवानु - चरित्रवानु, सीलवानु, सदाचारी, गुणवानु ; पवित्रु शीलु - सद्वृत्ती, सदाचारु ; सुभाउ ; आचरणु, हलति चलति ; चरित्रु ; प्रवृत्ती ; वहिंवारु, व्यवहारु ; सुठो गुणु, सुपतियाई शीशु - सिरु, शीर्षु, मथो, मस्तकु शीशो - काओ, कांचु ; आईनो, आरसी, दर्पणु ; बोतल शुक - नोतो, चतूं, मिठू ; कपिड़ो, वस्त्रु ; शुकदेव जी, व्यास मुनीअ जो पुटु शुकराना - धन्यवाद, शुक्रिया, कृतज्ञता, शुकुरगुज़ारी, आभारु. शुकुरु - थोरो, अहिसानु, अह्सानु, आभारु, उपकारु, धन्यवाद. शुकुरुगुज़ारी - शुकराना, कृतज्ञता, धन्यवाद शुक्र - शुक्राचार्य, देवगुरू शुक्रवारु - थारूं, जुमो शुक्ल - अछो, उजिलो, धवलु, सफ़ेदु, श्वेत, शुभ्र शुतुरु - उठु, करहो, तोडो, चांगो शुद्ध - शुधु, साफ़ु, निर्मलु ; चोखो, ख़ालिसु, निजु ; पवित्रु ; सही, बराबर ; ऊजलु शुद्धता - शुद्ध या पवित्रु हुअण जो भावु / स्थिती, पवित्रता, निर्मलता ; सफ़ाई, उजलता ; शुद्धी शुद्धी - सफ़ाई, शुद्धता, स्वच्छता ; अशुद्ध खे शुद्ध करण जो कमु / कार्यु या संस्कारु शुभचिंतकु - भलाई या मंगलु चाहिण वारो, शुभेच्छू, घणघुरो शुभु - कल्याणकारी, मंगलप्रद ; उत्तमु, सुठो ; पवित्रु ; सभागो, सगोरो, मोचारो ; इष्ट ; भलाई, कल्याणु, मंगलु शुमारु - गणप, गाणेटो, लेखो, हिसाबु ; कथ, अंदाज़ो, अनुमानु शुरू - शुरूआति, मुंढु ; आरंभु या शुरूआति शुरूआति - आरंभु, मुंढु, प्रारंभु शुरुआती - आरंभिक, प्रारंभिक, शुरूअ जो, शुरूअवारो, मुंढवारो शुर्वो - रसु, लिपेट, लास शुष्कु - सुकलु, नीरस, ख़ुश्कु ; अजायो, निरर्थकु ; निर्मोही, प्रेम-विहीनु शुहरत - मशहूरी, प्रसिद्धी, नालो, नामाचारु शूकणु - घूरणु, घूर करे निहारणु ; घुंडु पाइणु ; मुंहं में शोरु / घुंड पाए निहारणु शूकारो - आह, थधो साहु, उबकारो, निःश्वासु शूदरु - शूद्र वर्णु, नीच / हीन जाती ; बुरो इन्सानु शून्य - आकासु, अंतरिक्ष ; एकांत स्थानु ; बुड़ी, बिंदू, टुबिको ; अभावु ; सुर्गु ; परमेश्वरु, विष्णू, विष्णु शूमु - कंजूसु, कद्रचु, कृपणु, किर्पणु, सूमु शूरु - सूरिमो, वीरु, बहादुरु, जोधो शूलु - त्रिशूलु ; भालो, बर्छी ; सूली, सूरी, प्राण-डंडु डियण जी कल ; वीलो, पेट सूरु ; पीड़ा, दर्दु, सूरु ; डिघो चुहिंबारो कंडो ; मृत्यू ; झंडो ; शीख़ शृंखला - सांकल, ज़ंजीरु, संकली ; मेखला, चेल्हिकी, करधनी ; श्रेणी, क्रमु, सिलसिलो शृंग - सिङु ( गांइ-मेंहिं जो ) ; पर्बतु, पहाड़ु ; शिखरु, चोटीअ जो ऊंचो हिसो, फंग, रोणो ; कंगूरो ; सिङिड़ी ( साज़ु ) शृगारु - सींगारु, सजावट, ठाहठूह, सींधि-सुरिमो ; शृंगार-रसु शृंगी - सिङ वारो पसूं ; हाथी ; पहाड़ु ; वृक्षु, वणु ; कनफाड़ जोगियुनि जे वजाइण जो हिकु साज़ु, सिङिड़ी ; शंकरु, महादेव ; शमीक रिषीअ जो पुटु शेरु - शींहुं, बाघु, सिंगु, सिंहु शेवकु - सेवकु, शेवा कंदड़ु, टहिल्यो ; उपासकु, पूजकु, शिषु ; पोइलगु शेवा - सेवा, टहिल, चाकिरी ; भगिती, भक्ती, उपासना, पूजा शेष - शेषु, बाक़ी ; बचियल वस्तू ; समाप्ती, अंतु ; शेषनागु ; बलरामु, लक्ष्मणु ; परमेश्वरु शैतानपाई - शैतानी, दुष्टता ; शरारत, बदिमाशी, खेचलि, मस्ती शैतानु - हिकु फ़रिश्तो, इब्लीस ; लुचिड़ो, शरारती, टिणिकु, टिणिगु, लुचु. शैल - पहाड़ु, पर्बतु ; चट्टान, छिप्प ; शिलाजीठ शैली - ढंग, तरीक़ो, प्रणाली, रीति ; वाक्य-रचना जो ढंगु, ‘स्टाइल्’ शैलु - हवाख़ोरी, चहलक़दमी ; सैरु, गश्तु, चकरु शैव - शिव जा, शिव निस्बत ; शिव-उपासकु, शंकर जो उपासकु ; शैव मत जो पोइलगु, शिव-भक्तु शोकु - दुखु, संतापु ; सियापो, रोदनु, मातमु शोदो - लुचो, लफंगो, गुंडो, बदिमाशु शोध - खोज, खोजना, अन्वेषणु ; परीक्षा, जाच ; शुद्धि-संस्कारु ; दुरुस्ती, ठीकु करणु शोधकु - खोजनीकु, अन्वेषकु ; सुधारकु ; दुरुस्ती कंदड़ु ; शुद्धी कंदड़ु शोधणु - गोल्हणु, तपास करणु, गोल्हे कढणु ; खोजना करणु ; शुद्धि/द्धु करणु ; सुधारणु, दुरुस्तु करणु ; दवा लाइ धातुनि जो संस्कारु करणु शोभणु - सूंहंणु, सुहिणो / मनोहरु लगणु शोभा - कांती, आभा, चिम्को, चिल्काटु ; सूंहं, सुंदरता ; रंगु शोराइणु - छेड़णु, भड़्काइणु, जोशु डियारणु शोरी - शोरु कंदड़ु, गोड़ु कंदड़ु ; वाकिरु, हुलिरु शोरु - गोड़ु, हुलु ; वाको, वाइवेला, वाकाणि ; धमाल, धांधल. शोषणु - सुकणु ; सुकाइणु ; ख़ुश्कु करणु ; चूसणु ; नासु करणु. शौकत - भभ्को, दबदबो ; ठाठु, डया शौक़ीनु - शाइक़ु, कोडियो ; उकंढियो, उत्साही, इच्छुकु, शौक़ु करणवारो शौक़ु - चाहु, इच्छा, अभिलाषा ; उत्साहु ; प्रापति करण जी लालसा शौच - पवित्रता, पावनता ; शुद्धता, शुद्धी, स्वच्छता, सफ़ाई ; शुद्ध जीवन जीअणु ; काकूसु, काकूसु करणु स्नानु करणु वगे़रह शौर्य - सूरिह्याई, शूरता, वीरता, बहादुरी, दिलेरी श्याम - श्रीकृष्ण ; मेघु, मेंघु, बादलु ; प्राचीन स्याम देशु ; सांविरो, कारो श्यामा - राधा, राधिका, हिक गोपी ; तुलसी ; कारी गांइ ; कोइलि, कोयल ; यमुना, जमुना ; राति ; सांविरी, कारी श्रद्धा - आदरु, पूजनीय भावु, सन्मानु ; भक्ती, भगिती ; प्रेमु ; आस्था, विश्वासु श्रद्धालू - श्रद्धावानु, भगिती-भाव वारो, आस्थावानु श्रमिक - श्रमु / परिश्रमु करे पेटु भरण वारो शख़्सु, मज़ूरु, मज़दूरु, पोरिह्यतु श्रमु - श्रम, परिश्रमु, महिनत, पोरिहयो ; थकावट, थकु ; दुखु, क्लेशु ; परेशानी ; पसीनो, पघरु, स्वेदु ; कोशशि, जफ़ाकशी श्रवण/न - कनु, कर्ण / कर्णु, बुधण जो हवासु ; सुणण / बुधण जी क्रिया ; हिक क़िस्म जी भगिती ; सर्वनु श्रव्य - बुधण जोगो, जेको सुणी / बुधी सघिजे श्राद्धु - श्रद्धा / भगितीअ सां प्रेम-पूर्वक कयलु कमु ; सिराधु, पितरनि लाइ पितृ-यज्ञु, पिंड-दानु, तर्पणु श्रापु - शापु, सिरापु ; पिट, पारातो, बदि दुआ श्राव्य - बुधण जोगो, बुधण / सुणण जहिड़ो, जेको सुणी सघिजे श्री - लक्ष्मी, विष्णु-पत्नी, रमा, कमला ; सरस्वती, वाणी, जिभ ; अछो चंदनु ; संपत्ती, ऐश्वर्य, विभूती, संपदा ; प्रभा, कांती, शोभा, सूंहं श्रीखंडु - सफ़ेद चंदनु, हरि चंदनु ; डहीअ मां ठाहियलु हिकु तामु श्रीफलु - नारेलु, नारियलु श्रीमंतु - धनवानु, शाहूकारु, पैसे वारो श्रीमती - लक्ष्मी ; राधिका, राधा ; श्री / शोभा / सूंहं वारी स्त्री ; सुंदरी ; श्रीमान जो स्त्रीलिंग शब्दु श्रीमान - श्रीयुत, नाले वगे़रह खां पहिरीं लगाइण जो मानाइतो शब्दु ; वडनि / पूजनीय शख़्सनि लाइ आदरसूचक संबोधन ; धनवानु, अमीरु श्रीमुखु - शोभायमान मुंहुं, पूजनीय माण्हुनि जे मुख लाइ आदर वारो शब्दु. श्रीयुत - शोभावानु, सुंदरु, सुहिणो ; धनवानु ; वडनि लाइ मानवारो विशेषणु. श्रुत - बुधलु, सुणियलु ; परंपरा सां बुधंदो आयलु ; मशहूरु श्रुति/ती - कन ; बुधणु, सुणणु ; कननि सां बुधल गाल्हि ; ध्वनि/नी, आवाज़ु ; शब्दु ; वेद, ईश्वरी ज्ञानु, निगम श्रेणी - शृंखला ; पंक्ति, पंक्ती, क़तार ; परंपरा ; क्रम, क्रमु ; समूहु, सेना ; दर्जो ; ‘क्लास’, ‘ग्रेड’ श्रेष्ठता - उत्तमता, ऊचाई, वडाई, महानता श्रेष्ठ - उत्तमु, उत्कृष्ट, सर्वोत्तमु, सभिनी में उत्तमु ; प्रधानु, मुख्यु ; पूजनीय ; सेठ, सेठि, शाहूकारु श्रोत - कर्णु, कनु, बुधण जो हवासु, कर्णेंद्रिय ; चश्मो, झर्णो श्रोता - बुधंदड़ु, बुधण वारो, सुणण वारो, सरोता श्लिष्ट - मिश्रित, गडियलु, मिलियलु, जुड़ियलु ; श्लेष-अलंकार युक्त, बिनि अर्थनि वारो श्लेष - मिलन, मेलापु, भाकुरु, गडिजाणी, संयोगु, संजोगु ; हिकु अलंकारु, तजनीस श्लोकु - सलोकु, अनुष्टुप छंदु ; पुकार, आवाहन ; शब्दु ; साराह, स्तुती श्वासु - साहु, उभो साहु, दमु, साँस ; दम जी बीमारी ; सहिकणु, सह्कणु श्वेत - अछो, सफ़ेदु, धंवरो, उजिलो, साफ़ु, गोरो ; निष्कलंकु, बेदाग़ु श्वेता - बाहि जे सतनि जिभुनि मां हिक जिभिड़ियुनि मां हिक जिभी, लाट ; शकरि, खंडु, चीनी षंढु - नपुंसकु, खदिड़ो, हीजड़ो, हिजड़ो, नामर्दु षट्कर्म - ब्राह्मणनि जा छह कर्म ; कर्मकांड जो बखेड़ो ; व्यर्थ कम ; घणो सारो षट्मुखु - षडाननु, छहनि मुखनि वारो, कात्र्तिकेय, देव-सेनापती षडयंत्रु - मन्सूबो, छद्म-योजना, जालु, साज़िश षष्ठी - हिंदू महीने जी छहीं तिथि ; छठी ( बार जी ) ; दुर्गा, कात्यायनी ; सन्बंध कारकु ( व्याकरण में ) संओं - सिधो, सूधो ; बराबर, बराबरि, समानु, हिकजहिड़ो, सरीखो ; ईमानदारु, सुपतियो ; चङो, उत्तमु ; होशाइतो ; सां, साणु संओं संवाटो - सिधो, अणफिडो ; सुपतियो, ईमानदारु ; होशाइतो संकटु - संगटु, आपदा, मुसीबत, विपदा ; डपु, ख़तिरो ; अहंजु, कठिनाई ; विघ्नु, रंडक, बाधा ; हलाखी संकरु - शंकरु, शिवु, महादेवु ; आजो, मुक्तु, आज़ादु, जुदा जुदा वर्णनि जो ; गडियलु, मिश्रित, बिनि या वधीक पदार्थनि जो मेलु, ‘हायब्रिड्’ संकलनु - संग्रहु, कठु, मेड़ु, ‘कलेक्शन्’ संकल्पु - कुझु कार्य करण जी इच्छा / वीचारु / इरादो ; निश्चय, निश्चो, पको इरादो, दृढ़ निश्चय ; सुख, बास संका - शंका, शकु ; भरमु, भ्रमु, संदेहु ; दुबिधा, द्विधा, बिचिताई ; गर्भु, गभु ; चिंता, खुटिको संकाशीलु - शकी, बिचितियो ; चिंतित, संदेहयुक्त संकुचित - सोढ़ो, तंगि ; संकोच वारो, लजारो, शर्मीलो ; कंजूसु, कृपणु, क्षुद्र संकुल - घाटो, भरियलु, परिपूरनु, गर्दीअ / भीड़ वारो ; ‘कॉम्प्लेक्स्’ संकेतु - इशारो, गुझो इशारो, रम्ज़ ; प्रेमिका जे मिलण / मेलाप जो तइ थियलु स्थानु ; चिह्नु, चिन्हु, निशानु संकोचु - संकोचण जो कमु, सोकड़ि, सोसि ; खिंचावु ; लज, लज्जा ; डपु, चिंता ; हिच्किचाहट ; कमी, घटिताई संक्षिप्त - थोरे में, मुख़्तसिर ; सूख्यमु, सूक्ष्मु संक्षेप - सारु, इख़्तिसारु, सूक्ष्मु, का गाल्हि थोरे में / घटि करे चवणु संख - संखी, अस्थी / अस्थियूं, हडियूं ( सड़ियल लाश जूं ) संखु - शंखु, कोडु ( साज़ु ) संग - कांइरता, कायरता, बुज़्दिली ; चिंता, गणिती ; डपु, डाउ ; सांगो, परिवाह संगठनु - संघठनु, तरितीब डेई खड़ी कयल संस्था ; एकता, मेलापु, जुदा जुदा माण्हुनि / शक्तियुनि खे मिलाए हिकु करण जी क्रिया संगति - संगु, सुहिबत, मित्रता, दोस्ती ; साथु, सन्बंधु ; टोली, साथारी ; पूजा जी जाइ ; भजन या गीत वगे़रह गाइण या बुधण जी टोली / मेड़ु संगती - मेलापु, साथु, संगु, मेल-मेलापु संगमु - मेलु, मेलापु, गडिजाणी, योगु ; बिनि नदियुनि जो पाणमें गडिजणु, बिनि नदियुनि जो पाण में गडिजण जी जाइ संगासनु - संघासनु, सिंघासनु, गादी, तख़्तु. संगाहणु - मारणु, मारे छडणु ; नासु करणु. संगिनी - साथिणि, साहेड़ी, सहेली संगी - साथी, सखो, साणु रहंदड़ु, मित्रु, दोस्तु संगीतु - गाइण-वजाइण-नचण जी कला, गानो, ‘म्यूज़िक’ संगु - साथु, संगति, सुहिबत ; यात्रियुनि जो जथो संग्रहालय - ख़ास वस्तुनि जो संग्रह-स्थानु, ‘म्युज़ियम’, अजाइबघरु संग्रहु - मेड़ु, सथु, कठु, गंजु, संकलनु, संचय, गडु करणु संग्रामु - लड़ाई, युद्ध, जंगि, युधि, समरु, रणु संघठनु - संगठनु, जुदा जुदा माण्हुनि या शक्तियुनि खे मिलाए हिकु करणु या तरितीब डेई खड़ी कयल संस्था ; मेलापु, एकता संघर - संघार, ज़ंजीरु, संकली ; वलरु, वगरु ( पखियुनि जो ) संघर्षी - संघर्षी, रगड़ / गहिके वारियूं ( ध्वनियूं ) ; ‘फ्रि़केटिव’ ; संघर्षु कंदड़/ड़ु संघर्षु - संघर्षु, रगड़, गहिको ; चटाभेटी, प्रतिद्विंद्वता, प्रतियोगिता, स्पर्धा, चढ़त ; जदोजहद, जतनु ; चकिरी, झगिड़ो संघा - संगा, गर्भु, गभु संघारु - बहराड़ीअ जो माण्हू / माणुहू, वाहिणी, गोठाणो ; धनारु, धरारु ; वीरु पुरुषु, जोधो ; पिरीं, प्यारो इन्सानु संघासनु - सिंघासनु, सिंहासनु, राजगदी संघु - समूहु, मेड़ु, कठु, दलु ; समिती ; समाजु ; सभा ; साधू लोकनि जे रहण जो मठु ; तरितीब डिनल संस्था संघारो - सिंघिरु, डठियलु, बाहरि निकितल चुहिंबयारे डंद वारो. संचय - संग्रहु, समूहु, मेड़ु, कठु, जमा करणु, जोड़णु, संचणु. संचारी - हवा, वायू, पवनु ; व्यभिचारी भाव ( साहित्य में ). संचारु - हलणु, चलणु, व´णु ; फहिलाउ, प्रचारु ; प्रयोगु संचालकु - हलाइण-चलाइण वारो ; कार्यकर्ता ; प्रबंधकु, व्यवस्थापकु, ‘डायरेक्टर’, ‘कंडक्टर’ संचालनु - हलाइणु, हलाइण जी क्रिया ; कार्यु जारी रखणु संचित - कठो कयलु, गडु कयलु, जमा कयलु ; टिनि क़िस्मनि जे कर्मनि मां हिकु संजटु - साधन सामग्री, साजु सरो ; घरू सामानु सामग्री संजणु - संज विझणु, पलाणु ; मुसाफ़िरीअ लाइ तयारु करणु ( घोड़ो आदी ) संजमी - संयमी, इंद्रियजीतु, आत्म निग्रही ; योगी ; मनु मारींदड़ु, किर्याइतो संजमु - संयमु, रोक, ज़ाब्तो, दबाउ ; इंद्रिय निग्रहु / दमनु, बंधनु ; ध्यानु, ध्यान-धारणा संजीदगी - गंभीरता, सोचु वीचारु संजीवनी - शक्ती स्फूर्ती डींदड़, जीवनु डींदड़ ; मृत संजीवनी, हिक रासायनिक दवा जेका मुअल खे बि जीआरे छडींदी आहे संजोइणु - संजोहिणु, तयारु करणु, संभिराइणु, सजाइणु संजोगु - मेलु, मेलापु ; मिश्रणु, मिलावट ; समागमु, संभोगु, संयोगु. संज्ञा - चेतना, होशु ; बुद्धी, ज्ञानु ; नामु, इस्मु, ‘नाऊन’ ( व्याकरण में ). संज्ञान - प्रज्ञानु, ज्ञानु, बोधु, पहचान, ‘कॉग्निज़न्स’ संझा - संध्या, सांझी, शाम, उल्थो ; सांझीअ वारो पाठु पूजा संझि - सांझी, संध्या, शाम, उल्थो संझेई - साझुरि, सवेल, सवेर संडु - सेणाहि, तुरहो, बकिरीअ जी फूकियल खल ( नदीअ में तरण लाइ ) संढि - वांझ, बांझ, बारु न जणींदड़ संतती - संतानु, औलादु, जणि, बार बचा ; वंशु संतानु - संतती, औलादु, बार बचा संतापु - दुखु, सूरु, पीड़ा, वेदना, कष्टु, मानसिक कष्टु ; जलन, साड़ो, दाहु, जलणि संतु - साधू, साधु, महात्मा, सज्जनु, त्यागी, संन्यासी, परमेश्वर जो भक्तु ; सिधो संओं, बालो भोलो, पवित्रु संतुष्ट - संतोषी, तृप्त, प्रसन्नु, राज़ी संतोखणु - बंदि करणु, पासीरो रखणु ( शास्त्र ) संतोषी - संतुष्ट, संतोखी, तृप्त, राज़ी, प्रसन्नु संतोषु - संतोखु, तृप्ती, प्रसन्नता, शांती, आनंदु, सुखु, समाधानु संदरणु - दड़्यूं दिकियूं कढी सिधो करणु, सरीखो / सरखो करणु ( ज़मीन ) संदर्भु - संदर्भु, हवालो, ‘रेफ़रन्स्’ ; बनावत, बनावट, रचना ; लेखु, प्रबंधु, निबंधु ; नंढिड़ो ग्रंथु, अध्याउ, आयलु प्रसंगु संदाइणु - तंगि करणु, परेशानु करणु, सताइणु ; चेड़ाइणु, खिजाइणु. संदाणि - अरणि, अहरणि, धातुनि खे रूपु डियण लाइ लोह जो ब्लॉकु. संदिग्ध - संदेहपूर्ण, शकी, संशयात्मकु, भ्रम वारो संदिरो - संधिरो, कमरपटो, चेल्हिकी, चेल्हि खे बधण जो कपिड़ो संदूक़ - काठ / लोह जी पेती, पिटारो संदेशु - समाचारु, ख़बर, हालु संदेहु - शकु, संशय, शंका ; भरमु संधणु - आचारु करणु, खटाणि पाइणु ; हिक हंधि घणो वक़्तु रखणु संधरु - खाटुड़ियो, खाटु हणंदड़ु संधाइतो - जुदा, धार, अलगि, विखिरो संधानु - निशानो, लक्ष्य, बाणु वगे़रह हणणु / चिटणु / चुटणु ; खोज, खोजना, अनुसंधानु संधि - खाटु, चोरमि जो दीवार में कयलु वडो सोराख़ु / गुर्खो संधिवात - संधनि जो सूरु, गठिया, आमवात, ‘रूमैटिज़्म’ संधी - मेलु, मेलापु, संयोगु, जोड़ु ; ठाहु, सुलिह ; मित्रता, गांढापो, दोस्ती ; संधु, सरीर जो कोई जोड़ु / गंढु ; बिनि अखरनि जे मेल सां थींदड़ु विकारु ( व्याकरण में ) संधु - जोड़ु, गंढु ; संगमु, मेलापु संधो - निशानु, चिन्हु, चिह्नु ; हद, सीमा, छेड़ो, पुजाणी ; संधि ( किताब जी ) ; रिणो, धक जो निशानु ; विथी, छेटी संध्या - संझा, शाम ; डींहं ऐं राति जे मिलण जो समय ; प्रभात, असुरु ; प्रभात या शाम जो करण जी उपासना संन्यासी - संन्यास आश्रम में रही नियमनि जो पालनु कंदड़ु ; वैरागी, त्यागी संपत - संपत्ती, धनु, दौलत, संपदा, लक्ष्मी ; समृद्धी, ऐश्वर्य, वैभवु संपत्ती - धनु, लक्ष्मी, संपदा, दौलत, माया, जायदाद, जाइदाद ; वैभवु, ऐश्वर्य संपदा - धनु, लक्ष्मी, दौलत ; वैभवु, ऐश्वर्य, माया संपर्कु - मेलु, संगु ; लगाउ, लगावु, सन्बंधु ; वास्तो ; मिलावट, मिश्रणु ; ‘काँटेक्ट’ संपादकु - कंहिं कम खे पूरो कंदड़ु ; का अख़्बार या किताबु वगे़रह कढंदड़ु, पत्रकारु, अख़्बारनवीसु, ‘एडिटर’ संपादन - कमु पूरो करण या शुद्ध दुरुस्तु वगे़र करे प्रकाशित / ज़ाहिरु करण जो कमु, ‘एडिटिंग’ संपूरणता - पूर्णता, पूरनता, पूरो थियण जो भावु या कार्यु, पूरो पूरो, समूराई, सजाई संपूरणु - संपूर्ण, पूरो, सभु, सारो, कुलु, समूरो, सजो सारो संप्रदान - दानु डियण जी क्रिया जो भावु ; दीक्षा, मंत्र उपदेशु ; हिकु कारकु ( चतुर्थी ) संप्रदाय - पंथु, मतु ; फ़िर्को, कूफ़ो ; कंहिं विशेष धर्म निस्बत मतु ; रीति, प्रणाली, चालि संबति - सांबाहो, तयारी संबतु - संवत, सालु, वर्षु, सनु, सन्, सम्राट विक्रमादित्य जे समय खां हलंदड़ वर्ष गणना सबद्ध - संयुक्त, बधलु, जुड़ियलु, लागापो रखंदड़ु संबाणु - सबाणु, वधंदो, खीरु जमाइण लाइ डुध जी चुकी / डहीअ ज़री संबाहिणु - संभिराइणु, तयारी कराइणु ; भली करणु ( ज़मीन ) संमती - अनुमती, इजाज़त ; राइ, सलाह संमेलनु - समेलनु, मेड़ु, सभा ; मेलु, मेलापु संयमी - संजमी, इंद्रियजित, इंद्रियुनि खे वस में रखंदड़ु, किरियाइतो, किरी कंदड़ु, पाणपलू संयमु - संजमु, रोक, निग्रहु, दबावु, इंद्रिय-निग्रहु, पाण मथां ज़ाब्तो, किरी, परहेज़ संयुक्त - जुड़ियलु, गडियलु, मिलियलु, साणु, गडु ; मिश्रित, सहित संयोगु - मेलु, मेलापु, मिलनु, मिश्रणु, लगावु ; समागमु, संभोगु, भोगु बंधनु ; योगु, जोड़ु ; अवसरु, मौक़ो, इतिफ़ाक़ु संयोजकु - जोड़ण / मिलाइण वारो, सभा या समितीअ जो आयोजनु कंदड़ु, ‘कन्वीनर’ ; बिनि या वधीक शब्दनि / वाक्यनि खे मिलाईंदड़ु शब्दु या अवयव ( व्याकरण ) संयोजनु - जोड़ण / मिलाइण जी क्रिया, मेलापु, ‘कॉम्बिनेशन’ संरक्षकु - रख्यकु, रक्षकु, रख्या / हिफ़ाज़त कंदडु ; पालन – पोषणु / देखभाल करण वारो, संभालीदंडु संरक्षणु - रख्या, रक्षा, हिफ़ाज़त, बजाउ ; निगहबानी, नज़रदारी, देखभाल सलंग्न - जुड़ियलु, मिलियलु, गडियलु संवति - सिधाई, हिक कजहिड़ाई ; ईमानदारी, वाजिबी हलति संवत् - वर्षु, सालु, सनु, सन् ; सम्राट विक्रमादित्य जे समय खां हलियल वर्ष – गणना; राजा शालिवाहन जे समय खां मञी वेंदड़ वर्ष – गणना संवाई - सिधाई, बराबरी, संवति संवाती - स्वाती, पंदिरहों नक्षत्रु संवादकु - ख़ाबिरु, वार्ताहारु, रिपोर्टर संवाददाता - समाचारु / हालु अहवालु मोकिलींदडु, ख़ातू कॉरस्पॉडंट, समाचीरी संवादु - कथोपकथनु, वार्तालापु, गुफ़्तगू, बातचीत, गाल्हाइणु – बोल्हाइणु ; बहिसु, चर्चा संवार - सुधारो ; ठाहठूह, सींगारु ; सुकरु, सस्ताई ; तरक़ी, बह्तरी. संवारणु - सुधारणु, ठाहिणु, ठीकु करणु ; सजाइणु, सींगारणु ; तरितीब डियणु. संविधानु - प्रबंधु, रचना, रीति, सुव्यवस्था ; जोड़जकु, ‘कॉन्स्टिटयूशन’. संवेदना - समवेदना, सुख-दुख वगे़रह जी अनुभूती ; रहमु, कहल ; पर्चाणी. संशय संशय - आशंका, शकु, संदेहु, शंका ; डपु, भउ / भौ / भवु संशयी - शकी, शकु कंदड़ु, विस्विसियो, गुमानी संशोधकु - साफ़ु / शुद्ध कंदड़ु, सुधारण वारो, ठीकु करण वारो, बुरी दशा खां सुठी दशा में आणींदड़ु, ‘करेक्टिव’ संशोधनु - साफ़ु / शुद्ध करणु, सुधारणु, दुरुस्तु करणु, ‘करेक्शन’, ‘मॉडिफ़िकेशन’ संसद - विचार – सभा, ‘पार्लियामेंट’ संसर्गु - संपर्कु, लगावु, लगाउ; सन्बंधु, साधु, संगु ; मेलु मेलापु संसारी - लौकिक, दुनियवी, संसार-जगत निस्बत ; खिन पल जो, क्षणिक, परिवर्तनशीलु संसारु - जगतु, दुनिया, सृष्टी, जहानु, मृत्यूलोकु, इहलोकु ; गृहस्ती ; जनम-मरण जी परंपरा संसो - शकु, संशय, संदेहु ; डपु, भउ, ओनो ; भरमु, अंधविश्वासु संस्करणु - सुधारणु, शुद्ध करणु, ठीकु / दुरुस्तु करणु ; पुस्तक वगे़रह जी हिकु भेरो छपाई, छापो, ‘एडिशन’ संस्कारी - संस्कारनि वारो, लछणाइतो, संस्कारशीलु, सुधिरियलु संस्कारु - सुधारो, सुधारु ; शुद्ध / साफ़ु करणु, ठीकु / दुरुस्तु करणु, सुधारणु, सजाइणु ; मन ते शिक्षा वगे़रह जो प्रभावु, कर्मनि अनुसार शुद्ध करणु ; मृतक क्रिया संस्कृत - शुद्ध / संस्कारु कयलु, सुधारियलु, संवारियलु / सजायलु ; देव-वाणी, भारतीय आर्यनि जी प्राचीन शुद्ध साहित्यिक भाषा संस्कृती - शुद्धी, सफ़ाई, सुधारो, संस्कारु, सजावट ; सभ्यता ; ‘कल्चर’ संस्था - सभा, मंडलु, मंडिली, समाजु, समूहु ; व्यवस्था, स्थिती ; संगठित समुदाय संस्थानु - स्थिती ; सत्ता ; निवास-स्थानु ; जीवनु ; ‘इंस्टिटयूट’ संस्थापकु - स्थापना कंदड़ु, बर्पा कंदड़ु, का नईं गाल्हि हलाइण वारो, खड़ो कंदड़ु संस्मरणु - स्मरणु, यादिगीरी ; चङीअ तरह नामु जपणु, ध्यानु करणु ; स्मृतियूं, यादिगीरियूं, ‘मेम्वायर्स्’ संस्मारकु - स्मारकु, यादिगारु सकरः चुमी, मिठी, चसी, चुंबन, मिठिड़ी. सकलः संपूरनु, सजो, समूरो, सभु, कूलु. सकाई - सकावत, मिटी, माइटी, रिश्तेदारी सकाजु - पूरो, समापति, रासि ; सफलु, कामियाबु ; गुणवानु ; सुकर्मी सकामु - कामना / इच्छा सहित ; पूरन मनोरथु ; कामी, काम-वासनायुक्त ; फल प्राप्तीअ जी इच्छा सां कमु कंदड़ु सकारणु - हुंडी / चेक वगे़रह जी रक़म मुदे पूरे थियण तो क़बूलणु ऐं डियणु. सकारथो - लाभदायकु, लाभदाइकु ; उपयोगी, काराइतो, कमाइतो, सजायो. सक्रिय - क्रियाशीलु, क्रियावानु, भ्रमणशीलु सक्षमु - क्षमताशाली, समर्थु, समरथीअ वारो, समरथु ; सहनशीलु सखराई - आसूदगी ; सदाचारु, भलमनसाई सखरु - सुखियो, सताबो ; नेकु, गुणवानु, सदाचारी, सुलछिणो, निरोगो, तंदुरुस्तु, हठ सजो ; बीमारीअ मां उथियलु, निमिरो, चङो भलो ; इज़त वारो, आबिरूदारु सखा/खो - मित्रु, दोस्तु, यारु सख़ा - सख़ावत, उदारता, उदारदिली ; दानु, खै़रात सखिणाई - अणहूंदि, खुटिलाई, सुञई ; निखिमिणाई, पालिहाई, पाल्हाई सखिणो - सुञो, खुटलु, भींगियो, कंगालु, विल्हो, पाल्हो, पालिहो, ख़ाली ; अजायो, व्यर्थु, विअर्थु सखी - साहेड़ी, सहेली, सजनी सख़ी - उदारु, दानी, दानश़ीलु, वडीअ दिलि वारो सख़्ताई - सख़्ती, कठिनता, डाढाई, कठोरता, कर्ड़ाई सख़्तु - डाढो, कठिनु, कठोरु, डुखियो, अणांगो, कड़कु, कर्ड़ो ; ज़बरदस्तु, ज़ोरदारु ; गरो, जबिरो ; निहायत, तमामु सगल - सकल, सभु, सारो, सजो, पूरो, पूरनु, कुलु सगाई - मङिजी, सगाई, मङिणो, माइटी सगुणु - गुणसहित, साकारु, सरूपु ; सत्त्व रज ऐं तम गुणनि वारो ; ब्रह्मु, परमेश्वरु सगुनु - शकुनु, सगुणु, सोणु, शगुनु ; परमेश्वर जो सगुण रूपु सगोत्र - सजातीय, समगोत्रीय, हिक ई गोत्र जा माण्हू, हिक ई कुल / वंश जा माण्हू सग्वड़ - सहूलियत, सहंजु ; बिलो, बंदोबस्तु सगति - शक्ती, बलु, ताक़त, सघ ; योग्यता, लियाक़त सगरु - टोलो, गलो ; धणु, वगु ; वाट, दगु ; मेड़ु, जमाइत ; वलरु, वगरु ; साथु ; क़ाफ़िलो सगाई - सगाई, मङिणो, मङिणी ; माइटी ; रतु जो रिश्तो सगिड़ो - गानो, सगो / धागो ( कराईअ जे चैधारी बधण जो ) सगो - धागो, टगो ; रतु जे रिश्ते वारो, हिक ई माउ-पीउ जो ( हिं. सगा ) सगोरो - शुभ, शुभु ; सुठे सौण वारो ; सभागो सघ - बलु, शक्ती, समरथी, सामथ्र्य सघण ु - समरथु / समर्थु हुअणु, वितु धारणु, ( जी ) शक्ती धारणु ; योग्य हुअणु सघति - शक्ती, बलु ताक़त, समरथी सघाइतो - बलिवानु, बलवानु सबरु, ज़ोरदारु सघिरो - पत्नीअ सूधो ; कुटुंब सां ; परिणियलु, शादी कयलु, विवाहित सङाइणु - संभाल लहणु, ध्यानु डियणु ; बचाउ करणु सङीणो - मङियलु, सगाई कयलु ; माइटु, रिश्तेदारु, संबंधी ; नातो, रिश्तो, लागापो सङु - विवाह द्वारां नातो ; मिटाचारी, संबंधु, रिश्तो, नातो ; शादीअ लाइ घुरिबल बांह ; मङिणो ; परिणो सचाई - सचाणि, ईमानदारी, सुमतियाई, सची नीति, सत्यता सचारु - सचो, सत्यवादी ; सुपतियो, ईमानदारु सचित्र - चित्रनि समेति, बातस्वीर, ‘पिक्टोरिअल’ सचिवालय - प्रधान उच्च अधिकारियुनि जो कार्यालय, शासन-कार्यालय, सचिव कार्यालय, मंत्रालय, ‘सेक्रेटरिएट’ सच्चिदानंदु - सत् चित् ऐं आनंद वारो ब्रह्मु, परमेश्वरु, परमात्मा सची - हक़ीक़त, सही गाल्हि, यथार्थु, सचु सचेतन - जंहिं में चेतना हुजे ; चेतना, चैतन्य ; सुजागु, सावधानु ; चतुरु, होशियारु सचेतु - सुचेतु, जंहिं में चेतना हुजे, चेतनु, चेतना-युक्त ; सुजागु, सावधानु ; होशियारु, फुड़्तु सचु - सचाई, सत्य, सतु ; हक़ीक़त, यथार्थु, वास्तविकता ; सचो, हक़ीक़ी, यथार्थु, सति सचो - सत्यभाषी, सचु गाल्हाईंदड़ु, यथार्थवादी ; ठीकु, सही, पूरो, यथार्थु, हक़ीक़ी ; शुद्ध, असुली ; ईमानदारु, सुपतियो सजगु - सचेतु, सावधानु, सुजागु, होशियारु, ख़बरदारु. सजणु - संभिरणु, हारु-सींगारु करणु ; सुठो लगणु. सजनु - साजनु, प्रेमी, प्रीतमु, प्रियीं, लालनु ; पती, स्वामी. सजाइणु - सींगारणु, विंगासणु, संवारणु सजारो - सियाणो, बुद्धिवानु, बुधिवानु ; सुचेतु, सुर्तियो ; चतुरु, सुजाणु. सजावटः ठाहठूह, सींगारु, ठाहठुक, बनावत, हारु-सींगारु, नट शट. सजीवु - जानिदारु, जीअरो, जीवितु ; फुड़्तु, तेज़ु, ओजवानु सजीहु - घणो झझो, जामु, वधीक, अधिकु, अति-अधिकु, सर्सु. सज्जनता - भलमानसी, सौजन्य, शराफ़त, सज्जनताई. सज्जनु - भलो मनुषु, श्रेष्ठ पुरुषु, शरीफ़ु इन्सानु, सजणु सज्ञानु - ज्ञानी, ज्ञानवारो ; बुद्धिमानु, चतुरु ; सावधानु, सुजागु, सचेतु. सजणु - दोस्तु, मित्रु ; घणघुरो ; नेक इन्सानु ; प्रेमी, आशिक़ु, महबूबु. सजरु - ताज़ो ; न कोसो न थधो ; ताज़ो तवानो, निरोयो सजिराई - ताज़गी, निरोआई, निरोयाई सजो - समूरो, पूरो, मिड़योई ; साबितु, सालिमु ; साजो ( हथु ) ; सही संख्या ( हिसाबनि में ), जेको भाङे वारो न हुजे सझु - वार, वलु, वझु, टिणु, मौक़ो, अवसरु, सांगो, सठो, साजी, डतु ; उपाउ, बिलो. सञः निशानु वठण जी हालत, निशानो, लक्ष्य ; सलाह, आछ ; डसु, इशारो, लक्ष्य. सञणु - निशानु वठणु, ठाकणु ( हथियारु ) ; उछिलाइणु, उछिलणु, ( तीरु ) ; आछणु, सलाह करणु सट - सटण / पछाड़णु जी क्रिया ; तकिड़ी विख ; धक जी चोट, ईज़ाउ ; चुक, सख़्तु खेंच, छिकी ; काह ; उछल ; नुक़्सानु ; डोड़ ; धिको, थेल्हो ; भभिको सटणु - पछाड़णु, ज़ोर सां हणणु ; कुटणु ; दसणु, केराइणु ; फिटो करणु ; सख़्तु मार डियणु सटरु वटरु - सटरवटो, डटो मुटो, जांठो, थुल्हो मतारो सटाणो - डाढो, मज़िबूतु, जब्रो, ज़ोराइतो, जबिरो ; कठिनु, कठोरु, सख़्तु सटिकारु - धकु, मारकुट, धक जो आवाज़ु सटिकी - दाई, सुयाणी, दाया सटीकु - व्याख्या या समुझाणीअ समेति, अर्थ-सहित सटो - सटी, गै़रि हाज़िर माल जो वापारु ; अदिला बदिली, हिकु डई बियो वठणु, मटा सटा, साटो ; जोखम वारो वापारी वहिंवारु सट्टो - हिक क़िस्म जी वापारी जूआ, सटो, ‘स्पेक्युलेटर’ ; अनुमानु सठाइतो - वझाइतो, महलाइतो सडणु - कोठणु, पुकारणु, सडु पुकारणु सडु - सडो, कोठ ; पुकार, हकल ; वाको, रड़ि, बोकु ; नींड, दावत सड़क - राह, रस्तो, पथु, पको रस्तो, शाही मार्गु सड़को - गोड़ु, शोरु, हुलु, धम्चरु, ठकाठोकी, वडो आवाज़ु सड़णु - जलणु, खामणु ; बाहि लगणु ; जोशु अचणु ; गरणु, किनो थियणु ; साड़ में सड़णु, बरणु सड़िणी - जलणि, सड़णि, साड़ु, पचु, जल्को सड़हणु - सटणु, कुटणु, चिलहणु ; सटिकाइणु, धाङोरणु, सख़्तु मार डियणु सणाई - सहंजाई, आसानी ; कल्याणु, भलो सणाओ - सहंजो, सवलो, आसानु ; साजो ( वाउ ) ; लाभदायकु, फ़ाइदेवारो ; हथ वसीपो ; काराइतो, कमाइतो ; शुभ, शुभु, सभागो सणिभाई - सणिभाणि, स्निग्धता, चिकनाहट सणिभु - चिकनाई, चिक्णो पदारथु, चिकासु. सणिभो - सणिभ वारो, चिक्नो, तेली, चिकड़ु सणोपिरो - चुस्तु, चालाकु ; सियाणो, बुद्धिवानु ; तेज़फ़हमु सणोलो - शुभु, सभागो ; सणायो, लाभदायकु, लाभदाइकु. सण्जु - चिम्टी, अंबूरी, चूथ सत - सत्, सारु, तत्त्वु, मूलु सतधारियो - धारियो, पराओ, अपरिचित सतर्कता - सावधानी, सजगता, सुजागी, ख़बरदारी सतर्कु - सावधानु, सजगु, सुजागु, ख़बरदारु, सचेतु ; तर्क-युक्त, तर्क वारो / सां सतसंगु - सत्संगु, सुसंगति, सुठनि / चङनि माण्हुनि जो साथु ; संतनि जो संगु भजन-कीर्तन-प्रवचन लाइ गडु थियल माण्हुनि जो मेड़ु सतहु - सपाटु, मथाछिरो, कंहिं वस्तूअ जो मथियों हिसो, धरातलु सताइणु - दुखु डियणु, रंजाइणु, कल्पाइणु, पाण खणणु, तकिलीफ़ डियणु ; काविड़ाइणु, चेड़ाइणु ; तंगि करणु, परेशानु करणु, जुठियूं करणु सताइतो - बलिवानु, बलवानु, सघारो, ताक़तवरु सताबो - सुखियो, आसूदो, हूंदिवारो सति - सदाईं, नित्य, नितु, क़ाइमु ; सनातन, आदि/दी, असुली ; चङो भला !, बेशक ! सतिमी - विर्छ, वंड, विर्हाङो, फांडिणी सती - सत्यावान स्त्री, पतिव्रता, साध्वी ; राजा दक्ष प्रजापतीअ जी कन्या ; पंहिंजे पतीअ जे लाश सां जीअरे जी मरंदड़ स्त्री ; उदारु, सत्यावानु, धर्मात्मा, पुञवानु, सदाचारी सतु - सत्य, सचु ; शीलु, सीलु, इज़त, पवित्रता ; सदाचारु, सुलछण ; सचाई ; पतिव्रतु ; ततु, सारु, निचोड़ु ; शक्ती, सघ, बल, ज़ोरु सतोगुणी - सात्त्विकु, संस्कारी, सुलछिणो, नेकु, सद्गुणी, सदाचारी, चरित्रवानु. सतोगुणु - सत्त्वगुणु, सुठाईअ ऐं सचाईअ जो गुणु, सुठनि कर्मनि में लगाईंदड़ु गुणु. सतोहु - ज़ोरु ; ताकीद, घणो चवणु ; मिन्थ ; पारत सत् - परमेश्वरु, ब्रह्मु ; सत्य, सचु ; नितु, नित्य, स्थायी ; शुद्ध, पवित्रु ; श्रेष्ठ ; विद्वानु, ज्ञानी, पंडितु सत्कर्मी - सुठा कम कंदड़ु, परोपकारी सत्कारु - आदरु, सन्मानु, सम्मानु, आदरभावु सत्संगी - मेलु-मेलापु कंदड़ु ; सुठीअ संगति में रहंदड़ु ; कंहिं पंथ या संप्रदाय सत्संग वगे़रह जो मित्रु सत्संगु - सुसंगति, चङनि माण्हुनि जो साथु ; संतनि जो संगु ; भजन-कीर्तन-प्रवचन लाइ गडु थियल माण्हुनि जो मेड़ु सत्ता - स्थिती ; अस्तित्त्वु, हस्ती, हुअण जो भावु ; अधिकारु, शक्ती, राजु, हुकूमत, प्रभुत्व सत्य - सचु, यथार्थु, सचाई, सची गाल्हि ; हक़ीक़ी, सचो ; असुलोको, वास्तविक, मौलिक ; चइनि युगनि मां पहिरियों युगु, सत्यलोकु सत्यानासु - सत्यानाशु, विनाशु, सर्वनाशु, बर्बादी, विध्वंसु सत्र - धनु ; यज्ञु ; घरु ; सदावर्तु ; बैठक, अधिवेशन, कार्यकालु (इं) ‘सेशन’ सत्व - सतु, सारु, सारांश, ततु ; हस्ती, सत्ता ; प्रवृत्ती, चेतना ; सतोगुणु सत्संगु - सुसंगति, चङनि माण्हुनि जो संगु ; भजन-कीर्तन-प्रवचन लाइ गडु थियल माण्हुनि जो मेड़ु सथणु - सथो करणु, हिकबिए जे मथां रखणु ; दबे विझणु ; ढिगु करणु, कठो करणु सथर - रान, सांथल, ‘थाइ’, ( हिं. जाँघ ) सथिरी - सथी ( गाह जी ), ढिगी, गडो ; तुहरु, सुनति सथु - मेड़ु, सभा ; मंडिली, जमाइत ; संगति ; साथु, काफ़िलो ; जहाज़ जो तुतकु सथो - ढिगु, ढेरु, गंजु सदनु - भवनु, मकानु, घरु ; मंदरु, मंदिरु सदस्यता - ‘मेंबरशिप’, सदस्य जी स्थिती / भावु सदस्यु - सभासदु, ‘मेंबर’, मेंबरु ; यज्ञु करण वारो ; सभा / समाज जो माणुहू / माण्हू सदा - सदाईं, सदैव, सदेव, नितु, हमेशह, बारोही, सर्वदा, नित्य ; लगातार. सदाईं - सदैव, सदेव, सदा, नित्य, नितु, हमेशह, सर्वदा, बारोही. सदाचारी - धर्मात्मा ; सद्गुणी, शीलवानु, नेकु, भलो, सुलछिणो. सदाचारु सदाविर्तु - सदावर्तु, लंगरु, ग़रीबनि-दुखियुनि खे नितु भोजन खाराइणु, भंडारो सदिक़ो - बलिदानु ; कुर्बानु ; कुर्बानी ; कंहिंजे मथां घोरियल शइ. सदिमो - चोट, आघातु, धकु, दह्को ; थोडो, लोडो ; दुखु, रंजु. सदी - शताब्दी, ‘सेंचुरी’, सौ साल, सौ सालनि जो समूहु ; सेकिड़ो. सदृश - समानु, सम, बराबर, जहिड़ो, अनुरूपु सदेह - सरीरी, शरीरी ; सशरीर, शरीर समेति ; सरीरु त्यागण बिना, इन ई शरीर सां सदैव - सदाईं, सदेव, सदा, नितु, नित्य, हमेशह, सर्वदा, बारोही. सदोरो - सभागो, सुठो भागु आणींदड़ु ; आज्ञाकारी, चएवानु. सद्गती - सुगती, परमगती, मृत्यूअ खां पोइ उत्तम लोक जो निवासु. सद्गुणी - सदिगुणी, सीलवानु, सुलछिणो, सदाचारी सद्गुणु - सुलछणु, सुठो, गुणु, सदाचारु, उत्तम गुणु सद्भावना - सद्भावु, सचो ऐं सुठो भावु, सदाशय, प्रेम ऐं भलाईअ जी भावना ; मित्रता, दोस्ती ; सुठी नीयत, सुठी भावना सद्सद्विवेकु - विवेकु, ज़मीरु, अंदर वारो, ‘कॉन्शिअन्स्’ सध - इच्छा, ख़्वाहिश, अबिलाखा, अभिलाषा ; चाहु, शौंक़ु सधरु - जांठो, जबिरो, सटाणो ; थुल्हो, मतारो ; झालू, पकौ, आधार / टेक वारो ; आसूदो, सुखियो, मछीमानीअ वारो सधवा - सौभाग्यवती, जंहिंजो पती जीअरो हुजे, सुहागिणि सधाइतो - इच्छुकु, अभिलाषी सधारो - इच्छावानु, इच्छा कंदड़ु सधिड़्यो - इच्छावानु, सखिणी, इच्छा कंदड़ु सनक - धुनि, जुनूनु, ख़फ़्तु, लोरी, ताति सनत - परवानो, परवानगी, सनद, अख़्तियारी, प्रमाण-पत्रु, सबूतु ; भागु, नसीबु सनद - सनत, सरकारी परवानगी, अख़्तियारी, प्रमाण-पत्रु, साबिती, अख़्तियारनामो ; टेको, आधारु सनमानु - सन्मानु, सम्मानु, सत्कारु, इज़त, मानु सनमुखु - सामुहूं, मुंहांमुंहिं, रूबरू, अगियां सनसनी - घबिराहट, खलबली, मूंझारो ; बेआरामी ; जोशु, गड़बड़् सनातनी - सनातन-धर्मी ; जेको आगाटे ज़माने खां हलंदो आयो हुजे ; दुर्गा ; लक्ष्मी ; सरस्वती सनातनु - प्राचीन कालु / समय ; प्राचीन परंपरा ; आगाटो, अति प्राचीनु ; नितु, सदा, शाश्वत ; परंपरागत ; ब्रह्मा ; विष्णू ; महेश ; परमात्मा सनेही - नेंही, स्नेही, प्रेमी ; प्यारो, क़ुर्बदारु सनेहु - नेंहुं, स्नेहु, प्रेमु, सिक, प्यारु, उकीर सनीहो - न्यापो, नियापो, संदेशो, आडितु सन् - सनु, सालु, वर्षु, वरिह्यु ; संबतु ; अंग्रेज़ी सालु सन्नाटो - सांति, माठि, चुपि, चिपु, शांती ; शून्यता, स्तब्धता, एकांत सन्मार्गु - श्रेष्ठ मार्गु, सुठो / भलो मार्गु सन्मुखु - सामुहूं, मुंहंमुंहिं, रूबरू, अगियां सन्यासी - संन्यासी, वैरागी, त्यागी ; वर्णाश्रम जे चोथें आश्रम वारो. सन्यासु - संन्यासु, वैरागु, त्यागु, वर्णाश्रम जो चोथों आश्रमु, यति-धर्मु. सपतु - शपथ, क़समु, संहुं, सौगंध, डोही सपनो - सुपनो, स्वप्नु, ख़्वाबु, सुहिणो सपाटु - सरीखो, लसो, संओं सिधो ; सतहु, मथाछिरो सपिता - सप्ताहु, हफ़्तो, सतिवाड़ो सपु - सर्पु, नांगु, बला सपूतु - सुपुटु, सुपुत्रु, सुपूतु, सत्पुत्रु, सुठो पुटु. सपेरो - संपेरो, नांग वारो, मदारी, बाज़ीगरु. सप्ताहु - सपिता, हफ़्तो, सतिवाड़ो सप्रेमु - प्रेम-सहित, प्रीति-पूर्वक, स्नेह सां, प्रेम/स्नेह विचां सफलता - सिद्धी, कामियाबी, कृतार्थता, पूरनता, सफलु थियण जो भावु सफलु - फल-युक्त, फल समेति, परिणाम-सहित ; कामियाबु ; लाभदायकु, कारगरु, काराइतो सफिराई - चङाई, सुठाई, उत्तमता सफिरो - निहायत चङो, सुठो, वणंदड़ु ; उत्तमु सफ़रनामो - यात्रा-वर्णनु, यात्रा-वृत्तांतु, प्रवास-पत्रु, प्रवास-वर्णनु, ‘ट्रॅव्हेलॉग’ सफ़रु - प्रवासु, मुसाफ़िरी, उझागो, प्रवासु, पर्यटनु सफ़ेदु - सुफे़दु, अछो, धौंरो सबक़ु - पाठु ; बोधु, सिख्या, नसीहत सबबु - कारणु ; हेतू, प्रयोजनु ; वजह सबुरु - चिपु, चुपु, माठि ; धीरजु, सहनशक्ती, खांदि, खांधि ; संतोषु, समाधानु सबूतु - प्रमाणु, सुबूतु, दलीलु ; गवाही, शाहिदी ; टिकाउ, जटाउ ; पकी निशानी सब्ज़ी - सावाणि, सावक ; भाजी, तरकारी सब्ज़ु - साओ, हरियो, मोङो ; ताज़ो, सजरु सबंधु - सन्बंधु, नातो, लागापो, वास्तो ; माइटी, रिश्तेदारी सबरु - सबलु, सघारो, शक्तिशाली ; डाढो ऐं ज़ोरावरु ; थोरो मथे चढ़ियलु सबाझिड़ो - बाझारो, दयालू ; वणंदड़ु, वसनि जहिड़ो, सुठो ; आज्ञाकारी, चएवानु ; सघारो, जांटो, शक्तिवानु सबाझो - बाझारो, दयालू, कृपालू ; वणंदड़ु, सुठो ; चएवानु, आज्ञाकारी ; सघारो, शक्तिवानु सबोझु - सबोझो, समुझू, सुजाणु, सियाणो, डाहो सभति - हर हंधि, हर जाइ, सभिनी हंधि सभरुः - सभरो, बलिवानु, बलवानु, सघारो ; धनवानु, शाहूकारु. सभाः मेड़ु, संमेलनु, समेलनु, परिषद, समाज, समिती. सभागो - भागवानु, भाग्यवानु ; खिलमुखु, सबाझिड़ो. सभागृह - सभाघरु, सभा-भवनु, सभा-सदनु सभापती - प्रधानु, अध्यक्षु, ‘चेअरमन्’. सभासदु - सदस्यु, मेंबरु, ‘मेंबर्’, मेम्बरु. सभिः सभई, सभेई, कुलु, मिड़्योई सभु - समूरो, सरबिस्तो, कुलु ; सजो सारो, टोटलु. सभोई - मिड़्यो ई, हड़ई, कुलुई, जुमिले. सभोगो - सणिभो, सण्भो, तेलु या गिहु लगलु सभ्य - सदस्यु, सभासदु, मेंबरु ; भलो माणुहू, सुशीलु ; संस्कारी, सुधिरियलु, ‘सिविलाइज़्ड’ सभ्यता - सभ्य-दशा, सभ्य अवस्था, सामाजिक उत्कर्षु / उन्नती ; ‘सिविलाइजे़शन’ ; भलमानसाई, शिष्टता, शराफ़त, सुशीलता सम - समु, समानु, सरीखो, बराबर, हिक जहिड़ो समक - सुधि, जाण, ख़बर, गम, कल ; संभार, सारूणी समकालीनु - समसामयिकु, हिक ई समय / वक़्त / दौर वारा, समकालिक, ‘कॉन्टेम्पोररी’ समता - समानता, हिकजहिड़ाई, बराबरी समदर्सी - समदर्शी, निर्पक्षु, निष्पक्षु, बेतरफ़्दारु, सभिनी खे समानु डिसंदड़ु, बे रिया समग्र - पूरनु, सजो सारो, संपूरनु, कुलु, पूरो समन्वय - मेलापु, मिलनु, मिलापु, मेलु, संयोगु, ‘कोऑर्डिनेशन्’ सम-भावु - समानता, समता, बराबरी, हिक जहिड़ाई समय - कालु, वेल, वक़्तु ; मौक़ो, वझु, अवसरु, टिणु समरथु - समर्थु, शक्तिशाली, बलिवानु, बलवानु, सघारो ; क्षमताशीलु, योग्यु ; उपयोगी, लाइक़ु समरुः - तोशो, मुसाफ़िरीअ जो सामानु, सीधो सामानु, ( हिं. संबल, पाथेय ). समर्थनु - हिमायत, पुठिभराई, टेको, अनुमोदनु समर्थकु - समर्थनु कंदड़ु, हिमायती, पुठिभरू, मददगारु, तरफ़्दारु. समर्पणु - अर्पणु, अर्पणु करण जी क्रिया, भक्ति-भाव / निष्ठा सां डियण जी क्रिया ; उपहारु, भेट, दानु डियणु समस्त - संपूरन, समग्र, सभु, सारो, कुलु, पूरनु, पूरो ; संयुक्ता, मिलियलु ; समास-युक्त, सामासिक समस्या - कठिनु / जटिलु प्रश्नु, गूढ़ी गाल्हि ; उल्झन, मसइलो, डुखियो प्रसंगु ; गुझारत, पिरोली समाइणु - मापणु, अंदरि अची वञणु, मापिजणु ; गुंजाइश रखणु ; मापाइणु, अंदरि आणणु समाई - सहनशीलता, धीरजु, सबुरु समाउ - सुधि, जाण, ख़बर, कल, पतो ; ध्यानु, ख़यालु समागमु - मेलापु, मिलनु, मेलु, संगति ; रती, मैथुन ; आगमनु, अचणु समाचारु - ख़बर, हालु, अह्वालु, वृत्त, संवादु समाजु - समाज, समाजि, समूहु, सभा, समुदाय ; समिती ; संस्था ; मंडिली ; ‘सोसायटी’ समाधानु - कंहिंजे मन जो संदेहु मिटाइण जो कमु, निराकरणु, ‘सोल्युशन’ ; समुझाइणु ; धीरजु डियणु, तसल्ली ; राज़िपो, तृप्ती, ‘सॅटिस्फॅ़क्शन’ समाधी - समाधि, ध्यानु, योग जी विशेष क्रिया ; समर्थनु ; प्रतिज्ञा ; योगु, योग जो अंतिम फलु जंहिं में योगीअ खे दिव्य शक्तियूं प्रापति थींदियूं आहिनि ; पूरियल लाश जे मथां खड़ी कयल अडावत, डेविरो समानता - समता, हिकजहिड़ाई, बराबरी, सादृशता, सरीखाई समानि - मटि, बराबर, तुल्य ; वांगुरु, जीअं समानु - हिकजहिड़ो, एकरूपु, बराबर, सरीखो, सदृश, तुल्य. समापनु - समापति करणु, पूरो करणु, समाप्ती, अंतु, पुजाणी. समाप्त - पूरो, समापतु, पूरो, रासि, ख़तमु समाप्ती - पूरो थियण जो भावु, पूरनु, अंतु, पछाड़ी समारंभु - चङीअ तरह / भभिकेदारु आरंभु थियणु ; समारोहु समालोचकु - आलोचकु, समालोचना कंदड़ु, ‘नक़ादु’ समालोचना - आलोचना, तन्क़ीद ; चङीअ तरह डिसण-वाइसण जो कमु ; जाचना, गुण-दोष डिसणु समावेशु - प्रवेशु, हिक वस्तूअ जो बीअ जे अंदरि हुअण जो भावु, मेलु, शामिलियत समासु - संग्रहु ; मेलु, संयोगु, मिश्रणु, मिलावत ; बिनि या वधीक शब्दनि जे मेल सां ठहियलु शब्दु ( व्याकरण में ), ‘कॉम्पाऊंड वर्ड’ समिती - समाजु ; सभा ; कंहिं ख़ास कम लाइ ठाही वियल सभा, कामेटी, ‘कमिटी’ समीक्षकु - समीक्षा कंदड़ु, आलोचकु, नक़ादु, ‘क्रिटिक्’ ; ‘रिव्हयूअर’ समीक्षा - आलोचना, समालोचना ; विवेचना, जाचना, चङीअ रीति डिसणु / परिखणु, नज़रसानी ; ‘रिव्ह्यू’ ; ‘क्रिटिकल डिस्कशन’ समीरु - समीर्, हवा, पवनु, वायू समुंधो - समूरो, सजो, कुलु, सारो समुझ - पुर्झ, जाण, परूड़ ; सूझी, समुझ-शक्ती समुझणु - परूड़णु, पुर्झणु, जाणणु ; सही करणु, महसूसु करणु ; बदिलो वठणु, बदिले जो बदिलो वठणु ; कंहिं समझौते तो अचणु समुझाइणु - स्पष्ट करणु, खोले बुधाइण ; सुलिझाइणु, मूंझारे खां मुक्त कराइणु ; सेखारणु, सिख्या डियणु समुझाणी - स्पष्टीकरणु, टीका, अर्थु, खोले बुधाइण जी क्रिया ; सिख्या, नसीहत समुझू - समुझदारु, बुद्धिमानु, ज्ञानी, सियाणो समुझोतो - समझौतो, सुलहु, ठाहु समुंडु - सागरु, समुंदरु, सिन्धू, नदीशु, दरियाहु समुदाय - समूहु ; मेड़ु ; ढेरु समदृष्टी - सभिनी खे समान दृष्टीअ सां डिसणु, निष्पक्षता, निर्पक्षता, बेरिआई समुद्रु - संमुडु, सागरु, समुंदरु, सिन्धू, दरियाहु, नदीशु समुहूं - आगियां, आमुहूं सामुहूं, आम्हूं साम्हूं. समूरो - सारो, सजो, मिड़्योई, सभु, सर्बस्तो. समूहु - समुदायु, झुंडु, भीड़, वृंद ; ढेरु, ढिगु समृद्ध - संपन्नु ; धनवानु, धनी ; समर्थु ; भरियो भागियो समृद्धी - बेहदि संपन्नता, अमीरी ; वाधारो, धनु दौलत ; आबादानी, रेल छेल, झझाई समेट - मेड़णु, गड़ु करणु ; खणी छडणु ; बंदि करणु ; ख़तमु करणु ; घटाइणु, सुसाइणु समेति - सणु, गडु, सूधो, सह समो - समय, कालु ; युगु, ज़मानो ; मुदत, अर्सो, कालावधी समोट - सहायता, वाहर, मदद समोहणु - सोढ़ो करे रखणु ; संवारणु, चङीअ तरह ठाहे रखणु ; बंदि करणु सम्मती - राइ, मतु, अभिप्राय ; सलाह, अनुमती, अनुज्ञा, इजाज़त. सम्मानु - सन्मानु, आदरु, आदरभावु, मानु, सत्कारु, गौरवु. सम्मिलनु - मेलु, मेलापु, संयोगु ; संमेलनु, गडिजाणी सम्मुख - सामुहूं, मुंहांमुंहिं, अगियां, आमुहूं सामुहूं सम्मेलन - कंहिं ख़ास मक़्सद सां गडु थियलु माण्हुनि जो मेड़ु, सभा ; मेलु, मेलापु सम्मोहनु - मोहिण / मोहित करण जी क्रिया ; मोहींदड़ु, मोहितु कंदड़ु ; मोहु पैदा कंदड़ु ; काम-बाणु सम्राज्ञी - महाराणी, साम्राज्य अधीश्वरी, महाराज्ञी. सम्राटु - राज राजेश्वरु, महाराजाधिराजु, शहंशाहु. सयां - सिधीअ तरह, संईंअ रीति, जोगाइते नमूने सयारु - सैलानी, सैरु कंदड़ु, घोमू, रोलु, मुसाफ़िरु सरंदी - हूंदि, पुजंदी, वसीअत सरउ - शरद ऋतू, शरद रितू, शरत-कालु, पतझड़, ‘ऑटम्’, ख़िज़ां सर - सिरु, मथो, मस्तकु ; प्रधानु, अगिवानु, सरदारु सरअंजामु - सामग्री, शइ-शिकिलि, सामानु सड़ो ; नतीजो, परिणामु ; अंतु, पछाड़ी ; पूरो, रासि, पूर्ण सरकारि - सरकार, स्वामी, मालिकु ; शासनसत्ता ; राज्यसंस्था ; राजु, हुकूमत, साहिबी, ‘गव्हर्नमेंट्’ सरकारी - सरकारि जो, हुकूमत जो, सरकारि निस्बत, राज जो, राजकीय, ‘ऑफ़िशियल’ ; स्वामी / मालिक जो सरगमु - गाने में सतनि सुरनि जे उतार-चढ़ाव जो सिलसिलो ; स्वर-ग्रामु सरगर्मी - जोशु, उत्साहु, शौंक़ु सरगर्मु - जोशीलो, उत्साही सरगुनु - सगुणु, गण सहित, सगुणु रूपु सरणु - पूरो थियणु, रासि थियणु ; हलणु, गुज़ारो, गुज़ारो थियणु ; मिली सघणु, प्रापति थियणु ; दिलि लगणु ( कम में ) सरतो - सर्तो, तुलु, शरीकु, सानी ; हम उमिरि, सनु. सरदारी - अगवानी, नेतागिरी, वडेरप, सूंहंप. सरदारु - अगिवानु, नेता, वडेरो, मुखी, चैधरी. सरदी सरधा - श्रद्धा, विश्वासु, आस्था ; भक्ती, प्रेमु ; आदरु, मानु सरनाई - शहनाई, शहनाइ, तूतारी सरनागती - शरणागत, शरणागती, अझो, पनारो. सरनागतु - शरणागतु, शरणार्थी, अझे में आयलु मनुषु. सरनि - शरण, शरणि, अझो, ओट, आसिरो सरपंचु - मुखी, पैंचनि में वडो पैंचु, मुखिया, चैधरी ; महंदारु, अमीनु सरबस्तो - सजो, समूरो, पूरो, कुलु सरमस्तु - मतिवालो, मतवालो, नशे में चूरि ; प्रभू-प्रेम में मगनु सरलता - सरलाई, आसानी ; सादिगी, सादगी, सादाई. सरलाई - सादगी, भोरिड़ाई ; झटि बुधण जी ख़ासियत. सरवरुः अगिवानु, अगिवाणु, नेता, सरदारु, महंदारु. सरलु - सादो, बालो भोलो, सहंजो, सवलो, सहज, आसानु सरलो - सादो, निष्कपटु, सिधो ; साफ़ु, चिटो ( उचारु ) ; सचो, सुपतियो सरसब्ज़ु - हर्यो, हरियो, सदाईं साओ ; भरियो भागियो, वधियलु वेझियलु सरसरी - सवलो, आसानु ; तात्कालिक, तकिड़ो ; थोरो, घटि ; मथाछिरो, उछातिरो ; न्याय अनुसार, दलीली ; चंचलु सरसु - वधीक, घणो ; उत्तमु, उमदो ; सुहिणो, सुंदरु सरस्वती - वाणी, शारदा, विद्या जी देवी, गिरा, वाग्देवी, भारती, विद्या ; ब्राह्मी बूटी ; कविता ; पंजाब जी हिक नदी सरहद - सीमा, मर्यादा ; दंगु, संधो, छेड़ो सरहो - प्रसन्नु, ख़ुशि, राज़ी सराइ - सराहि, जाइ, मकानु ; मुसाफ़िरख़ानो, धरमशाला सराई - सुर्मे पाइण जी कानी ; धुरी ( बैलगाडीअ जी ) ; टोपो, बखि़यो, खणु. सराफ़ु - शराफ़ु, सोन-चांदीअ जो पारिखू, सोनारो ; महाजनु, शाहूकारु. सरासरि - सजोई, असुलु, बिल्कुल ; मुंढ खां वठी पछाड़ीअ ताईं सरासरी - रवाजी, मामूली, विचों वहु ; डिनल रक़मुनि जो विचु. सराहणु - वाखाणणु, साराहिणु, जसु गाइणु, स्तुती / प्रशंसा करणु. सरी - सां ; वेझो, भरिसां, नज़दीक सरीखो - हिक जहिड़ो, सागिए क़िस्म जो, समान, बराबरि ; संओं, संओं सिधो ; संवति वारो, तरितीबाइतो सरीरी - शरीरी, दैहिक, शारीरिक, कायिक सरीरु - शरीरु, देहि, देही, काया, तनु, बदनु सरु - तीरु, बाणु ; सरोवरु, तलाउ, तालाबु, ढंढ ; दुनिया, संसारु ; कानो ; घुंडु, टुइरी ; वकड़ु, घुंजु ; कपिड़े ते कयलु निशानु ; मुअल माण्हूअ जी अंतिम क्रिया / विधी / चिता सरसभरु - साओ, आबादि ; आसूदो, सुखी, सुखियो, सताबो सरिवेचु - निर्भय, निडरु, बेडपो ; मृत्यूअ खां न डिजंदड़ु ; आगो पीछो न गणींदड़ु सरूपु - रूपु, शिकिलि, सूरत, चहिरो, घाटु ; डेखाउ ; सुभाउ ; सुंदरता, सूंहं ; साकारु, रूप-युक्त ; स्वरुपु सरो - शराबु, मय, दारूं, मदिरा सरोजु - कमलु ( गुलु ), अरविंदु, नीरजु, पंकजु, पद्मु ; सुरु, आवाज़ु सर्चाइणु - सर्चाइणु, पर्चाइणु, शांति/माठि कराइणु ; ठाहे छडणु, ठाहु कराइणु, सुलिहु कराइणु सर्चाउ - सर्चाउ, ठाहु, सुलिहु, सुलोकु, बणति सर्गसि - जुलूस, सवारी, शोभा-यात्रा ; जञ सर्गु - अध्याउ, प्रकरणु ( काव्य जो ) ; सृष्टी, संसारु ; उत्पत्ती ; प्राणी सर्गु - सुर्गु, देवलोकु, वैकुंठु सर्जणु - सर्जणु, सिर्जणु, उपाइणु, पैदा करणु, सृजनु, रचणु, ठाहिणु सर्टु - मिटीअ जो ज़रो, रज, कणो ; तिरु, कटरु, मोरेसरु सर्दी - सर्दी, थधि, सीउ ; ज़ुकामु, लेसु ; आलाणि सर्दु - सर्दु, थधो, ठरियलु, ठंडो ; आलो, आडोको ; रुखो, निर्मोहियो सर्पु - सर्पु, नांगु, बला, सांप, सांपु सर्बु - सर्बु, सर्व, सभु, सभई, सभेई, कुलुई ; समूरो सर्व - सर्बु, सभु, सभई, सभेई, कुलु, कुलुई ; समूरो. सर्वकालः सदा, सदाईं, सर्वदा, हर् समय, हर्दम, नित्य, नितु. सर्वज्ञ - सभु जाणंदड़ु, जाणी जाणणहारु ; परमेश्वरु, परब्रह्मु सर्वव्यापी - सर्वव्यापकु, सभिनी पदार्थनि में व्याप्त, सभिनी में हाज़िरु, हाज़िरु नाज़िरु, विश्वव्यापी सर्वश्रेष्ठ - सर्वोत्तमु, सर्वोच्च, सभिनी में उत्तमु / श्रेष्ठ सर्वमान्य - साधारणु, मामूली ; जेको सभिनी में समता सां नज़रि अचे, आमु, सभ जो, वहिंवारी सर्वाधीशु - सर्वाधीश्वरु, सभिनी जो राजा / स्वामी / मालिकु ; ईश्वरु सर्वेशु - सर्वेश्वरु, सभिनी जो, स्वामी / मालिकु ; परमेश्वरु, अखिलेश्वरु ; चक्रवर्ती सम्राटु ; राजाधिराजु सर्वोच्च - सभिनी में ऊचो / वडो, सभ खां मथे सर्वोत्तमु - सभिनी में उत्तमु, सर्वश्रेष्ठ, सर्वोत्कृष्ट, परम उत्तमु सर्साई - सर्साई, सर्सी, घणाई, झझाई, वाधि ; उत्तमता, श्रेष्ठता सर्सी - सर्सी, सर्साई, घणाई, वाधि ; उत्तमता, सर्वश्रेष्ठता ( म. सरशी ) सर्सु - सर्सु, घणो, वधीक ; उत्तमु, उत्कृष्ट ; सुंदरु, सुहिणो सलणु - पधिरो करणु, ज़ाहिरु करणु ; क़बूलणु ; ओरणु ; सलु करणु, विंधणु सलहाड़णु - जोड़नि में मिलाइणु ( सागिए क़िस्म जूं ब शयूं ) ; मिलाए छडणु, गंढणु ; बिनि बिनि जी जोड़ी मिलाइणु ( जानिवर ) सलामत - सोघो, सुरक्षित, रक्षित ; क़ाइमु ; ज़िंदह ; ज़िंदह ऐं तंदुरुस्तु सलामती - बचाउ, हिफ़ाज़त ; कुशलक्षेमु, तंदुरुस्ती सलामी - सलामु करणु, प्रणामु, नमस्कारु ; सैनिकनि जे प्रणाम करण जी रीति ; लाही, लेट ; चएवानु, आज्ञाकारी सलामु - प्रणामु, नमस्कारु, आदाबु, बंदगी ; सलामी, अमनु, शांती ; विदाई, मोकिलाणी ; स्वागतु सलाह - परामर्शु ; राइ, मश्वरो, गण पह, मस्लहत ; सुल्हिु, मेलु ; इरादो, मन्शा ; भलाई, सुठाई ; साराह, वाखाण ; सचाई, सुपति सलाहणु - वाखाणणु, साराहिणु, जसु गाइणु ; कपिड़नि में वेढ़णु ( ग्रंथु साहिबु ) सलूणो - चहिरो, नमकीन, लूणवारो ; सवादी, लज़ीज़ु सलीक़ो - तरीक़ो, ढंगु, अटिकल, डांउं ; पछाण, तमीज़ ; हुनरु, दस्तकारी ; सुठो सुभाउ ; मर्यादा, नियमनि जी पालना ; योग्यता, लाइक़ी सलीसु - सहंजो, आसानु, सवलो ; अण मुंझियलु ; तुच्छु, ख़सीसु सलु - टुंगु, सोराख़ु ; खांचो, खपु, कुमिरि सलूकु - रस्तो, वाट ; रीति, पद्धती ; हलति ; स्नेहु, प्यारु ; मित्रता, दोस्ती ; ठाहु, बणति, मेलु ; भलाई, नेकी ; ईश्वर जी तलाश, रूहानी राज़ु सलो - अंकुरु, गौंचु, अंघु, अंगूरु. सलोकु - श्लोकु, अनुष्टुप छंदु. सवाई - चोथों हिसो, कुझु वधीक सवादी - लज़ीज़ु, मजे़दारु, चश्केदारु ; सुसाडो, तिखो, सलूणो सवादु - सुवादु, लज़त, ज़ाइको, मज़ो ; चहर, चट ; आनंदु, मज़ो सवायो - हिक खां चोथों हिसो मथे ; घणो, झझो, अत्यंत, बेहदि सवारी - सुवारी, वाहणु, गाडी ; गाडीअ / घोड़े ते चढ़ण जो कमु ; सर्गसि, जुलूसु सवाली - सवालु / सुवालु कंदड़ु, साइलु ; पेनू ; अर्ज़दारु सवालु - सुवालु, प्रश्नु, पुछा ; गाल्हि, समस्या, मसइलो ; वेनिती. सविता - सिजु, सूर्य, भानू, भास्करु, सूरिजु ; अकु, अक जो वणु, मदारु. सवेर - सवेल, सवेरो, साझुरि सस्ताई - सहांगाई, सुकरु सहंजाई - सहूलियत, आसानी, सहंजु सहंजु - आसानी, सहंजाई, सहूलियत, सौखाई सह - साणु, गडु, समेति, युक्त सहकणु - सहिकणु, तकिड़ा ऐं वडा साह खणणु ; सहिके में पवणु, हुफिजणु ; साहु टुटणु सहकारी - साणु कमु कंदड़ु, सहयोगी, सहायकु, साथी, मददगारु सहकारु - सहकारिता, सहयोगु, सहायता, साथु, मदद सहजि - सुभावीकु, पाणेही, बिना कारण ; सवलाईअ सां सहजु - आरामु ; शांती, माठि ; आनंदु, ख़ुशी ; सौखो, सवलो, आसानु. सहणु - भोगणु, लोड़णु ; दुखु / पीड़ा सहणु ; नुक़्सानु पाइणु ; सूरु पी वञणु. सहनशक्ती - सहण जी शक्ती, सहनशीलता, सहिणी सहनशीलु - धीरजवानु, सहिष्णू, संतोषी. सहमतिः शामिल राइ, एकमत, यकि राइ. सहमतीः यकिराई, मन मेलु सहमु - डपु, भउ, ख़ौफ़ु सहयोगी - साथी, संगी, सहकारी, मददगारु. सहयोगु - संगु, साथु, मदद, सहकारु. सहलु - सवलो, सरलु, सौखो, सहंजो. सहांगाई सहाइ - सहाई, सहारो, आधारु, टेक ; बचाउ, रख्या सहाइणु - सहणु ; सिर ते वसाइणु ; हमवारु करणु सहाइता - सहायता, मदद, वाहर सहाई - प्रकाशु, उजालो, रोशिनी ; चांडोकी, चंद्र-प्रकाश, चांदनी सहाओ - प्रकाशु, रोशिनी ; चांडोकी, चांदनी, सहाई ; रोशनु ; शुक्लु, शुक्लपखु, उमास खां पोइ वारी प्रतिपदा खां पूरनमासीअ ताईं वारो पखु सहाय - सहाइ, मदद, वाहर, सहायता सहायकु - सहाइता कंदड़ु, मददगारु, वाहरू, साणी, समर्थकु सहायता - सहाइता, मदद, वाहर सहार - सहनशक्ती, सहनशीलता, धीरजु, बुर्दबारी सहारो - आधारु, टेको ; आसिरो, पनाह, आश्रय, शरनि सहिकणु - सह्कणु, तकिड़ा ऐं वडा साह खणणु ; सहिके में पवणु, हुफिजणु, ( हिं. हाँफना ) ; साहु टुटणु सहिको - हुलो, हुफ, दमु सहिणी - सहनशक्ती, सहनशीलता, बुर्दबारी सहित - साणु, समेति, युक्त सहियड़ - सहियड़ु, सहो, ख़रगोशु सही - सुञणू, वाक़ुफ़ु, परिचयवानु, परिचित ; जाणू, घाइलु-माइलु, गहिरो ; सचु पचु ; थियणु त डे ! दस्तख़तु, ‘सिग्नेचर’ ; दुरुस्तु, बराबर, ठीकु सहु - घोटु, वरु, वनो, लाडो, बनिरो सहूलियत - सहंजाई, सहंजु, सवलाई, सौखाई ; सुखु सहेड़ - मेड़ण / गडु करण जो कमु ; सुचेती, सुजागी, ख़बरदारी ; चैकसी, संभाल सहेड़णु - ध्यान सांगडु करणु / मेड़णु ; संभाल लहणु सहेली - साहेड़ी, सखी, सजिनी ; सेविका, दासी सहो - सहियड़, सिहड़ु, ख़रगोशु सां - साणु, गडु, सीं ; समेति, सूधो ; भरिसां, वटि ; द्वारां. सांइरु - सांहरु, भितरनि भ´ण जो ओज़ारु ; लेटणि. सांइरो - सांविरो, सांवलु, सांवलो, कण्क रंगो, कणिक वर्नो. सांईं - साईं, मालिकु, धणी, ईश्वरु ; अध्यापकु, मास्तरु सांखोटो - संखु, कोडु सांख्यिकी - संख्या-विद्या, अंकशास्त्रु, आंकिकी, ‘स्टॅटिस्टिक्स्’ सांग - गणिती, चिंता, फ़िक़िरु ; वीचारु, ध्यानु ; डपु, अंदेशो, भउ ; कांटो, सूलु, कंडो सांगी - सांगु रचाईंदड़ु, बिए जो वेसु पाईंदड़ु ; संगिती, साथी ; रोलू ; लाडाऊ ( माण्हू ) सांगु - फणोटे वगे़रह जो डंदु ; कांटो, सूलु ; वेसु, खेलु, तमाशो, बेखु ; मिंहुं, मिखिरु ; कूड़ो लिबासु, स्वांगु ; धंधो, पेशो ; वारो, वझु, टिणु ; प्रबंधु, बंदोबस्तु ; नक़ुलु, अहल ; मुसाफ़िरी, प्रवासु ; लाडाणो, लडपलाण सांगे - काराणि, करे, वास्ते, लाइ सांगो - साथु, सगरु, सागो, काफ़िलो ; सुअवसरु, वझु, मौक़ो ; संगति, सुह्बत ; चिंता, फ़िकिरु ; वास्तो ; ख़यालु सांघेरो - सोराख़ु, टुंगु ; घाउ, घावु, फटु, ज़खमु सांचणु - बचाउ करणु ; संभाल लहणु ; पालणु, निपाइणु, तातणु ; सांढणु, संचित / गडु करणु, मेड़णु सांझी - संझा, संध्या, शाम, उलथो सांडणी - सवारीअ लाइ उठि, डाची, तोडी, सांडिणी, ( हिं. साँड़णी, ऊँटिनी ) सांढ - बचाउ, हिफ़ाज़त ; सांभ, संभालण जी क्रिया, संभाल ; पालना, पर्वरिश, नेपाजु ; ख़बरदारी सांति - माठि, चिपु, चुपु, चुपि, थांहर, ठहर ; राहत, शांती, धीरजु सांतीकाई - माठि, ख़ामोशी, शांती सांतीको - माठीणो, धीरु ; थोर गाल्हाऊ ; सांतीके नमूने. सांदहि - लगातार, लागीतो, हिक धाड़ो ; नितु, नित्य, सदाईं, सदा. सांदारो - छोली, लहर, तरंग, झरी ; पख़ाल, मश्क, ओई सांधणु - सिबणु ; गंढणु, जोड़णु ; रेहु डियणु, टाकणु ( म. सांधणे ) सांप्रदायिक - हिक बिए जे विरुद्ध धार्मिक या जातीय वर्ण या संप्रदाय जो, ‘कम्यूनल’ ; जातीय सांबरु - सांवरु, गोइनु, सांभरु, बारहंसिङो, ‘एल्क’ सांबाह - सांबाहो, तयारी सांभ - सांढ, संभाल, ख़बरदारी सांभणु - सांढणु, संभाल सां रखणु, हिफ़ाज़ करणु ; पालणु, निपाइणु सांभरि - स्मृती, यादिगीरी ( गुज़िरियल गाल्हियुनि जी ) ; संभार, सार ; स्मरण शक्ती सांभरु - वडो घिंडु, चड़ो, खर्को ; राजपूताना जे सांभर ढंढ मां मिलंदड़ु लूणु / नमकु सांभारो - अगियां, सामुहूं, सम्मुख, आमुहूं सामुहूं. सांभी - संभालीदंड़ु, सांभेड़ो, राखो ; धणी, मालिकु. सांवरु - सांबरु, सांभरु, गोइनु, बारहसिंङो, ‘एल्क’ सांवलु - सांविरो, श्याम-वर्णु, श्यामलु ; श्रीकृष्णु ; पिरीं, प्रीतमु, प्रियतमु सांविरो - सांवलु, श्यामलु, कारसिरो, कारांझो, श्यामलु, श्यामु, कण्क रंगो सांसारिक - दुनियवी, भौतिक, लौकिक, संसार निस्बत, ऐहिक ; संस्कार निस्बत ; संस्कारनि लाइ ज़रूरी सांस्कृतिक - संस्कृतीअ निस्बत, सभ्यता सन्बंधी, संस्कृतीअ सां लागापेदारु, ‘कल्चरल’ सांहसती - थांहर, धीरजु, सबुरु ; फ़ुर्सत, वांदिकाई साअत - पलु, खिनु, दमु ; कलाकु, घंटो ; घड़ी, वाच, घड़ियालु ; उमेद ; भागु, नसीबु साइणि - स्वामिनी, मालिक्याणी ; बाई, बीबी, बेगम साइरु - सागरु, समुंडु, दरियाहु, महराणु ; नदी साइलु - सवाली, सुवाली, अर्ज़दारु ; पेनू, बीखारी, मंगतो ; असीलु, ग्राहकु साईं - मालिकु, धणी ; मास्तरु, अध्यापकु ; ईश्वरु. साईंलोकु - पवित्रु पुरुषु, संतु, दरिवेशु ; नेकु इन्सानु. साई - कामणि, पीलिया, धौंरी, ‘जॉइंडिस्’ साउ - मज़ो, चश्को, लज़त, चखी ; रसु, आनंदु साऊ - धनवानु, शाहूकारु, मछी मानीअ वारो साओ - हरियो, सब्ज़ु ; आबादि, वसियलु, सुखी, आसूदो ; आलो, घिमियलु साक - माइटी, रिश्तेदारी, मिटाचारी साकारु - आकार वारो, मूतिमानु, साख्यात्, दृश्य रूपु ; परमेश्वर जो सगुण साकार रूपु साकिनु - रहिवासी, रहाकू ; बिना मात्रा वारो अखरु साक्षरु - पढ़ियल, पढ़ियलु-लिखियलु ; अखर जाणंदड़ु ; विद्वानु, पंडितु, विद्वानु. साक्षातु - साख्यात, प्रतखि, प्रत्यक्ष, सामुहूं, अखियुनि अगियां / सामुहूं. साक्षात्कारु - दर्शनु, इंद्रियुनि द्वारां पदार्थ-ज्ञानु ; ईश्वर-दर्शनु ; मुलाक़ात. साक्षी साक्षीभूतु - शाहिद / गवाह जे रूप में ; परमेश्वरु, परमात्मा, परब्रह्मु साख - शाहिदी, गवाही, ओगाही ; हाक, नामूसु, नामाचारु ; इज़त, आबिरू ; सुपतियाई, ईमानदारी साखाइतो - मानाइतो, आबिरूदारु ; ईमानदारु ; ईमानदारीअ सां साखी - साक्षी, शाहिदु, गवाहु, अखियुनि सां डिसंदड़ु ; आत्मा ; परमात्मा ; चरित्रु, जीवनी ; वृत्तांतु, बयानु, वर्णनु ; इतिहासु ; कविता, बिनि सिटुनि वारी कविता साख्यातु - सम्मुखु, सन्मुखु, सामुहू, रूबरू ; शरीरी रूप में, प्रत्यक्ष, प्रतखु. साख्यात्कारु - इंद्रियुनि द्वारां पदार्थ-ज्ञानु, दर्शनु ; ईश्वर-दर्शनु ; मुलाक़ात. सागरु - समुंडु, बहरु, दरियाहु, समुद्रु, महराणु सागु - सागवानु ( काठु ), ‘टीकवुड’ ; साई भाजी, सब्ज़ी ; मासु, गोश्तु सागूणो - सागियोई, हूबहू सागो - साथ, क़ाफ़िलो ; लाडू उठनि जी क़तार साघरि - पत्नी, ज़ाल ; कुटुंबु, आकहि, परिवारु ; घरुबारु, टबरु साङापो - माइटी, मिटाचारी साङाह - संञह, पछाण, परूड़ ; ध्यानु, ख़यालु ; अगु चेती ; सुर्ति, समुझ ; ख़बरदारी, सावधानी साङाहिणु - चेतणु, संभालणु, ख़बरदारु थियणु, सावधानु थियणु साजनु - प्रेमी, प्रियतमु, पिरीं, दिलबरु साजाई - शाहूकारी, तौंगरी, अमीरी, दौलतमंदी, श्रीमंती साजी - चङीअ तरह ; लाभदायक नमूने साज़िश - साज़िशि, मन्सूबो, षड्यंत्रु, गुझी दग़ाबाज़ी, बधी साज़ु - वाद्य, बाजो, वजाइण जो साधनु साझुरि - सवेल, सवेर, सवेरो ; सिघो, जल्दी साञरो - सही, सुञतलु, परिचित, परिचयवानु ; मित्रु, दोस्तु साञह - साञह, पछाण, साङाह, शनास, समुझ, जाण ; माण्हुनि ऐं शयुनि जे विच में फ़र्क़ जी जाण साणाई - थकावट, मांदिगी ; विसाम ( लिङनि जी ) ; बेहोशी ; कमिज़ोरी साणी - साथी, संगी ; मददगारु, वाहरू, समर्थकु साणु - सां, गडु, समेति, सूधो साणेहु - जनमभूमी, जन्मभूमी, वतनु, डेहु साणो - थकलु, मांदो, हजियलु ; बेज़ोरु, अशक्तु ; मूच्र्छितु, बेहोशु साटणु - काटणु, गुज़ारणु ( वक़्तु ) साटारणु - धीरे धीरे हलणु ; पोर्हिये खां पोइ आरामु करणु ; बीमारीअ मां उथणु, सखरु थियणु ; टेक डियणु साटिजणु - माकिजणु, आलो थियणु, पुसणु साटो - सौंटो, धुको ; लठि ( शिकार खे बाहरि हकिलण लाइ ) ; ख़मीरु ; जिलेबियुनि वगे़रह ठाहिण लाइ गोहियल अटो ; मटा सटा ; ठीको, अटे ऐं खंडु जी टिकी ; विकिरे जो बिलु साठणु - साठु करणु ; टुका डियणु साड़णु - जलाइणु, बारणु ; चिड़ डियारणु ; कनो कराइणु साड़ु - जलनि, जलणि, खाम, कीनो, ईर्खा ; सूरु, पीड़ा, दर्दु, साड़ो साड़ेखाधो - ईर्खालू, साड़ सड़ियो, हासिदु साड़ेहु - साणेहु, जन्मभूमी, वतनु, डेहु साड़ो - खाम, जलणि, जलनि, कीनो, हसदु, सासाड़ु, ईर्खा ; जलणि ( पेशाब में ) सात्विकु - सत्त्व गुण वारो, सत्त्वगुणी निस्बत ; सतोगुणी, सत्त्व गुण मां पैदा थियलु साथारी - मंडली, मंडिली, सभा, टोली साथी - साथिरु, संगिती, संगती, हमराहु, सहकारी, सहयोगी साथु - सभा, टोली, साथारी, मंडिली ; काफ़िलो, उठनि जी क़तार, सागो ; सहकारु, सहयोगु सादगी - सादाणि, सादाई, भोरिड़ाई, साफ़ुदिली, सरलता, निष्कपटता सादाई - सादगी, सादाणि, सरलता, निष्कपटता सादाणि - सादगी, सादाई, सरलता, निष्कपटता सादो - सरलु ऐं सिधो, साफ़दिल, निष्कपटु ; भोरिड़ो, बालो भोलो ; कोरो, अण लिखियलु ; बुटो, बुसो ; खहुरो, थुल्हो साधकु - साधना कंदड़ु, तपस्वी, योगी ; सिद्धीअ लाइ कमु कंदड़ु साधणी - साध्वी, पतिव्रता, शुद्ध चरित्र वारी स्त्री, सदाचारी स्त्री साधणु - कोई कार्यु सिद्ध / पूरो करणु ; अमल में आणणु ; प्रापति करणु ; धमिकाइणु, दबाइणु ; शुद्ध / साफ़ु करणु ; देवता वगे़रह खे सिद्ध करण साधना - सिद्ध करण जी युक्ती ; सिद्धी ; देवता वगे़रह खे सिद्ध करण लाइ कयल उपासना ; उपाउ ; आत्म-स्वरूप खे जाणण लाइ तप जी हिक विधि साधनु - कार्य-सिद्धीअ जी क्रिया, रीति ; सिद्धी, युक्ती ; सामग्री, सामानु ; उपाउ ; यज्ञु ; उपासना, साधना ; हेतू, कारणु साधपणो - साधिपाई, साधुता, साधिपो, दरिवेशी ; सज्जनता, भलमानसी ; सरलता, सदाचारु साधाणो - साधिको, दरिवेशाणो, साधू-संत जहिड़ो साधारणु - सामान्य, मामूली, रवाजी, आमु ; पूरो पुनो, मध्यमु, मोचारो साधु - साधू, संतु, दरिवेशु, महात्मा ; धर्मात्मा, परोपकारी, सज्जनु, भलो माण्हू, सदाचारी ; भक्तु साधू - डि. ‘साधु’ साधूणो - साधिको, दरिवेशाणो, संताणो साध्य - सिद्ध करण जोगो, जेको सिद्ध थी सघे ; जंहिंखे सिद्ध या साबितु करिणो हुजे ; सरलु, सहजु, सवलो साध्वी - साधणी, शुद्ध चरित्रवारी स्त्री, सदाचारी स्त्री, पतिव्रता सानी - जोड़ु, मटु, बराबरी करे सघंदड़ु ; बियों, बीजो सानु - मेंहिं जो नरु, ‘बफ़ेलो’ ( मेल् ) ; ख़सी न कयलु जानिवरु ; को बि फराईंदड़ु जानिवरु ; कामी पुरुषु सापुर्सु - सत्पुरुषु, संत पुरुषु, महात्मा ; नेकु इन्सानु साफ़ी - शेष, बाकी रहियलु ; छाणण जो कपिड़ो साफ़ु - सुठो, स्वच्छ, अछो, अछुतो ; पवित्रु, शुद्ध ; चिटो, स्पष्टु ; निर्मलु, ऊजलु ; ख़ाली, पालिहो, ठल्हो साबिती - प्रमाणु, सबूतु, पुरावो ( म. पुरावा ) ; शाहिदी, गवाही ; कसोटी, परिख ; पकी निशानी साबितु - ठहिरायलु, मञियलु ; क़ाइमु ; सजो, अण टुटलु, सालिमु ; सही सलामत, सोघो ; मज़िबूतु ; सचो ; ठीकु, दुरुस्तु साभियां - सचो, सही, बराबर ; पको, बहालु. सामंतु - सरदारु ; वीरु, जोधो, बहादुरु ; राजा. साम - अझो, आश्रय, पनाह, बचाउ, रख्या. सामग्री सामर्थी - सामथ्र्य, समर्थी, सघ, शक्ती ; पहुच, पुजंदी ; योग्यता सामथ्र्य - समर्थी, सघ, शक्ती, ताक़त ; पहुच, पुजंदी सामाइजणु - समुझ वारीअ उमिरि जो थियणु ; प्रौढ़ थियणु, यौवन अवस्था में अचणु, जुवानु थियणु सामाजिक - सामाजिकु, समाज सां लागापेदारु, पंगती, ‘सोशल’ सामानु - मालु, मालु मताउ, मडी, सामग्री, शइ बइ. सामान्य - साधारणु, रवाजी, मामूली, आमु. सामायलु - प्रौढ़ु, सामाणलु, जुवानु, युवा सामितु - सांतीको, माठीणो, चिपु, ख़ामोशु सामी - स्वामी, योगी, जोगी ; पती, मुड़्सु, कांधु, भतारु ; मालिकु, धणी ; सिंधी महाकवि भाई चइनराइ सामुंडी - सामूंडी, बहरी, दरियाही, सागरीय सामुहाई - सामुहणाई, विरोधु ; भेदु, उलटेपणो ; सामनो, मुक़ाबिलो ; रोक, अटक सामुहूं - अगियां, आमुहूं सामुहूं, सम्मुखु सायो - पाछो, परछाईं, छाया ; प्रतिबिंबु, अक्सु ; ओट, अझो, पनाह ; कोशिश, उदमु, जतनु, कशालो सारंगु - झुड़ु, मलारु ; झुड़ाली हवा ; मींहुं, वर्षा ; हिक रागिणीअ जो नालो सार - स्मरणु, यादिगीरी, सारुणी, संभार ; सुर्ति, सुचेती ; गाणेटो सारणु - यादि करणु, दिलि में आणणु ; जाचणु, तपासणु ( पेपर ) ; मिलाए डिसणु, भेटणु, तुलना करणु ; गणणु, शुमारणु ; कथणु ; समुझणु ( सघ ) सारस - सारसु ( पखी ), हंसु ; कमलु ; चंडु. सारांशु - सारु, ततु, संक्षेपु, तात्पर्जु, इख़्तिसारु साराह - स्तुती, वाखाण, वाह वाह ; साख, जसु साराहिणु - वाखाणणु, स्तुती करणु, वाह वाह करणु, शाबास डियणु सारि - मादी जानिवर खे पंहिंजे नर जानिवर लाइ छिक, मिहिर, वहुर, वड़ु ; छाणो ( घोड़ीअ जे हालत में ) ; गोट, सारी सारिका - मैना ( पखी ) सारी - तुह सूधो चांवरु ; गोट, मुहुरो ; सर्सी, ज़्यादती ; जीत, सफलता ; समूरी, सजी, सर्बस्ती सारु - सारांशु, ततु, तात्पर्जु, निचोड़ु ; शांती, माठि, लह्र ; निजु, ख़ालिसु ; उत्तमु, श्रेष्ठु, सुठो, चङो सारूः - आहर, मूजिब, मूजिबि, अनुसार. सारूणी - सार, संभार, स्मृती, यादिगीरी, सांभरि. सारूः आहर, अनुसार, मूजिबि सार्थकु - अर्थवानु, अर्थ-सहित, अर्थ समेति ; सफलु ; उपयोगी, हितकारी, सार्थक सार्दूलु - शींहुं, शेरु, केहरु, केसरी सार्वकालिक - हर काल / समय जो, दाइमी, मुदामी, जेको सभिनी समयनि में थींदो हुजे सार्वभौम - सारी पृथ्वीअ बाबति, दावुरु ; सम्राटु, शहंशाहु, राजाधिराजु, चक्रवर्ती राजा सार्वत्रिक - सर्व व्यापी, सभिनी हंधनि जो, सर्व व्यापकु, आमु सालारु - कप्तानु ; अगिवानु, नेता सालाहिणु - सलाहणु, साराहिणु, वाखाइणु, वखाणणु ; गुरू ग्रंथ साहिब खे कपिड़े में बंदि करे वेढ़णु सालिकु - मुसाफ़िरु, वाटहड़ू, पांधीअड़ो ; भक्तु, भगतु ; ईश्वरीय भेदु जाणंदड़ु ; ज्ञानी ; ऋषी, रिषी ; संतु, दरिवेशु सालिग्रामु - शलिग्रामु, विष्णु-मूर्ति, विष्नू भगवान जी मूर्ती सालिसी - टियाकुराई, मध्यस्थता सालिसु - टियाकुरु, अमीनु, पंचु, मध्यस्थु, विचवाहू ; टियों. सालु - वरिह्यु, वर्षु, सनु, संबतु सावक - सावकि, सावाणि, सब्ज़ी ; पीलाणि ; रीह, मथिएं चप ते निकितल सन्हा ऐं नरमु वार सावधानी - ख़बरदारी, सावचेती, सावधानता, सुजागी, सजगता ; होशियारी सावधानु - ख़बरदारु, सुजागु, सतर्कु, सचेतु, सजगु ; होशियारु सावाणि - सावाई, सावकि, हरियाली ; पीलाणि ; समृद्धी, आबादी सावित्री - वेद माता, गायत्री, ब्रह्मा जी पत्नी ; सरस्वती ; सत्यवान जी पत्नी ; सधवा स्त्री सासिना - सज़ा, मार ; छिड़्ब, दड़्को सासी - साहवारो, प्राणी, जानिवरु सासु - सहु, दमु, श्वासु, सांस, प्रानु, प्राणु ; जीउ, जानि साह - छिक, ताण, खेंच साहणु - छिकणु, ताणणु, खेंचणु, कशणु ; फड़्काइणु ( खंभ ) ; डिघेड़णु ( टंगूं ) ; तयारी करणु साहसी - वीरु, बहादुरु, दिलेरु, पराक्रमी साहसु - वीरता, दिलेरी, हिमथ ; कार्य-तत्परता ; हौसिलो ; जोखमु, जोखम जो कमु. साहितु - साहित्यु, अदबु, ‘लिटरेचर’ ; सामग्री, सामानु ; काव्य, काव्यु. साहित्यकारु - अदीबु, लेखकु, कवी, साहित्यिकु, रचनाकारु साहिबी - राजु, हुकूमत साहिबु - हाकिमु, मालिकु ; धणी, ईश्वरु साहिमी - ताराज़ी, टकिड़ी, कांटो, तुला, तखड़ी साहिरु - जादूगरु, कामणिगोरु, भोपो साहिलु - किनारो, कंधी, कंठो, कपु, तटु साही - वेसांही, दमु ; बीहक, मुहिलत ; रोक, झल, अटिकाउ ; कम में का घड़ी साहु पटण जी क्रिया ; फ़ुर्सत, आरामु साहु - सासु, सांसु, श्वासु, दमु, प्राणु, प्राण ; जीउ, जानि साहू - वीरु पुरुषु, बांको, जसवलु, झूंझारु, पहिलवानु साहेड़ी - सहेली, सखी, सजनी ; यारि, सुरेति ; साहेड़प, मित्रता सिंगारु - शृंगारु, सींगारु, ठाहठूह, सजावट, सींधि सुर्मो ; ठाठु, शानु शौकत सिंघ - गोबो, लिम सिंघु - शींहुं, शेरु ; हिक रासि जो नालो ; गुरू गोबिंदसिंघ जो पोइलगु सिंचनु - रेजु, छिण्कारु, रेजो, आबादीअ खां अगु ज़मीन खे डिनलु पाणी, ‘इरीगेशन’ सिंचाई - रेजु डियारण जी क्रिया, पोख खां पहिरीं ज़मीन खे पाणी डियणु सिंजिरणु - पैदा थियणु ; वधणु ; मुंहुं कढणु, शुरूआत करणु. सिंधियरु - सिंधी भाषा लिखी-पढ़ी ऐं गाल्हाए सघंदड़ु ; सिंधी विद्वानु. सिंधु - सिंधु देशु, सिंधुड़ी ; सागरु, समुंडु सिंधुरु - सुंदुरु, शिंगिरफ़ु सिंधू - सिंधू नदी ; सिंधू संस्कृती सिंहासनु - सिंघासनु, राजगादी, राजगदी, तख़्तु सिक - दिलि जी छिक, हुब, उकीर, उकंढ, डिसण जी प्यास, तड़्फ ; आकर्षणु ; नदीअ जी लटु, रउ सिकणु - इच्छा / सध हुअणु, उकंढिजणु, उकासणु ; दिलि हड़्कणु, रूहु रेलो डियणु ; ( दिलि ) छिकियूं डियणु, दिलि सुर्कणु ; सीडाइणु सिकाइणु - शइ डेखारे न डियणु ; तड़्फाइणु सिकाइतो - इच्छावानु, इच्छुकु, ख़्वाहिशमंदु ; लोभी, ताकाऊ. सिकीलधो - सिकी सिकी हासिलु कयलु, प्यारो, लाडुलो. सिको - मुहुर, छाप, ठपो, ठप्पो ; नाणो, ‘कॉइन’ सिख - सिख्या, उपदेशु, शिक्षा सिखणु - सिख्या पिराइणु, विद्या हासिल करणु, उपदेशु बुधणु ; समुझणु ; जाण हासिल करणु, ज्ञानु प्रापति करणु ; अभ्यासु करणु सिखिणी - सिख जी स्त्री / पत्नी ; चेली, मुरीदियाणी सिखु - शिषु, चेलो, मुरीदु ; गुरू नानक जो पोइलगु सिगिरी - मंगालो, मंगलु, अंगीठी, कुलु, कोइलनि बारण लाइ लोह जी चुल्हि, ( म. शेगड़ी ) सिघाई - जल्दाई, तिखाई, तत्परता सिघो - तकिड़ो, तिखो, बिना देरि ; तेज़ु, छोहो सिङोइजणु - ( थणनि में ) खीरु पवणु / लहणु ; खीरु भरिजणु ( थणनि में ) सिजिलाइणु - बंदोबस्तु करणु ; तरितीब डियणु ; ठीकु ठाकु करणु ; सुधारणु, बाक़ाइदे हलाइणु सिजिलाइतो - ढंगाइतो, बातरितीबु सिजिलाई - सुठाई, पोशीदाई सिजिलि - कमु करण जी सही रीति ; सुठाई, पोशीदाई ; बंदोबस्तु, व्यवस्था, इंतिज़ामु ; ढंगु, तरीक़ो, पद्धति ; सिरिश्तो सिजु - सूरिजु, सूर्यु, रवि, रवी, भानू, भास्करु, दिनकरु, दिवाकरु, आदित्य सिझणु - प्रापति थियणु, हासिलु थियणु ; लाभु मिलणु ; झीणीअ बाहि ते नरमु थियणु, दमु वठणु ; पुजण, थी सघणु ; पीड़िजणु, ईज़ाइजणु सिझाइणु - झीणीअ बाहि ते नरमु करणु, दमु डियणु ; हथि करणु, प्रापति करणु सिट - लीक, लकीर, रेखा, रेषा ; शब्दनि जी क़तार ; तजिवीज़, रिथ ; षड्यंतु, मन्सूबो, साज़िश ; बंदोबस्तु, व्यवस्था ; तरीक़ो, रीति ; किफ़ायत ; मुंढु, शुरूआत सिटणु - शुरू करणु, डाइणु, मंडणु ; ठाहिणु, धड़णु ; रिथणु ; तजिवीज़ करणु ; तयारु करणु सिटाइतो - रीताइतो ; रीति सिर्, क्रमानुसार, सिलसिलेवार ; किफ़ायती, संजमी सिटाउ - जोड़जक, बंदोबस्तु ; रचना, बनावत सिटाणु - बंदोबस्तु, व्यवस्था, इंतिज़ामु सिढ़ु - बादबानु, ( हिं. पाल ), बेड़ीअ खे इलाइण लाइ / हवा झटण लाइ बेड़ीअ अंदरि कॅनवासु / पलासु, ‘सेल’ सिधि - पूरो, रासि, सिद्ध, तथारु ; प्रापति, हासिलु ; जाइजु, रवा ; सचो, यथार्थु, हक़ीक़ी ; सही, बराबर, बराबरि सिद्धी - कामना / मनोरथु पूरो थियणु ; सफलता, कामियाबी ; साबितु / सिधि थियणु ; निर्नय थियणु ; मोखु, मुक्ती ; तपस्या जो दिव्य फलु ; पूरनता सिद्धु - जंहिंजी साधना पूरी थियल आहे, योगी, तपस्वी ; मोक्ष जो अधिकारी ; मुक्तु ; महात्मा ; पहुतलु शख़्सु ; सिद्धियूं हासिल कयलु सिद्धेशु - सिद्धेश्वरु, महायोगी, महात्मा ; महादेवु, शंकरु सिन्फ़ - साहित्य जी विधा, प्रकारु, क़िस्मु, रूपु सिप - सिपी, बिपुड़ी, मोतीअ जी माउ, ( हिं. सीप, सीपी ) सिपहसालारु - सेनापती, लश्कर-प्रमुखु सिपाही - सैनिकु, फ़ौज, जवानु सिपाहु - सेना, लश्करु, कटकु, फ़ौज सिफ़त - विशेषता, गुणु, ख़ूबी, ख़ासियत ; साराह, स्तुती, वाखाण ; वर्णनु, बयानु ; विशेषणु ( व्याकरण में ) सिफ़ारश - पारत, चैचाउ, भलामण, ज़ोरबारु सिबणु - सिलाई करणु, टोपो डियणु सिम - सेमो, गाड़, टिमिटिमि ; सेकु, घिम, आलाणि सिमणु - टिमणु, गड़णु, टपिकणु, वहणु सिमिणो - सेमो कंदड़ु, टिमिणो ; अंदर जो, अंदर जो कारो ( शख़्सु ) सिमिरनु - स्मरणु, सुमरणु, यादि करणु ; भगिती भाव सां संभारणु ; नामु जपणु, ध्यानु करणु सियाणप - चतुराई, होशियारी, प्रवीणता ; अक़ुलु, बुद्धी ; डाहप ; सूझी. सियाणो - डाहो, बुद्धिवानु ; चतुरु, होशियारु, प्रवीणु, चालाकु. सियापो - शोकु, सूइ, मातमु, रोदनु, पिटिको सियासत - हुकूमत, राजु, राज-ज्ञानु ; शासनु, राज-कारोबारु ; राजनीती सियाहु - श्यामु, कारो, स्याहु सिरणु - अगिते वधणु ; रिढ़णु, चुरणु, जाइ तां हटणु सिरमोरु - सिरमुकुटु, सिरताजु, शिरोमणी. सिरिंघ - सुरंघ, सुरंग, ज़मीन अंदिरां गुझो रस्तो. सिरिणि - हिल, हिलि, चील सिरिश्तो - पद्धती, रसम, रवाजु, दस्तूरु, रीति, सिटाउ ; क़ाइदो, तरीको ; दफ़्तरु सिरिष्टी - उत्पत्ती, पैदाइश, रचना, निर्माणु, बनावत ; संसारु, जगतु, जहानु ; प्रकृती, क़ुदिरत ; ब्रह्मांडु, विश्वु सिरी - सिसी, मुंढी ; सिरु, मथो ; लाशु, मुर्दो ; श्री श्रीमत् सिरीमतु - ( भाग भरियो ) ; तेजस्वी ; पूजा लाइक़ु ; श्रीमान् ; धनवानु सिरीमानु - श्रीमान्, पूजनीय ; धनवानु, अमीरु, श्रीमंतु सिरीहु - लाशु, मुर्दो, मढ़ु, मइथु, लोथु, मैथु सिरु - सिसी, मुंढी, मथो सिरेष्ठु - श्रेष्ठु, उत्तमु, सर्वोत्तमु, उत्कृष्टु ; प्रधानु, मुख्यु ; पूज्य, पूजनीय ; वडो सेठि, शाहूकारु सिरो - छेड़ो, पछाड़ी ; मथियों पासो ; मथारो, शीर्षकु, ‘टाइटल्’, ‘हेडिंग्’ ; सिंधु जो उत्तर भाङो सिरोटो - जिंब, रोड़ो, सिर जो टुकरु सिरोमणी - शिरोमणी, सिरमौरु, शिरोभूषणु, सिरताजु सिर्कणु - रिढ़णु, जाइ तां हटणु, सुरणु, खिस्कणु, चुरणु ; मथां हेठि किरणु सिर्खंडु - चंदनु, संदलु सिर्जणु - सर्जणु, उपाइणु, पैदा करणु, सृजन करणु. सिर्सु - थंभणु, हिक क़िस्म जो खौंरु, ( म. शिरस ), ‘ग्ल्यू’. सिलसिलेवारु - क्रमवारु, क्रमानुसार, तरितीबवार, नंबरवार सिलसिलो - क्रम, क्रमु, तरितीब ; ज़ंजीरु, संकली, संकिली ; क़तार, सिफ़ ; व्यवस्था, बंदोबस्तु ; वंशु, नसुलु, ख़ानदानु सिसिविसि - शकु, संदेहु, वहमु, भरमु सिसी - गिची, मुंढी, मथो ऐं गिची, गर्दन, गर्दनि सिहत - तंदुरुस्ती, हठ सजाई, चङभलाई, निरोआई, निरोगाई, आरोग्य, रोग-मुक्ती. सींगारणु - सजाइणु, ठाहठूह करणु, सुंदरु बणाइणु, सोभ्या / शोभा डियणु. सींगारु - ठाहठूह, सजावट ; सींधि सुरिमो, हारु-सींगारु ; ठाठु सीआपो - पार, रुदनु, मृत्यूअ ते घणियुनि स्त्रियुनि जो गडिजी रुअण जी रस्म सीउ - सर्दी, थधि, ठंड. सीख़ - शीख़, सर्यो, शलाका. सीङ - धनुषु, कमान सीट - सोटाणि, सोटाई ; आकड़ि, टेगरि, घमंडु, वडाई ; खिड़गी ; डकिणी ; सीटी, सींढ सीटणु - टाटु करणु, सख़्तु करणु, आकुड़ाइणु सीटाई - सींढाई, सीटिरु, चपनि सां सीटी वजाईंदड़ु सीटिजणु - सोट थियणु, आकुड़िजणु ; सख़्तु / डाढो थियणु. सीडाइणु - वाझाइणु, इच्छा ज़ाहिरु करणु, चाह विचां निहारणु, सिकणु. सीड़ - देरि, विलंबु, चिर्क, सीड़प, सीड़ापो ; झल, बंदिश, रोक. सीड़प - धंधे में पैसे जी लागत, रोकाणि, पूंजी सीड़ाइणु - देरि / अवेर कराइणु, तर्साइणु ; रोकाइणु, रंड्काइणु ; धंधे में पैसो / पूंजी लगाइणु सीड़िजणु - देरि थियणु, रोकिजणु सीढ़ी - डाकणि, चर्णी, चढ़िणी सीणाहि - सीणहि, संडु, सांदारी, नदी पारि करण लाइ बकिरीअ जी फूकियल खल सीतलु - थधो, सर्दु, ठंडो सीता - जनक कन्या, जानकी, श्रीरामचंद्र जी पत्नी, वैदेही ; हरु काहिण वक़्ति हर जे फर सां बणियल लीक सीतिला - सीतला, माता ( बीमारी ) जी देवी, माई, चेचकु, माता. सीधो - खाधे जी सामग्री, सीधो-सामानु ; रसद, समरु, तोशो. सीनो - छाती, उरहु ; थणु, बुबो, पिस्तानु, कोड़ो सीपकु - तमामु सन्हो, डुबिरो, ढांगु, सन्हिड़ो सीमा - सीम, हद, मर्यादा, सरहद ; अंतु सीर - पाणीअ जो प्रवाहु, धारा, वहुकिरो, तिख ; नदीअ जो ऊन्हों ऐं तेज़ वहुकिरे वारो हंधु ; वढु, चीरु ; नस्तर सां रतु कढण जो कमु सीख - लछणु, गुणु, विशेषता ; चरित्रु, चालि चलगत, आचारु ; सुभाउ, स्वभावु. सीरु - शीलु, सीलु, सदाचारु, नेकु रहिणी ; पवित्रता ; इज़त ; ईमानदारी ; सुपतियाई. सीलः ठप्पो, ठपो, मुहुर ; मछीअ जो हिकु क़िस्मु सीलवानु - शीलवानु, सदाचारी, चरित्रवानु, गुणवानु सीलु - शीलु, सदाचारु, नेकु रहिणी, चरित्रु ; पवित्रता ; सुपतियाई, इज़त सीसिराटु - सियांदो, सियाटो, फ़ड़्किणी ; क़ियासु, क़्यासु, दया, तर्सु सीसु - सिरु, शीशु, शीर्षु, मथो, मुंढी, सिसी ; मस्तकु सुंघारो - सिंघिरु, डाठियलु, बाहरि निकितल चुहिंबयारे डंद वारो सुंढो - खुती, नाड़ी, जूअरि वगे़रह जे कपण खां पोइ उन जो ज़मीन जे मथां रहियलु हिसो संुदरता - सूंहं, सौंदर्यु, ख़ूबसूरती, मनोहरता, हुस्नु सुंदरी - सुंदरु स्त्री, मुंध गुजर, कामिनी, कामिणी ; त्रिपुर सुंदरी देवी सुदरु - सुहिणो, सोभियावानु, रूपवानु, ख़ूबसूरतु, हसीनु, मनोहरु, ठाहूको ; दिलकशु ; मोहिणो, मनोरमु सुअणु - सुणणु, बुधणु, बुंधणु, श्रवणु करणु, कमि करणु सुआ - खीरु डींदड़ ( चैपाई ) ; वियायल, व्यायल, डोभुलू, खाहर ; भाजीअ जो हिकु क़िस्मु सुआउ - सुवादु, सवादु, लज़त, मज़ो, चश्को सुइड़ी - डेंभूड़ी कढण जी सुई, तिरोखिड़ी, डेंभूड़ी सुओ - वडी थुल्ही सुई ; सेढ़े ( जानिवरु ) जो खंभु ; तीर जे आकार जो निशानु ; सिर ( कण्क जी ), बुजु सुक - सोकि, सोकहड़ो, बरसाति न पवण जी हालत ; अणाठ, तंगी, अणहूंदि सुकणु - ख़ुशकु थियणु, आलाणि बिना थियणु ; फकुरो थियणु, आडोको / वाउखो थियणु सुकर्मी - सुठा कम कंदड़ु, सदाचारी, पुण्यवानु, पुञी, धर्मात्मा, धर्मशीलु. सुकर्मु - सुकृतु, सुठो कर्मु, चङो कमु, पुञु, पुण्यु, सदाचारु, सत्यकर्मु, शुभु कर्मु. सुकाई - सुकाणि, सुकलाई, सोक, ख़ुश्की सुकारिजणु - सहांगो थियणु, सस्तो थियणु सुकारु - सहंगाई, सस्ताई, सुकरु ; अनाज वगे़रह जी झझाई. सुकुमारु - कोमलांगु, कोमल सरीर वारो, कोमलु, नाज़ुकु ; निमाणो. सुकूनु - शांती, आरामु, ठहर, थांहर ; धीरजु सुकृत - सुकर्मु, शुभु कर्मु, पुञु, पुण्यु, दानु, दानु-धर्मु सुकृती - सुकर्मु, शुभु कर्मु, सत्कर्मु, सुठो कमु, पुञु सुको - सुकलु, ख़ुश्कु, निर्जलु सुखकारकु - सुखदाई, सुखदायी, सुखदायकु, सुखदु, सुखकारी, सुखु डींदड़ु सुखदा - सुखु डियण वारी, सुखदायी सुखदाई - सुखदायकु, सुखदु, सुखु डींदड़ु, सुखुकारकु ; आरामु / ख़ुशी डींदड़ु सुखधामु - सुख-भवनु, सुख-सदनु, सुखालय, सुख जो घरु सुखा - बास, संकल्पु ; वचनु, प्रतिज्ञा, देव-देवता सां कयल प्रतिज्ञा, मन्नत सुखानु - सुखाणु, वीणो, ( म. सुकाणू ), ‘हेम’, ‘रडर्’ सुखी - सुखियो, आसूदो ; संतोषी, संतुष्टु ; आबादि ; ख़ुशि, शादु, भागवानु, भाग्यवानु सुखु - शांती, आरामु ; कल्याणु, ख़ैरु ; आनंदु, ख़ुशी ; सहंजु, सहूलियत सुख़ुनु - सुख़्नु, वाणी, चवणी, वाकु, वचनु ; शब्दु, लफ़्ज़ु ; वाइदो. सुगमता - सरलता, आसानी, सहंजाई, सवलाई, सणाई सुगमु - सरलु, आसानु, सवलो, सहजु, सणाओ, हथ वसीपो सुगंध - सुरहाणि, ख़ुश्बूइ, ख़ुश्बू, सुरभी, महक सुगिणो - शुभु, सगोरो ; सस्तो, सहांगो सुगुणु - सोणु, शगुनु, शकुनु ; लिहाज़ ख़ातिर खाधे जे गिरह भरण जी क्रिया सुघड़ु - सुंदरु, सुडोलु, मनोहरु ; गुणवानु, नेकु, भलो ; चतुरु, प्रवीणु, निपुणु, कुशल ; हुनुरमंदु सुचरु - घणो चरंदड़ु / खाईंदड़ु, हबिछी, डालिटी, बुख मुओ सुचेतु - सुजागु, सावधानु, सजगु, ख़बरदारु ; समुझू, बुद्धिवानु ; चतुरु, चालाकु, फुड़्तु सुजनता - सज्जनता, सौजन्य ; भलमानसाई, शिष्टता, सदाचारु. सुजसु - सुयशु, सोभ ; नामूसु, नामाचारु, जसु, हाक, सुकीर्ती. सुजाखु - परमेलु, सोज़ाकु ( बीमारी ) सुजाखो - सुजागु, जागृतु, सजगु, सावधानु, ख़बरदारु. सुजागी - सुजागाई, जागृती, जागिर्ता, सावधानी, जाग. सुजागु - जागृतु, सुजाखो, सावधानु, ख़बरदारु, सजगु सुजाति - सुठी जाती, सद्वंशु, सकुलु, सुठो कुलु / वंशु, कुलीनता सुजानु - बुद्धिमानु, चतुरु, प्रवीणु, होशियारु ; सियाणो, समुझू, समझदारु ; चुस्तु, फुड़्तु ; जाणू, पारखू सुजणु - सुजी पवणु, आमासिजणु, थोथिर्जणु, आफिरजणु ; बुधण में अचणु, सुणणु, बुधिजणु, कनि पवणु सुझंदो - प्रकाशु, सोझिरो, रोशिनी, जोति ; भींभिरको, प्रभात, असुरु, ढकी, पिरिहफुटी सुझणु - भासणु, लगणु, महसूसु थियणु, मइलूमु थियणु ; डिसिजणु ; हुरणु, दिलि ते तरी अचणु सुझाउ - सुझावु, सुझाइण जो कमु, सलाह, परामर्शु सुञण - सुञणप, पहचाण, पहिचान, जाण पछाण, परिचय, डेठि, मुहाखिड़ो, सहेपो, वाक़ुफ़ियत सुञाणणु - पछाणणु, पहचानणु, जाणणु, ओरिखणु ( म. ओळखणे ) सुञाणप - जाण-पछाण, परिचय, वाक़ुफ़ियत, सहेपो, मुहाखिड़ो, डेठि ; सा´ह, शनास सुञाणू - सही, परिचित, वाकुफ़ु, परिचयवानु सुटु - कतियल कपह जा धागा ; धागो, सगो, टगो ; तंदु, डोरी सुठाई - सुठाणि, सफ़ाई ; गुणु, ख़ूबी ; नज़ाकत सुठाखिरो - उत्तमु, उमदो, चङो, अछो उजिरो ; लज़ीज़ु सुठो - साफ़ु, अछुतो ; उमदो, ख़ासो, चङो ; नेकु ; शुद्ध, चोखो, निजु सुडोलाई - सुंदरता, ख़ूबसूरती, ठाहूकाई. सुडोलो - डोलाइतो, सुंदरु, ख़ूबसूरतु, ठाहूको. सुडिक - सुडिकार, सुडिको, रोइण जो आवाज़ु. सुडिको सुढालु - सुलछिणो, सुठियुनि आदतुनि वारो ; सेबतो, सियाणो, समुझू सुणणु - बुधणु, बंुधणु, श्रवणु करणु, कनि करणु सुणेंदी - गिला, निंदा, बदिनामी सुततु - झटि पटि, ठह पह, बिना देरि सुतारु - वाढो, डखणु सुतूनु - सितूनु, थंभो, थंभु, स्तंभु ; पीलपाओ, मूल आधारु. सुत्हु - स्वतः, पाण, स्वयं ; पाणमुरादो, सुभावीक, स्वाभाविक. सुथण - कांच, पाइजामो, पइजामो, इजार ( म. विजार ). सुथिरो - सवलो, सणाओ, सौलो ; मुलायमु, मुंहं कूंअरो सुदर्शनु - विष्णु भगवान जो चक्रु ; डिसण में सुहिणो ; मनोहरु, मनोरमु, ठाहूको सुधा - अमृतु, अम्रितु, पीयूषु ; गंगा ; खीरु ; रसु ; मदिरा ; अर्कु सुधाकरु - चंद्रमा, चंडु, चंद्रु सुधात्रो - सुलछिणो, गुणवानु ; चएवानु, आज्ञाकारी सुधार - सुधार, संवार ; ठाह ठूह ; प्रबंधु, जोड़जक, संस्कारु, सुधारण जी क्रिया सुधारकु - सुधारो कंदड़ु, धार्मिक / सामाजिक सुधारे लाइ कोशिश कंदड़ु सुधारणु - संवारणु, दुरुस्तु करणु ; बुराई दूरि करणु ; ठीकु करणु, बिगिड़ियल खे ठाहिणु ; दोष / ऐब दूरि करणु सुधारु - सुधारो, संवार, ठाहठूह ; जोड़जक, प्रबंधु ; संस्कारु, सुधारण जी क्रिया. सुधि - ख़बर, जाण, समाचारु, हालु अह्वालु ; समुझ, सुचेती ; सारूणी ; समक. सुधिबुधि - होशु हवासु सुधिरणु - बह्तरि थियणु ; संईंअ राह ते अचणु ; चढ़णु ( अघु ). सुधीरु - धीरजवानु, दृढ़ ; सचेतु, होशियारु, सघारो, बलिवानु. सुनसानु - वीरानु, निर्जनु, उजड़ु, सुञे, सन्नाटो सुन्न - सुन, माठि, ख़ामोशी, बेसुर्ती ; निर्जीव, स्पंदनहीनु, बेहिसी. सुपकु - सुपक्व, पूरीअ तरह पकलु, रसियलु ; पको, पुख़्तो. सुपणु - मरणु, देहि छडणु, देहि त्यागणु सुपति - सचाई, प्रामाणिकता, ईमानदारी, सत्यता सुपतियो - सचो, प्रामाणिकु, ईमानदारु. सुपथु - सुंदरु मार्गु, सुठो रस्तो ; सदाचारु. सुपनो - सपनो, स्वप्नु, ख़्वाबु ; वहमु. सुपात्रु सुपिड़ो - खुंभी ( भाजी ), फुंगी, फुन्गी, भूंअफोड़ु, ‘मशरूम’ सुपुर्द - जवाबदारी, ज़िमेदारी ; अमानत ; पारत, सिफ़ारिश ; सौंपणु सुपूतु - सपूतु, सुठो पुटु, सुपुत्रु सुप्रिया - बेहदि प्रिय / प्रिया, बेहदि प्रिय प्रेमिका, प्रेयसी, प्रियतमा, महबूबा सुफ़ेदु - सफे़दु, अछो, धौंरो सुफ़्हो - सुफ़ो, पृष्ठु, पने जो हिकु पासो, पनो ; वडो कमिरो. सुबकु - हल्को, तुछु, तुच्छु, ख़सीसु ; नाज़ुकु, बारीकु सुबतड़ि - सिधीअ तरह, मुनासिब तौरु सुबतो - सिधो, संओं ; सरलु ; योग्यु, ठीकु ; साजो, सणाओ ( वाउ ) ; सही, दुरुस्तु सुबुहु - प्रातःकालु, प्रभात, सवेरो, पिरिहफुटी. सुबंधु - पको बधलु ; पको, सोधो, मज़िबूतु. सुबेली - सुठो साथी, हमराहु, वाहरू, मददगारु सुबोधु - सुबोधु, बुद्धिमानु, ज्ञानी, पंडितु, जाणू, बोधवानु ; सरलता सां समझ में ईंदड़ु, सवलो, स्पष्टु, चिटो सुभाउ - सुभावु, प्रकृती, मिज़ाजु, मनोवृत्ती ; आदत ; मूलु गुणु सुभावीकु - स्वाभाविकु, स्वभाव-सिद्ध ; प्राकृतिक, क़ुदिरती, सहजु सुभाषितु - सुठीअ तरह चयलु गुफ़्तो / वाक्यु, वचनु, नीति-वचनु ; सूत्रु ; अक्ति, उक्ती, ‘मॅक्सिम्’ सुमति - सुमती, सुठी मति, सुठी समुझ, सबुद्धी सुमरणु - स्मरणु, सुमिरनु ; भजनु, ध्यानु, माल्हा फेरणु ; यादि करणु, संभारणु सुमरिनी - जप माल्हा, स्मरणी सुमहणु - निंड करणु, शयनु करणु, ऊंघणु, निद्रा करणु सुमहारणु - निंड कराइणु, निद्रा कराइणु सुमार्गु - सुठो मार्गु, सत्पथु, सचाईअ जो रस्तो ; सदाचारु ; श्रेष्ठ मार्गु सुमेरु - सुमेरु पर्बतु, पर्बतनि जो राजा ; सोन जो पहाड़ु ; माल्हा जो विचों मोती / दाणो ; तमामु ऊंचो ; सुहिणो सुयशु - सुजसु, सुकीर्ति/र्ती, सुनामु, सुठो नालो ( थियणु ). सुरक्षा - हिफ़ाज़त, बचाउ, रख्या, रक्षा, रखवाली, रक्षणु. सुरख़ी - सुरख़ाई, गाढ़ाणि, लालाई सुरंग - सुरंघ, सिरिंघ, जे़रि ज़मीन रस्तो, भूमिगत मार्गु सुरजीतु - सुजागु, होश में आयलु सुरझणु - समुझणु, परूड़णु, सम्झणु, जाणणु सुरत - संभोगु, मैथुन, संजोगु सुरति - मैथुन, संभोगु, काम-क्रीड़ा, भोगु-विलासु ; स्मरणु, स्मृती, सुधि, यादि, सुर्ति सुरनायकु - सुरनाथु, देवनाथु, इंद्रु, इंद्र-देवता, सुरपती, देवराजु सुरपती - देवराजु, इंद्रु, सुरनाथु ; विष्णु, विष्णू सुरपुर - देवलोकु, स्वर्गु, सुर्गु, वैकुंठु. सुरमणी - देव-मणी, चिंतामणी. सुरसरिता - देव-नदी, गंगा ; गोदावरी. सुरहाणि - सुगंध, ख़ुश्बूइ, ख़ुश्बू सुरहो - सुगंधियो, सुगंधी, सुगंधित, ख़ुश्बूइदारु ; वणंदड़ु, मोहींदड़ु ; सुरह्यो, मामूली शयुनि जो वापारी ; घोरड़ियो, घोरालू, फेरीअ वारो सुरा - मदिरा, शराबु, दारूं सुरीलो - सुर वारो, मिठो, मधुरु सुरु - आलापु, सुरीलो आवाज़ु ; आवाज़ु, ध्वनी ; स्वरु, ‘वॉवेल्’ ; देवता ; सूरजु ; ऋषी, रिषी ; विद्वानु, पंडितु सुरूदु - सरोदु ( साज़ु ), सुरंदो ; रागु ; सुरु, मिठो आवाज़ु सुरूपु - रूपवानु, सुहिणो, सुंदरु, ख़ूबसूरतु सुरेंद्रु - इंद्रु, देवेंद्रु, सुरेशु ; राजा सुरेश्वरु - इंद्रु ; ब्रह्मा ; विष्णू ; रुद्र सुर्कणु - लोभाइजणु ; दिलि थियणु, छिक थियणु ; ढुकु भरणु, गीत डेई पीअणु / पिअणु / पियणु सुर्की - ढुकु, गीत, चुको ; नंढो ढुकु, पिक. सुर्कु - सुर्की, ढुकु, गीत, चुको ; पिक, नंढो ढुकु. सुर्को - वडो ढुकु, गीत सुर्गी - स्वर्गीय, चालाणो कयलु, मृत ; सुर्ग जो, सुर्ग, सुर्ग निस्बत सुर्ति - समुझ, सम्झ, जाण, होशु, समाउ ; ध्यानु, ख़यालु ; सारूणी, यादि, स्मृती सुर्तियो - सुचेतु, समुझू, सम्झू ; सियाणो, डाहो सुर्पुरि - सुसि पुसि, भुणि भुणि ; बाबूर, कन जी गाल्हि ; सिर्को, चर्को सुलहु - सुलिहु, परिचाउ, पर्चाउ, ठाहु, मेलु, मेलापु ; शांती, अमनु ; युद्ध-विरामु ; क़रारु, आरामु सुलिझणु - मूंझारे मां आजो थियणु, उलझन दूरि थियणु, जटिलता नासु थियणु, उकेलु थियणु, मुंझियल समस्या जो हलु थियणु सुलिझाइणु - समुझाइणु, मूंझारे मां कढणु ; उखेलणु, खूंधणु, विखिणणु ; उलझन दूरि करणु सुलिझाउ - समुझाणी, उकेलु, उकिलाउ, निबटारो, समस्या हलु थियण जो भावु सुलछणु - सुलच्छनु, सुठो लछणु, सदाचारु, सद्गुणु, सुठी आदत. सुलछिणो - सद्गुणी, सदाचारी, नेकु, भलो ; चरित्रवानु, चारित्र्यवानु, पवित्रु. सुलतानु - बादिशाहु, राजा ; शहंशाहु, सम्राटु सुवर्णु - स्वर्णु, सोनु ; धनु सुवाउ - सणाओ वाउ, अनुकूलु वायू / हवा सुवाटु - सुवाटो, सुठीअ वाट वारो, सुमार्ग ते हलंदड़ु ; सुठे सुभाव वारो ; सही नमूने, वणंदड़ रस्ते सुवामी - स्वामी, धणी, मालिकु ; पती, मुड़्सु ; महापुरुषु ; साधू संतनि लाइ कतब ईंदड़ु मानवारो शब्दु सुवारथु - स्वार्थु, ख़ुदिग़र्ज़ी, पंहिंजो मतिलबु / मक़्सदु ; पंहिंजो लाभु सुवारी - गाडीअ या घोड़े ते चढ़ण जो कमु ; गाडीअ में वेठलु इन्सानु ; वाहणु, गाडी ; जूलूसु, सर्गसि ; अटालो सुवाली - सुवालु कंदड़ु, साइलु ; पेनू, मंगतो ; अर्ज़दारु. सुविचारु - सुठो वीचारु, सुवचनु ; श्रेष्ठ भावु / मतु ; सुंदरु न्याउ. सुशीलु - शीलवानु, सज्जनु, निमाणो, सुठे सुभाव वारो ; चरित्रवानु. सुहणु सुहबत - मित्रता, संगति, दोस्ती ; मेलु-मेलापु ; साथु, सहकारु ; मदद, हमराही ; स्त्री-संगु सुहाइ - उचित, योग्य, वाजिबु, मुनासिबु ; हक़ाइतो सुहाइणु - सेबारणु, मुंहं ते पवणु, ठीकु हुअणु, शोभा डियणु, सुठो लगणु सुहागो - सोहागो, कंगण खारु, ‘बोरॅक्स’ सुहानो - सुहावनो, मनोरमु, वणंदड़ु, सुठो लगंदड़ु, मोहींदड़ु सुहिजु - आरामु, सुखु, राहत ; ख़ुशी ; आनंदु ; विंदुर सुहिजो - सरहो, ख़ुशि, आनंदी, आनंदित ; हंसमुखु, खिलमुखु, खिलिणो ; मौजी सुहिणाई - सुंदरता, सुभिया, सोभ्या, शोभा, ख़ूबसूरती, सौंदर्य. सुहिणो - सुंदरु, सोभियावानु, हसीनु, मनोहरु, रूपवानु ; सुपनो, ख़्वाबु. सुहेलाई - सहंजु, सहूलियत, सेवंजु ; सुखु, आरामु सुहेलो - सरलु, सवलो, आसानु सूंझ - परियां डिसण जी क्रिया, जासूसी ; समाउ, ख़बर ; खोज ; चकास ; खोजना, फोल्हा ; नूसि नूसि, फोल्हि फोल्हि सूंझणु - टेटणु, हेडांहुं होडांहुं निहारणु, जासूसी करणु सूंझिणो - पुछि पुछियो, फोल्हड़ो, हवसनाकु. सूंझो - जासूसु, चारी ; गोलाऊ, फोल्हड़ो. सूंडिरु - भिरूं, घुंजांईंदड़ु, घुंडिरु, भिरूं चाढींदड़ु. सूंडु सूंहं - सुंदरता, सोभिया, सोभ्या, शोभा, सौंदर्य, हुस्नु, मनोहरता, ख़ूबसूरती सूंहंणु - सुहिणो लगणु, सेबाइणु, शोभा डियणु ; वणणु, मुंहं ते पवणु ; योग्य / ठीकु लगणु ; रूपवानु मनुषु ; प्रेमी, आशिक़ु, प्रीतमु, पिरीं सूंहंप - मार्गदर्शनु, रहनुमाई, पेशिवाई ; जहाज़ु हलाइण जी क्रिया सूंहाइणु - सूंहंप करणु, मार्गदर्शनु करणु, दगि लाइणु. सूंहाई - मार्गदर्शनु, रहबरी, जहाज़ हलाइण जो कमु. सूंहारी - सुहिणी, सुंदरु, ख़ूबसूरत ; डाढ़ी सूंहारो - सुंदरु, रूपवानु, सोभियावानु ; वणंदड़ु ; खिलमुखु, सबाझिड़ो ; पधिरो, मशहूरु ; नेकु, सज्जनु सूंहों - मार्गदर्शकु, रहबरु ; अगिवानु, आगियो, आगिओ ; जहाज़रानु, नाखुंओ, आरिकाटी ; जाणू, जानकारु सूअ - शोकु, सियापो, मातमु सूअरु - शूकरु, सूकरु, सूअरु, सुवरु ( प्राणी ) सूआ - भाजीअ जो क़िस्मु, ( म. शेपू ) ; खीरु डींदड़ ( चैपाई ), डोभलू, खाहर, खीरेती, सुआ सूक - शूको ( नांग जो ), फूक ; गुदिया, गुई ; भगु, स्त्री-जननेंद्रिय, चुडु सूक्ती - श्रेष्ट उक्ती / चवणी / कथनु, सुंदरु वाक्यु सूक्ष्मता - सूख्यमत्ता, सन्हाई, बारीकी ; नज़ाकत सूक्ष्मु - सूखमु, सूख्यमु, तमामु नंढो, ज़रिड़ो, ज़र्ड़ो ; सन्हो, बारीकु ; नाज़ुकु सूखमु - डिसो ‘सूक्ष्मु’ सूखिड़ी - भेट, सौग़ात, तुह्फ़ो ; ‘गिफ़्ट’ सूग - घृणा, नफ़िरत, धिकारु ; बुछां, उबथो ; धप, दुर्गंध, बदिबूइ सूचकु - इशारो डींदड़ु ; डसींदड़ु, जाणाईंदड़ु, बोधकु, सूचना डींदड़ु सूचना - इशारो, डसु, सूचिना ; चेतावनी, चिताउ ; सलाह ; विज्ञप्ती, विज्ञापनु, इश्तिहारु ; जानकारी, – इन्फ़ॉर्मेशन’ सूची - फ़हिरस्त, ग्रंथ-तालिका ; गावदुम ; यादी, यादाश्त, चिठो. सूझ - समुझ-शक्ती, परूड़, सुझण जो भावु ; बुद्धी, होशु, अक़ुलु. सूझणु - पुछा करणु ; चकासणु, जाचे डिसणु ; गोल्हणु, फोल्हणु. सूझी सूट - सूटो, दमु, हुके़ या चिलिम वगे़रह खे वात सां डिनल छिक ; सूरु, दर्दु ; सूर जी टाट ; आढ ; छिड़्ब, छींभ, दब सूटणु - आढ डियणु, आढणु, मह्टणु, गहणु ; दबाइणु, छींभणु, धम्काइणु सूटहड़ु - सुनारु, सुथारु, डखणु, वाढो सूटी - गुदिया, गुई, चुति सूढ़ - अस्ति विस्ति, अस्ति विस्ति, अस्त व्यस्त, उल्टो-पुल्टो, भजंदो डहंदो ; अण सिजिलाइतो ; घणी तकड़ि विचां, तकड़ि तकड़ि में ; घणि, झझाई ; मेड़ु, अंबूहु ; डेघि ( मुफ़ासिले / अंतर जी ) सूणाइतो - शुभु, सगोरो, सुठे सोण वारो ; सुठे सुगुन सां सूणो मूणो - सुजियलु, काविड़ियलु ; रुसिणो, तीसिरु सूतकु - अशौचु, अपवित्रता, अशुद्धता, कंहिंजे जनम या मृत्यूअ करे घर में मञी वेंदड़ हिक क़िस्म जी अशुद्धी सूतिरु - सूत्रु, सोटी धागो, सगो, जणियो, जण्यो, यज्ञोपवीतु ; रेखा, रेषा, लीक ; थोरनि अखरनि चयल वडी गाल्हि, फ़ार्मूलो ; चेल्हि में बधण लाइ धागो सूतु - इंच जो सोरहों हिसो ; आत्मा, रूहु ; सिद्धांतु, मतु ; भटु, चारणु ; धागो, डोरि सूत्रधारु - नाट्य-शाला जो प्रमुखु नटु / अभिनेता या व्यवस्थापकु ; नाटक में सूत्र-संचालन कंदड़ु किरदारु ; वाढो, सुतारु, बढ़ई, काष्ठ-शिल्पी सूत्रु - डिसो ‘सूतिरु’ सूदु - लाभु, फ़ाइदो ; चङाई, ख़ूबी ; व्याजु सूधो - सिधो संओं, सचो, ईमानदारु, निष्कपटु, भलो, सरलु सूबो - प्रांतु, पर्गिणो, राजु सूमत - गंदगी, ग़लाज़त ; सुस्ती, आरिसु ; अपवित्रता, अशुद्धी सूर - बारु जणण वक्ती स्त्रीअ खे थींदड़ पीड़ा, संभारूं सूरत - शिकिलि, चहिरो, रूपु, मुंहुं ; आकारु, डौलु ; दशा, हालत, स्थिती. सूरदासु - अंधो, नाझो, अखियुनि सजो ; हिंदी कवीअ जो नालो. सूराणो - सूरु सहंदड़ु, भोगींदड़ु सूरिजु - सिजु, सूर्यु, भानू, भास्करु, रवी सूरिहु - शूरु, वीरु, बहादुरु, पावंगु, कूपो ; हिमतवानु, दिलेरु. सूरिह्याई - शूरता, वीरता, बहादुरी ; मुड़्सी, दिलेरी, हिमत, हिमथ सूरी - पेचिश, रतबोड़ु, आमातिसारु सूरु - दर्दु, दर्दु, पीड़ा, वेदना ; शूरु, वीरु, बहादुरु, सूरिह्यु ; सूर्यु, सूरिजु, सिजु, रवी, भास्करु सूरो - शूरु, सूरिह्यु, वीरु, बहादुरु, झूंझारु, जोधो, कूपो ; अंधो, नाझो सूर्यास्त - सूर्य जो अस्तु थियणु / लहणु, संध्या, सांझी, सायंकालु सूर्यु - सिजु, सूरिजु, भानू, भास्करु, रवी, आदित्य, दिनकरु, दिवाकरु, प्रभाकरु सूर्योदय - सूरिज जो उदय थियणु / प्रकाशित थियणु / निकिरणु ; प्रातःकालु, प्रभात, सुबुहु, सिजु उभिरणु सूली - सूरी, फासी, फासी डियण जो हिकु पुराणो नमूनो सूलु - मेलु, बणति ; मिठ मुहबत, प्रीति ; लाभु, फ़ाइदो ; स्थिती, दशा, हालत ; भालो, नेज़ो ; कुंदी, बुंदो ; क़्यासु, दया, बाझ सूसाटु - सूसटु, सूं सूं जहिड़ो आवाज़ु, शर्ड़ाटु, सूस्राटु ; सूर जी दुर्ड़ी सूसिड़ी - जामिकी, पलीतो ; चुआंती, चुआंटी ; चूचिड़ी सूहणु - जाणणु, सुञणणु सृजनहारु - सिर्जणहारु, पैदा कंदड़ु, उपाईंदड़ु, निर्माणु कंदड़ु ; सृष्टिकर्ता, स्रष्टा, ब्रह्मा, विरंची सृजनु - सिर्जनु, सिर्जणु, उपाइणु, पैदा करणु, निर्माणु करणु, रचणु सृष्टी - सिर्ष्टि, सिर्ष्टी, उत्पत्ती, निर्माणु, सृजनु ; विश्व जी उत्पत्ती ; संसारु, जगतु, जहानु ; प्रकृती, क़ुदिरत, निसर्गु सेंधि - जाण, सुञण, परिचय, डेठि ; मित्रता, दोस्ती सेंवारिजणु - सेंवरु लगणु, जारो लगणु ; ख़राबु / किनो थियणु, बदिबूइ करणु सेंवरु - लील, बीठल पाणीअ ते तरंदड़ु साए रंग जो जारो, सेंअरु, ( म. शेवाळ ). सेई - चीर, डारु, चीरु, फोटि सेकणु - तउ डियणु, तौ डियणु, कंहिं वस्तूअ खे गरमी पहुचाइणु ; टाकोरणु, टाटोरणु ; पचाइणु सेकाटणु - सटणु, कुटणु, डड़णु, डाङोरणु, चिलहणु सेकु - तउ, तौ, जर, गरमी ; टाकोर, टाटोर ; तर्सु, क़्यासु, क़ियासु, कहकाउ ; घिम. सेखत - सिख्या, उपदेशु, नसीहत ; मार, सज़ा ; ताकीर, ताकीदु, चेतावनी ; सुधारो. सेखाऊ - सेखिड़ाटु, सिखंदड़ु, विद्यार्थी, विद्यार्थी, सेखड़ियातु सेखारणु - सिख्या डियणु, शिक्षा / तइलीम डियणु, पाढ़णु, समुझाइणु ; सूचना डियणु ; प्रशिक्षणु डियणु ; हिर्खाइणु, ललिचाइणु सेघु - जल्दी, तकड़ि, फुड़्ती सेज - सेजा, बिस्तिरो, शैया ; घोट-कुंआरि लाइ सींगारियलु पलंगु / खट ; कोचु ; ताज़नि गुलनि जी चादर से´हरो - सेञहिरो, सणाओ, हथ वसीपो सेटु - वढी, वर्तु, पाणीअ कढण लाइ थुल्हे चम जी डोरी सेतू - बंदु ; पुल, पुलि ; सीमा, हद ; मर्यादा ; नियमु, व्यवस्था सेधणु - दबाइणु, हीसाइणु ; जीतणु ; वस में आणणु ; थोराइतो बनाइणु सेना - सैना, लश्करु, फ़ौज, कटकु, पलटणि, दलु. सेनापती - सैनापती, सिपहसालारु, लश्कर-प्रमुखु. सेबतो - सियाणो, समुझू, सम्झू ; गंभीरु सेबाइणु - शोभणु, मुंहं ते पवणु, सूंहंणु ; वणणु, पसंदि पवणु सेबाजु - योग्यता, लाइक़ी, जोगाई, ठाहूकाई सेबु - सूफ़ु, सफ़रचंदु सेमो - सैलाबु ; चश्मो, झर्णो, झरिणो सेरणु - सोरणु, चोरणु, सिर्काइणु, रेढ़णु ; हिक पासे करे रखणु सेरु - तोर जो हिकु वटु, मण जो चालीहों हिसो ; वाट, राह, रस्तो, दगु, गसु, मार्गु, पथु सेलापणु - पुसाइणु, आलो करणु, भिजाइणु सेवंज - सहंजु, सहूलियत, आसानी, सुखु ; सुठाई, सफ़ाई, स्वच्छता सेवंजाइतो - सहंजो, सहूलियत वारो ; सुठो, साफ़ु, स्वच्छु सेवंजु - सहंजो समय / वक़्तु ; सणाओ समो ; व्यवस्था, बंदोबस्तु, इंतिज़ामु सेवणु - सेवा करणु, शेवा करणु ; पूजणु, उपासना करणु, भगिती करणु, पूजणु, भजनु करणु ; नोकिरी करणु सेवती - सेवरी, बान्ही, दासी, टहिली, नौकरियाणी सेवकु - शेवकु, टहिल्यो, दासु, नौकरु ; उपासकु, पूजकु ; शिषु. सेवा - शेवा, टहिल ; नौकिरी, चाकिरी ; भगिती, उपासना, पूजा. सैनिकु - सिपाही, फ़ौज़ी, जवानु सैन्य - सेना, सैना, फ़ौज, कटकु, दलु सैरु - हवाख़ोरी, घोम, टह्ल, सइलु, सैलु, घुमणु-घतणु, चकरु ; दौरो, गश्तु ; खानो पीनो, मह्फ़िल ( शहर खां बाहरि ), ‘पिकनिक’ सैलानी - सैरु कंदड़ु, मुसाफ़िरु, ‘टूरिस्त’, राही, मनमौजी, घुमंदड़ु घतंड़ु ; खानो कंदड़ु ; अडंबरी ; बनावटी, नक़ुली सैलानु - मुसाफ़िरी, सफ़रु, पर्यटनु, प्रवासु, खानो-पीनो ( शहर खां बाहरि ), मह्फ़िल, झुगिलु, मजिलस सैलाबु - सैलापु, पाणीअ जो चाढ़ु ; उथल, बोडि सो - जो, उहो, जेको सोइणु - अनाज या भाजियुनि वगे़रह मां किनु कचिरो कढी छडणु ; कख चूंडणु ; साफ़ु करणु सोईरो - सुर्मो, सुरिमो, अंजनु सोक - फ़सुल जे सुकण जी हालत ; पाणीअ जी तंगी. सोकहड़ो - लंघणु, बुख, उपवासु, बुख कढण जी हालत. सोकु - सख़्तु, कड़कु ; चङीअ तरह पकलु सोगारो - लोही शिंकजो, सेगिरो, भीड़ो, सोघारो ; वस्तूअ खे क़ाबू पकिड़े रखंदड़ु हिकु लोहारको ओज़ारु सोगु - शोकु, डुखु ; अफ़सोसु ; कष्टु, रंजु सोग़ात - सूखिड़ी, भेट, तुह्फ़ो सोघाई - पुख़्ताई, पकाई, मज़िबूती ; सलामती. सोघो - पको, पुख़्तो ; सही सलामत, हथीको, क़ाबू. सोच - सोचु, ध्यानु, वीचारु, विचारु ; चिंतनु, मननु सोचणु - वीचारु करणु, ध्यानु करणु ; चिंता करणु, गणिती करणु ; अफ़सोसु करणु ; पछिताइणु सोजि - थोथरि, आमासु, सूजन सोज़ाक़ु - सुजाखु, परमेलु ( बीमारी ) सोज़ु - साड़ो, जलणि, जलनि ; दुखु, दर्दु, सूरु सोझिरो - प्रकाशु, उजालो, रोशिनी, सुझंदो ; पिरिहफुटी, बाख, उषःकालु सोट - सुकलु ऐं सख़्तु ; कशियलु ( रसो ) ; टारो ( बांहं ) ; सख़्तु, डाढो ; पको, अनुभवी सोटी - सुट जो, कपह जे धागनि जो ; लठि, छढ़ी, सौंटी. सोठ - डेठि, परिचय, पह्चान, सुञणप, सहेपो. सोठाइणु - चूंडणु, पसंदि करणु, धुणणु सोठिरो - निष्कपटु, साफ़ुदिलि ; सचो, वफ़ादारु, सचियारु, सच्यारु. सोठो - जोखो, ख़तिरो ; जवाबदारी, उत्तरदायित्व, ज़िमेदारी. सोढलु - प्रीतमु, प्रियतमु, पिरीं, साजनु सोढ़ - तंगी, गहटु ; डुखियाई, कठिनाई, लाचारु हालत, तड़ भीड़, छिकताण ; मुह्ताजी, लाचारी सोढ़ो - तंगि, चुस्तु ( कपिड़ो ) ; सथियलु, गुथियलु ( शहरु ) ; तूतारी सोध - सुधारो, दुरुस्ती, शुद्धी, संवार ; शोधु, तलाश, गोल्हा सोधणु - सुधारणु, दुरुस्तु करणु, शुद्ध करणु ; चकासणु, शोधणु, जाच करणु, गोल्हणु, तलाश करणु सोनहिरी - सोन जे रंग जहिड़ो, सुनहलो, सुनहरो, सोनो. सोनारो - सुनारु, सोन जो कमु कंदड़ु ; सराफ़ु, स्वर्णकारु. सोनु - स्वर्णु, कांचनु, सुवर्णु सोनो - सोन जो ; सुठो, उत्तमु, उम्दो सोपणु - सौंपणु, हवाले करणु, सुपुर्द करणु सोपारी - सुपारी, हिक वण जो फलु ; सौपेरी, हिक क़िस्म जो जीतु. सोपो - निंड जो झूटो, ढौंको, घेरटु, पिन्की, ओझिराणी. सोबासो - लाभु, फ़ाइदो ; सोभ, जीत, विजय, विजइ, जइकार. सोभ सोभ - जीत,विजय, विजइ, खटु ; साराह, वाखाण, स्तुती सोभारो - विजयी, विजेता, रणजीतु, खटणहारु ; सुंदरु, सुहिणो सोम - मादक रसु वारी हिक लता जंहिंजो रसु वैदिक ऋषी पीअंदा हुआ ; चंद्रमा, चंडु ; सोमवारु, सूमरु, चंडवारु सोर - चोरण जी क्रिया, चोर पोर, जुंबशि, चुर्पुरि सोरणु - सेरणु, हिक हंधां खणी बिए हंधि रखणु, खिस्काइणु, रेढ़णु ; चोरणु, मथे करणु ( वटि ) ; बुहारणु सोरश - चुर्च, छेड़, चोर ; बलवो, फ़सादु, विगोड़ु ; रोलो, ख़ललु सोराख़ु - टुंगु, टुंगिड़ो, बिर्घलु, सलु, छेदु ( काठ में ) ; टुकु ( कपिड़े में ) ; तसु ( नदीअ में मछियुनि जे लिकण लाइ ) ; सांघिड़ी, ठींडी सोस - चिंता, गणिती, फ़िकिरु ; दुखु ; कंजूसाई, मर्चूठाई, कृपणता सोसणु - सुसणु, घटणु, घटिजणु, थोरो थियणु सोसि - घटाउ, घटावु, घटिताई, कमी, ओणाई सोहम् - सोऽहम्, सोहमास्मि, सोऽहमास्मि, सोहंगु, ‘मां उहो आहियां’, ‘उहो मां आहियां’, सोऽस्मि सौंको - डपु, भउ, ख़ौफ़ु ; चिंता, गणिती ; ओनो, इंतिज़ारु सौंचरु - चिंता, गणिती ; आंधि मांधि, बेसबुरी ; ख़ारिसि, ख़ारशि, किरंहिं, खन्हण जी बीमारी, खुजली, सुर्सुरि सौंचो - तयारी, संबति, सांबाहो ; चिंता, गणिती, उड्को, अंदेशो ; आवाज़ु, शोरु, हुलु सौंटी - डंडी ; लकिड़ी, लठि ; धोकणि ( कपिड़नि सटण जी ) सौंटो - डंडो, बांठो ; थुल्हो माणुहू / माण्हू. सौंपणु - हवाले करणु, सुपुर्द करणु, ज़िमे करणु. सौंदर्य - सुंदरता, सूंहं, ख़ूबसूरती, हुस्नु, जमालु सौंदर्यशास्त्रु - सौंदर्य-विज्ञानु, सुंदरता निस्बत विद्या, ‘एस्थेटिक्स’ सौख - डिसो ‘सौखाणि’ सौखाणि - सौख, सवलाई, सौखाई, आसानी सौखो - सवलो, आसानु, सरलु ; सहंजो ; सुखी, आसूदो ; थुल्हो, मतारो सौगंधु - क़समु, संहुं, शपथ, डोही, साख सौदणु - गिन्हणु, ख़रीद करणु, मुल्हि वठणु सौदाई - दीवानो, पागलु, अजाया ख़याल पचाईंदड़ु, उन्मादी, बांवलो. सौदाउ - मन जो भरमु, भरमु, वहमु ; दीवानगी, चरियाई. सौदागरु - वापारी, वणिजारो, व्यापारी, वछातु सौम्य - सोम / चंड निस्बत ; शीतलु, सीतलु ; शांति, सांति ; सुशीलु, सिधो, माठीणो ; मांगलिक, शुभु, सुंदरु सौरु - सूरिज जो, सूर्य मां उत्पन्नु ; सूर्य जी उपासना कंदड़ु ; छंछरु सौलाई - सवलाई, सौखाणि, सौखाई, आसानी स्कंदु - किरणु ; वहणु, निकिरणु ; विनाशु, बर्बादी, नासु ; कात्र्तिकेय, शिव-पुत्रु स्खलनु - पतनु, ज़वालियत, गिरावट ; निकिरणु ; किरणु ; तिर्कणु स्तंभु - थंभो, खंभो, थंभु ; अचलता, जड़ता ; रुकावट, रोक, प्रतिबंधु ; ‘काॅलम’ स्तरु - तहु, घड़ी, सरु ; शैया, सेज ; तबक़ु ; दर्जो, दर्जो, मयारु, ‘स्टैंडर्ड’, ‘लेव्हल्’ स्तुती - वाखाण, साराह, यश-गानु, कीर्ति/र्ती, प्रशंसा, वडाई स्तोत्रु - कंहिं देवी-देवता जो कविता में जसु गाइणु, स्तुती करणु, गुण या जस जो कीर्तनु स्त्री - नारी, महिला, औरत ; ज़ाल, पत्नी, भार्या स्थलु - स्थानु ; जल-रहित भू-भागु, सुकल भूमी, ख़ुश्की ; मरूभूमी, रु´ ; अवसरु, मौक़ो स्थाई - स्थिर ( रहंदड़ु ), टिकाऊ, जटाऊ, जटादारु ; पको, दृढ़, मज़िबूतु ; अचलु स्थानु - जगह, हंधु, जाइ ; ठिकाणो ; घरु, मकानु ; मंदिरु, मंदरु, देवालय ; मौक़ो, अवसरु ; पदु, उह्दो, दर्जो स्थापकु - स्थापना कंदड़ु, बर्पा कंदड़ु, क़ाइमु कंदड़ु, संस्थापकु, का संस्था बर्पा कंदड़ु स्थापना - बर्पा करण जी यिा ; बुनियादु, पायो स्थायी - डिसो ‘स्थाई’ स्थिती - दशा, हालत, परिस्थिती, अवस्था ; स्थानु, पदु, दर्जो, ठहरावु, टिकाउ ; रहणु, निवासु, रहाइश स्थिर - अचलु, अटलु, निश्चलु ; शाश्वत ; स्थायी, दृढ़, पको, मज़िबूतु, जटादारु, टिकाऊ स्थिरता - अटलता, अचलता, निश्चलता, दृढ़ता ; टिकाउ, मज़िबूती, टिक. स्थूलु - थुल्हो, जाडो ; वडो, भारी ; जड़ु, मंद बुद्धीअ वारो, मतिहीणु. स्नेही - नेही, प्रेमी, प्यारो स्नेहु - नेहु, नींहुं, प्रेमु, प्यारु, सिक, प्रीति. स्पर्शी - छुहंदड़ु, स्पर्शु कंदड़ु , छुह्णो. स्पर्शु - छुहाउ, छुह्, छुह्णी, छुहिणी स्पष्ट - साफ़ु, चिटो, साफ़ु-साफ़ु, ज़ाहिरु, पधिरो ; सिधो संओं स्पष्टता - सफ़ाई, चिटाई, यथार्थता स्पष्टीकरणु - प्रकटीकरणु, साफ़ु-साफ़ु चवणु ; खोले बुधाइणु / समुझाइणु ; समुझाणी, तश्रीह स्फुट - ज़ाहिरु, प्रकाशित, सामुहूं नज़रि ईंदड़ु ; विकसित, टिड़ियलु ; साफ़ु, स्पष्ट, चिटी नज़रि ईंदड़ु स्फूर्ती - फुड़्ती, तेज़ी, उत्तेजना, प्रेरणा, उमंगु, जोशु, उत्साहु स्फोटु - फाटु, धकाउ, धमाको, विस्फोटु ; फुरिड़ी, फुर्ड़ी, गोढ़ी ; फाटु फाटणु स्मरणु - सुमिरनु, यादिगीरी ; सांभरि, हुर, सार स्मशानु - शम्शानु, मसाणु स्मारकु - यादिगारु ( इमारत, पुतिलो वगे़रह ), ‘मेमोरियल्’ स्मारिका - यादिगारु ग्रंथु ( कंहिं साहित्यकार वगे़रह जो ), ‘सोवेनियर’ स्मृती - यादि, यादिगीरी ; यादाश्त ; उपदेशु ; स्मृती ग्रंथु, हिंदू रवायती क़ाइदनि जो पुस्तकु ; स्मरणु स्रष्टा - सृष्टी निर्माणु कंदड़ु, ब्रह्मा, विरंचि/ची ; विष्णू, शंकरु स्व - पाण ख़ुदि, पंहिंजो, निजी, शख़्सी स्वच्छ - साफ़ु, शुद्ध, शुधि ; पवित्रु ; अछो ; चिटो, साफ़ु स्वच्छता - सफ़ाई ; पवित्रता ; निर्मलता ; शुद्धता स्वजनु - पंहिंजो माणुहू, रिश्तेदारु, मिटु, माइटु, नातेदारु, आत्मजनु. स्वजाति - पंहिंजी जाती, पंहिंजी क़ौम ; पंहिंजीअ जातीअ जो. स्वतंत्र - स्वाधीनु, आज़ादु, मुक्त, स्वच्छंदु, बंधन रहित स्वतंत्रता - स्वाधीनता, आज़ादी, स्वछंदता, बंधन मुक्तता, मुक्ती स्वतः - पाण, स्वयं, ख़ुदि ; पंहिंजो पाण, ख़ुदि ब ख़ुदि. स्वदेशु - पंहिंजो देसु, मातृभूमी, स्वराष्ट्रु, वतनु. स्वप्नु - सुपनो, सपनो, ख़्वाबु स्वभावु - सुभाउ, मनोवृत्ती, प्रकृती, मिज़ाजु, सुभावु ; आदत ; गुणु स्वयं - पाण, ख़ुदि, स्वतः ; पंहिंजो पाण, ख़ुदि ब ख़ुदि स्वरु - ध्वनि, ध्वनी, आवाज़ु, स्वनु ; सुरु, सुरु-तान ; हर्फ़ु इलत, ‘वॉवेल्’ स्वराजु - स्वराज्यु, पंहिंजो राजु, आत्मराजु स्वरूपु - रूपु, शिकिलि, आकारु, सूरत, आकृती ; मूर्ती, चित्रु ; वेसु, भेषु स्वर्गु - वैकुंठु, अमरलोकु, अमरापुर, गोपुर, गो-लोकु, कैलासु, देवभूमी, देवलोकु, परम धामु, शिवलोकु, अक्षय लोकु, सुरपुर, स्वर्गलोकु, बिहिश्तु स्वर्णु - सोनु, सुवर्णु, कांचनु स्वागतु - आदरु, सत्कारु, सन्मानु, ख़ातिरदारी, स्वागतम् ; आतिथ्य, महिमाननवाज़ी ; अगिवानी, अगवानी. स्वाती - सुंवाती, पंद्रहो नक्षत्रु / नखेतरु, संवाती. स्वादु - सुवादु, सवादु, ज़ाइक़ो, मज़ो, रसु, लज़त. स्वाधीतना - स्वतंत्रता, आज़ादी, मुक्ती स्वाधीनु - स्वतंत्रु, आज़ादु, स्वच्छंदु, मुक्तु ; सुपुर्द, हवाले. स्वार्थु - सुवार्थु, ख़ुदिग़र्ज़ी, पंहिंजो मतिलबु, आपसुवारथु. स्वासु - श्वासु, सांसु, साहु, प्राणु, प्राण, दमु ; जीउ, जानि. स्वास्थ्य स्वीकारु - क़बूलियत, मञिता, अंगीकारु, मान्यता, मंजूरी, स्वीकृती ; सहमती. स्वीकृत - मान्य, मञियलु, क़बूलियलु, स्वीकारियलु, मान्यता मिलियलु. स्वीकृती - क़बूलियत, मंज़ूरी, रज़ामंदी, मञिता, सम्मती, स्वीकारण जो भावु. स्वैराचारी - विभिचारी, व्यभिचारी, स्वेच्छाचारी, छुड़्वागु स्वैरु - स्वतंत्रु, आज़ादु, स्वच्छंदु, स्वाधीनु, मनमानी कंदड़ु, छुड़्वागु हंउं हंउ - सटण ऐं पछाड़ण जी क्रिया ; कुरि कुरि, विकि विकि, झंउ झंउ ; आकड़ि, वडाई, घमंडु हंगणु - काकूसु करणु, जाइ ज़रूरु वञु, टोरो करणु, हल्को थियणु हंगामो - गोड़ु, शोरु, लुड़ु, धम्चरु ; झेड़ो, झगिड़ो, दंगो, फ़सादु ; मेड़ु, अंबूहु हंगिणो - हर हर काकूसु कंदड़ु ; डिजिणो, डरपोकु, गीदी, कांइरु हंज - कछ, कमरि जो संधु ; गोढ़ो, आंसू, लुड़्कु हंजु - हंसु ( पखी ), मरालु ; परमात्मा, परमेश्वरु, ब्रह्मु ; आत्मा, माया सां चहिटियलु जीवु ; परमहंसु, संन्यासियुनि जो हिकु प्रकारु हंड - हंडिणी, चोड़, पहोर, चोड़ु, चुड़िणी ; इस्तैमालु, जटाउ हंडणु - जटाउ करणु, झलणु ; चूड़णु, वापिर्जणु, इस्तैमालु थियणु हंडाइणु - पाइणु, पहिरणु, ओढणु ( वस्त्रु ) ; चोड़णु ; इस्तैमालु करणु, कतबु आणणु, वापराइणु ; चिंतनु करणु, मन में सोचणु, वीचारु करणु हंडाऊ - हंडिणो, झालू, जटादारु, जटाऊ हंधु - स्थानु, जाइ, जगह, मकानु, थडो ; सेज, बिस्तिरो, पाथारी, विछाणो हंबसु - गोड़ु, शोरु, लुड़ु, धम्चरु ; बखेड़ो, दूदिड़्यो हंबारी - अंबारी, हौदो, हाथीअ ते सुवारी करण लाइ पालिकी ; मेड़ु, अंबूहु हंसी - खिल, हास्यु, हास, खिलण जी क्रिया हंसु - हंजु, मरालु ( पखी ) ; ब्रह्मु, परमेश्वरु ; आत्मा, रूहु, माया खां निर्लिप्त जीवु ; परमहंसु, संन्यासियुनि जो हिकु क़िस्मु हइ हइ - हाइ ! अड़े ! ; हाइ, हाइ ! अफ़सोस ! हइड - हैड, हल्दी हकड़ - हकिड़ाणि, हबक, बिति बिति, हकड़ाई हक़दारु - हक़ु रखंदड़ु, अधिकारु रखंदड़ु, अधिकारी, स्वत्व रखंदड़ु हकमु - गांगटु, सानो, झींगो ( सुकलु ऐं लूणियलु ) हकल - सडु, रड़ि, पुकार ; नांउ, नालो, जसु, धाको, हाक, नामूसु हकालणु - लोधणु, तड़णु, तड़े कढणु, नेकाली डियणु, कढी छडणु हकियो तकियो - हाज़िरु, उपस्थित, मौजूदु, मुहय्या ; तयारु ; ठहियो ठुकियो हक़ीक़त - यथार्थु, वास्तविकता, सचाई, असुलियत ; वृत्तांतु, बयानु ; समुझाणी, सम्झाणी ; सारु, तात्पर्जु ; हालु, कैफ़ियत हकीमु - विद्वानु, विद्वानु, आचार्यु ; वैदु, वैद्य, चिकित्सकु ( यूनानी ) हक़ु - सचु, सत्य ; न्याउ, इन्साफ़ु ; अधिकारु ; फ़र्ज़ु, फ़र्ज़ु ; सचाई ; ईश्वरु, ख़ुदा ; सचो ; सही, उचित, ठीकु, जाइज़ु हको बको - वाइड़ो हैरानु, मुंझियलु ( हिं. हक्का बक्का ) हचा - हत्या, ख़ूनु, वधु, क़तलु, घातु ; आज़ारु, मथे खाऊ इन्सानु ; अपराधु, गुनाहु हचारो - हत्यारो, ख़ूनी, क़ातिलु हजमु - हजामु, नाई हजणु - सटिजणु, कुटिजणु ; चूरु थियणु ; गहणु, वहणु ; कशालो करणु, जढ़ निकिरणु हज़मु - पचाउ, पचणु, खाधे पचण जी क्रिया, पाचनु हटणु - पोइते व´णु, पोइते मोट खाइणु, पोयां पेर करणु ; पुठि डियणु ; घटिजणु, मुड़णु, काओ खाइणु ( तपु ) हटाइणु - पुठिते मोटाइणु ; पुठिते हकालणु, पुठिते धिकणु ; टारणु ; रोकणु हटिकणु - दिलि मनु हणणु, घोता खाइणु, बुडणु तरणु, हबिकणु ; डिजणु, शकिजी बीहणु हटिजणु - पुठिते धिकिजणु, वापसि थियणु ; पोइते मोटणु ; घटिजणु ( ताक़त में ). हटिणो - पोइते मोटंदड़ु ( प्राणी ) ; गहिरु, होडी, निठरु ; कांइरु, डरपोकु, बुज़्दिल. हटु - हाटु, दुकानु ; पेठि, बाज़ारि हठधर्मी - पंहिंजीअ ई गाल्हि ते अटलु रहणु, पंहिंजे ई मत / राइ वगे़रह ते होडु बधणु / ज़िदु करणु, दुराग्रहु, अजायो ज़िदु हठी - हठीलो, होडी, ज़िदी ; अभिमानी, घमंडी ; निठरु, अहंडु हठु - होडु, ज़िदु ; निठराइप ; अभिमानु, घमंडु, वडंउ, वडाई, बांवरु, आकड़ि हडभगलु - पोरिह्यतु, महिनती, उद्मी, हडडोखी, जफ़ाकशु हडि - मूरि, कडहिं बि, पटीअ, असुलु, हर्गिज़्, हरगिज़ि, सफ़ा, बिलकुलु, बिनिहि, कदापि/पी हडु - हडो, हड्डी, कंडो ; लिङु, अंगु, उज़िवो हडो - हडु, कंडो, हड्डी ; हडांएं पिञिरे जो हिकु टुकरु हड़ - गंढि, बंडलु, नंढी गठिड़ी, बिदिड़ी ; भरी, पोटली ; धनु, नाणो, पंहिंजी मिल्कियत हड़पु - पेट में विधलु, खाधलु, गिर्कायलु ; लिकायलु, ग़ाइबु कयलु हड़्बड़ाइणु - तकड़ि करणु, उतावली करणु ; दूसणु, सथणु ; तकड़ि में उकिलाइणु हणणु - फह्काइणु ( धकु ) ; मारणु ( डंगु ) ; अंदरि करणु ( कोको ) ; मढ़णु ( डोहु ) ; खोड़णु ( तंबू ) ; लगाइणु ( बूटो ) ; छोड़णु ( बंदूक़ ), ( म. हाणणे ) हणुभेणी - मारि भेणी !, मारि ! हतक - हचा, ख़ूनु, वधु, घातु, क़तलु हत्यारो - हचारो, ख़ूनी, वधिकु, क़ातिलु हथपुजंदी - पहुच, रसाई, हलंदी ; हूंदि, आसूदगी, आसूदिगी, वंहियाई हथपालु - पालियलु, हिरियलु, पालितू, धारियलु हथफाड़ु - उडाउ, पाटू, घण ख़र्चो, लख लूटु हथरादू - हथ सां कयलु / ठाहियलु, बनावटी, नक़ुली, जुड़्तू, कूड़ो हथी - सहायता, सहाइता, मदद, आसिरो हथीको - मुक़ररु जाइ वारो ; भरोसे जहिड़ो ; सलामत, सोघो, बेजोखो हथु - हस्तु, करु ; बाहू, भुजा हथोड़ो - मुतिर्को, ठोकिणो ; मुगरी, डूगरी ; धनु, मारतोलु, वडाणु हद - सीमा, सरहद, दंगु ; छेड़ो, पछाड़ी हनुमानु - हनुमंतु, महावीरु, मारूती, पवनपुत्रु, अंजनीसुतु, वायुपुत्रु हपामणु - घटाइणु, घटि करणु ; हल्को करणु, माठो करणु, झपाइणु ; ठारण ( सरु ) हफ़्तो - सप्ताहु, सप्ता, सतनि डींहंनि जो अर्सो हबक - हकड़ाणि, हकड़ाई, गाल्हाइण में अटक, बिति बिति. हबकणु - हकड़ाइणु ( हिं. हकलाना ), हटिकणु, बिति बिति करणु. हबछ - लोभु, लालचि ; धन-तृष्ना हमराही - साथु ; मदद, वाहर, सहायता हमराहु - साथी, संगिती, हम सफ़रु हमवारु - बराबरि, सरीखो, समानु, हिक जहिड़ो ; लसो, संओं, सिधो हमामु - गर्मायो, गरम पाणीअ सां सनानु करण जी जाइ ; सनानघरु ; खरलु, कूंडी ; पारीहलु ( पखी ) हमालु - कूली, मज़ूरु, भर्यतु हमिलो - काह, हलां, चढ़ाई, आक्रमणु ; वार, जुलिह. हमेशह - सदाईं, सदा ; रोज़ानो, डिहाड़े, हर रोज़ु. हयाउ - लज, लज्जा, शरमु, हया ; लिहाज़ु हयाती - ज़िंदगी, जीवनु, हयाति, जियापो ; जमार ; वजूदु ; ज़िंदगीअ जो अर्सो हर - हर्, हर्को, हरहिकु, सभुको हरणु - ज़ोरीअ खणी व़ञणु ; भजाइणु ; चोराइणु ; दूरि करणु, लाहिणु ( दुखु ) ; आहू, मिर्घु, मृग, हिरनु ( पसूं ) हरमु - पत्नी, ज़ाल ; विहारियल ( ज़ाल ), रखियल, सुरेति ; दासी, बान्ही ; ज़ालुनि जो कमिरो, अंतःपुर हरि/हरी - विष्णु, विष्नू, लक्ष्मीपती, शेषशायी ; श्रीकृष्णु, गोबिंदु, केशव ; जनार्दनु, विश्वंभरु, ईश्वरु, भगवानु हरियालो - हरियाई, हर्याणि, हर्यालि, सावाणि, सावक, सब्ज़ी. हरू भरूः नाहक़ु, अजायो, ख़ाली पीली, राह वेंदे, बिना कारण जे. हर् - हर्को, हरहिकु, सभुको हर्कत - चुर्पुरि, जंुबशि, हल्चलु ; चिलविलाई, बेआरामी ; शरारत, खेचलि, लुचाई, खौंस, डिंगाई हर्गिज़ि - मूरि, असुलु, कडहिं बि, पटीअ, बिनिहि, हडि, सफ़ा, बिलकुलु हर्ड़ाई - हल्किड़ाई, टर्ड़ाई ; कमि वज़नी हर्तरफ़ि - हर पारि, हर दिशा में, चैतरफ़ि हर्तालो - चालाकु, हिर्फ़ती, मकारु, होशियारु, फ़रेबी हर्फ़ु - वर्णु, अखरु ; शब्दु, लफ़्ज़ु ; आवाज़ु ; डोरापो, मयार ; इल्ज़ामु, तुह्मत ; भुण्को ; अव्यय हर्बरि - उबहराई, तकड़ि, उतावली, जल्दी, सेघ हलंदी - पुजंदी, पहुच, रसाई, प्रभावु, असरु ; दिगो, ज़ोरु, दिगो, अख़्तियारी हलणु - चलणु, अगिते वधणु ; लाडाणो करणु ; शुरू थियणु ( गाल्हि जो ) ; धंवणु ( नब्ज़ ) ; जटाउ करणु, झलणु ; गतिमानु थियणु ; सत्ता हुअणु ; वर्तणु ; कतबु अचणु हलां - काह, चढ़ाई, आक्रमणु, हम्लो ; जुलिह हलाइणु - चलाइणु, चोरणु ; काहिणु ; जारी करणु ; संभालणु ( घरु ) ; इस्तैमालु करणु ; क़ाइदे में रखणु हलाउ - रवाजु, रसम, रस्म ; माङ, पुछा, चलामानु, हलति चलति ; खापो, विकिरो हलाखु - बेज़ारु, ककि ; थकलु, मांदो ; नासु, नष्टु, बर्बादि हलालु - जाइज़ु, रवा ; सही, ठीकु, खाइण में जाइज़ु हलावत - डुखियाई, कठिनाई, तकिलीफ़ ; लाचारु हालत, मुश्किलात ; चिड़ हलिणी - हलण जो ढंगु ; चुर्पुरि, जुंबशि ; विकासु, वाधारो ; चालि, गती, रफ़्तार, टोर हलीमाई - नम्रता, निमिर्ता, निउड़त, निहठाई, नर्मी ; सांतीकाई ; कोमलता हलीमु - विनम्र, निमाणो, निहठो, नरमु, सहनशीलु ; खिम्यावानु ; सांतीको हलु - सुलिझाउ, सुल्झाउ, सम्झाणी, समुझाणी ; उकेल ; मुश्किल गाल्हि खे आसानु करण जी क्रिया ; गार, मिली हिकु थी वञण जी क्रिया हल्काई - कम्वज़नी ; हल्किड़ाइप, टर्ड़ाई ; बेहूदिगी ; आसानी हल्किड़ो - टर्ड़ो, तुच्छु, तुछु, ख़सीसु हल्को - कम्वज़नु, थोरीअ तोर वारो ; थधो ( रंगु ) ; सस्तो, सहांगो ; जल्दु हज़मु ( खाधो ) ; सवलो, आसानु ; तुच्छु, ख़सीसु ; टर्ड़ो ; मूरखु ; विचोलो, मध्यमु हल्चलु - गोड़ु, हुलु ; चुर्पुरि, तह्रकु, जुंबशि ; शोरु ; जोशु ; लहर ; प्रवृत्ती, पिर्विर्ती ; आंदोलनु ; हिरासु, डुकडोड़ हव - हवाड़, ज़रो, लिख, पिचिकिड़ो, तमामु थोरो अंदाज़ु हवनु - होमु, यज्ञु, आहूती, अग्नी हवरु - अफ़वाहु, कूड़ी ख़बर, गपोड़ो ; डाड़, बटाक, ढीकु हवसी - हवसनाकु, लालिची, लोभी ; महत्त्वाकांक्षी हवसु - लोभु, लालचि ; इच्छा, सध ; कामु ; चाहु, शौ़कु ; महत्त्वाकांक्षा ; उत्साहु हवा - वायू, वाउ, पवनु ; टिटु फूस ; हिर्सु, लालचि ; आकड़ि, वडाई ; कामु, कामवासना ; इच्छा हवाई - हावा सां लागापेदारु, हवा जो ; बादी ; तेज़ु गती ; बेहूदो, अक्यार्थो ; अतिशबाज़ीअ जो हिकु क़िस्मु हवाड़ - हव, ज़रो, लिख, तमामु थोरो अंदाज़ु, पिचिकिड़ो, पिचिकिरो ; थधी वणंदड़ हवा हवानो - उडो, अफ़वाहु, हुलु हवालो - संदर्भु, ‘रेफरन्स’ ; पूरो डसु ; लागापो, वास्तो ; निशानु हवासु - इंद्रिय, इंद्री, जाणण जो उज़िवो हवेली - जाइ, मकानु, वडो घरु ; बंगलो, महलु, राजमंदिरु हव्य - होम जी सामग्री, हवन जो पदार्थु, हवन जी वस्तु, हवि, हवी, आहूती हशरु - मेलापु, गडिजाणी ; आहूं दाहूं, मातमु, पिट्को, शोकु ; भयानकु शोरु ; मुसीबत, संकटु, आपदा ; हंगामो, धम्चरु हसदु - ईर्खा, ईर्षा, ईष्र्या, साड़ु, जलणि, खाम ; दुश्मनी हस्त - हथु, करु, ‘हैंड’ ; हाथीअ जी सूंढि ; हिकु नक्षत्रु / नखेतरु ; वास्तो, सन्बंधु ( चोरीअ में ) हस्त-पुस्तिका - हथ में खणण जी नंढिड़ी किताबिड़ी या कापी, ‘हैंडबुक’ हस्त-मैथुन - हथ रसु, मुठि हणण जी क्रिया, मुश्तिज़नी हस्ताक्षर - सही, दस्तख़तु हस्ती - हाथी, गजु, कुंजरु, कुंचरु, हैवरु ; वजूदु, अस्तित्व ; जीवनु, ज़िंदगी, हयाती ; वितु, समरथी, शक्ती ; वडाई, अहंकारु ; जटाउ, टिकाउ ; संसारु, जगतु, विश्वु, सृष्टी, सिरिष्टी ; दबदबो, शानु ; माया, धनु, दौलत हांउ - हिंओं, हिर्दो, दिलि, हृदय हांक - आवाज़ु, हुलु, शोरु, गोड़ु, धम्चरु हांकार - ख़ातिरीअ सां चवण जी क्रिया, ख़ातिरीअ वारी गाल्हि, वाचा, साख हांबारो - हुलु, लुड़ु, शोरु, गोड़ु हा - हाओ, हां, आंह ; अवसि, ज़रूरु हाइ हाइ - शोकु, अफ़सोसु ; रोइणु-पिटणु, विलापु, विर्लापु, सियापो हाईदोसु - हुलु, गोड़ु, शोरु, धम्चरु, बाएतालु ; रड़ि, दांहं ; आपदा, आफ़त ; टाकोड़ो, फड़्फोट ; हाइ घोडु़ हाउ - हावु, हाव भावु, नाज़ु नखि़रो, लाडु, चागु हाक - हाकार, नालो, नामूसु, जसु, धाको ; हकल, आवाज़ु, हांक, पड़्लाउ हाकटु - भयानकु, ख़ौफ़नाकु, डरावनो ; डिंगो, अर्डो ( छोकरु ) ; भवाइते नमूने निहारींदड़ु ( बिली वगे़रह ) हाकारणु - पगहु छोड़णु, लंगरु खणणु ; बेड़ी काहे वञणु, वठी व´णु ; लड़ाईअ करण लाइ कोठ डियणु, ललिकारणु ; स्वीकारणु हाकारो - नामवरु, नाले वारो, प्रसिद्ध, नावंचढ़्यो, नामी गिरामी हाकिमी - हुकूमत, राजु, साहिबी, शासनु, सरकार, सत्ता, सरकारि हाकिमु - हुकूमत / राजु हलाईंदड़ु, शासकु ; बादिशाहु ; सरदारु, नवाबु ; मालिकु हाज - कमुकारि, काजु, कार्यु, किर्ति ; धंधो ; पोरिह्यो, परिश्रमु, महिनत हाजत - घुर्ज, ज़रूरत, आवश्यकता, खपु हाज़िमो - हज़मु करण जी शक्ती, पाचन-शक्ती / क्रिया हाज़िरी - उपस्थिती, मौजूदगी ; पेशी, सुनवाई ( कोर्ट में ) ; नौकिरी, नौकरी, शेवा हाज़िरु - उपस्थित, मौजूदु ; हयातु ; तयारु ; रज़ामंदु ; हलंदड़ु, हाणोको, हकियो तकियो हा´ - हञी, हानी, नुक़सानु, छीहो, घाटो, टोटो ; चोट ; लुचाई, हर्कत हा´ी - डिसो ‘हाञीकारकु’ हाठी - अस्थी, अस्थि, संख, सड़ियल लाश जी रख / हडियूं, संखी ; घाटु, सरीर जी बनावत / बीहक, शरीर-यष्ठी हाणि - हा´, हाञी, नुक़सानु ; ईज़ाउ ; हाणे, हींअर, हिन घड़ीअ हाणे - हींअर, हाणि, हिन घड़ीअ, हिक वक्ति, झटि, तर्तु, तते ताइ हाणोको - हींअर जो, हिन समय जो, आधुनिक, अर्वाचीनु, नओं, ‘मॉडर्न’ हातकु - हातिकु, सियाणो, डाहो ; चतुरु, होशियारु, चालाकु ; ढुटो ( चोरु ) ; निडरु, बेडपो ; बहादुरु, वीरु ; अद्भुत, विचित्रु हाथी - गजु, हस्ती, कुंजरु, कुंचरु, हैवरु हादिसो - घटना, वाक़ो, वाक़्ओ ; बनाउ ; इतिफ़ाक़ु ; शामत ; दुर्भागु हाफ़िज़ो - स्मरण-शक्ती, धारणा-शक्ती, यादाश्त, स्मृती हाम - मञिता, मान्यता, क़बूलियत, इकरारु ; डाड़, बटाक, लाफ़, फड़्बाट. हामी - हिमायती, समर्थकु, संभालींदड़ु ; रख्यकु, रक्षकु, बचाईंदड़ु ; निगहबानु. हार - पराजय, पराभवु, शिकस्त, शह ; निष्फलता ; ढोर ; हाञी हारणु - पराजित थियणु, शिकस्त खाइणु ; थकिजणु ; निष्फलु वञणु ; ढोरणु, वीटणु ; विञइणु, खोहिणु ; छटणु, विखेड़णु ; वहाइणु हारवीर - लाह पाह, विझु कढु ; नुक़सानु, ज़ियानु हाराइणु - शिकस्त खाइणु, पराजित थियणु ; थकिजणु ; जतन में निरासु / असमर्थ थियणु ; वीताइणु, ढोराइणु ( पाणी ) हारिको - कुड़िमको, कुड़िमियाणो, हारीअ / किसान जो, कृषिकु हारिजणु - ढोरिजणु, वीटिजणु, हारिजी पवणु ( पाणी वगे़रह ), वही वञणु ; पराजित थियणु, शिकस्त खाइणु ; थकिजणु, विर्चणु ; निष्फल व´णु हारिदुई - सारु, सारांशु, ततु, तात्पर्जु ; अर्थु, मतिलबु, माऩॉ हारिपाई - हारिपो, हारपणु, कुड़िमत, कुड़्मिअपणो, कुड़िमिअपाई हारियलु - पखिड़ियलु, तितिरि बितिरि, छुड़्विछुड़ु ; वीटियलु, ढोरियलु हारी - किसानु, कुड़िमी, कृषकु, बनियरु, वंडियरु, खेतीहरु, खेतिहरु ; हार खाधलु, पराजितु ; वियलु, निबिरियलु, विल्वरु हारु - माला, माल्हा, कंठी, कंठो ; फूल-माल्हा, गजिरो, गज्रो हार्दिक - दिली, दिलि जो, हिर्दे निस्बत, हृदय जो ; हिर्दे मां निकितलु ; अंदिरूनी ; सचो ; मानसिक हालत - अवस्था, दशा, स्थिती ; परिस्थिती ; कारकु, विभक्ती ( व्याकरण में ) हालाणो - चालाणो, मरणो, मृत्यू, मौतु हालीसो - चपो, ओलो, गनु ( बेड़ीअ हलाइण जो ) हालु - हालत, स्थिती, दशा ; अह्वालु, कैफ़ियत ; हक़ीक़त ; पुजंदी, समरथी ; ज़ोरु, ताक़त ; बेख़ुदी, वजूदु हालू चालू - चालू, रवाज में आयलु, आमु. हावड़ि - बांस, धप, बूइ ; सेकु, तउ. हावनु - उखिरी, हमामु, कूंडो हावभावु - हाउ भाउ, नाज़ु नखिरो, छार छिंभ हावी - छांयलु, ग़ालिबु ; घेरु कंदड़ु, वकोड़ींदड़ु, क़ब्ज़ो कंदड़ु, दबाए रखंदड़ु हासिकारि - जाणी वाणी, हरू भरू, बिना कंहिं कारण जे हासिदु - ईर्खालू, ईर्षालू, इर्खालू, साड़ सड़ियो इन्सानु ; रीसारो ; शत्रू, दुश्मनु हासिलाति - प्राप्ती, उपलब्धी, मिलण जी स्थिती, लाभु हासिलु - प्राप्त, पिरापति, हासिलाति ; लाभु, फ़ाइदो ; उपति, पैदाइश ; नतीजो, परिणामु हासी - हास्य, हंसी, खिल, टहकिड़ो, खिलण जी क्रिया / भावु हा हा - वोइ वोइ !, हाइ हाइ ! ; हाओ हाओ ; ज़ोरदार खिल जो आवाज़ु. कह्काउ ; साहु हाहाकारु - रोजु राड़ो, रोदनु, पिट्को, शोकु, मातमु ; डपु, हिरासु, बाएतालु ; हिंअर - हींअर, हाणे, हिन घड़ीअ ; इझो, झटि हिंअरिको - हाणोको, नओं, ताज़ो हिंआउ - हिंयाउ, हिंओं, दिलि, हिर्दो ; मनु, चितु ; आत्मा, रूहु ; कहल, दया, कह्काउ , साहु हिंआरी - दिलिजाइ, आथतु, दिलासो, हिमथ/त हिंओं - हींओं, हिंआउ, हिर्दो, दिलि, घटु हिंडोलो - हिंदोरो, पींघो, पालिणो, ( हिं. हिंडोला, पालना ) हिंदू - आर्यु, आर्य-संतानु, वेद स्मृति-ग्रंथ पुराण आदि जे मतनि जो पोइलगु भारतवासी, भारतवासी, भारतीय हिंदोरो - हिंडोलो, पींघो, पालिणो हिंसकु - हिंसा कंदड़ु, हचारो, हत्यारो, घातकु ; बुराई कंदड़ु, हाञीकारकु, हाञू ; पसुनि जी हत्या कंदड़ु ; शत्रू हिंसा - जीवनि / साहवारनि जी हत्या, मारे छडण जी क्रिया / स्थिती ; मारामारी ; ज़ोरावरी ; पापु, अपराधु ; बुराई करणु / चाहिणु हिंसाचारु - हिंसा करण / मारे छडण जी क्रिया, ख़ूनरेज़ी, रक्तपातु. हिकचितो - एकचित्त, हिक मनो, सावधानु, एक मनो. हिकजहिड़ाई - सागियाई, समानता, बराबरी हिकजेडो - समानु, बराबरि, हम उमिरु हिकठाल्हो - यकिदम्, तुर्तु, बिना देरि, अविलंब हिकड़ाई - एकता, एको, बधी, मेलापु ; धाइली माइली ; वह्दानियत, एकत्व, अद्वैतु, वहिदानियत, वहिदत हिकदम् - यकिदम्, झटि, फ़ौरन, बिना देरि हिकधड़ो - हिकधाड़ो, लागीतो ( बुख़ारु ) ; सांदहि, लगातार, लागीतो हिकमतो - हिक मतियो, गाल्हि जो पको, दृढ़ निश्चयी हिकमहलो - रोज़ु ईंदड़ु ( बुख़ारु ), रोज़ु मर्ह जो, रोज़ानो हिकाई - हिकड़ाई, हेकड़ाई, एकाई, वह्दत, वहिदत, वह्दानियत, वहिदानियत, एकत्व, हिकिड़ो - हकु, एक ; छड़ो, अकेलो हिकी - लुकी, निरघटु, निड़ी हिकु - एक, हिकिड़ो ; अकेलो, छड़ो ; अखंडु, गडु हिको - हिकिड़ो, अकेलो ; निरालो, विचित्रु ; अनुपमु, लासानी हिचक - लोडो, धोडो ; हिडिकी ; सुडिको हिचको - लोडो, धोडो ; हिडिकीअ जहिड़ो आवाज़ु ; हिक क़िस्म जो पींघो. हिचणु - वणणु, आउड़णु ( म. आवड़णे ), पसंदि पवणु ; आनंदु मिलणु. हिजे - उचारण जी क्रिया, उचारनि सां अखरु ब अखरु पढ़ण जी क्रिया हितकारी - लाभदायकु, कल्याणकारी ; सिहत लाइ काराइतो, स्वास्थ्यकारकु, गुणकारी, फ़ाइदेमंदु हिति - हिते, हिन हंधि, हिन जाइ ते हितु - लाभु, कल्याणु, भलाई ; निरोगाई, स्वास्थ्य-लाभु ; प्रेमु, स्नेहु ; मित्रु, दोस्तु, ख़ैरख़्वाहु, हितचिंतकु, नातेदारु, शुभचिंतकु हितू - हेतू, कारणु, सबबु ; मतिलबु, मक़्सदु, इरादो, मुराद हिदायत - निर्देशु, मार्गदर्शनु ; सूचना ; आज्ञा, आग्या, हुकुमु ; अगवानी, अगिवानी. हिम निश्चो ; निडरता, निर्भयता हिम - बर्फ़, तुषारु ; थधि, सीउ ; सियारो ; चंदनु, चंद्रमा ; काफ़ूरु ; कमलु ; मोती. हिमत - हिमथ, साहसु, पराक्रमु, बहादुरी, शूरता, वीरता ; पको इरादो, दृढ़ निश्चय / हिमतवानु - साहसी, बहादुरु ; निर्भय, बेभओ, निडरु ; दिलेरु हिमताइणु - हिमथ डियणु, दिलि बधाइणु, हिंयारी डियणु, दिलासणु, प्रोत्साहनु डियणु, उत्साहु वधाइणु हिमती - हिमतवानु, हिमथवानु, निर्भय, निडरु, बेभओ ; साहसी, दिलेरु. हिमाक़त - मूर्खता, मूर्खाई, बेवक़ूफ़ी, नादानी, बेसमुझी, बेसम्झी. हिम्याणी - पैसनि जी थेल्ही / गोथिरी, खीक ; धनु, नाणो, दौलत. हिरणु हिर्खणु - हिर्खिजणु, रीझणु, ख़ुशि थियणु, राज़ी थियणु ; मोहितु थियणु, मोहिजणु ; लालचि थियणु हिर्खाइणु - मञइणु, राज़ी करणु, गाल्हि ते बीहरणु ; रीझाइणु ; लालिचाइणु. हिर्खु - सोटी कपिड़े जो हिकु प्रकारु, पण्यो, लठो, कम्रकु ; आनंदु, ख़ुशी. हिर्तु - गुमु, ग़ाइबु, अलूपु ; विञयलु हिर्दो - हृदय, हांउ, हिंयांउ, हींओं, दिलि हिर्सी - हरीसु, लोभी, हबिछी, ताकाऊ, लालिची हिर्सु - लोभु, लालचि, लालसा ; हबछ, इच्छा, चाहु, दिलचस्पी ; हवस, महत् आकांक्षा हिल - हिलि, सिरिणि, चील हिलिड़ो - फिल्हिड़ो, घिर्घिलो, ढिलो ; बदिचालु, दुराचारी हिसाबु - गाणेटो, शुमारु, अंदाज़ु ; अंक गणितु ; लेखो, खंधो ; हिसाबु किताबु ; ढंगु, नमूनो हिसि - संवेदना, संवेदन-शक्ती ; अनुभूती ; गती ; चुरिपुरि ; स्पर्शु. हिसो - हिस्सो, भाङो, भाङु, भागु, पती ; विर्हासत, विर्हाङो. हींअर - हिंअर, हाणे, हिन घड़ीअ ; इझो, झटि हींआरी - दिलिजाइ, दिलासो, आथतु ; हिमत, हिमथ हींओं - हिंओं, हिंआउ, हृदय, हिर्दो ; घटु हीजिड़ो - हिजिड़ो, खदिड़ो, ख़ोजो, नपुंसकु, नपूसकु हीणाई - निबलत, अशक्तता, कमिज़ोरी हीणु - हीनु, रहितु, ( खां ) आजो ; अणपूरो, औणो, कसो ; ख़ाली, सखिणो हीणो - निबलु, अशक्तु, कमिज़ोरु, निसतो ; गरियलु, अभिरो हीनु - हीणु, रहितु, विहीनु, वंचितु ; घटि दर्जे जो, निकृष्टु, घटिया, तुच्छु ; नीचु, बुरो, ओछो ; निबलु, हीणो, कमिज़ोरु ; दीनु, निमाणो हीलो - अटिकल, खेड ; दग़ा, दोलाबु ; रिथ, तजिवीज़ ; बहानो हीस - दबाउ, ज़ोरावरी, मारण जी क्रिया ; धम्की, धमिकी हीसणु - डाढु करणु, ज़ोरु ज़बर करणु, हिंसा करणु, ज़ुल्मु करणु ; दबाइणु, धमिकाइणु, सह्माइणु, डेजारणु, बिए जो मालु तकणु हीसाइणु - डेजारणु, डकाइणु, दबाइणु हीसिजणु - डिजणु ; दबाव हेठि अचणु हुंडियाणो - हुंडी / चेकु मटाइणु जो अघु, वटो, वटाउ, लाथि हुअणी - होवनहारी, लिखियो, भावी, भागु हुअणु - हस्ती रखणु, वजूद / अस्तित्व में हुजणु ; मौजूदगी माणणु, उमेद, आसिरो हुगाउ - महक, सुगंध, ख़ुश्बूइ, ख़ुश्बू हुज - दोस्तीअ जो ज़ोरु या प्रभावु ; गहिराई, घाइली-माइली हुजाइतो - दोस्तीअ जो ज़ोरु आणींदड़ु / असरु रखंदड़ु, गहिरो, घाइलु माइलु ; भरोसो रखंदड़ु हुजूमु - भीड़, अंबूहु, गर्दी ; वडो मेड़ु, जमघटु हुटिखुटो - चिंता, गणिती, हुरखुरि ; ओसीड़ो, इंतिज़ारु ; परेशानी हुडिजणु - झगिड़ो थियणु, अणबणति थियणु. हुडिरु - छिड़्ब डींदड़ु, छंड कढंदड़ु, डड़्ही डींदड़ु. हुडी - छिड़्ब, तड़ी, डडु, अनाड़ी, भोंदू, भौंदू हुड़्किजणु - चरियो थियणु, छितो थियणु ; टाहु खाइणु ; छिते कुते जे डाढ़ / चक जो असरु थियणु हुड़्छ - सडु, पुकार ; छिड़्ब, हड़्ही, भभक, हुडी, गाल्हाउ हुड़्बो - टुबी, घुत, घोतो हुड़्ही - हुड़्हो, होड़ी, डिघी सोढ़ी ऐं हल्की बेड़ी, डोंडी ( म. होड़ी ) हुनरु - कला, फ़नु, कारीगरी ; चतुराई, अटिकल, हिक्मत, ख़ूबी, ख़ासियत, विशेषता ; योग्यता, लियाक़त हुनरुमंदु - हुनरी, कारीगरु, कुशलु, हुनर जो जाणू, कलाकारु हुफ - सह्की, सहिकी, हुलो ; बुट, घुट, उक्रसु हुफणु - हुफिजणु, सहकणु, हपी पवणु, दमु भरिजणु / छिजणु, साहु टुटणु, सहिकीअ में अचणु हुफी - कमी, घटिताई ; ऊणाई, तंगी, खोटि, कसु, खोटी ; नुक़सानु हुब - सिक, प्रेमु, प्यारु, स्नेहु, उकीर ; चाहु, शौंक़ु, शौक़ु हुब - हवाड़, पोसलि वारी बाफ, गरम ज़मीन मां बरसाति किरण करे निकिरंदड़ उब या बाफ ; ख़राबु हवा हुबस - घुट, मूंझ, बूसट हुबिकार - सुगंध, सुरिहाणि, ख़ुश्बूइ, ख़ुश्बू ; वणंदड़ हवा हुर - यादि, यादिगीरी, सारूणी, स्मृती हुरणु - दिलि ते तरी अचणु, ( जो ) ख़यालु अचणु ; थोरी यादि अचणु, चुण्कणु, अह्सासु थियणु, खुखणु ; असरु करणु हुर्खुरि - गणिती, चिंता ; चोरा खोरा ; यादिगीरी, सार, सारूणी ; गोड़ु, हुलु, दोदिड़्यो हुर्याई - हल्किड़ाई, होराई, टर्ड़ाई ; सचाईअ जी कमी हुर्यो - चंडोलु ( पखी ), चिर्ड़ु, ढोलियो हुलणु - मशहूरु थियणु, पखिड़णु, फहिलिजणु हुलाइणु - फहिलाइणु, ज़ाहिरु करणु, मशहूरी करणु, हुलु मचाइणु हुलाचो - गोड़ु, शोरु, धम्चरु हुलु - आवाज़ु, शोरु, गोड़ु ; रड़ो रड़ि, बाकरकुटो ; बखेड़ो, टंटो ; अफ़वाहु, अफ़वाउ, अफ़वाह, सनसनी, गपु, गपोरु, उडो हुशी - चुर्च, छेड़ ; खोटी पुठिभराई हुस्नु - सूंहं, सुंदरता, सौंदर्य, ख़ूबसूरती, सोभिया, शोभा, जमालु हूं - हा, हाओ, जी ; मां, आंउ, आऊं हूंग - हूंगर, ‘हूं’ जे आवाज़ करण जी क्रिया ; घणे गाल्हाइण जो आवाज़ु ; खंघार, खेंकार ; ‘हा’ चवण जी क्रिया हूंदि - धनु, दौलत ; जाइदाद, जायदाद, मिल्कियत ; पुजंदी, वसु, समरथी ; सघ, शक्ती, ताक़त हूंहई - हूंहीं, बीअ हालत में बि ; हरू भरू, अजाई, नाहक़ु ; बेइन्साफ़ीअ सां हूइ - सुंदरता, ख़ूबसूरती ; वडाई, घमंडु, अहंकारु, अभिमानु ; सार, सारूणी, यादिगीरी, स्मृती हूड़ाई - उबहराई ; बेसबुराई, अजाई तकड़ि हूड़ु - हूढ़ु, तकिड़ो, उबहरो ; तिखो, शोख़ु ; साहसी, दिलेरु ; सरिवेचु. हूबहू - जीअं जो तीअं, बिल्कुल सागियो, पूरो पूरो, तुज़ि ( म. हुबेहूब ). हूर - परी, अप्सरा, अप्छरा ; सुंदरी, कामिनी, मुंध, गुजरि हूस - साड़ु, हसदु, ईर्खा, ईर्षा, ईष्र्या ; रीस, खाम, जलनि, पचु, अणसहाइप हृदय - हिर्दो, हांउ, हींओं, दिलि ; जिगरु, कलेजो, छाती ; मनु, चित्तु, अंतःकरणु, अंतरात्मा हृदयविदारकु - दिलि डारींदडु, दिलिसोज़ु, दया ऐं दुखु पैदा कंदड़ु, दिलि भिजाईंदड़ु हृदयस्पर्शी - दिलि खे छुहंदड़ु, दिलि ते असरु कंदड़ु हृदयेशु - हृदयेश्वरु, प्रियतमु, प्यारो ; स्वामी, पती हृषीकेशु - विष्णू भगवानु ; श्रीकृष्णु ; पोहु महीनो हृष्टपुष्टु - रुष्टु पुष्टु, थुल्हो मतारो, हट्टो-कट्टो, तगिड़ो, सघारो, मुश्टंडो हेकड़ि - अकेलो, हिकिड़ो ( नारु, पाणीअ चर्ख़ु ) हेकर - हिकु भेरो, हिकु दफ़ो हेकांदि - गडिजाणी, मेलापु ; मुलाकात, हिकिड़े सां वफ़ादारी हेकांदो - कठो कयलु, गडु कयलु, सभु मिलायलु ; घणो, झझो, सथियलु हेकाई - एकाई, अद्वैतु, अद्वैतता, वहिदत, वहदत ; अकेलाई हेकारी - अञ वधीक, अञ बि, अञ घणो, अञ थोरो ; आयो पायो ; पाण, वेतरि हेकिड़ाई - अकेलाई ; एकाई, अद्वैतु, अद्वैतता, वहिदत, वह्दत ; एको, मेलापु, बधी, एकता हेकिलाणि - हेकिलाई, अकेलाई, निवेकिलाई, एकांत हेकिलो - अकेलो, निवेकिलो, तन्हा हेकु - एक, एकु, हिकु, हिकिड़ो, अकेलो हेकूणि - हेकाई, हिक हुअण जी हालत ; सागियो अंगु ( संख्या ), हिकु भेरो ( जाणायल ) हेकूणो - हेकूटो, फ़क़ति हिकु ( बिटो न ) हेको - हिकु, अकेलो हेजु - ख़ुशी, आनंदु, हर्षु, हर्षु ; प्यारु, प्रेमु, सिक, स्नेहु ; शौक़ु, शौंक़ु हेठां - हेठि खां, तरे खां हेठांहीं - हेठाईं, हेठाणि, तराई ; नम्रता, निमिर्ता, विनम्रता, निमाणाई हेठारु - हेठाहीं, हेठाणि हेठि - हेठां, नीचे ; पट ते, ज़मीन ते, तरे में ; हेठिएं हिसे में ; घटि, नंढो हेडांहुं - हेडंहुं, हेडहूं, हिन पासे, हिन तरफ़ि, हिते ( हिं. इधर ) हेडे - हिते, हिन पासे, हिन हंधि हेडो - एडो वडो, हिन जेडो, हिन जेतिरो हेतु/तू - मक़्सदु, इरादो ; कारणु, सबबु ; पिर्योजनु, उद्देशु हेमंतु - सियारो, थधि जी ऋतू / रितू हेम - हिम, बर्फ़, बर्फ़ ; सोनु, कंचनु, कुंदनु, स्वर्णु हेर - हिरण जी क्रिया, आदत हेरणु - हेर विझणु, आदत विझणु ; हेराइणु ; धारणु, पालणु ; एरंडी, इरंडी ( वणु ) हेराइतो - हिरियलु, आदती. हेराकु - आदती, हिरियलु, इलती. ~~ हेरू - हेरऊं, आदती, इलती. हेसींताईं हैंठि अथई - धिकारु हुजेई ! है - हइ !, हाइ !, अड़े ! हैज़ु - माहिवारी, ज़ालाणी, मासिक-धर्मु, रजु, फुलु. हैबत - डप, भउ ; हिरासु, डह्काउ ; रोबु, डया, दहशत. हैबरि - अजाई तकड़ि, उबहराई, उतावलि, उतावली. हैरत हैरानी - अचिरजु, अचंभो, आश्चर्यु, अजबु ; वाइड़पु, विसाई ; रोलो, परेशानी, जंजलु ; व्याकुलता, कठिनाई, बैचेनी हैरानु - आश्चर्यचकितु, अचिरज में पियलु ; वाइड़ो, विसो, हको बको ; परेशानु, शिशदरु ; हलाखु, ककि हैवरु - उमदो घोड़ो, जंगी घोड़ो ; हाथी, हस्ती, कुंचरु, कुंजरु हैवानु - पशू, पसूं, मिरूं, जानिवरु ; मूरखु, मूर्खु, बेवकूफ़ु ; झंगिली हैसियत - योग्यता, लाइक़ी, समरथी, शक्ती ; दर्जो, पदवी ; पहुच, रसाई ; इज़त, आबिरू ; जाइदाद, मिल्कियत, डेखु, सूरत, साख, कारपति होकारणु - पढ़ो घुमाइणु, होको डियणु ; उपदेशु डियणु होकारो - दांहं, रड़ि, कूक. होको - पढ़ो, ढंढोरो, मुनादी. होड - धोडि, हठु, ज़िदु होडपाई - हबु, ज़िदु, धोडि, डीठाई, निठराई ; शर्त, पणु ; बाज़ी, दाउ होडभरो - होडिते, हुते, थोरो परभरो, थोरो अगिते होडांहुं - होडंहुं, हुन पासे, हुन तर्फ़ि, होडे ; हुते, हुन हंध ते होडाइतो - होडी, हठी, ज़िदी ; निठरु, अणोठो, अहंडु, कदी होडी - हठी, ज़िदी, निठरु, अणोठो, अहंडु, कदी होतु - प्रेमी, प्रियतमु, प्रियकरु, आशिक़ु होनहारु - होवनहारु, थियण वारो ; उन्नती करण वारो, सुठनि गुणनि / लछणनि वारो, जंहिंजे श्रेष्ठ थियण जी आशा हुजे होमणु - यज्ञ / यग्य में आहूती विझणु, हवनु करणु ; त्यागु करणु, छडे डियणु, नष्टु करणु होमु - हवनु, यज्ञु, यग्यु होरियां - धीरे, आहिस्ते, धीमें ( म. हळू ) होरी - होली, फागु होरु - चिंता, गणिती, फ़िकिरु ; डपु, डाउ, हिरासु ; मींहुं, बरसाति होरो - हल्को, घटि वज़नु होलिका - होली, होलीअ में जलाइण जूं लकिड़ियूं ; हिरण्यकशिपु जी भेण ; हिक राकासिणि होलिनाकु - भयानकु, ख़ौफ़नाकु, भयंकरु, घोरु. होली - होरी, फागु, रंगनि जो त्योहारु, होलीअ जी बाहि. होलु - मथे लाइ लोही टोपु, हेलमेटु होलो - कबूतरु ; गेरो ( म. होला ) होवनहारी - होवनहारो, थियणी, भावी, लिख्यो, लिखियो, प्रालब्धु होशाइतो - सियाणो, बुद्धिवानु ; होश सां, अक़ुल सां होशिनाकु - बुद्धिवानु, सियाणो, अक़लमंदु ; सावधानु, सचेतु, सुचेतु. होशियारी - चतुराई, चालाकी ; सुचेताई, सावधानी, ख़बरदारी. होशियारु - चतुरु, डाहो, समुझू, सम्झू, बुद्धिवानु होशु - सुर्ति, समुझ, सम्झ ; बुद्धी, अक़ुलु ; सुधि, ख़बर ; चतुराई, डाहप, सियाणप होसिलो - समुझ, सम्झ, बुद्धी, अक़ुलु ; दिलि जी हिमथ, दिलेरी ; निडरता ; होशु ; उत्साहु होसींताईं - हिन वक़्त ताईं, हिन महल ताईं हौड़ - डाठ, ; बिटो डंदु हौदु - हौज़ु, खड, कुंडु ह्रस्व - नंढ़ो, छोटो ; कमि, थोरो, तुच्छु, नीचु ; लघू (मात्रा) ह्स्वता - नंढ़ाई, छोटाई, न्यूनता ; तुच्छाता ; लघुता ह्रासु - न्यूनता, कमी, घटावु, घटाउ ; हीनता, ज़वालियत, अवनती ; शक्ती वैभव गुण वग़ेरह जी कमी
झाड़ का समानार्थी शब्द क्या है मराठी में?झाड—पु. १ झोंट पहा. २ दांडगा; पुंड. -भवि ५३.
समानार्थी शब्द कैसे होते हैं?जो शब्द समान अर्थ के कारण किसी दूसरे शब्द की जगह ले लेते हैं उन्हें पर्यायवाची शब्द कहते हैं या समान अर्थ प्रदान करने वाले शब्द पर्यायवाची शब्द अथवा समानार्थक शब्द कहलाते हैं। सामान्य अर्थ में ऐसे शब्द जिनके अर्थ समान हों, पर्यायवाची शब्द कहलाते हैं।
जड़ का समानार्थी शब्द क्या है?जड़ का पर्यायवाची – मूर्ख, गँवार, अल्पमति, अज्ञानी, अपढ़
जड़ के पर्यायवाची शब्द पढ़ने और सुनने में भले ही एक जैसे लगें किन्तु उनके अर्थ में सूक्ष्म अंतर हो सकता है।
पेड़ का समानार्थक शब्द क्या होगा?पेड़ के तरु, वृक्ष, पादप, विटष तथा द्रुम आदि मुख्य पर्यायवाची शब्द हैं।
|